Metoda projektów

Cechy metody projektów

Metoda projektów, przy korzystaniu z której odchodzi się zasadniczo od nauczania przedmiotowego i systemu klasowo-lekcyjnego, wykorzystując najrozmaitsze formy pracy grupowej, jakkolwiek w grę wchodzić też mogą i praca indywidualna, i praca zbiorowa, jest metodą kształcenia sprowadzającą się do tego, że zespół uczniów - a szerzej: osób uczących się - samodzielnie inicjuje, planuje i wykonuje pewne przedsięwzięcie oraz ocenia jego wykonanie. Grupę realizującą jakiś projekt tworzyć może zarówno kilka osób, jak i wszyscy uczniowie danej klasy, czy nawet szkoły. Najlepiej jeśli źródłem projektu jest świat życia codziennego, a nie abstrakcyjna nauka. Punktem wyjścia jest jakaś sytuacja problemowa, jakieś zamierzenie, podjęcie jakiejś inicjatywy, wytyczenie jakiegoś celu, punktem zaś - szeroko rozumiany produkt.

Zakres stosowania metody projektów jest bardzo szeroki. Można ją wykorzystywać nie tylko w kształceniu szkolnym dzieci i młodzieży w różnym wieku ale również w wychowaniu przedszkolnym i na studiach wyższych, w pracy oświatowej z dorosłymi, a także przy organizowaniu najrozmaitszych akcji społecznych, czy podejmowaniu inicjatyw obywatelskich.

Ze względu na czas przeznaczany na realizację projektów wyróżnia się projekty małe, na wykonanie których przeznacza się od dwóch do sześciu godzin; projekty średnie, na wykonanie których przeznacza się kilka dni; oraz projekty duże, które realizuje się dłużej niż przez tydzień.

Można wskazać cztery złożone kryteria, pozwalające (nie zawsze) odróżnić metodę projektów od innych metod kształcenia: progresywistyczna rola nauczyciela, podmiotowość ucznia, "całościowość" i odejście od tradycyjnego oceniania uczniów.

Progresywistyczna rola nauczyciela

Działalność nauczyciela w tradycyjnej roli odznacza się zwykle tym, że organizuje on proces kształcenia i starannie kieruje jego przebiegiem: wykłada, opowiada, udziela wskazówek i wyjaśnień, potwierdza lub zaprzecza, stawia pytania i daje odpowiedzi, zadaje prace domowe, dyscyplinuje. W ten sposób wszystko co dzieje się w procesie kształcenia koncentruje się wokół niego, jest on bezsprzecznie postacią centralną i dominującą, pełni rolę wiodącą. Jednocześnie znajduje się pod presją wynikającą z konieczności zrealizowania programu nauczania i przygotowania uczniów do egzaminów, jego praca ma być w sposób wymierny produktywna i efektywna. Ponieważ czas nagli, musi ingerować natychmiast, gdy tylko coś odbiega od założeń programowych i przyjętego konspektu lekcji.

Metoda projektów wymaga natomiast od nauczyciela przyjęcia innej, zapewne trudniejszej roli - już nie tyle fachowca od danego przedmiotu, ile sternika skomplikowanych procesów grupowych. Zgodnie z przepisami tej nowej roli nadal powinien on kierować działalnością uczniów, udzielając im pomocy i interweniując, gdy zachodzi taka potrzeba. Jednakże w miarę wzrostu samodzielności uczniów i postępu prac nad projektem powinien stopniowo usuwać się on w cień, pozostawiając uczniom coraz szersze pole działania, zachowując jednakże dyskretną kontrolę nad wszystkim co dzieje się w grupie. Może on też oczywiście próbować integrować się z grupą, przyjmując rolę jej członka i pracując nad projektem tak jak wszyscy inni jej członkowie.

W nowej roli nauczyciel staje bardzo często przed dylematem: czy natychmiast interweniować w spór między uczniami, by nie tracić cennego czasu przeznaczonego na wytwarzanie jakiegoś produktu, czy też zachęcić grupę do przerwania pracy i zastanowienia się nad przyczynami i możliwościami rozwiązania konfliktu.

Podmiotowość ucznia

Metoda projektów odznacza się licznymi zaletami z punktu widzenia optymalnych warunków rozwoju psychicznego dzieci i młodzieży. We wszystkich fazach jej realizacji - od zainicjowania projektu aż po jego ukończenie - uwzględnia się indywidualne zainteresowania, zdolności i uzdolnienia, aspiracje i potrzeby. Stosując tę metodę zrywa się z tradycyjnym - w złym słowa tego znaczeniu - kształceniem odznaczającym się intelektualizmem i werbalizmem, encyklopedyzmem i szablonowością, stymulując rozwój poznawczy, emocjonalny i motoryczny uczniów, wspierając ich twórczość i innowacyjność. Inicjatywy projektów wychodzą najczęściej od samych uczniów, a strategiczne decyzje dotyczące ich realizacji podejmuje się zwykle wspólnie.

"Całościowość"

Co najmniej od stu lat raz po raz pojawiają się narzekania, że szkoła izoluje się od społeczeństwa, że pogłębia się przepaść między nią i jej otoczeniem społecznym. Metoda projektów ma temu zaradzić, jako że zasadniczo projekt ma być wykonywany w szerszym środowisku społecznym, w najprzeróżniejszych miejscach. Metodzie tej wyznacza się funkcję zacierania sztucznej granicy między życiem szkolnym i pozaszkolnym, tak aby uczniowie przeżywali świat jako całość, bo przecież jest jednością. I to jest jeden aspekt "całościowości" metody projektów.

Odejście od (tradycyjnego) oceniania uczniów.

Uczniowie debatują nad kryteriami ich oceniania podobnie jak nad propozycjami projektów, wspólnie dochodząc do pewnych ustaleń. Oceniania dokonuje się raczej w fazie wykonywania projektu niż w fazie ukończenia projektu, jako że przedmiotem oceny jest nie tyle końcowy produkt, ile jakość działania uczniów w trakcie wspólnego wytwarzania przez nich tego produktu.

Fazy realizacji metody projektów

Fazy realizacji metody projektów można przedstawić w pięciu dających się odróżnić od siebie etapach: zainicjowanie projektu, rozważanie inicjatyw projektu z uwzględnieniem możliwości ich realizacji i wybór jednej z nich, opracowanie szczegółowego planu działania, wykonywanie projektu oraz ukończenie. Wszystkie wymienione działania uczniowie wykonują wspólnie.

Zainicjowanie projektu.

Uczniowie, nauczyciel, rodzice, przedstawiciel władz szkolnych lub jakakolwiek inna osoba wysuwa propozycję zrealizowania jakiegoś zamiaru, bliższego zapoznania się z czymś, rozwiązania określonego problemu, wykonania jakiejś pracy. Może tu chodzić o tak różne rzeczy, jak urządzenie akwarium, włączenie się do akcji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, zbiórka makulatury i innych surowców wtórnych, urządzenie miejsca zabaw dla dzieci, wystawienie sztuki teatralnej, przygotowanie wystawy, dokarmianie zwierząt w zimie itd. Nieważne jest, od kogo wychodzi inicjatywa, ważny jest ogólny klimat spontaniczności, chęć działania, wola poznania czegoś nowego. Same propozycje nikogo do niczego nie zobowiązują. Przy inicjowaniu projektu wielce pomocna może być burza mózgów.

Dyskutowanie nad propozycjami projektu.

Ta faza realizacji metody projektów składa się w istocie z dwóch etapów. Najpierw uczniowie sami lub wspólnie z nauczycielem ustalają formę dyskusji nad zaproponowanymi projektami, przyjmują zatem określone "reguły gry". Dopiero po uzgodnieniu spraw formalnych rozpoczyna się właściwa dyskusja.

Opracowywanie planu projektu

Uczniowie wraz z nauczycielem ustalają możliwie szczegółowo sprawy organizacyjne: co konkretnie jest do zrobienia, jakie środki finansowe, materiały i narzędzia będą potrzebne, jaki kształt przybrać ma produkt końcowy, by można było uznać, że projekt został ukończony, ile czasu przeznaczy się na realizację projektu, kto za co będzie odpowiedzialny, kto jaką rolę będzie pełnił w ramach podziału pracy, na czyją pomoc będzie można liczyć, w czym mogą pomóc rodzice?

Wykonywanie projektu

W tej fazie realizacji metody projektów uczniowie wykonują po prostu szczegółowy plan projektu. Proces realizacji projektu stwarza nauczycielowi dogodne warunki do zapoznawania uczniów z nowym materiałem, jakkolwiek zasadniczo powinni oni zdobywać go sami, korzystając nie tylko z podręczników szkolnych, ale ze wszelkich możliwych źródeł, do utrwalania zdobytej przez nich wiedzy poprzez łączenie teorii z praktyką i wreszcie do sprawdzania wiadomości i umiejętności uczniów połączonego z ocenianiem uczniów.

Przede wszystkim w tej właśnie fazie wykonywania projektu, a nie w fazie jego ukończenia, jest miejsce na ocenianie uczniów. Jeśli produkt ten jest udany wówczas uczniowie są dumni z wyników swojej pracy, co może być źródłem motywacji do podejmowania dalszych projektów.

W metodzie projektów ważniejsze jest, a przynajmniej tak samo ważne, nie to co się robi, lecz jak się to coś wspólnie robi: czy uczniowie właściwie podchodzą do realizacji obranego projektu, czy potrafią ustalić sensowny harmonogram pracy i produktywnie wykorzystać pozostający do ich dyspozycji czas, czy umieją podzielić między siebie zadania, czy okazują zainteresowanie współpracą, jak wcielają w życie wspólnie podejmowane decyzje, czy radzą sobie z pojawiającymi się problemami i konfliktami. Tak więc to współpraca w obranym obszarze działania jest zasadniczym, a przynajmniej równorzędnym z produktem, przedmiotem oceny.

Ukończenie projektu.

Pomijając sytuacje nieprzewidziane i nadzwyczajne, prace nad projektem zakończyć się mogą na trzy różne sposoby.

Po pierwsze, powstał zamierzony produkt: wykonano jakieś urządzenie techniczne, przygotowano sztukę teatralną, zorganizowano wystawę itd. a jednocześnie jego wykonawcy przyswoili sobie nowe wiadomości i umiejętności. A zatem uczniowie i nauczyciel doszli zgodnie do wniosku, że plan projektu został zrealizowany. Po drugie, mimo formalnego zakończenia stosowania metody projektów, grupa uczniowska realizująca jakiś projekt kontynuuje swą dotychczasową działalność, tyle że już bez udziału nauczyciela i poza szkołą. Ta metoda projektów ma wdrażać uczniów do samodzielności i przedsiębiorczości, I po trzecie, mimo że projekt nie został zrealizowany, osiągnięte wyniki porównuje się z zamierzeniami i planem projektu.

Bibliografia:
1. Metoda projektów w kształceniu zawodowym, wyd. CODN.
2. Mirosław S. Szymański - O metodzie projektów.
3. Ministerstwo Edukacji Narodowej: Reforma systemu edukacji.
4. www.ceo.org.pl/metody_nauczania/metoda_projektu

Opracowanie:

Aneta Kilar

nauczycielka Gimnazjum nr 2 w Stargardzie Szczecińskim

Temat: METODA PROJEKTU NA LEKCJACH JĘZYKA OBCEGO

1. Istota metody projektu

1. Metoda projektu jest metodą kształcenia.

2. Zespół uczniów samodzielnie inicjuje, planuje, realizuje i prezentuje pewne przedsięwzięcie oraz ocenia jego wykonanie.

3. Przedsięwzięcie takie charakteryzuje się tym, że:

a) ma określone cele i metody pracy,

b) ma określone terminy realizacji całości przedsięwzięcia oraz poszczególnych etapów,

c) wyznaczone są osoby odpowiedzialne za jego realizację,

d) znane są kryteria oceny poszczególnych etapów pracy i rodzajów aktywności uczniów,

e) uczniowie mogą pracować indywidualnie choć znacznie częściej zadania realizowane są w grupach,

f) rezultaty pracy prezentowane są publicznie (na ogół na forum klasy lub szkoły),

g) podstawowe informacje nt. zadania, jakie stawia przed uczniami nauczyciel (temat, cele, metody pracy, terminy i kryteria oceny) są przygotowywane przez nauczyciela w formie tzw. instrukcji.

4. Większość decyzji związanych z realizacją projektu, łącznie z propozycją tematu uczniowie powinni podejmować sami. Powoduje to, że uczniowie bardziej niż w innych sytuacjach szkolnych, odpowiedzialni są za skutki tych decyzji i ich wpływ na realizowane zadanie (czas spędzony przez uczniów na samodzielnym wyszukiwaniu informacji w różnych źródłach może sprawić, że ich wiedza, którą zdobędą poprzez osobiste doświadczenia zostanie lepiej zapamiętana).

5. Projekt jest kierowany do całej grupy osób w klasie.

6. Grupę realizującą projekt tworzyć może zarówno kilka osób, jak i wszyscy uczniowie danej klasy, czy nawet szkoły.

7. Źródłem pracy mogą być treści szkolnych programów nauczania oraz problemy życia codziennego.

8. Ze względu na czas przeznaczony na realizację projektu wyróżnia się:

a) projekty małe (kilkugodzinne, kilkudniowe, kilkutygodniowe),

b) projekty duże (trwają cały semestr lub nawet rok).

9. W trakcie prezentacji projektów przez grupy, pozostali uczniowie mają się czegoś nauczyć. Skuteczność tego uczenia się zależy zarówno od jakości prezentacji, jak i od tego, czy uczniowie potrafią słuchać się nawzajem.

10. Projekt ma charakter interdyscyplinarny- integruje wiedzę przekazywaną w ramach różnych przedmiotów nauczania.

2. Walory edukacyjne metody projektu

1. Uczy pracy w grupie i rozwija następujące umiejętności:

- podejmowanie decyzji grupowych ,

- rozwiązywanie konfliktów,

- wyrażanie własnych opinii i słuchanie opinii innych osób,

- poszukiwanie kompromisu,

- dyskutowanie,

- dzielenie się w grupie rolami i zadaniami,

- dokonywanie oceny pracy grupy.

2. Budzi i rozwija zainteresowania uczniów.

3. Integruje wiedzę z różnych przedmiotów.

4. Kształtuje postawy obywatelskie i przedsiębiorcze.

5. Kształtuje ważne życiowo umiejętności:

- rozwiązywanie problemów w twórczy sposób,

- formułowanie celów, planowanie własnych działań,

- zbieranie, porządkowanie, analizowanie i przetwarzanie informacji,

- zapisywanie i prezentowanie wystąpień publicznych,

- formułowanie i wyrażanie swoich myśli,

- samoocena,

- korzystanie z różnych źródeł informacji.

6. Służy nauce języka:

- poznanie i opracowanie nowego słownictwa,

- poznanie i opanowanie nowych struktur gramatycznych,

- doskonalenie ortografii,

- doskonalenie ustnych i pisemnych form wypowiedzi,

- poznawanie historii, kultury, tradycji danego kraju,

- kultura słowa, przekazu zdobytej wiedzy (dobór formy, słownictwa),

- nawiązanie komunikacji w języku obcym.

3. Rodzaje projektów

1. Projekt badawczy polega na zebraniu i usystematyzowaniu informacji o pewnych zagadnieniach. Jego rezultaty mają charakter różnego rodzaju opracowań (esejów, wywiadów, rysunków, albumów, gier itp.), które uczniowie przygotowują, a następnie prezentują w określonych przez instrukcję warunkach.

2. Projekt działania lokalnego polega na podjęciu jakiegoś działania w środowisku lokalnym, także w samej szkole. Przy realizacji takiego projektu uczniowie:

- układają harmonogram działań,

- planują i rozliczają budżet (jeśli projekt zakłada np. zdobycie pieniędzy na jakiś cel),

- poszukują sojuszników, którzy wsparliby realizację planowanych działań,

- przewidują trudności w realizacji projektu i radzenia sobie z nim.

4. Formy realizacji projektu

1. Projekt indywidualny - uczniowie wykonują zadanie indywidualnie. Zaletą takiego projektu jest rozwijanie u uczniów poczucia osobistej odpowiedzialności za wykonanie zadania. Łatwiej też dokonać oceny ich pracy.

2. Projekt grupowy - uczniowie wykonują zadanie w grupach. Taki projekt daje możliwość rozwijania przez uczniów umiejętności niezbędnych do współpracy w zespole, a przy tym wzrasta poczucie wspólnej odpowiedzialności.

Reguły ważne przy planowaniu pracy grupowej:

a) podział na grupy

- z najbliższymi przyjaciółmi

- podział losowy

b) skład grupy

- uczniowie o zróżnicowanym poziomie osiągnięć szkolnych

c) liczebność grup

- najlepsze są grupy 5-7 osobowe

d) role w grupie

- Nauczyciel wyznacza funkcje, a uczniowie sami je rozdzielają pomiędzy siebie, np. ustalają, kto będzie liderem, który dba o włączenie wszystkich do pracy i pilnuje przestrzegania ustalonych reguł.

- Nauczyciel musi zadbać o to, aby uczniowie mieli szansę doświadczenia różnych formalnych ról w grupie (np. by ciągle ta sama osoba nie była liderem).

e) normy grupowe

Uczniowie ustalają zasady współpracy w zespole:

- Jak podzielą odpowiedzialność za prezentację zadań?

- Jak będą podejmować decyzje?

- W jaki sposób będą rozwiązywać konflikty i spory?

- Gdzie i w jakim czasie będą się odbywały spotkania zespołu?

- Jakie zasady będą obowiązywały w grupie, aby dobrze im się współpracowało?

5. Etapy realizacji projektu

I. Wybór tematu i określenie celów projektu

1. Sposoby określania tematu projektu:

a) Nauczyciel określa w sposób ogólny zagadnienia tworzące ramy projektu, wyznaczając jakiś dział programu lub cel przedsięwzięcia. Uczniowie podzieleni wcześniej na grupy wybierają sobie, w obrębie tych ram, szczegółowe tematy.

Etapy formułowania tematu:

- poszukiwanie pomysłów (wykorzystanie pomysłów całej grupy),

- dokonanie selekcji tych pomysłów,

- sformułowanie tematu.

b) Nauczyciel przedstawia pewną liczbę szczegółowych tematów, natomiast uczniowie podzieleni na grupy wybierają sobie jeden spośród nich.

c) Wszystkie grupy realizują ten sam temat określony przez nauczyciela.

2. Uczniowie w grupach formułują cele projektu.

II. Przygotowanie instrukcji do projektu

Instrukcja zawiera wszystkie informacje ważne dla treści i formy realizowanego projektu:

- temat projektu i jego cele,

- formę wykonania projektu,

- zadania dla poszczególnych członków grupy,

- źródła, w których należy poszukiwać potrzebnych informacji,

- terminy konsultacji z nauczycielem,

- termin, miejsce i czas prezentacji,

- termin wykonania sprawozdania,

- kryteria oceny projektu.

III. Zbieranie i opracowywanie informacji

1. Uczniowie poszukują informacji w różnych źródłach.

2. Uczniowie dokonują selekcji informacji (np. podział na mniej i bardziej ważne, mniej i bardziej oryginalne).

3. Uczniowie opracowują projekt.

IV. Prezentacja projektu

1. Nauczyciel podaje termin i miejsce prezentacji.

2. Uczniowie wybierają formę prezentacji, np.:

- wystawa prac wykonanych przez uczniów (albumów, plakatów, schematów itp.) z ich komentarzem,

- inscenizacja,

- wykład,

- odczytanie pracy pisemnej,

- pokaz filmu video,

- prezentacja modelu,

- gry, zabawy angażujące innych uczniów,

- książeczki, broszury, komiksy.

3. Nauczyciel wybiera audytorium, przed którym będzie się odbywała prezentacja ( klasa, uczniowie ze szkoły, rodzice itp.).

4. Nauczyciel ustala czas trwania prezentacji, który nie może być przekroczony.

5. W prezentacji uczestniczą wszyscy członkowie grupy.

V. Ocena projektu

Reguły ważne przy ocenianiu:

1. Ocena powinna być zgodna z wcześniej ustalonymi kryteriami.

2. Oceniamy pracę grupy i poszczególnych członków grupy ( na podstawie obserwacji nauczyciela, sprawozdań składanych przez grupy lub okresowych spotkań z uczniami).

3. Ocena obejmuje:

- wykonany przedmiot,

- jakość sprawozdania,

- prezentację,

- przebieg pracy.

4 Przy ocenie prezentacji możemy wziąć pod uwagę następujące kryteria:

- wykorzystanie czasu prezentacji,

- zainteresowanie innych uczniów,

- sposób mówienia (akcentowanie, precyzja wypowiedzi itp.),

- stopień realizacji zamierzonych celów,

- scenografię: samodzielnie zaprojektowane i wykonane pomoce dydaktyczne, estetyka i atrakcyjność stoiska wystawowego, pomysłowość rekwizytów i strojów występujących uczniów, itp.

5. Uwzględniamy samoocenę ucznia.

6. Możemy zaangażować do oceny inne osoby, np.: uczniów z klasy, nauczycieli, rodziców.

6. Kompetencje nauczyciela pracującego metoda projektu

1. Dobra znajomość procedury projektu.

2. Rozumienie swojej roli w projekcie i uwzględnianie samodzielności uczniów.

3. Twórcza i przedsiębiorcza postawa w rozwiązywaniu problemów.

4. Osobiste i społeczne umiejętności psychologiczne.

5. Umiejętności kierownicze i organizacyjne.

6. Interdyscyplinarna wiedza i umiejętności jej integracji.

7. Posługiwanie się multimediami i komputerem.

8. Doświadczenie i umiejętności pedagogiczne w obszarze stosowania aktywizujących technik nauczania i oceniania.

9. Nastawienie na dokształcanie i doskonalenie.

7. Rola nauczyciela przy realizacji projektu

1. Przy planowaniu pracy nauczyciel uwzględnia:

- Czy dane zagadnienie zainteresuje uczniów?

- Czy uczniowie mają dostęp do źródeł informacji? - Czy realizacja projektu pociągnie za sobą dodatkowe koszty?

2. Określa temat projektu lub podaje zakres materiału, na podstawie którego uczniowie sformułują temat.

3. Przygotowuje kontrakt.

4. Ustala konsultacje i udziela wskazówek do dalszej pracy.

5. Kontroluje, czy projekt jest właściwie realizowany.

6. Ustala czas, miejsce prezentacji oraz dba o zapewnienie środków audiowizualnych.

7. Wpływa na atmosferę prezentacji i zachęca uczniów do wzajemnego słuchania się.

8. Ocenia projekt.

8. Bibliografia

1. Integracja międzyprzedmiotowa. Program Nowa Szkoła, Pr. Zbiorowa, CODN, Warszawa 1999

2. Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie, E. Brudnik, Zakład Wydawniczy SFS, Kielce 2000

3. Jak wdrażać metodę projektów?, A. Mikina, B. Zając, Of. Wyd. Implus, Kraków 2001

4. Metoda projektu i jej egzemplifikacja w praktyce, K. Chałas, Nowa Era, Warszawa 2000

5. Mali badacze - metoda projektu w edukacji elementarnej, J.H. Helm, L.G. Katz , CODN, Warszawa 2003

6. Nauka z komputerem- Książka ucznia i poradnik nauczyciela, WSiP, Warszawa 2001

7. O metodzie projektów, M. Szymański, Wyd. Akademickie Żak, Warszawa 2000

8. Projekt edukacyjny i inne formy uczenia się we współpracy, pr. zbiorowa, K&K, Piła 2003

9. Projekt edukacyjny. Materiały dla zespołów międzyprzedmiotowych, J. Królikowski, CODN, Warszawa 2000

10. Projekty edukacyjne - Poradnik dla nauczycieli, B. Potocka, L. Nowak, SFS, Kielce 2002

11. Uczenie metoda projektów, B. D Gołębniak, WSiP, Warszawa 2002

12. Udane projekty nie tylko z matematyki, M. Mikołajczyk, Wyd. Szkolne PWN, Warszawa 2002

Atrakcyjność metody projektów w nauczaniu biologii i realizacji ścieżek edukacyjnych

Rozwijająca się dynamicznie cywilizacja, olbrzymie tempo rozwoju techniki spowodowały zmiany w procesie nauczania. Nauka szkolna musi wyposażać uczniów w podstawowy zasób wiadomości oraz kształtować podstawowe umiejętności i sprawności, ucząc metod samodzielnego przyswajania wiedzy oraz wytwarzać odpowiednią motywację do podejmowanych przez uczniów działań. Podstawowym celem szkoły stało się więc rozbudzanie twórczości uczniów, indywidualizowanie procesu kształcenia, wskazywanie sposobów uczenia się oraz takie organizowanie ukierunkowanej działalności młodzieży, która ma na celu samodzielne przyswojenia sobie wiadomości i ukształtowanie umiejętności. Organizacja samokształcenia kierowanego w procesie edukacji szkolnej wymaga stosowania odpowiednich metod kształcenia. Jedną z nich, która w pełni zapewnia ukształtowanie wśród uczniów wymaganych umiejętności jest metoda projektów. W trakcie realizacji zadań projektu, niezależnie od jego tematyki, uczniowie kształtują i rozwijają wiele kluczowych dla procesu nauczania - uczenia się umiejętności takich, jak:
- organizowanie własnej pracy,
- planowanie i podejmowanie decyzji,
- zbieranie i selekcjonowanie informacji,
- bezpośrednie badanie rzeczywistości,
- rozwiązywanie problemów,
- stosowanie zdobytej wiedzy w praktyce,
- prezentowanie własnego punktu widzenia,
- przygotowanie do publicznych wystąpień ,
- współpraca w grupie.

Metoda projektów zawiera trzy podstawowe elementy konstrukcyjne. Rozpoczyna się od wyboru i sformułowania tematu projektu, wytyczenia celów, wzbudzenia zainteresowania jego realizacją. Potem rozpoczyna się poszukiwanie, gromadzenie, selekcjonowanie i opracowywanie informacji i realizacja praktycznej strony projektu. Może mieć ona postać plakatu, albumu, eseju, referatu, mapy, inscenizacji itp. Następnie uczestnicy przygotowują się do publicznego zaprezentowania swoich projektów, dbając jednocześnie o zareklamowanie swoich zamierzeń na terenie szkoły. Projekt kończy prezentacja i ocena dokonań uczniów.

Zaletami tej metody jest:
- rozbudzenie zainteresowań uczniów,
- stworzenie warunków do ujawnienia posiadanych umiejętności,
- aktywizacja poznawcza uczestników,
- integracja zespołu
- kształtowanie umiejętności właściwego planowania i organizacji pracy. Ponadto uczy samodzielności, właściwej komunikacji, daje możliwość publicznych wystąpień, co jest szczególnie ważne w przypadku uczniów nieśmiałych.

Można doszukiwać się także wad tej metody, chociażby długi czas realizacji, trudności z właściwym doborem i selekcją materiałów, różne tempo pracy grup uczniów. Trudności te nie są jednak nie do pokonania, a wielokrotne wykorzystywanie tej metody pozwala na ich przewidzenie i sprawne rozwiązanie.

Stosowanie metody projektów pozwala także realizować wiele ścieżek przedmiotowych, korelować wiedzę między różnymi przedmiotami oraz podjąć aktywną współpracę z innymi nauczycielami. Można ją także stosować w swojej pracy w związku z realizacją treści przedmiotowych, przygotowując różne imprezy związane z działalnością prozdrowotną, profilaktyczną, obchodami Dnia Ziemi, świętem szkoły i wieloma innymi.

Metoda projektów stosowana w ramach przedmiotu biologia pozwala ukształtować u uczniów umiejętność prawidłowo prowadzonej obserwacji i doświadczenia, zrozumieć wagę informacji uzyskanych w ten sposób w biologii.

Wskazuje im różnorodne źródła wiedzy, pozwala uatrakcyjnić proces dydaktyczny poprzez organizowanie wycieczek do muzeów, ogrodów botanicznych czy zoologicznych, palmiarni, do lasów, oczyszczalni ścieków i wielu innych instytucji. Pomaga kształtować właściwe postawy wobec środowiska, wzmóc troskę o jego stan poprzez wprowadzenie w życie własnej rodziny i otoczenia wypracowanych zachowań. Końcowe efekty realizacji projektów (prezentacje multimedialne, albumy, plakaty, makiety i inne) mogą wzbogacić pracownie w pomoce naukowe, które możny wielokrotnie wykorzystywać w następnych latach przy omawianiu tych tematów. Ponadto umiejętność selekcjonowania informacji, rozwiązywania problemów, stosowania wiedzy w praktyce, prezentowania własnego punktu widzenia, porównywania, przetwarzania i tworzenia informacji wpływa znacząco na podniesienie wyników sprawdzianów a w końcowym rozrachunku wyników egzaminów maturalnych. Służy więc podniesieniu jakości pracy szkoły.

Metodę projektów wykorzystywałam już wielokrotnie do realizacji treści przedmiotowych, w pracach koła biologicznego, przy realizacji celów szklonego koła LOP, przygotowując uczniów do konkursów.

Ostatnio zrealizowany przeze mnie i moje koleżanki projekt edukacyjny dotyczy racjonalnego żywienia i służy kształtowania postaw prozdrowotnych. Przedstawiam projekt i zachęcam do wykorzystywania tej metody w swojej pracy.

3

---