Bezpieczeństwo multilateralne;
bezpieczeństwo zbiorowe;
bezpieczeństwo wspólne
Spis treści:
Pojęcie multilateralizmu:
Definicja,
Zasady multilateralizmu,
Przykłady w sferze obronności,
Unia Europejska w ONZ,
System bezpieczeństwa zbiorowego:
Definicja,
Przykłady,
Elementy systemu bezpieczeństwa zbiorowego,
Bezpieczeństwo wspólne:
Definicja,
Przykłady,
Podsumowanie.
Multilateralizm - w politologii jest to praktyka koordynowania polityki przez co najmniej trzy państwa.
1) Niepodzielność ,
2) Rozszerzona wzajemność,
3) Ogólne zasady organizujące, w tym zasada niedyskryminacji.
Sojusze wojskowe:
Układ Warszawski,
NATO,
Pakt Bezpieczeństwa Pacyfiku,
Organizacja Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym,
Regionalny System Obronny.
UKŁAD WARSZAWSKI:
Oficjalna nazwa to Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej. Sojusz polityczno-wojskowy państw tzw. Bloku wschodniego z dominującą rolą ZSRR. Układ podpisano 14 maja 1955r w Warszawie.
Początkowo podpisano go na 30lat, a w 1985r przedłużono o kolejne 20lat. Istniał do 1 lipca 1991r.
Wspólne dowództwo Układu ustanowiono w Moskwie. Naczelnym dowódcą był marszałek ZSRR.
W skład wchodziły takie państwa jak: Bułgaria, Czechosłowacja, NRD, PRL, Rumunia i Węgry.
Nie można pominąć faktu, że w szeregach państw Układu Warszawskiego było ponad 3,5miln żołnierzy.
NATO:
NATO - Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, powstała 24 sierpnia 1949r,licząca 28 członków. Początkowym celem istnienia NATO była obrona militarna przed atakiem ze strony Związku Radzieckiego, z czasem jednak organizacja stała się elementem utrzymania równowagi strategicznej m. Wschodem a Zachodem.
Celem organizacji jest zbiorowa ochrona swoich członków, jako podstawa zachowania pokoju i umocnienia bezpieczeństwa międzynarodowego. Warto wspomnieć, że zgodnie z traktatem Północnoatlantyckim atak zbrojny z zewnątrz, skierowany przeciwko jednemu lub kilku państwom członkowskim traktowany jest jako atak przeciwko całej organizacji.
Polska do tej organizacji przystąpiła w 1999r.
Kolejną ciekawostką jest, że u schyłku zimnej wojny w szeregach państw NATO było ponad 5miln żołnierzy, a gotowych do wystrzeleniach ładunków jądrowych było ponad 22tys.
!!! CIEKAWOSTKA !!! Sekretarzem generalnym jest Rasmussen (Duńczyk). Naczelny dowódca to James G. Stavridis (Amerykanin).
Pakt Bezpieczeństwa Pacyfiku:
Krótko zwany ANZUS (skrót pochodzi od pierwszych liter państw - sygnatariuszy: Australii, Nowej Zelandii, USA). Podpisano go 1 września 1951r w San Francisco. Celem zapewnienie bezpieczeństwa w rejonie oceanu Spokojnego.
Powstanie paktu wiąże się z amerykańską polityką tworzenia antykomunistycznych bloków militarnych i stanowiło odpowiednik NATO w tym rejonie świata.
Ciekawostka: Na podstawie tego paktu wojska australijskie i nowozelandzkie brały udział w wojnie wietnamskiej w 1963-64r.
Organizacja Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym:
Układ Bezpieczeństwa Zbiorowego niektórych państw Wspólnoty Niepodległych Państw. Członkami tej organizacji są: Armenia, Kazachstan, Kirgistan, Rosja, Tadżykistan, Uzbekistan, Azerbejdżan, Gruzja i Białoruś. Pakt ten podpisano 15 maja 1991r jako układ Tanszkiencki.
Po 5 latach traktat odnowiono jednak już w innym składzie. W m. czasie organizacje opuściły Azerbejdżan, Gruzja i Uzbekistan tworząc wymierzoną w dominację rosyjską, w regionie organizację GUAM.
Organizacja ta dalej eksponuje swoją siłe, przykładem mogą być manewry w 2006r niedaleko polskiej granicy z udziałem 8800żołnierzy.
Regionalny System Obronny
Został założony w październiku 2002r przez państwa z regionu wschodnich Karaibów. Jest to przykład organizacji obronnej zrzeszającej małe państwa w celu zapewnienia większego bezpieczeństwa.
Unia Europejska w ONZ:
Unia Europejska postrzegana jest jako dobry partner ONZ. Obie organizacje podzielają podobne wartości i realizują podobne cele. Obydwie podkreślają znaczenie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami oraz ochronę praw człowieka, działają na rzecz międzynarodowej współpracy w rozwiązywaniu problemów gospodarczych, społecznych i humanitarnych.
W praktyce współpraca ich polega na tym, że Unia Europejska na forum ONZ prezentuje swoje stanowiska przed przedstawicielami praktycznie wszystkich krajów świata, w zamian za co jest głównym źródłem finansowania funduszy i programów NZ.
System bezpieczeństwa zbiorowego - jest to system, którego celem jest zapobieganie konfliktów między państwami członkowskimi. Obejmuje on swoim zasięgiem państwa danego obszaru, niezależnie od ich różnorodności. Opiera się on na prawach międzynarodowych.
Podstawą funkcjonowania bezpieczeństwa zbiorowego jest:
- zakaz agresji,
-wzajemna pomoc na wypadek agresji,
- pokojowe rozwiązywanie sporów.
Przykłady:
Liga narodów,
ONZ,
OBWE.
Liga Narodów - Nieistniejąca już organizacja międzynarodowa, powstała z inicjatywy prezydenta USA Wodroow'a Wilsona. Statut Ligi został przyjęty przez konferencje pokojową w Wersalu 28 czerwca 1919r. Celem Ligi Narodów było utrzymanie pokoju i współpracy na świecie, a impulsem do jej utworzenia był rozlew krwi podczas I WŚ. W związku z powstaniem ONZ została rozwiązana.
ONZ:
Organizacja międzynarodowa z siedzibą w Nowym Jorku, powstała 24 października 1945r w wyniku wejścia w życie karty narodów zjednoczonych. ONZ jest następczynią Ligi Narodów.
ONZ stawia sobie za cele:
-zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego,
Rozwój współpracy między narodami
Przestrzeganie praw człowieka
OBWE:
Organizacja bezpieczeństwa i współpracy w Europie. Organizacja została założona podczas przeglądowej Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w Budapeszcie w 1994r.
Współpraca w OBWE opiera się na 2 zasadach:
Równości państw,
Konsensusu przy podejmowaniu kluczowych decyzji.
Dziedziny współpracy:
Zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa Europy (redukcja zbrojeń, budowanie zaufania, aspekty bezpieczeństwa),
Współpraca w zakresie gospodarki, nauki, techniki i ochrony środowiska,
Współpraca w kwestiach humanitarnych i dziedzinach temu pokrewnych,
Kontynuowanie procesu konferencji (współpracy).
Z konspektu działalność Polski w ONZ i OBWE.
Elementy systemu zbiorowego bezpieczeństwa:
Zakaz użycia siły zbrojnej m. członkami,
Pokojowe rozstrzyganie sporów,
Stosowanie ogólnych zasad stosunków międzynarodowych,
Stosowanie sankcji wobec agresora i podejmowanie decyzji o ich użyciu przez powołane do tego organy,
Kontrola i ograniczanie zbrojeń,
Ujęcie systemu w formie organizacji międzynarodowej powstałej na bazie traktatu lub porozumienia.
3. Bezpieczeństwo wspólne:
Pojęcie z zakresu stosunków międzynarodowych odnoszące się do takiego układu relacji między państwami, który całkowicie wyklucza konflikt zbrojny pomiędzy nimi. W obrębie wspólnoty bezpieczeństwa niemożliwe jest również zatajenie samych przygotowań do użycia siły. Jednym z warunków zaistnienia wspólnoty bezpieczeństwa jest zbieżność ustrojowa państw.
Konflikty z udziałem USA:
1950r - Wojna Koreańska,
1960r - Wojna Wietnamska,
1963r - Kryzys Kubański,
1970r - Interwencja zbrojna w Laosie i Kambodży,
Poparcie dla Izraela w wojnach z państwami Arabskimi,
1980r - interwencja zbrojna na Grenadzie,
1986r - naloty na libijskie miasta.
Wsparcie dla Mudżahedinów Afgańskich podczas wojny z Rosją.
1991r - pierwsza wojna w zatoce Perskiej,
Interwencja w byłej Jugosławii,
Wojna z terroryzmem od 11.09.2001r.
4.Podsumowanie:
Podsumowując dbanie o bezpieczeństwo międzynarodowe jest korzystne dla ludzkości. Powoływanie różnych organizacji sprzyja poprawie stosunków międzynarodowych, ułatwia pomoc humanitarną regionom dotkniętym klęskami. Co więcej pomaga w utrzymaniu pokoju na świecie, daje możliwość mediacji między skłóconymi krajami. Nie można pominąć faktu, że organizacje te w dużym stopniu przyczyniają się do rozwoju krajów III świata i przestrzegania praw człowieka.