SOCJOLOGIA WYCHOWANIA

OPRACOWANIE ZAGADNIEŃ Z SOCJOLOGII WYCHOWANIA

1. Co to są zadania a co to są funkcje rodziny?

ZADANIE- to pewien zakres czynności, które wykonywane są i oceniane przez szersze zbiorowości.

Zadaniem rodziny jest wychowanie dzieci. Lecz wychowanie wymaga, aby rodzice zdobywali potrzebne na to środki i aby wykonywali wiele innych czynności pośrednich.

FUNKCJE- to ogół czynności i ich skutków związanych z wykonywaniem zadań.

Funkcje rodziny to:

• utrzymywanie ciągłości biologicznej

• ekonomiczna - prowadzenie gospodarstwa domowego

• utrzymywanie ciągłości kulturalnej

• nadawanie pozycji społecznej

• zapewnienie zapotrzebowania potrzeb emocjonalnych

• kontrola nad postępowaniem swoich członków

2. Jak realizowana jest funkcja utrzymania ciągłości biologicznej społeczeństwa, którą spełnia rodzina?

• wymaga płodzenia, pielęgnacji, kształcenia, wychowania dzieci

• wymaga zdobycia odpowiednich środków na zadania opieki, rozwoju, wychowania i wykształcenia dziecka

3. Jak realizowana jest funkcja ekonomiczna, którą spełnia rodzina?

1. Prowadzenie gospodarstwa domowego

2. Gromadzenie majątku czy dobytku rodziny

3. Kumulowanie bogactwa

4. Zabezpieczenie bytu dzieciom

5. Zabezpieczenie starości

4. Jak realizowana jest funkcja utrzymania ciągłości kulturalnej, którą spełnia rodzina?

Realizowana jest przez przekazywanie potomstwu języka, obyczajów wzorów zachowań- słowem przekazywania dziedzictwa kulturalnego.

Dokonuje się w procesie socjalizacji noworodka, dziecko uczy się zaspokajania potrzeb naturalnych, reagowania na obecność innych ludzi, spożywania posiłków, oceniania własnego postępowania, grzeczności, poznaje kryteria moralne itp.

5. Jak realizowana jest funkcja nadawania pozycji społecznej dzieciom, którą spełnia

rodzina?

Rodzina nadaje pozycję społeczną swoim dzieciom wraz z przekazywanym dziedzictwem kulturalnym. W niektórych społeczeństwach, np. kastowych, feudalnych, urodzenie decydowało o losie i pozycji jednostki. W społeczeństwach współczesnych w mniejszym stopniu, ale również poważnym, pozycja rodziców, stan ich posiadania, poziom wykształcenia, miejsce zamieszkania(wieś czy wielkie miasto) są czynnikami poważnie wpływającymi na karierę życiową potomstwa

6. Jak realizowana jest funkcja zaspokojenia potrzeb emocjonalnych, którą spełnia

rodzina?

Realizowana jest przez zapewnienie jednostkom:

• -zaspokojenia potrzeb emocjonalnych,

• potrzeb intymnego współżycia,

• potrzeb zwierzenia się z przeżyć konfliktowych,

• wyzbycia się doznanych upokorzeń,

• daje poczucie bezpieczeństwa

Słowem daje możliwość odzyskania równowagi emocjonalnej, utrzymania tej równowagi, a zatem także utrzymania integracji osobowości.

7) Co to jest grupa pierwotna? Jakie ma właściwości?

GRUPA PIERWOTNA - to taka grupa, która opiera się wyłącznie na stycznościach osobistych, tzn. organizacja może być nawet sformalizowana, ale mimo to nie ma ona charakteru rzeczowego i więź w takiej grupie wynika z zainteresowań osobistych.

Właściwości grupy pierwotnej:

• bezpośrednie styczności natury osobistej, które decydują o wszystkich ważnych procesach tej grupy

• więź w tych grupach oparta jest na stycznościach bezpośrednich i osobistych, „twarzą w twarz”, na intensywnym zaangażowaniu emocjonalnym członków grupy w sprawy całości, wytwarzającym wysoki stopień identyfikacji członków

• grupy pierwotne są najczęściej grupami małymi i nieformalnymi,

• grupy pierwotne mogą się przekształcać we wtórne, oparte na zinstytucjonalizowanym i uschematyzowanym układzie stosunków, działania członków są uregulowane przepisami.

• procesy zachodzące w grupie pierwotnej stanowią istotna „treść” życia społecznego, tzn. w nich powstają i w nich zostają zaspokojone najważniejsze potrzeby i dążenia, które stanowią mechanizm napędowy zachowań jednostek

• jednostka uczy się sposobów zachowań i one tez kształtują jej postawy i wzory osobowości

Przykłady grup pierwotnych:

• rodzina, w której zainteresowanie osobą małżonka, dzieci są podstawa styczności, wzajemnych oddziaływań i stosunków

• grupa koleżeńska w zakładzie pracy, ludzie spotykający się stale w kawiarni czy klubie dla dyskusji, gry w szachy czy karty, tańca czy innych celów zaspokajających ich aspiracje wynikające z zainteresowania cechami osobistymi kolegów

8) Jak realizowana jest funkcja kontroli nad postępowaniem swoich członków, którą spełnia rodzina?

• sprawuje kontrolę nad postępowaniem swoich członków, a przede wszystkim młodego pokolenia

• jest silnym czynnikiem kontroli zachowań seksualnych

• spójna, zrównoważona rodzina zapobiega skutecznie odchyleniom od norm zachowania we wszystkich prawie dziedzinach życia społecznego. Zła opinia jednego dziecka zagraża powodzeniu życiowemu całego rodzeństwa, alkoholizm ojca jest zgubny dla całej rodziny, ale dobra opinia rodziców jest rekomendacja dla dzieci

• rodzina sprawuje kontrolę przez więź emocjonalną, przez uczuciowe zaangażowanie wszystkich członków w utrzymanie i pomnażanie dóbr rodziny, jej dobrej opinii, jej majątku, w podnoszeniu jej pozycji społecznej

9. Jakie znasz typy małżeństw ze względu na ilość małżonków? Wymień i opisz

• Monogamiczne - związek między jednym mężczyzną a jedną kobietą

• Poligamiczne - mogą występować postaci poliginii czyli małżeństwo jednego mężczyzny z kilkoma kobietami lub w postaci poliandrii czyli małżeństwo jednej kobiety z kilkoma mężczyznami

10. Co to jest rodzina?

• Jedyna grupa rozrodcza tzn. grupą rozmnażającą się nie przez przyjmowanie członków z zewnątrz, lecz przez rodzenie dzieci, a więc jest grupą utrzymującą ciągłość biologiczną społeczeństwa.

• Jest istotną grupą pierwotną, tworzącą się w sposób naturalny w toku spontanicznego zaspokajania potrzeb, przywiązanie emocjonalne, pożądanie seksualne.

• Złożona z małżeństwa i dzieci (także adoptowanych) oraz ogółu krewnych każdego z małżonków.

• Istotą rodziny są dwa rodzaje więzi społecznych: małżeńska i rodzicielska, a w niektórych typach rodzin — również więź powinowactwa.

• Rodzina występuje we wszystkich społeczeństwach i epokach.

11. Jakie znasz typy małżeństw ze względu na możliwość wyboru współmałżonka?

• Endogamiczne- zawieranie w ramach własnej szerszej zbiorowości np. klasy społecznej lub kasty

• Egzogamiczne- zawierane z konieczności między partnerami należącymi do różnych grup

12. Co wyróżnia rodzinę spośród innych grup?

• Rodzina stwarza także własne środowisko kulturowe, swój mniej lub bardziej wyraźny styl życia, swoje indywidualne sposoby wyrażania się, swoje zwyczaje, nawyki, jakieś własne słownictwo

• Jest jedyną grupą rozmnażającą się przez rodzenie dzieci, a nie przez przyjmowanie członków z zewnątrz

13. Jakie znasz typy rodzin ze względu na hierarchię prestiżu i władzy w rodzinie? Wymień i opisz

Ze względu na hierarchię prestiżu i władzy w rodzinie, wyróżniamy rodziny:

• Patriarchalne, w których ojciec sprawuje władzę i cieszy się największym autorytetem

• Matriarchalne, w których władzę w rodzinie sprawuje matka. Matka jest ośrodkiem rodziny, wszystkie sprawy skupiają się wokół niej.

• Egalitarne, występujące we współczesnych społeczeństwach, w których mąż i żona mają równe prawa

14. Jakie 2 rodzaje zadań realizuje rodzina?

• Zadanie prokreacyjne

Rodzina jest jedyną grupą rozrodczą, tzn. rozmnaża się przez rodzenie dzieci, a więc jest grupą utrzymującą ciągłość biologiczną społeczeństwa. W rodzinie rodzą się nowi członkowie, którym rodzina przekazuje drogą dziedziczenia biologicznego cechy biologiczne gatunku.

• Zadanie socjalizacyjne

• Polega na przekazywaniu dzieciom dziedzictwa kulturowego szerszych grup takich jak klasy społeczne, naród.

• Rodzina może się rozwijać także przez adopcję dzieci i wtedy spełnia tylko drugie z wymienionych wyżej zadań.

• Wpływ rodziny jest decydujący dla rozwinięcia jaźni subiektywnej i niektórych innych ważnych cech osobowości

15. Co to jest instytucja narzeczeństwa?

Wybór partnera oraz instytucja narzeczeństwa są pierwszymi zjawiskami prowadzącymi do małżeństwa.

Jak każdy stosunek społeczny, tak i narzeczeństwo zaczyna się od styczności przestrzennej, zainteresowania wzajemnego, przechodzi w styczność społeczną, związek uczuciowy, żeby następnie przekształcić się w zaloty, rozpoczynające się częstymi spotkaniami i „chodzeniem ze sobą”.

16. Jakie siły wewnętrzne oraz naciski zewnętrzne wpływają na dużą spójność rodziny?

Siły wewnętrzne-silne uczucia i przywiązanie emocjonalne małżonków oraz rodziców i dzieci, wzajemny szacunek, solidarność i inne postawy wynikające z zaspokajania wzajemnych osobistych potrzeb emocjonalnych, dążeń do intymności, do poczucia zaufania i bezpieczeństwa

Naciski zewnętrzne- różne formy kontroli społecznej, lęk przed opinią, dążenie do zyskania uznania opinii za wzorcowe wykonywanie zadań pochodzą one od rodziny szerszej, społeczności lokalnej, instytucji religijnych i państwowych

17. Co to są zaloty?

Mniej lub bardziej ustalony kompleks zachowań zmierzający do uzyskania zgody partnera na małżeństwo bądź stosunek.

Okres poznawania partnera, poznawania miłości czy kompleksu uczuć, na który składają się : atrakcja fizyczna, pożądanie seksualne, przywiązanie uczuciowe itp.

Zaloty mogą prowadzić do oświadczyn, zaręczyn, czy w efekcie ślubu.

18. Co to jest socjalizacja i jak wpływa na życie człowieka?

SOCJALIZACJA - to proces uspołeczniania, który polega na przekształcaniu przez instytucje społeczne istoty biologicznej w jednostkę obdarzoną osobowością społeczną.

To proces przyswajania przez jednostkę wiedzy, umiejętności, wzorów zachowań, norm i wartości przekazywanych jej przez społeczeństwo.

Jest rezultatem wpływów zamierzonych (wychowania) i niezamierzonych.

WPŁYW:

• Uczy dyscypliny, panowania nad popędami i potrzebami zaspokajania ich w sposób przewidziany w danym społeczeństwie, panowanie nad odruchami , emocjami, zachowania zgodnego z obyczajem

• Wpaja aspiracje czyli dążenie do tego aby osiągnąć pewne rzeczy czy cechy pożądane, dążyć do uznania, naśladowanie bohaterów

• Daje sprawność i kwalifikacje zawodowe oraz umiejętności techniczne potrzebne do życia w cywilizacji

• Kształtuje osobowość człowieka przystosowuje go do życia w zbiorowości, umiejętność bycia kolegą, przyjacielem, synem, uczniem.

19. Co to jest osobowość?

OSOBOWOŚĆ to zbiór unikalnych i stosunkowo trwałych cech indywidualnych jednostki, wyrażających jej tożsamość ukształtowanych w procesie biologicznego i społecznego rozwoju - socjalizacji. Osobowość tworzą m.in. zdolności zainteresowania, postawy, poglądy, potrzeby, motywacje itp.

20.Co to jest wychowanie?

WYCHOWANIE proces planowanej, świadomej działalności jednostki i otaczającego go środowiska społecznego (socjalizacja). Obejmuje kształtowanie osobowości, wiedzy, inteligencji, uczuć oraz rozwój fizyczny. Odbywa się w ramach systemu nauczania.

21. Co to jest edukacja?

EDUKACJA -Część procesu wychowania obejmująca planowe oddziaływanie na kształtowanie się inteligencji oraz wpajanie jej pewnych wartości poznawczych, wiedzy i nawyków za pośrednictwem systemu nauczania.

22. Co to jest oświata?

OŚWIATA -całokształt celowej działalności instytucji państwowych i innych np.,. religijnych, ukierunkowany na upowszechnienie wykształcenia na różnych etapach (podstawowym, zawodowym, średnim, wyższym) oraz wartości kultury wśród członków danego społeczeństwa

Pytanie 23

1.* Jakie czynniki społeczno- demograficzne powodują zróżnicowanie uczestnictwa w kulturze fizycznej?

2.* Jak wymienione czynniki różnicują uczestnictwo w kulturze fizycznej?

1. *

1. Postęp cywilizacyjny i dokonujący się proces urbanizacji

2. Poziom wykształcenia

3. Rodzaj wykonywanej pracy

4. Bariera ekonomiczna - poziom dochodów

5. Miejsce zamieszkania (wieś czy miasto)

6. Istniejąca infrastruktura sportowa (liczba obiektów i urządzeń sportowych ) oraz ich przestrzennego rozmieszczenia

7. Płeć i wiek

8. Stan wiedzy na temat znaczenia ruchu dla prawidłowego funkcjonowania organizmu

2.*

1. Postęp cywilizacyjny i dokonujący się proces urbanizacji powoduje wzrost ilości czasu wolnego bądź jego deficyt (brak). Stanowi o tym poziom rozwoju ekonomiczno - społecznego danego kraju, a sposoby jego wykorzystania stanowią wskaźnik zbiorowej świadomości i potrzeb kulturalnych.

Dla niektórych sposobem na wykorzystanie czasu wolnego będzie uczestnictwo w kulturze fizycznej, a dla nie których nie.

W Polsce na przełomie lat 70 i 80 pojawiło się pogorszenie sytuacji rynkowej, niekorzystne zjawiska ekonomiczne doprowadziły do sytuacji w której dla przeciętnego polaka codzienny czas wolny przekraczał czas spędzony w pracy. Najbardziej rozpowszechnionymi formami odpoczynku stały się wtedy oglądanie telewizji, rozmowy z rodziną, spotkania towarzyskie, czytanie gazet itp.

Dla 15% całej populacji jedyną formą aktywności ruchowej był spacer.

Dziś przede wszystkim pożądane i uprawiane są takie sporty jak piłka nożna,pływanie,gimnastyka fitness, siatkówka,jogging.

2. Poziom wykształcenia może stanowić wskaźnik przygotowania do odbioru dóbr kultury, także fizycznej.

3. Rodzaj wykonywanej pracy warunkuje czas wolny i jak będzie on spożytkowany

4. Bariera ekonomiczna - poziom dochodów jest z kolei czynnikiem różnicującym uczestnictwo w kulturze fizycznej ze względu na ekonomiczną dostępność pewnych jej form np. uprawianie sportów samochodowych, tenisa, narciarstwa, czy golfa połączone jest z ponoszeniem wysokich kosztów finansowych

5. W silnie zurbanizowanych krajach nie zauważa się silnej różnicy w uprawianiu aktywności ruchowej pomiędzy wsią a miastem. W Polsce da się zauważyć tą różnicę. Podstawową rolę w popularyzacji kultury fizycznej na wsi jest organizowanie masowych festynów, sportowych z okazji świąt, dożynek itp. Na wsi jest również o wiele mniej obiektów sportowych niż w większym mieście ( pływalnie, hale, stadiony)

6. Istniejąca infrastruktura sportowa (liczba obiektów i urządzeń sportowych ) oraz ich przestrzenne rozmieszczenia stanowi ogromne znaczenie jeżeli chodzi o dostępność do aktywności fizycznej. Rozwinięta jest lepiej tam gdzie jest większa dostępność oraz lepsza baza materialna (hale, pływalnie..)

7. Płeć i wiek to czynniki wyraźnie różnicujące uczestnictwo w kulturze fizycznej. Płeć silnie wyznacza pełnienie określonych ról społecznych, określa normy i wzory zachowań. Wraz z wiekiem zmienia się typ i rodzaj aktywności, co związanie jest z biologicznym procesem rozwoju i starzenia się. Zmieniają się również motywy podejmowania aktywności ruchowej.

W Polsce niestety udział w kulturze fizycznej ponad połowy dzieci i młodzieży ogranicza się do zajęć wychowania fizycznego

8. Stan wiedzy na temat znaczenia ruchu dla prawidłowego funkcjonowania organizmu jest równie ważny jak poprzednie. Ważne jest poznanie zalet czynnego wypoczynku oraz umiejętności spędzania go aktywnie. Ponieważ błędne stereotypy i niedostatek informacji mogą być równie zgubne.

4

---