OPINIA 2/94
STAN FAKTYCZNY
Wszystkie Państwa Członkowskie były stronami Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka. Pomimo tego, iż większość Państw Członkowskich poparła przystąpienie WE do Konwencji, wątpliwości co do zgodności z prawem tego przystąpienia sprawiły, że Komisja zwróciła się do ETS o wydanie opinii odnośnie zdolności WE do przystąpienia do Konwencji przed zainicjowaniem negocjacji w sprawie ewentualnego przystąpienia.
Początkowo prawo Wspólnot nie zawierało odniesień do praw człowieka.
Pojawiły się one dopiero w preambule Jednolitego Aktu Europejskiego i Europejskiego artykule F(2) Traktatu o Unii Europejskiej( Traktat z Maastricht).
Traktat przewidywał ,że Wspólnota będzie respektować jako ogólne zasady prawa wspólnotowe, prawa człowieka.
Komisja w 1976 roku dostarczyła raport do Parlamentu Europejskiego i Rady Wspólnot,który mówił o przystąpieniu Wspólnoty do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
Rada postanowiła zasięgnąć opinii Trybunału Wspólnot ,bazując na art. 228(6) TWE.
STANOWISKA UCZESTNIKÓW POSTĘPOWANIA
ETS zaczął od zwrócenia uwagi na to, że „..wobec braku wyraźnych lub dorozumianych
uprawnień” w TWE odnośnie dziedziny praw człowieka, Trybunał musiał rozważyć, czy art.308 TWE mógł stanowić właściwą podstawę prawną do przystąpienia. Następnie przeszedł do opisania tego przepisu:
“29 Art. 235 (obecnie 308) ma na celu zapełnienie luki w przypadkach, w których brak
określonych przepisów Traktatu, które by nadawały instytucjom Wspólnoty wyraźne lub
dorozumiane uprawnienia do działania, jeśli pomimo tego uprawnienia te zdają się być konieczne do umożliwienia Wspólnocie realizacji jej funkcji w celu osiągnięcia któregoś z celów ustanowionych w Traktacie.
30 Przepis ten, będący integralną częścią systemu instytucjonalnego opartego na zasadzie
nadawanych uprawnień, nie może służyć za podstawę do rozszerzania zakresu kompetencji
Wspólnoty poza ogólne ramy nadane przez przepisy Traktatu jako całości oraz, w szczególności, poprzez przepisy, które definiują zadania i działania Wspólnoty. Z żadnego punktu widzenia, art. 235 nie można stosować jako podstawy do przyjęcia przepisów, których zasadniczym skutkiem byłaby zmiana w Traktacie bez zastosowania procedury ustanowionej w tym celu przez Traktat.
31 To w świetle tych okoliczności należy zbadać kwestię, czy przystąpienie do Konwencji przez Wspólnotę może być oparte na on art. 235.”
Europejski Trybunał Sprawiedliwości powołał się na rożne Deklaracje Państw Członkowskich i instytucji UE, które dotyczyły poszanowania dla praw człowieka.
Następnie ETS opisał podstawowe rozumienie praw człowieka :
“33 Ponadto, dobrze wiadomo, iż podstawowe prawa stanowią integralną część ogólnych zasad prawa, których przestrzeganie zapewnia Trybunał. W tym celu Trybunał czerpie inspirację ze wspólnych tradycji konstytucyjnych Państw Członkowskich oraz z wytycznych dostarczonych przez międzynarodowe traktaty w sprawie ochrony praw człowieka, w których powstawaniu uczestniczyły Państwa Członkowskie lub których są one sygnatariuszami. W tym względzie, Trybunał stwierdził, że Konwencja ma szczególne znaczenie (patrz, w szczególności, orzeczenie w Sprawie C-260/89 ERT [1991] Zb. Orz. Str. I-2925, ust. 41).”
ETS oznajmił ,że ani postanowienia traktatów związane z prawami człowieka, ani zasady określone w orzecznictwie nie stanowią wyraźnego uprawnienia dla kompetencji zewnętrznej.
“34 Poszanowanie praw człowieka jest więc warunkiem zgodności z prawem aktów Wspólnoty. Przystąpienie do Konwencji wiązałoby się jednak ze znaczącą zmianą obecnie obowiązującego we Wspólnocie systemu ochrony praw człowieka, gdyż wiązałoby się z przystąpieniem Wspólnoty do odrębnego międzynarodowego systemu instytucjonalnego, jak również z integracją wszystkich postanowień Konwencji z porządkiem prawnym Wspólnoty.
35 Taka modyfikacja systemu ochrony praw człowieka we Wspólnocie, wraz z równie zasadniczymi implikacjami instytucjonalnymi dla Wspólnoty i Państw Członkowskich, byłaby
działaniem o znaczeniu konstytucyjnym i stąd wykraczałaby poza zakres art. 235. Można tego
dokonać jedynie na drodze zmiany Traktatu.”
Opinia 2/94 stwierdza ,że tzw. ,, klauzula elastyczności'' w art.308 TWE nie mogła służyć za podstawę zewnętrznych uprawnień WE.
Zasada nadawanych i wymienionych kompetencji oznacza, że WE może działać tylko „…w granicach kompetencji powierzonych jej niniejszym Traktatem oraz celów w nim wyznaczonych''.
ETS stwierdza ,że art. 308 może być wykorzystywany do wypełnienia niedociągnięć niedociągnięć kompetencjach które ,już istnieją lecz nie jako narzędzie do tworzenia całkowicie nowych kompetencji WE.