BENEDETTO CROCE
ESTETYKA JAKO NAUKA O EKSPRESJI A JĘZYKOZNAWSTWO OGÓLNE
BENEDETTO CROCE
Czołowy przedstawiciel neoidealizmu we Włoszech i twórca jego włoskiej odmiany
Urodził się w 1866r.
Jako młody chłopiec wyszedł cudem z trzęsienia ziemi
Studiował prawo w Rzymie
Zajął się historią, co doprowadziło go do filozofii
Równocześnie uprawiał historię literatury i teorię badań literackich zamiłowanie do estetyki
Był wybitnym działaczem politycznym, z przekonań liberałem
Zmarł w 1952r.
ESTETYKA JAKO NAUKA O EKSPRESJI A JĘZYKOZNAWSTWO OGÓLNE
Poznanie intuicyjne (ekspresyjne)= fakt estetyczny (artystyczny)
Dzieła sztuki jako przykłady poznania intuicyjnego
Sztuka jest intuicją, ale intuicja nie zawsze jest sztuką: intuicja artystyczna jest osobnym gatunkiem, który różni się czymś więcej od intuicji w znaczeniu ogólnym
Człowiek wznosi się do sztuki uzewnętrzniając samą intuicję
To, co powszechnie nazywa się sztuką par excellence, obejmuje intuicje obszerniejsze i bardziej złożone od pospolitych, ale zawsze jest tylko intuicją spostrzeżeń zmysłowych i wrażeń
Intuicja artystyczna różni się od powszechnej ekstensywnością
Artyście mają większą zdolność pełnego wyrażania pewnych złożonych stanów duchowych
Skomplikowane i trudne ekspresje artystów dzieła sztuki
Granice ekspresji-intuicji, czyli sztuki są empiryczne, więc nie da się podać definicji
Estetyka nauka o poznaniu intuicyjnym, czyli ekspresyjnym, jakim jest fakt estetyczny (artystyczny)
Krytyka historyczna w literaturze i sztuce jest doniosła i ważna
Badania historyczne mają na celu naświetlenie dzieła sztuki
Od prac historycznych, które posługują się dziełami sztuki, w zamiarach obcych (biografia, historia powszechna, historia religii) należy odróżniać historię sztuki i literatury
Historia artystyczna i literacka zajmuje się głównie dziełami sztuki jako takimi
Inne prace zwracają się do dzieł sztuki i badają je, ale jako świadectwa i dokumenty pozwalające wydobyć prawdę o faktach nieestetycznych
Erudycja zwrócona ku jaśniejszemu zrozumieniu dzieł sztuki zmierza do wywołania faktu wewnętrznego
Historia artystyczna i literacka rodzi się, gdy taka reprodukcja została już osiągnięta, więc jest to praca późniejsza
- ma wyjaśnić, jakie fakty artystyczne i literackie zdarzały się w rzeczywistości
Po zwykłej reprodukcji powinna nastąpić nowa operacja umysłowa, która jest ekspresją, ekspresją reprodukcji, opisem, wykładem, czyli przedstawieniem historycznym
Historia artystyczna i literacka jest dziełem sztuki historycznym opartym na jednym lub na większej ilości dzieł sztuki
Erudyta, człowiek smaku, historyk sztuki
- terminy te oznaczają 3 kolejne etapy pracy, każdy względnie niezależny do następnego, ale nie do poprzedniego
Pochodzenie sztuki:
a) natura lub jakość faktu artystycznego (zagadnienie naukowe, która rozprawa stara się rozwiązać)
b) geneza idealna, szukanie racji sztuki, dedukcję aktu artystycznego z najwyższej zasady obejmującej w sobie ducha i naturę
Problem pochodzenia sztuki pojmowany historycznie jest uzasadniony jedynie, gdy jego celem nie jest dociekanie, kiedy powstała kategoria artystyczna, ale gdzie i kiedy sztuka się po raz pierwszy pojawiła w widoczny sposób
Postęp jest samym pojęciem działalności ludzkiej, która opracowując materię dostarczoną przez naturę, pokonuje przeszkody i podporządkowuje ją swoim celom
Historia artystyczna i literacka nie może obejść się bez kryterium postępu
Sztuka jest intuicją, a intuicja indywidualnością, dlatego błędem jest stawiać historię twórczości artystycznej rodzaju ludzkiego na jednej linii postępowej i regresywnej
Historia utworów estetycznych przestawia cykle postępowe, ale każdy z własnym problemem i postępowy tylko w stosunku do tego problemu
Nie ma postępu estetycznego ludzkości
Językoznawstwo ogólne w tym, co się da w nim sprowadzić do filozofii, jest estetyką
Filozofia języka i filozofia sztuki są tą samą rzeczą
Językoznawstwo ma za przedmiot ekspresji fakt estetyczny
Estetyka jest nauką o działalności i o wartości, nauką o duchu ludzkim
Język był w swoim początku twórczością duchową