Różne odmiany dyskusji : burza mózgów, 635, metaplan

W polskiej dydaktyce dyskusja jako sposób przekazywania wiedzy na lini nauczyciel - uczeń, lub uczeń - uczeń, jest metodą o ugruntowanej tradycji. Dyskusja długo była zaliczana do grupy metod słownych. Dopiero W.Okoń przesunął ją do grupy metod problemowych, nadając jej nazwę dyskusja dydaktyczna.

Dyskusja dydaktyczna to zorganizowana wymiana myśli i poglądów na dany temat, która:

• Pobudza i rozwija myślenie

• Pomaga kształtować poglądy i przekonania

• Uczy oceny poglądów innych ludzi

• Kształci umiejętność formułowania myśli i ich wypowiadania

• Uczy krytycznego spojrzenia na własne poglądy.

W przebiegu dyskusji wyróżniamy trzy etapy:

1. Wprowadzenie - polegające na takim sformułowaniu problemu, by pobudzał do myślenia i wypowiadania się

2. Dyskusja właściwa - której istota sprowadza się do zespołowego rozwiązania problemu

3. Podsumowanie wyników dyskusji przez prowadzącego , poszerzone w rzeczywistości szkolnej o ocenę udziału i zaangażowania uczniów.

Dyskusja może mieć charakter wolny - wtedy wszyscy na równych prawach biorą w niej udział ,respektując wcześniej ustalone zasady dyskutowania (udzielenie głosu, limit czasu)

Dyskusja może przybrać charakter panelu - wtedy kilka wyznaczonych osób wcześniej przygotowuje swoje wystąpienie. Jest to tzw. gremium dyskutujące , pozostali uczniowie są słuchaczami. W drugiej fazie dyskusji głos może zabierać osoba z audytorium . Nad całością dyskusji czuwa nauczyciel, którego zadaniem jest :

- wprowadzenie do problemu

- pilnowanie dyscypliny merytorycznej i czasowej

- podsumowanie dyskusji.

Dyskusja dydaktyczna należy do grupy metod aktywizujących, które stanowią podgrupę metod problemowych.

Organizując proces nauczania- uczenia się nauczyciel określa: tematykę, cele, przewidywane efekty, sposoby sprawdzania i oceny osiągnięć uczniów.

Do realizacji określonych celów dobiera odpowiednie metody.

Metody aktywizujące to grupa metod nauczania, które charakteryzuje to , że w procesie kształcenia aktywność uczniów przewyższa aktywność nauczyciela.

Stosowanie metod aktywizujących w procesie dydaktycznym sprzyja pogłębieniu zdobytej wiedzy, jej operatywności i trwałości. Dzieci muszą myśleć podczas wykonywania podjętych działań. Angażują się emocjonalnie, są aktywne w sferze percepcyjnej, ruchowej, werbalnej i emocjonalno- motywacyjnej.

Metody aktywizujące pozwalają nie tylko rozbudzić w uczniu zainteresowanie przedmiotem czy sprawdzić jego wiedzę.

Główna zaletą tych metod polega na doskonaleniu umiejętności przydatnych nie tylko podczas lekcji ale również w codziennym życiu , np. umiejętność wyciągania wniosków, myślenia analitycznego i krytycznego , łączenia zdarzeń i faktów w związki przyczynowo- skutkowe, umiejętności właściwego zachowania się w nowej sytuacji, komunikatywności, dyskutowania i kreatywności.

W trakcie przeprowadzania zajęć z wykorzystaniem metod aktywnych należy pamiętać o kilku zasadach :

• Nie wykluczamy nikogo z zabawy, dlatego ze czegoś nie wie lub nie potrafi

• Nie dzielimy uczniów na lepszych i gorszych

• Jeżeli ktoś nie ma ochoty się bawić, nie zmuszam go

• Nauczyciel także uczestniczy w zabawie

• Każdy ma prawo do popełniania błędów

Zadaniem metod aktywizujących jest pobudzenie do myślenia, skłonienie do zastanowienia się, i samodzielnego szukania rozwiązań, do stosowania w praktyce posiadanych informacji.

„Burza mózgów” jest pierwszym etapem innych metod aktywizujących. Znana jest pod różnymi nazwami . Najczęściej używane to :

• Giełda pomysłów

• Metoda Osborna ( twórcy metody )

• Sesja odroczonej oceny

• Technika twórczego myślenia.

Burza mózgów to metoda zabawowa , kształtująca pomysłowość i wyobraźnię. Pomysły mogą być codzienne, banalne, ale z czasem niespodziewane, fantastyczne, innowacyjne do rozwiązania jakiegoś problemu. Prowadzący podaje problem , udziela głosu zgłaszającym pomysły rozwiązań, zapisuje na tablicy.. Celem tej metody jest zgromadzenie w krótkim czasie dużej liczby pomysłów potrzebnych do rozwiązania jakiegoś problemu. Po wyczerpaniu pomysłów następuje dyskusja i wybór najlepszego rozwiązania.

Metodę tę stosuje się :

• Jako rozgrzewkę umysłową - stosuje się ją na początku zajęć jako pobudzenie uczniów do aktywności umysłowej

• Dla ustalenia zakresu posiadanej wiedzy

• Dla utrwalenia wcześniej zdobytej wiedzy. W tym przypadku „burza mózgów” stanowi I etap pracy, po niej następuje konfrontacja z wiedzą innych uczniów

• Dla znalezienia najlepszego rozwiązania jakiegoś problemu.

Zastosowanie na lekcji burzy mózgów pozwala na :

• Włączenie wszystkich uczniów do pracy

• Szybkie zgromadzenie dużej ilości pomysłów lub faktów

• Przeprowadzenie rozgrzewki umysłowej

• Sprawdzenie posiadanej wiedzy

• Naukę zwięzłego , precyzyjnego wyrażania myśli

• Doskonalenie techniki pisania.

Plusem burzy mózgu jest możliwość modyfikowania cudzych pomysłów lub na zasadzie skojarzenia, podawanie innych. Słabą zaś stroną jest to, że nie da się uniknąć działania wewnętrznego osądu (czy pomysł jest na tyle dobry, że warto go podać), istnieją też opory spowodowane niskim poczuciem własnej wiedzy, nieśmiałością, wolniejszym tempem pracy, brakiem podzielności uwagi.

Przy większej liczbie uczniów nie wszyscy mają szansę podania choćby jednego pomysłu.

Lepsze efekty uzyskuje się, gdy uczniowie pracują w 4 - 5 osobowych zespołach . W tak małej grupie każdy uczeń czuje osobistą odpowiedzialność za efekt pracy.

W czasie burzy mózgów pracuje się indywidualnie, ale na rzecz całego zespołu, którego zadaniem jest zgromadzenie jak największej liczby pomysłów czy faktów do podanego problemu.

Na wcześniej przygotowanych paskach papieru uczniowie wyraźnie piszą pojedyncze pomysły i składają je na wspólne miejsce. Powinny być one precyzyjne i krótko sformułowane często w postaci zwrotów i wyrażeń.

Udzielanie odpowiedzi na pytanie niejako incognito, niweluje nieśmiałość i niepewność, które są hamulcem naturalnej aktywności dziecka.

Po napisaniu maksymalnej liczby pomysłów, grupy w dyskusji wybierają kilka najcenniejszych i prezentują je przed klasą. Po zapoznaniu się ze wszystkimi propozycjami i zapisaniu ich na tablicy, można przystąpić do podjęcia decyzji wyboru.

Wyboru można dokonać przez tradycyjne głosowanie lub w atrakcyjniejszy sposób. Polega na przydzieleniu każdemu uczniowi 2-3 punktów w postaci samoprzylepnych barwnych karteczek. Po dokładnym indywidualnym odczytaniu propozycji, każdy uczeń przykleja swoje punkty obok wybranego rozwiązania. Po dokonaniu wyboru obliczmy liczbę punktów i ogłaszamy wynik.

Taki rodzaj wyboru zmusza uczniów do uważnego czytania, zastanowienia się i podjęcia całkowicie autonomicznej decyzji. Taka forma dokonywania wyboru jest dla dzieci atrakcyjniejsza.

Jeżeli chodzi nam o maksymalne zaangażowanie wszystkich uczniów nie tylko w dokonywanie wyboru, ale i dyskusję, podejmowanie decyzji i argumentowanie , można wykorzystać technikę diamentowego rankingu.

Praca przebiega wtedy w grupach następującymi etapami :

• I - burza mózgów ; każdy zapisuje własne pomysły na oddzielnych kartkach

• II - analiza pomysłów; następuje tu odczytanie wszystkich pomysłów, odrzucanie powtarzających się i wybranie dziewięciu najtrafniejszych

• III - utworzenie diamentu według wzoru:

Jest to najważniejszy etap pracy, tu ścierają się poglądy członków grupy, jest okazja do motywowania swoich wyborów i podejmowania wspólnych decyzji.

Jest to ważne zwłaszcza w przypadkach gdy te decyzje wyznaczają dalszy kierunek prac.

Na diamencie numer pola świadczy o ważności problemu.

Przykłady prac z diamentowym rankingiem :

• Jak zorganizujemy w naszej klasie Dzień Dziecka?

• Jakie cechy powinien posiadać nauczyciel?

635

To technika dzięki której można rozwiązywać różne problemy.

Jest modyfikacją „burzy mózgów”. Różni się tylko sposobem organizacji i przeprowadzenia.

Liczba pierwsza - 6 - oznacza liczbę osób lub grup

Liczba środkowa - 3 - oznacza liczbę rozwiązań

Liczba końcowa - 5 - oznacza liczbę tzw. rundek

Na widocznym miejscu zapisujemy problem

Dzielimy klasę na 6 grup

Grupy siedzą po obwodzie koła

Każdej grupie rozdajemy formularze ponumerowane od 1 do 6

Zadaniem poszczególnych grup jest wpisanie 3 rozwiązań problemu na formularzu

Na hasło „START” grupy przekazują formularze następnej grupie zgodnie ze wskazówkami zegara.

Dzieci zapoznają się z pomysłami kolegów i wpisują nowe rozwiązania.

Na kolejne hasło „START” grupy postępują jak wcześniej. Przekazują formularze 5 razy , co pozwoli na zapełnienie 18 rubryk na 6 formularzach.

Pierwszą sesję generowania pomysłów możemy ograniczyć do 6 minut, a następnie zwiększać o minutę każdą.

Technikę tę można modyfikować.

Zastosowanie na lekcji metody „635”

• Uczy respektowania przyjętych zasad oraz dyscypliny

• Doskonali umiejętność komunikowania się uczniów

• Aktywizuje wszystkich uczniów, nawet tych nieśmiałych

• Działa wzajemnie inspirująco

---