Zielona szkoła(2)

Edukacja ekologiczna odgrywa bardzo ważną rolę we współczesnym świecie. Za główny cel kształcenia ekologicznego przyjmuje się wielostronny rozwój osobowości, rozumianej jako osiągnięty przez jednostkę ludzką poziom dojrzałości w poznawaniu, rozumieniu i wartościowaniu stosunków panujących w przyrodzie, społeczeństwie i kulturze oraz w twórczym przekształcaniu tych stosunków.
Poprzez edukację ekologiczną należy wpłynąć na ludzkie zachowanie, poglądy, przyzwyczajenia tak, aby włączyć wszystkich w rozwiązywanie problemów środowiska. Edukacja taka powinna być prowadzona metodami aktywizującymi w połączeniu z praktycznym działaniem. W kształceniu tym istotną rolę odgrywają zajęcia terenowe, które pozwalają na skuteczne wykorzystanie ważnych zasad oddziaływania dydaktyczno-wychowawczego jak:
· poglądowości, czyli bezpośredniości i polisensoryczności poznania,
· aktywności świadomej i twórczej uczniów,
· praktyczności, czyli związku poznawanych zagadnień z życiem.

Wykorzystanie tych zasad w dydaktyce ułatwia spełnienie ważnego postulatu nauczania przyrodoznawstwa, to jest upodobnienie procesu nauczania do procesu badania.
Czynne zaangażowanie w problemy środowiska uczy ich rozwiązywania. Budowanie świadomości i wrażliwości społecznej jest podstawowym założeniem edukacji ekologicznej.
Należy uczyć przyrody tak, aby nasz odbiorca-uczeń zdołał ją „Poznać przez to Zrozumieć, aby mógł Pokochać, a przez to chciał Chronić”.
Dziecko pragnie działać, próbować, doświadczać, pokonywać trudności, a jednocześnie żądne jest informacji, wyjaśnienia, pokazu. Dlatego warto stworzyć atmosferę pobudzającą je do zdobywania doświadczeń, szukania wyjaśnień, zadawania pytań.
Dobrą okazją do przeprowadzenia takich zajęć jest organizowanie obozów na otwartym powietrzu poza miastem, dzięki czemu można uczniów w bezpośredni sposób zainteresować przyrodą i umożliwić im dokonywanie bezpośredniej obserwacji. Wiele niezbędnych czynności, takich jak przygotowanie obozu, rozpalenie ognisk, wyszukiwanie wody do picia, przygotowywanie posiłków itp. Dostarcza okazji do przyswojenia sobie licznych pojęć przyrodniczych.

Cele:

Założonym przez nas celem zajęć ekologicznych, przeprowadzonych w terenie jest:

· zapoznanie dzieci z zasadami zachowania się na terenie lasu,
· wykształcenie w nich odpowiedzialnej postawy i szacunku względem świata roślin i zwierząt,
· zapoznanie z bogactwem świata przyrody,
· możliwość zdobycia nowych informacji przez niekonwencjonalne zajęcia i wnikliwe podglądanie roślin i zwierząt w różny sposób,
· rozbudzenie ciekawości do badania otaczającej nas natury,
· integracja grupy poprzez wykonywanie wspólnych zadań.

Metody:

· zajęcia terenowe połączone z zagadkami, pytaniami, zadaniami do wykonania - oparte na obserwacji, praktycznym działaniu.
· zabawy integrujące grupę

Uczestnicy zajęć:

· grupa A - SP kl.I, II, III, IV i SP ZT kl.III, IV, VI
· grupa B - SP kl. V, VI i GIM ZT oraz ZSZ ZT
· grupa C - GIM kl.I, II, III

Ze względu na zróżnicowanie stopnia trudności zajęć niektóre zabawy, czy doświadczenia będą przeprowadzone nie we wszystkich grupach. Poszczególne zajęcia będą oznaczone symbolem A,B,C lub ich kombinacjami.

Zabawa nr 1 „Bezszelestny tropiciel”

Czas trwania zabawy: ok. 15 min.

Potrzebne rekwizyty: chustki lub szaliki do przewiązania oczu, piórko - nagroda dla „bezszelestnego tropiciela”.

Przebieg zabawy: dzieci należy ustawić w dwóch rzędach tyłem do siebie, w odległości ok. 10 metrów. Każde zawiązuje sobie oczy chustką. Wybieramy jedno dziecko, które będzie przechodzić między rzędami w możliwie najcichszy sposób. Zadaniem dzieci stojących tyłem jest nasłuchiwanie przechodzącego. Jeżeli ktoś usłyszy, podnosi rękę (nic nie mówiąc). Każde dziecko w ten sam sposób przechodzi między rzędami. Nagrodzone zostaje dziecko, które nie zostało usłyszane podczas przejścia. Wpinamy mu piórko - nagrodę we włosy, informując, że jego ciche zachowanie jest wzorem do naśladowania podczas naszego pobytu w lesie.

(A)

Zabawa nr 2 „Odgłosy lasu”

Czas trwania zabawy: ok. 10 min.

Dzieci rozchodzą się tak aby przy grubszych drzewach stanęły po dwie osoby, przy cieńszych jedna. Zamykają oczy i w ciszy wsłuchują się w odgłosy lasu, próbują odgadnąć, co takiego ciekawego ma on nam do powiedzenia. Jakie odgłosy można w nim wyróżnić (naturalne, sztuczne)? Trzeba wsłuchiwać się tak, aby można było ich wyróżnić chciaż kilka. Niech każdy spróbuje naśladować po jednym z nich.

(A)

Zabawa nr 3 „Czy to na pewno prawda,że.....”

Czas trwania zabawy: ok. 20 min.

Potrzebne rekwizyty: Karty pracy z wiosenną plątaniną, przybory do pisania.

Karta pracy.

Czy to na pewno prawda, że ....

Zając lepi gniazdo nad oknem

Jaskółka łapie myszy

Sowa zjada koniczynę

Lis wysiaduje młode w gnieździe na stodole

Ropucha zbiera miód i pyłek z kwiatów

Bocian wyciąga kury z kurnika

Pszczoła pożera w nocy gąsiennice i ślimaki

....Jeżeli twierdzisz, że nie - popraw łącząc odpowiednie pary liniami.

Przebieg zabawy:dzielimy dzieci na grupy 2 lub 3 osobowe.Każda grupa ma za zadanie odpowiednie wypełnienie karty pracy.Po skończeniu zadania odczytujemy prawidłowe rozwiązania.

(A)

Zabawa nr 4 „Mini - podchody”

Czas trwania zabawy: ok. 30 min.

Potrzebne rekwizyty: karteczki w trzech kolorach z wypisanymi zadaniami, czapka z papieru w kolorze karteczek dla osoby prowadzącej grupę, przybory do pisania, kartki, 3 woreczki na leśne skarby, trasa długości około 500 metrów wytyczona za pomocą strzałek.

Przykładowe zadania dla grup:
Zadanie 1. Policz i zapisz na kartce liczbę dzieci w swojej grupie.
Zadanie 2.

· Wypiszcie wszystkie spotkane po drodze kolory
(co najmniej 5).
· Wypiszcie przymiotniki określające dzisiejszą pogodę
(co najmniej 5).
· Wypiszcie nazwy zwierząt żyjących w lesie
(co najmniej 5).

Zadanie 3.

· Przejdzcie 20 kroków naśladując chód stonogi.
· Przejdzcie 20 kroków naśladując chód zająca.
· Przejdzcie 20 kroków naśladując chód żaby.

Zadanie 4.

Zbierzcie dużo różnorodnych leśnych skarbów tj. igły, liście, kawałki kory, patyczki, szyszki itp. Zabierzcie je ze sobą.

Zadanie 5.

Oto nagroda. Przy ostatniej oznaczonej kartce (blisko biwaku) dzieci znajdują cukierki w papierkach, po jednym dla każdego członka grupy.

Przebieg zabawy:dzielimy wychowanków na 3 grupy, osoba prowadząca grupę (dziecko) otrzymuje czapkę z papieru w kolorze kartek z zadaniami przydzielonymi tej grupie, długopis i kartkę do zapisywania.Wszystkie grupy mogą wyruszyć jednocześnie lub po kolei z kilkominutowym opóżnieniem.Kartki z poszczególnymi zadaniami muszą być tak rozłożone, aby żadna z grup sobie nie przeszkadzała.Dzieci posiłkując się strzałkami idą wyznaczoną trasą i wykonują poszczególne zadania.Po wykonaniu ostatniego zadania zbieramy wszystkie dzieci na polance (brak kosza na śmieci).Prosimy osobę prowadzącą poszczególne grupy o podanie liczby osób w grupie i prosimy każde dziecko o pokazanie swojego papierka po cukierku.Dzieci, które mają papierki zostają nagrodzone kolejnym cukierkiem, a te, które pozbyły się ich w lesie otrzymają cukierka dopiero po przyniesieniu i wyrzuceniu ich do kosza.

Teraz jest czas na zaprezentowanie przez poszczególne grupy swoich zadań.

(A,B,C)

Zabawa nr 5 - praca plastyczna (collage) „Drzewo”

Czas trwania zabawy: ok. 30 min.

Potrzebne rekwizyty: woreczki z leśnymi skarbami zebranymi podczas zabawy nr 4, klej, kartki z bloku technicznego.

Przebieg zabawy: dzieci dobierają się w 2-4 osobowe zespoły, dzielą się zebranymi skarbami i wykonują prace plastyczne, które będą fajną pamiątką ze wspólnego biwaku.

(A,B,C)

Doświadczenie nr 1

Czas trwania doświadczenia: 10 - 15 min.

Oczyszczanie wody przez różne filtry.

Potrzebne przybory: słoiki, filtry do kawy, gruby piach (żwir), drobny piach, próchnica, woda z rzeki, woda z zalewu, woda z rowu lub kałuży.

Przebieg doświadczenia: dzieci dzielimy na grupy 5-6 osobowe w których wykonują następujące zadania:

1. Na słoikach stawiają filtry wypełnione grubym piaskiem i wlewają kolejno poszczególne próbki wody
2. Drugi etap doświadczenia polega na zmianie zawartości filtra, zamiast grubego piachu filtry wypełnione są drobnym piaskiem.
Dzieci powtarzają czynność przelewania wody przez nie jak w
pierwszym etapie doświadczenia.
3. W tym etapie zamiast piasku do filtrowania używamy próchnicy

W czasie trwania doświadczenia zwraca się dzieciom uwagę na zmiany zachodzące w wyglądzie wody podczas filtrowania.

Podsumowanie doświadczenia:

Za najlepszy uważam filtr z ------------------------------------------------, ponieważ -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------.
Porównaj słoiczki z przefiltrowaną wodą wszystkich grup. Czy wystąpiły różnice? tak / nie Dlaczego? -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------.
(B,C)

Doświadczenie nr 2

Czas trwania doświadczenia: 10 - 15 min.

Pływa, czy tonie?

Potrzebne przybory: klocek drewniany, kredka, plasterek cytryny, orzech włoski, metalowa pokrywka, ołówek, piłeczka kauczukowa, pileczka do gry w tenisa stołowego, grzebień plastikowy, kulka waty, węzeł ze sznurka, miska wypełniona wodą, 4 karty przygotowane wg wzoru

Karta pracy.

Pływa Tonie

klocek drewniany

kredka

plasterek cytryny

orzech włoski

metalowa pokrywka

ołówek

piłeczka kauczukowa

pileczka do gry w tenisa stołowego

grzebień plastikowy

kulka waty,

Przebieg doświadczenia:dzieci dzielimy na grupy 5-6 osobowe. Omawiamy przebieg doświadczenia. Poszczególne grupy mają za zadanie ustalić które z wymienionych przedmiotów będą pływały, a które zatoną? Swoje przewidywania zaznaczają na kartce. Przeprowadzamy doświadczenie. Wygrywa ten zespół, który miał najlepsze przewidywania.

(A,B,C)

Doświadczenie nr 3

Czas trwania doświadczenia: 10 - 15 min.

Dlaczego ciało pływa lub tonie?

Potrzebne przybory: folia aluminiowa, miska z wodą.
Przebieg doświadczenia: Dzieci obserwują prowadzącego doświadczenie, który z foli aluminiowej robi mały okręcik. Puszczamy ten okręcik na wodę w misce, tak aby pływał. Po kilku chwilach obserwacji zgniatamy okręcik i robimy z niego małą kulkę. Puszczamy tę kulkę do wody i sprawdzamy czy będzie ona pływała. Co się stało, jak wyjaśnić to zjawisko?

(B,C)

Doświadczenie nr 4

Czas trwania doświadczenia: 10 - 15 min.

Badanie twardości wody - test bąblowy.

Potrzebne przybory: woda z rowu, woda destylowana, torebki foliowe, mydło w płynie.

Przebieg doświadczenia: Dzieci należy podzielić na 2- osobowe zespoły, każdy zespół otrzymuje 2 czyste torebki. Do jednej nabieramy wodę z rowu, a drugą napełniamy wodą destylowaną. Torebki nie powinny być pełne, a najlepiej, jeżeli wypełnione są w 1/3 ich pojemności. Używając paska tektury należy dodać do każdej torebki jedną kroplę mydła. Zamykamy obie torebki i wstrząsamy nimi. Kontynuujemy wpuszczanie kropli mydlanych i dobrze mieszamy próbki po każdej nowej porcji mydła - aż do momentu, w którym pojawią się bąble. Która próbka pochłonęła więcej mydła zanim pojawiły się bąble?

(B,C)

Doświadczenie nr 5
Czas trwania doświadczenia: 10 - 15 min.

Badanie pH (kwasowości wody).

Potrzebne przybory: papierki lakmusowe, woda z rowu, sok z cytryny, ług domowy (soda).

Przebieg doświadczenia: Prowadzący omawia pokrótce na czym polega doświadczenie -
Odczyn pH mówi nam o kwasowości wody. Wartości pH zawierają się pomiędzy 0 a 14, wartość 7,0 uważa się za neutralną. Roztwory o pH poniżej 7,0 uważa się za kwaśne, a roztwory o pH powyżej 7,0 ( aż do 14,0 ) uważa się za zasadowe.
Woda z przedziału pH 6,5 - pH 8,2 jest uważana za najlepszą dla życia większości organizmów.

Do foliowych torebek nabieramy wody z rowu, następnie za pomocą papierków lakmusowych dzieci określają poziom pH pobranej wody.
Dla porównania możemy zbadać inne substancje np. sok z cytryny lub ocet, czy ług domowy.

(B,C)

Literatura:

„Edukacja w naturze czyli jak pokochać, poznać, zrozumieć i chronić przyrodę” - Verbinum Wydawnictwo księży werbistów Warszawa 2002r

„Woda jest życiem” tom I, II, III - materiały opracowane na potrzeby programu „Moje Ojczyzny” na rok 1995/96 wydawnictwo „WING”

„Poradnik Unesco do nauczania przedmiotów przyrodniczych” - Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1960r.

Opracowanie:
Małgorzata Krakowska Turkiewicz
Grażyna Kisiel

Karta pracy nr 1

Czy to na pewno prawda, że ....

Zając lepi gniazdo nad oknem

Jaskółka łapie myszy

Sowa zjada koniczynę

Lis wysiaduje młode w gnieździe na
stodole

Ropucha zbiera miód i pyłek z kwiatów

Bocian wyciąga kury z kurnika

Pszczoła pożera w nocy gąsiennice i ślimaki

....Jeżeli twierdzisz, że nie - popraw łącząc odpowiednie pary liniami.

Karta pracy nr 2

Zadanie 1. Policz i zapisz na kartce liczbę dzieci w swojej grupie.

Zadanie 2.

· Wypiszcie wszystkie spotkane po drodze kolory
(co najmniej 5).

· Wypiszcie przymiotniki określające dzisiejszą pogodę
(co najmniej 5).

· Wypiszcie nazwy zwierząt żyjących w lesie
(co najmniej 5).

Karta pracy nr 3

Podsumowanie doświadczenia:

Za najlepszy uważam filtr z ------------------------------------------------,

ponieważ ----------------------------------------------------------------------

Porównaj słoiczki z przefiltrowaną wodą wszystkich grup.

Czy wystąpiły różnice? tak / nie Dlaczego? ----------------------------

Karta pracy nr 4

Pływa Tonie

klocek drewniany .....................................................................

kredka .....................................................................

plasterek cytryny .....................................................................

orzech włoski .....................................................................

metalowa pokrywka ....................................................................

ołówek .....................................................................

piłeczka kauczukowa ..................................................................

piłeczka do gry w tenisa stołowego .............................................

grzebień plastikowy ....................................................................

kulka waty ..................................................................................