„RELAKSACJA W PRACY Z DZIEĆMI”

W dzisiejszych czasach zarówno dorośli jak i dzieci narażeni są na ciągły stres związany z coraz szybszym tempem życia. Stres ten udziela się dzieciom zarówno w domu jak też w szkole. Wiąże się to z poddawaniem dziecka ciągłym ocenom, testom, nieustannym podnoszeniem poprzeczki i wzrostu wymagań. Również sytuacja w domu pozostawia wiele do życzenia: rozbite rodziny, brak zainteresowania dzieckiem i jego problemami, zabieganie rodziców sprawiają, że dziecko staje się coraz bardziej nerwowe, ma problemy z koncentracją i niejednokrotnie cierpi na nerwice.

W rozładowaniu napięcia i stresu bardzo pomocne stają się zatem techniki relaksacyjne.

Techniki relaksacyjne to sposoby na wyładowanie stresu lub nadmiaru emocji na drodze odpowiednich ćwiczeń fizycznych i psychicznych. Ich celem jest uzyskanie stanu relaksu, a zatem opanowanie wegetatywnych objawów lęku i uzyskanie odprężenia psychicznego. Techniki relaksacyjne nie pozwalają rozwiązywać wewnętrznych konfliktów, jednak pomagają zredukować stres i pomagają uzyskać przekonanie o możliwości zapanowania nad reakcjami własnego organizmu. Pozwalają również na przeżycie ciszy i wewnętrznego ukojenia. Dzieci mogą uczyć się lepszej koncentracji i relaksacji. Poprawie ulegają wzajemne stosunki między dziećmi, u poszczególnych dzieci zostaje wzmocniona wiara w siebie i wyostrzenie na to, co istotne. W przypadku bardzo wielu ćwiczeń relaksacyjnych rozwija się też motoryka oraz fantazja i kreatywność. We wszystkich ćwiczeniach następuje odprężenie mięśni i wyłączenie myślenia. Dziecko może w ten sposób uczyć się mentalnego pokonywania stresów. Regularnie stosowane stają się dobrą ochroną przed nieustannym napięciem emocjonalnym. W niektórych odmianach zaburzeń nerwicowych mogą być główną metodą pomocy pozwalającą na uzyskanie poprawy samopoczucia. Ich częstą zaletą jest możliwość samodzielnego stosowania.

Istnieje wiele metod relaksacji. Są to m.in. masaż, muzykoterapia, wizualizacja, ćwiczenia oddechowe i inne.

WIZUALIZACJA:

- metoda oparta na słowie

- nauczyciel przekazuje dziecku sugestie mające na celu pobudzić dziecko do ukierunkowanej aktywności

- istotnym elementem jest odpowiedni sposób przekazu tekstu

- opowiadaniu może towarzyszyć spokojna muzyka stanowiąca tło

MUZYKOTERAPIA:

- jest jedną z odmian terapii przez sztukę

- służy ogólnemu rozwojowi dziecka: fizycznemu, intelektualnemu, emocjonalnemu i estetycznemu

- doznania emocjonalne wywołane przez muzykę powodują określone reakcje całego organizmu w sferze psychicznej

- w sferze fizycznej doznania te wywołują zmiany w funkcjonowaniu wegetatywnego układu nerwowego

- do celów i zadań muzykoterapii należy:

~        kształtowanie wrażliwości empatii, dowartościowanie emocjonalne;

~        stymulowanie do aktywności i kreatywności;

~        wzmacnianie prawidłowych reakcji i postaw;

~        doskonalenie komunikacji w grupie, praca nad aktualnymi problemami w grupie;

~        kształtowanie umiejętności aktywnego słuchania i koncentrowania uwagi;

~        praca z ciałem, doskonalenie sprawności psychomotorycznej;

~        usuwanie napięcia psychofizycznego.

ĆWICZENIA ODDECHOWE:

- służą uspokojeniu, unormowaniu oddechu

- pozwalają wypracować nawyk prawidłowego oddychania

- prawidłowe oddychanie natlenia krew i nadaje głosowi pełnię ekspresji a także usprawnia myślenie

- długie, spokojne wydechy pomagają w uśmierzaniu bólów i napięć

- proste techniki oddechowe mogą też przynosić ulgę w przypadku lęków

TRENING RELAKSACYJNY WG JACOBSONA:

- polega na naprzemiennym napinaniu i rozluźnianiu mięśni

- powoduje uwalnianie przechowywanych w nich napięć mięśniowych i mobilizację organizmu.

TRENING AUTOGENNY A. SCHULTZA:

- właściwy trening A. Schultza opiera się na autosugestii powodującej całkowite odprężenie systemu nerwowego

- w pracy z dziećmi wykorzystywane są elementy tej metody, czyli opowiadania, bajeczki, które dzięki swojej treści powodują, że dzieci koncentrują się na różnych częściach swojego ciała

- dzięki temu dzieci odczuwają spokój, odprężenie, zwalnia się u nich napięcie mięśniowe

- efektem tego rodzaju ćwiczeń jest poprawa koncentracji uwagi, podniesienie sprawności funkcji poznawczych, obniża się także poziom agresji

Ćwiczenia relaksacyjne:

1. Krążąca obręcz - ćwiczenie na wyciszenie:

Dzieci siedzą w kręgu i mają zamknięte oczy. Jedno dziecko stoi w środku i stawia obręcz, obraca ją i pozwala się jej toczyć. Inne dzieci powinny dopiero wtedy podnieść rękę, gdy uważają, że obręcz leży cicho na ziemi. Potem obręcz jest jeszcze raz obracana. Teraz dzieci mogą obserwować to, co przedtem słyszały.

Cel: kształcenie zmysłu słuchu i zdolności koncentracji.

2. Ratuj się, kto może!

Obręcze są ułożone w jedno duże gniazdo. Jedno dziecko gra rolę kota, który wskakuje na drzewo (stół, krzesło), przysiada i chce złapać zdobycz. Inne dziecko jest ptakiem-mamą, która prowadzi wszystkie pisklęta-dzieci. Ptasia rodzina wspólnie wyfruwa, zbiera ziarna, bije skrzydłami itd. Dopiero wtedy, gdy rozlegnie się wcześniej umówiony sygnał, wszystkie ptaki muszą szybko wrócić do gniazda. Kot przygotowuje się teraz do skoku i próbuje złapać jednego z ptaków. Jeśli wszystkie ptaki znajdą się na czas w gnieździe, kot próbuje szczęścia ponownie. Jeśli zaś ptak zostaje złapany, role się zamieniają.

Cel: zmniejszenie niechęci i agresji. Dzieci poznają instynktownie takie odczucia jak: ciepło gniazda, atak, lęk i ucieczka, ale także pomieszczenie dające schronienie.

3. Wprowadzenie do opowiadania - prowadząca opowiada powiązaną z zabawą historię:

„Gdy kot zniknął, ptaki-dzieci fruną wraz z ptakiem-mamą do domu. Unoszą się nad lasami i łąkami, nad domami i drogami. Z wysokości mogą odkryć małe światło, w którego pobliżu znajduje się małe gniazdo. Obok drzew i krzewów ptasia rodzina leci do wygodnego, bezpiecznego gniazda. Wreszcie gdy przybyli, każdy ptak wyszukuje w gnieździe przyjemne miejsce. Wszystkie ptaki są bardzo zmęczone długą podróżą i kładą się”.

Cel: Dzieci powoli się uspokajają i w ten sposób tworzy się przejście do opowieści relaksacyjnej „Możesz fruwać jak ptak”.

4. Opowiadanie relaksacyjne:

Jest piękny dzień. Niebo jest prawie bezchmurne, a świecące słońce przyjemnie cię ogrzewa. Gdy patrzysz do góry, możesz coś odkryć między chmurami. Aby lepiej widzieć, mrużysz oczy. Wtedy rozpoznajesz małego, kolorowego ptaka. Wiesz, że jest to sikorka, która cicho i samotnie fruwa po niebie. Chciałbyś chętnie unieść się wraz z nią i w myślach wyruszasz w podróż. Rozkładasz swoje ramiona, stajesz na wietrze i machasz rękami w górę i w dół. Powoli ziemia usuwa ci się spod nóg i wznosisz się wysoko w niebo. Jesteś całkiem spokojny. Tu wysoko jest pięknie. Czujesz wiatr wokół ciała. Robisz wdech i wydech… Wdech i wydech… Oddychasz bardzo regularnie i samodzielnie.

Patrzysz na ziemię. Pod tobą jest łąka usiana kwiatami. Kwiaty wyglądają na bardzo małe i mała jest też ławka pod jabłonią. Na jabłoni możesz zauważyć domek dla ptaków. Widzisz strumień, który płynie przez łąkę. Woda unosi kawałek kory, który wraz z prądem kołysze się w górę i w dół. Mały kot obserwuje uważnie przepływającą korę. Widzisz to wszystko dokładnie. Spokojnie wykonujesz kręgi na niebie. Robisz wdechy i wydechy, wdechy i wydechy, oddychasz bardzo regularnie i samodzielnie.

Szybujesz wysoko nad górami. Promieniują one spokojem i bezpieczeństwem. Wokół świergotają małe ptaki. Nie obawiasz się. Obserwujesz dokładnie krajobraz, bo może zechcesz go namalować. Potem wznosisz się wyżej, aż na szczyt gór. Odpoczywasz na jednym z wierzchołków i odczuwasz w sobie ciszę. Czujesz, jak z ciszy wyrasta w tobie nowa siła. Wiesz, że to dobrze. Krążysz jeszcze po niebie i odczuwasz w sobie siłę. Wiesz teraz, że musisz być w ciszy, jeśli potrzebujesz siły.

Zaczerpnąłeś więc znowu dość siły i powoli szybujesz z powrotem ku ziemi. Z pewnością wylądowałeś na twardym gruncie, stajesz na wietrze i rozkładasz ramiona. Idziesz powoli wzdłuż łąk i pól, aż znowu doszedłeś do swojego domu. Wchodzisz i otwierasz oczy. Kładziesz się powoli na boku. Zaciskasz pieści, przeciągasz się. Teraz jesteś znowu świeży i rześki.

---