Drukowanie materiałów opakowaniowych i opakowań
Obecnie opakowania stanowią ok. 20% globalnej produkcji poligraficznej ( dla porównania gazety - największy udział na rynku - to niecałe 25%).
Funkcje grafiki opakowań
Zadania wzornictwa czyli grafiki opakowań wynikają z funkcji technicznych i psychologicznych, które spełnia opakowanie w procesie produkcji wyrobów, transportu, składowania, a przede wszystkim sprzedaży i użytkowania.
Opakowanie ma nie tylko istotny wpływ na wartość handlową i użytkową wyrobów, lecz także jest środkiem edukacji konsumenta, inspiracji jego preferencji, kształtujących gusty i upodobania.
Aby spełnić te cele opakowania muszą reprezentować wysoki poziom techniczno-technologiczny, a przede wszystkim wysoki poziom estetyczny.
Nadruk (grafika) na opakowaniu spełnia dwa podstawowe cele:
informacyjny i reklamowy.
W związku z powyższym do podstawowych funkcji grafiki opakowaniowej należy:
-przekazywanie informacji
- oddziaływanie emocjonalne zachęcające do zakupu produktu
Właściwa grafika umożliwia identyfikację danego produktu bez potrzeby odczytywania napisów.
Napisy powinny być czytelne i zharmonizowane z innymi elementami opakowania.
Ilustracje w sposób atrakcyjny i rzetelny powinny charakteryzować zapakowany produkt. Nierzetelna informacja w postaci napisów, rysunków lub ilustracji to utrata zaufania do firmy i jej produktów, a w efekcie utrata klientów.
Funkcje barwy opakowania
- zwrócenie uwagi klienta, a przez to na opakowanie i towar
- uczynienie opakowania rozpoznawalnym wśród wielu innych
- ułatwienie przypomnienia opakowania (istotne znaczenie, gdyż charakterystyczny element opakowania utrwala się w pamięci kupującego i stanowi ważny czynnik reklamowy)
-ułatwienie czytelności napisów i informacji
- wywołanie efektownego i odpowiedniego dla danego towaru wrażenia optycznego i przyjemnego skojarzenia
- swoim tonem i jasnością musi określić zawartość opakowania, sugerować przynależność towarów do pewnej grupy
Ważną funkcją barwy poza siłą przyciągania wzroku jest jej widoczność. Barwy najbardziej zwracające na siebie uwagę: oranż, czerwona, niebieska, czarna, zielona, żółta, fioletowa i biała.
Za pomocą barw można wydobyć pozytywne cechy produktu np. świeżość, czystość, delikatność (barwa biała i błękitna sugerują czystość i higienę, barwa brązowa długą trwałość i użyteczność).
Negatywne skojarzenia mogą się wiązać z niewłaściwym doborem barw, z nadmiarem jakiejś barwy np. zniechęcająco mogą oddziaływać niektóre odcienie fioletu czy zieleni na produktach spożywczych kojarzone z pleśnią lub trującą barwą.
Techniki drukowania do opakowań i etykiet
Pod pojęciem technik drukowania należy rozumieć zespół metod i środków stosowanych w poligrafii do wytworzenia odbitek (druków) zgodnych z odbitką wzorcową.
Głównymi procesami technik drukowania są reprodukcja poligraficzna i drukowanie. Procesy te określają różnice i właściwości poszczególnych technik drukowania.
Klasyczne techniki drukowania tzn. bez technik cyfrowych dzieli się na trzy podstawowe:
-wypukłą,
-płaską i
-wklęsłą oraz dodatkową - sitodruk.
Przykładem drukowania płaskiego jest drukowanie offsetowe dominujące w Europie (70% udział w produkcji).
Zespół drukujący stosowany w tej technice składa się z trzech cylindrów: formowego, dociskowego i pośredniego.
Cylinder formowy wyposażony jest w odpowiedni mechanizm do mocowania form w postaci cienkich arkuszy, zwany naprężaczem formy. Cylinder pośredni zawiera mechanizm do zakładania obciągu offsetowego na powierzchni, zwany mocownikiem obciągu.
W procesie drukowania offsetowego nanosi się cienką warstwę farby, zwykle wynoszącą 1,5-2,5 mm. W związku z tym farby offsetowe muszą zawierać dużą ilość intensywnego barwidła (pigmentu lub laki).
Technika offsetowa arkuszowa stosowana jest głównie do drukowania papieru, kartonów (także powleczonych polietylenem lub polipropylenem) oraz blach.Technika offsetu zwojowego - zadrukowywanie papieru lub papieru powlekanego tworzywami sztucznymi po stronie przeciwnej do zadrukowywanej.
Rośnie też udział fleksografii techniki pochodnej drukowania wypukłego. Do drukowania fleksograficznego opakowań i materiałów opakowaniowych stosowane są maszyny zwojowe i arkuszowe.
Fleksografia
-nanoszenie farb na podłoże drukarskie za pomocą elastycznych form drukowych (fotopolimery) znajdujących się na obwodzie wałków drukarskich
-farby są transferowane z komór raklowych przez wałki ratrasowe na wypukłą część fotopolimerów
-stosowana do opakowań giętkich
-o jakości wydruku fleksograficznego decyduje:
-jakość płyt fotopolimerowych oraz dokładność ich naklejenia na wałek, odpowiednie ustawienie wałka, prawidłowo dobrany projekt graficzny
Technologia rotograwiurowa (wklęsłodruk, heliografia)
1.polega na transferze farby na podłoże za pomocą walca metalowego na powierzchni którego znajduje się wygrawerowany wzór graficzny
2.walec obracając się zanurzony jest częściowo w farbie, kałamarzyki napełniają się i wypisują druk
3.zaleta - bardzo wysoka powtrzalność jakości wydruku
4.wada- wysoki koszt produkcji
Farby drukarskie
Najnowsze farby i lakiery zwiększają możliwość uzyskania ciekawszych efektów wizualnych gotowych produktów, upraszczają procesy drukowania, mogą dostosować walory opakowań do wymagań producentów.
Są to między innymi:
- farby/lakiery o połysku perłowym
-farby o minimalnym zapachu własnym
- farby neutralne sensorycznie
- farby ekologiczne bez olejów mineralnych do druku na maszynach wielokolorowych
farby dyspersyjne metaliczne
- lakier dyspersyjny o super wysokim połysku
- specjalne systemy drukowania kolorów metalicznych
Rosną możliwości farb utrwalanych promieniami UV przy produkcji opakowań i etykiet.
Opakowanie środków spożywczych musi spełniać wiele wymagań, a przede wszystkim musi być neutralne sensorycznie.
Do oceny charakterystyki sensorycznej stosuje się najczęściej tzw. test Robinson.
Cel badania- czy materiał opakowaniowy ma zapach własny lub zawiera substancje, które w określonych warunkach testowych przechodzą na substancję kontrolną wpływając na jej smak pośrednio, przez powietrze lub w bezpośrednim kontakcie.
Kolejne metody badań to
- chromatografia gazowa ustalająca jakościowo i ilościowo resztkowe ilości rozpuszczalników, a także inne substancje o intensywnym zapachu,
- chromatografia gazowa ze spektrometrem mas (MS) do wykrywania nieznanych substancji.
Chromatografii gazowej używa się do analizy druków i podłoży drukowych również w tym celu, aby wykryć substancje, które mają niepożądany wpływ na opakowany produkt np. heksanol.
Farby redukujące powstawanie heksanolu - seria farb mająca szczególne zastosowanie przy produkcji opakowań wyrobów czekoladowych. Heksanol jest produktem rozpadowym powstającym w procesie wysychania farb (prawie całkowita eliminacja heksanolu).
Farby utrwalane UV cieszą się coraz większym zainteresowaniem i przeznaczone są do drukowania etykiet i wysokojakościowych opakowań produktów spożywczych ( b. dobra przyczepność, odporność na zadrapania i działania ścierające).
Farby dyspersyjne metaliczne
Połyskiem i efektem metalicznym przewyższają farby offsetowe. Ponieważ są produkowane na bazie wody nie oddziałują w negatywny sposób na produkty wrażliwe sensorycznie i mogą być stosowane do zdobienia opakowań żywności i papierosów.
Zastosowanie lakierowania przy produkcji opakowań jest powszechnie stosowane i ma za zadanie zabezpieczenie druku przed czynnikami mechanicznymi takimi jak zadrapania i zarysowania, uzyskanie ciekawych efektów optycznych dla podwyższenia reklamowej skuteczności produktu oraz zapewnienia dalszej prawidłowej obróbki.
Do opakowań żywności i używek używane są głównie lakiery dyspersyjne, ponieważ utrwalona warstewka lakieru nie wpływa sensorycznie na pakowany towar tj. nie zmienia jego zapachu i smaku.
Lakierowanie może odbywać się we wszystkich technikach drukowania:
-na maszynach offsetowych,
-fleksograficznych,
-wklęsłodrukowych,
-sitodrukowych i
typograficznych, a także w osobnych maszynach lakierujących zwanych lakierówkami.
Dla opakowań produktów o szczególnych wymaganiach estetyczno-jakościowych oraz w celu wzmocnienia końcowego efektu wizualnego można zastosować laminowanie na zimno lub gorąco, zastosowanie tłoczenia z wykorzystaniem odpowiednich folii (złotych, srebrnych, kolorowych).
Problem fałszowania produktów markowych jest obecny właściwie w każdej branży i dotknął również przemysł spożywczy. Szacuje się, że wartość podróbek (wyrobów pirackich) wynosi ok.. 7-8% produkcji ogółem.
Dlatego producenci chcą, aby ich produkt miał opakowanie niepowtarzalne i jak najtrudniejsze do podrobienia. Poprzez nadanie specyficznych cech opakowaniu lub etykiecie specjalnymi farbami zmniejsza się znacząco ryzyko fałszerstwa.
Zaleca się do tego celu farby, które reagują na zmiany temperatury, farby transparentne w świetle dziennym, a widoczne w świetle UV, zastosowanie farb do numeratorów.
Doskonały do wykonania unikalnego opakowania jest nowy system składający się z pięciu farb offsetowych- specjalnej farby bazowej srebrnej i farb triadowych pozwalający na uzyskanie niepowtarzalnych odcieni metalicznych.
Przy zastosowaniu specjalnych farb bazowych można uzyskać również efekty holograficzne, trójwymiarowe i zabezpieczające.
Technologie w drukowaniu opakowań
Odbitka próbna
-pozwala zaoszczędzić czas poprzez wyłapanie błędów w trakcie przygotowania i przetwarzania informacji do druku
-pełni rolę wzorca dla drukarza
-pozwala zamawiającemu ocenić wizualnie prototyp produktu końcowego przed wydrukowaniem końcowym
-wykonana jest metodą fizykochemiczną (tzw odbitka drukarska lub analogowa) albo cyfrową (próba ekranowa lub druk cyfrowy)
Technologie w drukowaniu opakowań
Drukowanie cyfrowe
Proces repodukcji obrazu w którym cała zawartość graficzna przechowywana i przetwarzana cyfrowo począwszy od faz projetkowania az po produkt wyjściowy
Rodzaje drukowania cyfrowego :
elekrofotografia,
inkjet (drukowanie antramentowe)
Elektrofotografia -wysokojakościowe wielobarwne etykiety
Inkjet -bardzo szybka metoda nanoszenia oznaczeń na opakowania
KRYTERIA WYBORU TECHNOLOGII
1.Wielkość nakładu
2.Jakość druku
3.Cena
4.Charakter zapakowanego produktu
5.Cel lub charakter wydruku jaki zamierza się uzyskać: informacyjny, reklamowo- promocyjny
6.Względy techniczne (dł., szer., liczba kolorów, czcionka)
7.Charakter projektu graficznego (ilość szczegółów na powierzchni wydruku)