Przygotowanie do dyktanda, Pedagogika, Studia, PWiPP


REGUŁY ORTOGRAFICZNE

ZMIĘKCZENIA

Przez "i" zmiękczamy przed samogłoską, np. siano, ciocia, cielę

Przez kreseczkę zmiękczamy:

- przed spółgłoską

Baśka, źrebię, ćma

- na końcu wyrazu:

koń, słoń, nić

PISOWNIA WYRAZÓW Z "U"

Literę "u" na pewno napiszemy w wyrazach polskiego pochodzenia: np. artykuł, długo, gruntowy, lektura, płukać, pukać, reguła, śruba, tłumić;

w wyrazach zakończonych np.

-un - zwiastun, opiekun,

-ulec - hamulec, budulec,

-uch - leniuch, dzieciuch,

-uchna - matuchna, córuchna,

-unek - pakunek, wizerunek,

-utki - malutki, skromniutki,

-us - dzikus, lizus,

-uszek - dzbanuszek, garnuszek,puszek

-uś - dzidziuś, matuś, tatuś;

w czasownikach czasu teraźniejszego zakończonych na -uję, -ujesz, -uje, np.

promuję, promujesz, promuje,

gotuję, gotujesz, gotuje,

proponuję, proponujesz, proponuje;

w różnych formach czasowników typu kuć, snuć, psuć, np.

kuję, kujmy, kujcie,

snuję, snujesz, snujcie, snuj,

psujesz, psujcie, psuj;

w wyrazach:

zasuwka (od zasuwać), skuwka (od skuwać), okuwka (od okuwać), zakuwka (od zakuwać).

ZAWSZE NA KOŃCU WYRAZU

PISOWNIA WYRAZÓW Z "Ó"

Literę ó piszemy:

- gdy wymienia się na o, a lub e, np.

zawód - zawody,

stój - stoję,

móc - mogę,

dróżka - droga,

pióro - pierze,

brzózka - brzezina,

siódma - siedem,

przyjaciółka - przyjaciel,

wrócić - wracać,

skrócić - skracać,

mówić - mawiać;

- w cząstce -ów, -ówna, -ówka występującej jako końcówka lub część przyrostka, np.

bloków, projektów, operatorów, zeszytów, stołów,

Sokołów, Tarnów, Kraków,

Rodziewiczówna, Iłłakowiczówna,

kreskówka, kartkówka, stołówka;

- w niewielu wyrazach na początku:

ósemka, ósmy, ów, ówczesny, ówdzie;

- w kilkudziesięciu wyrazach, w których została zachowana historyczna pisownia oparta na dawnej wymowie, np.

chór, córka, czółno, góra, jaskółka, kłótnia, król, mózg, krótki, ogórek, stróż, źródło, wiewiórka, przepiórka, tchórz, żółw, żółty, późno.

UWAGA: Litera ó nie występuje nigdy na końcu wyrazu.

PISOWNIA WYRAZÓW Z "RZ"

"Rz" piszemy:

- gdy wymienia się rz - r, np.

marzec - marca,

na górze - góra

na dworze - dwór;

- w zakończeniach rzeczowników rodzaju męskiego -arz, -erz, -mierz, -mistrz, np.

fałszerz, harcerz, pasterz, kołnierz, rycerz,

bajarz, blacharz, pisarz, ślusarz, tokarz,

kątomierz, ciśnieniomierz, Kazimierz, Włodzimierz,

zegarmistrz, ogniomistrz;

- po spółgłoskach p, b, t, d, k, g, ch, j, w, np.

przemoc, wyprzedaż, przekonanie, brzmienie, brzydota, zatrzymać, trzeba, drzwi, zedrzeć, krzak, zakrzepnąć, grzmot, grząski, chrzest, odchrząknąć, zajrzeć, dojrzały, wrzawa, wrzątek;

Do wyjątków należą:

a) wyrazy: kształt, kształcić, kształtny, wykształcenie, bukszpan, Oksza, kszyk (ptak), pszczoła, pszenica, Pszczyna, Pszoniak, wszystko, wszędzie, zawsze,

b) formy stopnia wyższego i najwyższego przymiotników utworzone przyrostkiem -szy

lub -ejszy, np.

lepszy, najlepszy, grubszy, najgrubszy, krótszy, najkrótszy, większy, największy, potężniejszy, najpotężniejszy,

c) partykuła -że, np.

zróbże, skądże, podajże, kopże,

d) wyrazy, w których zaczynająca się od ż część rdzenna stoi po przedrostku zakończonym na spółgłoskę, np.

obżartuch, odżałować, odżyć, nadżółkły, podżebrowy;

w wielu wyrazach, w których dziś nie zachodzi już żywa wymiana rz - r, ale w których rz pochodzi z historycznego r, np.

rzeka (od: rieka), jarzębina (od: riabina), orzech (od: oriech), rzadki (od: riedkij), rząd (od: riad), rzepa (od: riepa).

PISOWNIA WYRAZÓW Z "Ż"

Literę "ż" piszemy:

- gdy wymienia się na g, dz, h, z, ź, s, np.

trwożnie - trwoga,

pieniążek - pieniądz,

grożę - groza,

obrażać - obraźliwy,

drużyna - druh,

- gdy występuje ona po literach r, l, ł:

drżenie, rżeć, ulżyć, łże;

- w partykule zakończonej na -że, -ż, np.

tenże, bądźże, stańże, weźże, jakże, cóż, któż, czyż, gdyż, jakiż;

- w wyrazach zapożyczonych po literze n, np.

aranżować, branża, oranżada, rewanż;

- w wielu wyrazach rodzimych zawierających historyczną głoskę ż oraz w wielu wyrazach zapożyczonych, np.

mżawka, gżegżółka, piegża, żal, żart, żniwo, życzenie, żywot, żółty, żegluga, żyrować, żakiet, żorżeta.

UWAGA: W wyrazach typu dżem, dżuma, dżentelmen, dżdżysty, dżoker litera ż jest częścią dwuznaku dż, a nie literą oznaczającą samodzielną głoskę

PISOWNIA WYRAZÓW Z "H"

Literę h piszemy:

wtedy, gdy w innych formach tego wyrazu lub w wyrazach pokrewnych h wymienia się na g, ż, z, dz, np.

wahać się - waga,

druh - drużyna,

błahy - błazen,

wataha - watadze;

w rozpoczynających wyraz cząstkach hiper-, hipo-, hekto-, higro-, np.

hiperbola, hiperpoprawny, hiperstatyczny, hiperwitaminoza, hiperinflacja,

hipoalergiczny, hipocentrum, hipodrom, hipokryta, hipochondryk, hipoteza,

hektolitr, hektopaskal, hektograf,

higrometr, higroskop, higromorficzny.

W innych wypadkach wątpliwości może rozstrzygnąć "Słownik ortograficzny".

PISOWNIA WYRAZÓW Z "CH"

Dwuznak ch piszemy:

gdy w wyrazach i formach pokrewnych wymienia się na sz, np.

piechota - pieszo,

sucho - suszyć,

głuchy - głuszyć,

mucha - muszka,

duch - dusza;

zawsze na końcu wyrazów, np.

strach, gmach, pech, na ulicach, na kolanach, o postaciach, o samochodach, Allach

z wyjątkiem wyrazów druh i Boh.

z reguły po literze s, np.

schizma, schyłek, schemat, schizofrenia, schlebiać, schludny, scholastyka, schudnąć, schodzić, schab, schron.

PISOWNIA WYRAZÓW Z "Ą" I "Ę"

Litery ą, ę piszemy:

- w wyrazach rodzimych, np.

dąb, krąg, gaszcz, kąt, mącić, piąty, pociąg, wąsy, ząb, będzie, dębowy, gęsty, kęs, ręka, tędy, węszyć, zęby;

- w wyrazach zapożyczonych, ale całkowicie przyswojonych, np.

brąz, ląd, flądra, pąsowy, plądrować, cęgi, cętka, frędzla, kolęda, pędzel, pręgierz, wędkować;

- przed ł, l w zakończeniach form czasu przeszłego, np.

pragnąłem, pragnąłeś, pragnął,

pragnęłaś, pragnęłam, pragnęła, pragnęło,

pragnęliśmy, pragnęłyśmy, pragnęliście, pragnęłyście,

pragnęli, pragnęły;

- w zakończeniach form bezosobowych niektórych czasowników, np.

stanąć, klęknąć, odpocząć, mówiąc, prosząc, zamykając, pchający, kochająca, wiążące, przyjęty, przypięta, zwinięta;

- na końcu wyrazu:

- w formie 1. osoby l. poj. czasu teraźniejszego, np.

idę, biorę, proponuję

i czasu przyszłego prostego, np.

dojdę, zbuduję, zarzucę,

- w formie 3. osoby l. mn. czasu teraźniejszego, np.

opowiadają, umieją, podrzucają

i czasu przyszłego prostego, np.

utworzą, dopiszą, rozwiążą,

PISOWNIA WYRAZÓW Z "OM", "ON", "EM", "EN"

Połączenia literowe om, on, em i en piszemy:

zasadniczo w wyrazach zapożyczonych, ale jeszcze niecałkowicie przyswojonych:

- zgodnie z wymową przed p, b piszemy om, em, np.

kompas, kompres, komplikacja, kompozycja, kompetencja, kombinacja, kombajn, kombinat, temperatura, stempel, embargo, emblemat,

- zgodnie z wymową przed t, d, c oraz przed tylnojęzykowymi k, g piszemy on, en, np.

kontrola, kondygnacja, koncert, remanent, kalendarz, reminiscencja, konkret, konkurencja, kongres, Kongo,

- niezależnie od wymowy przed f, w, s, z, sz, ch piszemy on, en, np.

konfiskata, konwenans, konstrukcja, konszachty, pensja, sensacja, kondensować, benzyna, enzymy, cenzura, cenzus;

zawsze piszemy:

- -em w formie 1. osoby l. poj. czasowników, np.

jem, rozumiem, śmiem, umiem, wiem,

- -om w końcówce celownika l. mn. rzeczowników wszystkich rodzajów, np.

literatom, podręcznikom, uczennicom, polom, krzesłom.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wprowadzenie do metodologii badań 1.03, Pedagogika, Studia, PWiPP
STOSOWANIE WIELKICH LITER, Pedagogika, Studia, PWiPP
pedagogika pracyrt, BHP i PPOŻ przygotowanie do szkoleń, Pedagogika pracy
ODPOWIEDZI do kolokwium, Pedagogika - studia, II semestr - ogólna, Statystyka
moralnosc do wydruku, Pedagogika, Studia stacjonarne I stopnia, Rok 3, Praca licencjacka, Zagadnien
9 „Ó” i „u” – przygotowanie do dyktanda
analiza obrazu, Pedagogika, Studia, PWiPP
Edukacja techniczna z metodyką 22.02.12r, Pedagogika, Studia, PWiPP
Podstawy edukacji matematycznej 1.03, Pedagogika, Studia, PWiPP
Edukacja techniczna z metodyką 7.03.12r, Pedagogika, Studia, PWiPP
Edukacja plastyczna w przed. 28.02, Pedagogika, Studia, PWiPP
Podstawy edukacji językowej 6.03, Pedagogika, Studia, PWiPP
Edukacja plastyczna z met. 28.02, Pedagogika, Studia, PWiPP
Ćw. przygot. do poślizgów, Prywatne, Studia, Pływanie
Produkcja papieru-referat, Pedagogika, Studia, PWiPP
Pedagogika pracy, BHP i PPOŻ przygotowanie do szkoleń, Pedagogika pracy
PISOWNIA ŁĄCZNA LUB ROZDZIELNA, Pedagogika, Studia, PWiPP
plan lekcji plastyki, Pedagogika, Studia, PWiPP
Edukacja techniczna z metodyką 29.02.12r, Pedagogika, Studia, PWiPP

więcej podobnych podstron