Warszawa, dn. 14.01.2001 r-
Neuropsychologia
Do naszych bada moemy zaangaowa znane nam osoby np. z zaburzeniami krenia, serca, cukrzyk�w, w podeszym wieku, alkoholik�w itp. Jeeli trafnie przeprowadzimy diagnoz neuropsychologiczn i stwierdzimy, e brak nam podstaw do stwierdzenia zaburze organicznych to bdzie to prawidowa diagnoza. Chodzi o to, eby si wykaza myleniem klinicznym, prawidowym sposobem formuowania diagnozy. Neurolog opiera si na badaniu klinicznym pacjenta. Bardzo wany jest kontakt z chorym, jaka jest jego orientacja, badanie czucia, postawy, jak odnajduje siebie, badanie napicia miniowego, odruch�w, jak wygldaj renice, tarcze nerwu wzrokowego, czy nie ma niedowad�w, porae. Wszystkie te informacje s bardzo istotne w og�lnym badaniu klinicznym. Rentgen nie jest dokadny w wychwytywaniu uraz�w, dokadniejsze s tomografy komputerowe. S r�nice w budowie morfologicznej. W tomografii nie s jednak widoczne mikrodefekty, kt�re daj zaburzenia funkcji. O wiele dokadniejszym badaniem jest tomografia emisyjna, gdzie bada si wizk protonu. W badaniu widoczne s zaburzenia metaboliczne glukozy, obszary z zaburzeniem nazywamy obszarami niemymi.
Rodzaje bada.
Rezonans magnetyczny (emeraj) NMZ jest to badanie na podstawie rozmieszczenia aktywnoci
jdra kom�rkowego w polu magnetycznym, emarj ma moliwo przekroju w kadej paszczynie, nie tylko m�zgu, std wiadomo na kt�rym etapie s uszkodzone drogi ruchowe, suchowe.
Arterio2rafia - angiografia
W obrazowaniu przepywu m�zgu posugujemy si arteriografia zwan r�wnie angiografia. Do ukadu krwiononego dodaje si wskanik. W badaniach radiologicznych wida przepyw m�zgowy w ukadzie ttniczym i ukazuje zarys naczy krwiononych. W zalenoci od objaw�w z kt�rymi zgasza si pacjent, podaje si rodek kontrastowy do naczy zaopatrujcych przednie okolice m�zgu (ttnica szyjna wew., ttnica przednia i rodkowa m�zgu oraz ich gazie) lub tylne (ttnice: krgowa, podstawna, tylna m�zgu. Czasami to badanie jest ograniczone poniewa nie wszystkie osoby mog przyjmowa ten wskanik. Dawniej w wyniku podania wskanika mogy wystpi powikania. Obecnie cewnik wprowadza si przez ttnic udow. Jest to wic badanie mniej inwazyjne.
Cyfrowa angiografia substrakcyjna
Najnowszy rodzaj badania to cyfrowa angiografia substrakcyjna. Wszystkie badania s opracowywane przez komputer. Mamy indywidualnie zr�nicowan budow naczy wiecowych, grubych naczy ttniczych. Wiele os�b ma skonnoci do rozmikania naczy ylnych, sabszej budowy ciany naczy, s to czsto osoby starsze, z wysok holestorolemi. Bardzo zy wpyw maj r�wnie bakterie i wirusy, kt�re zapychaj ciany. W takim przekroju jest to doskonale widoczne. Badanie jest bardzo wane i jest wykorzystywane w diagnozie neurologicznej oraz jest przydatne w diagnozie neuropsycho logicznej np. jeeli mamy wynik;
- s widoczne zaburzenia w uowieniu ttnicy podstawnej m�zgu, to one powoduj zaburzenie w dokrwieniu pat�w potylicznych, skroniowych,
przy uszkodzeniu gazki, kt�ra dochodzi do hipokampa mog si pojawi zaburzenia kojarzenia, pamici. Hipokamp uczestniczy w produkcji serotoniny.
Badanie EEG
Bardzo istotne s badania EEG. Jest to zapis czynnoci bioelektrycznych m�zgu, a potem wnioskujemy jak si to ma do ewentualnych uszkodze organicznych. Przewanie badanie EEG odbiera si uywajc 8 kana�w. Mona rejestrowa r�nice potencja�w midzy elektrodami. Jest to badanie nie inwazyjne.
Utajone nieprawidowoci ujawnia si za pomoc r�nych metod aktywacji, skutecznie wywoujcych wyadowania padaczkowe. Powszechnie stosuje si kilka technik aktywacji:
- zapis EEG podczas snu,
- hiperwentylacja (gbokie wdechy przez 2-3 minuty),
stymulacja wietlna w postaci regularnie powtarzajcych si bysk�w (do podobnego
efektu dochodzi u dzieci grajcych w niekt�re gry komputerowe),
podanie rodk�w farmakologicznych.
Jeeli jest patologiczny zapis w okolicy czoowej po urazach, guzach m�zgu, wylewach, co moe powodowa podranienie i napady padaczkowe.
Zaburzenia neurologiczne
Przede wszystkim s to urazy m�zgu, urazy zew. i wew. czaszkowe. Zesp� wstrznienia m�zgu jest agodn postaci urazow. Objawem klinicznym po wstrznieniu jest utrata przytomnoci, ale nie koniecznie. Jeeli trwa duej jak 24 h to jest to powany zesp� stuczenia m�zgu, bd zesp� uszkodzenia m�zgu. Wstrznienie jest to chwilowa utrata wiadomoci charakteryzujca si nudnociami, zawroty gowy, trudnoci z koncentracj uwagi, zaburzenia widzenia. Jeeli nie doszo do uszkodzenia tkani m�zgowej objawy te powinny szybko ustpi.
Po wybudzeniu pacjent ma czsto objaw zaburze pamici. Pacjent nie pamita wypadku, jak i zdarze bezporednio przed nim jest to amnezja wsteczna. Pacjent moe nie pamita tego co dziao si r�wnie po wypadku, ten stan nazywamy amnezja pourazow bd amnezja nastpcz. Jeeli nie ma zapalenia m�zgu objawy somatyczne si cofaj. Jeeli doszo do uszkodzenia tkanki m�zgowej to jest uszkodzenie m�zgu, wtedy pojawia si obrzk i dochodzi do ucisku zdrowych okolic m�zgu. Jeeli jest to powikane stanem zapalnym to pojawia si wysoka temperatura, zaburzenia wiadomoci. Jeeli uda si opanowa wszystkie te objawy kliniczne to zdarza si czasami tak, e utrzymuj si duej zaburzenia poznawcze, emocjonalne (zaburzenia pamici przedurazowej). Mog pojawi si zaburzenia wiadomoci (objawy kojarzeniowe). Nawet po opanowaniu stanu somatycznego utrzymuj si objawy ogniskowe tzn. objawy z tej strony okolicy, kt�ra bya uszkodzona, jeeli u zwanej amnezja pourazow bd amnezja nastpcz raz by w okolicy pat�w czoowych to pojawiaj si zaburzenia ogniskowe typowe dla pat�w czoowych, a wic zaburzenia mylenia, planowania, dziaania. Przy powanych urazach dochodzi objaw contre coup (przeciwuderzenia, odbicia). Czsto si to zdarza przy uszkodzeniach komunikacyjnych, e uraz w okolic czoow, skroniow, powoduje r�wnie uszkodzenie okolicy potylicznej. Dochodzi do stuczenia m�zgu o opon tward przeciwstawn do urazu. Nie zawsze jest to objaw jasny, jest to bardzo czsto powikane np przez ucisk. Mog by objawy ogniskowe np. afazja, ataksja, zaburzenia mylenia, koncentracji uwagi. Nawet po kilku miesicach mog si utrzymywa zaburzenia takie jak labilno emocjonalna, p�niej pojawiaj si zaburzenia nerwicowe.
Przy bardzo powanych urazach dochodzi do przerwania ciany opony twardej, mikkiej, uszkodzenia okolic korowych i podkorowych.
Krwiaki powstaj wskutek urazu, mog si ujawni nawet po kilku latach od urazu. Czasem niewielki uraz m�zgu moe spowodowa po kilku latach duego krwiaka. Jeeli s to krwiaki nadtward�wkowe, czyli nad opon tward nie daj one specyficznych objaw�w neuropsychologicznych. Bardziej niebezpieczne s krwiaki pod opn twarda a midzy opon mikk i pajcz tzw. podtward�wkowe, dlatego e uciskaj tkank m�zgow i gro wylewem. Czasami jednak mona chodzi z takim krwiakiem wiele lat i umrze na co innego. Natomiast krwiaki podtward�wkowe, jeeli rzeczywicie s due to powoduj wylew. Czasami taki krwiak przesika do tkanki m�zgowej powodujc jej uszkodzenia, niedokrwienie, niedotlenienia, itp. Mog przy tym wystpowa b�le gowy, zawroty, kt�re s przez lekarzy traktowane jako b�le nerwowe, a mog by wynikiem przesikajcego krwiaka. due krwotoki pojawiaj si przy powanych uszkodzeniach, u os�b kt�re maj skonnoci do takich uszkodze. S to osoby z arterioskleroz, cukrzycy, przewlekle chore, wycieczone. Jeeli krwotok nie jest szybko opanowany grozi mierci. Jeeli dochodzi do krwotoku to pojawiaj si objawy uog�lnione s to m.in. zaburzenia orientacji, wiadomoci. Trzeba wiczy te funkcje, kt�re s zaburzone, a jest szansa na ich cofnicie.
Czasami pojawiaj si wodniak! podtward�wkowe, czyli torbiele kt�re s wypenione pynem m�zgowo-rdzeniowym, a kt�re uciskaj kor i struktury podkorowe. Rzadko si trafiaj krwiaki r�dm�zgowia tworz si w ttnicy podstawnej, szyjnej m�zgu. Ukad ttniczy jest ze sob powizany, jak r�wnie z ukadem ylnym. Jeeli by niewielki wylew, krwotok to okolice uszkodzone mog by dotlenione i ukrwione poprzez ssiednie naczynia poprzez wytworzenie krenia obocznego. Nie ma tutaj jasnych relacji. Bardzo wana jest lokalizacja ttniaka. Leczenie takich krwiak�w jest trudne.
Bardzo czsto zostaje pourazowy obrzk m�zgu, kt�ry powoduje zaburzenia uog�lnione, dlatego e wzrasta cinienie r�dczaszkowe. Czasami na skutek takiego urazu dochodzi do odgowienia, czyli cinicia np. hak�w hipokampa.
Rzadko zdarzaj si urazy czaszki takie gdzie przerwana jest cigo koci czaszki, opon m�zgowo-rdzeniowych i uszkodzenia tkanki m�zgowej. Usunicie ciaa obcego, kt�re spowodowao uszkodzenie, nie zawsze jest od razu moliwe np. przywieziony pacjent mia wbit w gow szpilk metalow i nie mona jej usun dop�ki dokadnie si pacjenta nie zbada, po to aby nie spowodowa wikszego krwawienia, czy urazu.
Masywne urazy m�zgu s to przede wszystkim nowotwory, ropnie, wodniaki, otorbione pasoyty, drobnoustroje, nowotwory przerzutowe.
Wr�d nowotwor�w m�zgu dominuj glejaki, czyli nowotwory wytworzone z tkanki glejowej. Tkanka m�zgowa zostaje przyronita przez nowotw�r, kt�ry odywia si dotlenia. Mog to by gwiedziaki, kt�re rozrastaj si poerajc tkank nerwow, wpuszczajc swoje wypustki bardzo gboko w struktur m�zgu. Jest to nowotw�r zoliwy. Bardzo szybko si rozrastaj i s nieoperacyjne. R�wnie pojawiaj si skpodrze'wiaki, kt�re r�wnie s zoliwe. Gbczaki s bardzo zoliwe. Kom�rki nowotworowe s przenoszone przez krew w dalsze okolice m�zgu przez co zajmowane s dalsze obszary. Wane jest bardzo szybkie rozpoznanie.
Nowotwory agodne najczciej wyrastaj z opon m�zgowo-rdzeniowych. Wyrastajce z nich
guzy nazywane s oponiakami. Nie wrastaj w misz m�zgu. Rdzeniaki i naczyniaki
(wyrastaj z naczy limfatycznych) uciskaj tkank i s operacyjne wczenie wykryte i
zdiagnozowane.
Grupolaki przysawki mog by zoliwe lub agodne. S czynnie hormonalnie. Nie tylko
uciskaj ale zaburzaj biochemi m�zgu.
Nowotwory jest to skupisko kom�rek, rosnce niezalenie od organizmu i jego kosztem, nie
penic adnej uytecznej funkcji. Swoj dziaalnoci zatruwaj krew. Kom�rki z kt�rych si
rozwijaj wt�rne nowotwory m�zgu, po oderwaniu si od macierzystego guzu przenoszone s przez krew do m�zgu, gdzie si osiedlaj i zaczynaj niezaleny wzrost. Nowotwory puc czy sutka czsto daj takie przerzuty, zwane guzami metastatycznymi lub wt�rnymi. W stadium O nie ma przerzut�w, jest operacyjne, natomiast w stadium 2, kiedy s zmiany metastatyczne to kom�rki s roznoszone do innych organ�w. Dawki lek�w s bardzo mocne i wraz z nawietleniem mog powodowa zaburzenie funkcji poznawczych. Przy biaaczce wystpuj nacieki nowotworowe.
Diagnoza neuropsychologiczna przy nowotworach jest bardzo istotna. Metody leczenia i badania s dostosowane do moliwoci i stanu chorego stosujemy np. metody projekcyjne, wyobraeniowe, kt�re sprawdzaj funkcje mylenia i maj funkcje terapeutyczne. Limfocyty „t" niszcz kom�rki nowotworowe. Trzeba wznieci w chorym ch do walki z chorob. Przy guzach, urazach m�zgu pojawiaj si napady padaczkowe, pochodzenia wewntrznego. Objawy cofaj si samoistnie.
Do uszkodzenia tkani m�zgowej dochodzi r�wnie w wyniku biochemicznych powika, zatru egzogennych np. tlenek wgla, kt�ry blokuje przenoszenie hemoglobiny we krwi powodujc niedotlenienie, zatrucie, talem, oowiem, alkoholem, narkotykami np. ekstazy, amfa powodujce blokad na poziomie synaps. Nie ma urazu fizycznego dochodzi do blokady biochemicznej. Due dawki alkoholu powoduj niskodepresj. Narkotyki oraz zaburzenia wirusowe powoduj zaburzenia organiczne. Uszkodzenie kom�rek nerwowych to nie tylko uraz, wylew, udar, ale r�wnie zaburzenia biochemiczne na poziomie kom�rkowym. Przy duych dawkach lkowych moe doj do uszkodzenia m�zgu.
Choroby naczyniowe pochodne orodkowego ukadu nerwowego.
Przemijajcy udar niedokrwienny na skutek zaburze ttnic m�zgowych. Dochodzi do chwilowej utraty przyjemnoci. Trwa do kr�tko (moe by 2-3 razy dziennie lub raz na miesic). W czasie udaru pacjent moe mie trudnoci w orientacji, czasie, zaburzenia widzenia, zawroty gowy. Niekoniecznie musi doj do utraty przytomnoci, moe doj do zaburzenia wiadomoci, trudnoci w orientacji. Jeli udar si cofa funkcje zaburzone wracaj do normy. Jeli te objawy cofn si i powr�c to wtedy m�wimy o odwracalnym ubytku neurologicznym. Objawy mog si cofa do trzech tygodni. Jeeli objaw si utrzymuje to m�wimy o dokonanym udarze, zawale. Bardzo czsto zdarza si tak przy niedronoci ttnic krgowych i podstawnych. Przy przewlekej niewydolnoci ttnic (arterioskleroza, holesteronemii, chorobach nowotworowych) i takie epizody mog si pojawia i wtedy podajemy leki obniajce cinienie krwi, powodujce lepsze dokrwienie. zdarzaj si r�wnie krwotoczne udary m�zgowe.
Choroby naczyniowe zdarzaj si w chorobach zapalnych opon m�zgowych np. ropne zapalenie m�zgu, czy opon m�zgowych, na skutek zakaenia gronkowcami, powikania gruliczego zapalenia opon m�zgowych, grzybice zapalenia m�zgu, pierwotniakowe (ameba), zakaenie wirusowe (opryszczka, HIV), wirusy uszkadzaj naczynia. Przy zapaleniach m�zgu jest obrzk i wysoka temperatura.
Dodatkowo uszkodzenia mog pojawi si w chorobach deminizacyjnych, tam gdzie dochodzi uszkodzenie mielmy, powoki okalajcej. Wypustki nerwowe s otulone mielin bia, dziki kt�rej mog by przewodzone skokowo impulsy nerwowe. W jdrach podkorowych odkadane jest biako w formie pytek powodujc gron chorob ESM, kt�ra przebiega wieloetapowe, jest chorob przewlek. Pierwsze objawy mog si pojawi ok. 20-30 r.. Powoduje drobne poraenie, zaburzenie czucia, uszkodzenie szlak�w piramidowych i pozapiramidowych, korowych, podkorowych, czucia i niedowadu. Jest to choroba autoimmunologiczna, nasz wasny organizm powoduje wydzielanie substancji, kt�re niszcz nasz mielin.
Do uszkodze tkanki m�zgowej dochodzi r�wnie na skutek chor�b metabolicznych np. zaburzenia przemiany aminokwas�w, biaek, zaburzenia wydzielania fenyloalaminy (zaburzenia zachowania, napady padaczkowe). Na skutek zej przemiany dochodzi do rozpadu grup aminowych i wytwarzaj si takie biaka, kt�re niszcz tkank m�zgow, zaburzenia przemiany wglowodan�w - dochodzi do glikenozy, powodujc uszkodzenie orodkowego ukadu nerwowego. Histydynymia powoduje zaburzenie metabolizmu histaminy, a zaburzenia przemiany lipid�w powoduj kolesteroloz. Przy zaburzeniach metabolicznych bardziej skomplikowanych np. fortiiia powoduje zaburzenia cykliczne, psychotyczne. Na pocztku objawia si wiatowstrtem, nadmierny apetyt, dziwaczno zachowania, objawy wytw�rcze, urojeniowe. Zaburzenia metaboliczne powodujce gromadzenie si miedzi w organizmie z chorob Wilsona, kt�ra jest zwyrodnieniem wtrobowo-proteczkowatym. Jest to rzadka choroba. Mog si pojawi zaburzenia wiadomoci, nastroju, pamici, spostrzegania, koncentracji uwagi, spowolnienie psychoruchowe. W diagnozie medycznej niezbdna jest ocena dynamiki choroby Wilsona.
Choroby ukadu pozapiramidowego
Choroba Parkinsona, parksonizm wt�rny objawowy pojawiajcy si po zapaleniach m�zgu, zatruciach, choroba Parkinsona polega na zmianach w istocie czarnej. Nastpuje zmniejszenie wydzielania dopaminy na skutek zaniku istoty czarnej w m�zgu. Uszkodzone s r�wnie szlaki pozapiramidowe, std trudnoci w chodzeniu chorego, powstaj zmiany struktuaralne. Widoczna jest ataksja ruchowa, mimika twarzy jest maskowata, mao umiechu na twarzy, zaburzenia poznawcze, trudnoci w myleniu, pamici. Dysonia zaburzenia napicia miniowego.
Plsawica Huntingtona powodujca otpienie, mylenie, drenie samoistne caego ciaa, koczyn. Choroba ik de la Poreta - napad niezaleny od chorego uwidacznia si przez pokazywanie intymnych czci ciaa, wulgaryzm. Dodatkowo powodujcy zaburzenia nerwicowe. Podoe jest organiczne, uszkodzone s szlaki pozapiramidowe. Bardzo trudne leczenie. Nie ma zaburze funkcji poznawczych, og�lnych intelektualnych.
Choroby spowodowane przez kolagenozy, czyli zaburzenia autoimmunologiczne tzn. ukad odpornociowy produkuje przeciwciaa, kt�re uszkadzaj nasz ukad odpornociowy - tak chorob jest socze ukadowy, rumieniowaty. Przy przebiegu socznia mog si pojawi zaburzenia z krgu psychotycznego; zdarzaj si urojenia, kt�re maj specyficzn posta (przeladowcze, paranoidalne). Jak chory si odpra wychodzi, e jest to objaw wytw�rczy. Po tym zdarzeniu zdarzaj si objawy padaczkowe, poznawcze, postrzegania, pamici. Mog w przebiegu tej choroby nastpi zmiany w naczyniach m�zgowych. Podajemy leki immunodepresyjne, kt�re pogarszaj stan chorego w sensie zaburze poznawczych.
Przy chorobach zwyrodnieniowych - zespoy otpienne, kiedy dochodzi do zmiany samej tkanki np. choroba Kreutzwelda-Jacobsa. Okres inkubacji tej choroby moe doj do 30 lat.. Pierwsze objawy to zaburzenia zachowania, chory si zachowuje w spos�b nieracjonalny dla otoczenia, zaburzenia pamici, orientacji, rozhamowanie, bezkrytycyzm, odejcie od zasad moralnych. Dopiero p�niej pojawiaj si zaburzenia neurologiczne tj. zmiany niszczeniowe tkanki m�zgowej. Priony powoduj, e nasz wasny ukad odpornociowy niszczy tkanki. Zmiany tego typu pojawiaj si r�wnie w chorobie Alzheimera, choroba Piek - ogniska zwapnienia tkanki m�zgowej.
Przy otpieniach typu wt�rnego, czyli takich, gdzie podoem zaburze jest ukrwienie m�zgu np. otpienie wielozawaowe, gdzie dochodzi do zawau na skutek niedokrwienia tkanki m�zgowej, dochodzi do zaburze pamici, szczeg�lnie pamici wieej, utrata orientacji.
Otpienie diagnozujemy przez:
- kontakt kliniczny i rozmowa,
- MSE (Minimental Stein Egzamination),
Przy zaburzeniach otpiennych dochodzi do zmniejszenia kojarzenia poj sownych np. podanie 10 zwierzt na liter „t", itp. S specjalne skale np. skala Bentona. Badanie EEG nie jest diagnostyczne, a badanie przepywu m�zgowego jest diagnostyczne, gdy jest mniejszy przepyw m�zgowy.
Pat czoowy jest to obszar kory od bruzdy Rolanda do przodu. Wyr�niamy cztery czci:
okolica ruchowa (od bruzdy do przodu), okolica przedruchowa (pole 6 i 8 wg Brodmana), okolica przedczoowa (pole 9, 10, 45, 46), okolica podstawno-przyrodkowa (pole 9, 10, 11, 12, 13, 24, 32). Paty czoowe s zhierarchizowane. Udao si wyodrbni w patach czoowych kor nieziamist, gdzie nie ma kom�rek ziarnistych i kor ziarnist. Okolice czoowe maj dobrze rozwinite systemy odprowadzajce (eferentne) kom�rek nerwowych, prowadzce od kory do niej pooonych orodk�w m�zgowych oraz do obwodowych czci ukadu nerwowego. W�kna doprowadzajce (aferentne) dochodz do kory czoowej przez promienisto wzg�rzowo-czoow. Nawet przy uszkodzonych szlakach kojarzeniowych okolicy czoowej istniej szlaki poprzez obrcz, przez kt�r informacje s przekazywane. Wg niekt�rych badaczy paty czoowe s czci ukadu limbicznego. W patach czoowych wg urii istnieje pewna hierarchia. Struktury pierwszorzdowe s to okolice ruchowe, zaraz za bruzdy Rolanda. Tam s przekazywane informacje z narzd�w ruchu, ruchach ciaa. W okolicy przedruchowej dochodzi do analizy aspektu ruchowego danej czynnoci (okolica drugorzdowa). Natomiast okolica przedczoowa byaby okolic trzeciorzdow integrujc w dziaaniu aktu ruchowego z informacjami z innych okolic (ciemieniowej, potylicznej). Cze podstawna przyrodkowa jest odpowiedzialna za funkcj kontroli emocji, zachowania. Powierzchnia boczna pat�w czoowych odpowiada za funkcje poznawcze. Cz podstawno przyrodkowa odpowiada za funkcje emocjonalne. Jeeli bdzie uszkodzona okolica tylna pat�w to dochodzi do zaburze organizacji ruchu w szerokim sensie np. funkcji mowy, pacjent ma trudnoci w ruchowej organizacji funkcji mowy. Przy uszkodzeniu okolicy przedruchowej bd uszkodzone programy ruchowe np. funkcje przestrzenne. Rozkad program�w tzw. engram�w ruchowych przy uszkodzeniu tej okolicy pat�w czoowych ma bardzo podobn posta do atrakcji, ale w atrakcji s zaburzenia rozpoznawania pooenia przestrzennego natomiast tutaj jest zaburzony schemat ruchu. Pacjent doskonale widzi r�nic pooenia w przestrzeni, ale ma trudnoci z przeprowadzeniem caego programu czynnoci polegajcej na ruchu. Przy uszkodzonej okolicy podstawno-przyrodkowej zaburzona jest kontrola hamowania emocji, a szczeg�lnie negatywnej i utrzymania aktywnoci zadaniowej, czasami wulgaryzmu. Wg niekt�rych badaczy okolica przedczoowa odpowiada za kontrol i utrzymanie kontaktu ze wiatem zewntrznym poprzez utrzymanie struktury czasowej, do integracji naszego dziaania w czasie, nowy schemat dziaania.
Wg wsp�czesnych teorii Kamiskiego w patach czoowych mona wyr�ni 5 krg�w funkcjonalnych. Wr�d duych krg�w wyodrbnia mniejsze, kt�re tworz zwart cao. Wyodrbni krg motoryczny (w okolicy ruchowej), wzrokowo-ruchowy (oparty na zakrcie obrczy), kory grzbietowo-boczny, boczno-podstawny. Wszystkie te krgi maj poczenie z gak blad, kt�ra uczestniczy w przekazywaniu informacji. Uszkodzenie kt�rego z tych krg�w wywouje specyficzne zaburzenia. Uszkodzenie krgu czwartego powoduje rozhamowanie, krgu 3 depresj, mani.
Halstead pr�bowa bada mylenie abstrakcyjne poprzez Test Kategorii uwaajc, e pacjenci z uszkodzeniem pat�w czoowych maj trudnoci z myleniem abstrakcyjnym. Zdaniem Kojbera test bada podstawna frakcyjno, a wic u pacjent�w z uszkodzeniem pat�w czoowych, a szczeg�lnie okolicy podstawno-bocznej trudnoci polegaj na
zaburzeniach emocjonalnych, ale r�wnie pacjenci z uszkodzeniem okolicy przedczoowej maja trudnoci w planowaniu swojego dziaania w czasie i dlatego majc zachowan zdolno mylenia abstrakcyjnego nie potrafi wykona zada, kt�re byy opracowane jako test mierzcy mylenie abstrakcyjne. W zwizku z tym moemy m�wi o trzech zespoach pat�w czoowych.
Przy uszkodzeniach mona wyodrbni trzy specyficzne zespoy pata czoowego. Pierwszy zesp� wystpuje przy obustronnym uszkodzeniu pat�w czoowych, w tym czci podstawnej dominuj zmiany osobowoci, impulsywnoci, rozhamowania, braku kontroli emocji. Nie reaguj na nasze proby co do zmiany nastawienia. Przy uszkodzeniach powierzchni grzbietowo-bocznych dominuj zmiany poznawcze w tym zaburzenia integracji dziaania w czasie. Pojawiaj si zaburzenia pamici wieej, dlatego, e istniej trudnoci w odszukiwaniu magazynu pamici. Nie dochodzi do waciwego zapisania lad�w pamiciowych, trudnoci w myleniu abstrakcyjnym. Trzeci rodzaj zespou pojawiajcy si przy uszkodzeniach linii rodkowej pat�w czoowych np. w przypadku krwotoku ttnic przednich w takiej lokalizacji uszkodzenia dominuje agnomia ruchowa, werbalna, czyli brak kontaktu rzeczywistego z rzeczywistoci. Kontakt jest pozorny.
W zespoach pata czoowego moe r�wnie si pojawi konfabulacja, kt�ra jest inna ni w zespoach amnestycznych. Moe by konfabulacja amnestyczna, kiedy pacjent m�wi o treciach, kt�re ma w pamici, a nie o te co pytamy. Konfabulacja 'wielkociowa, gdzie pacjent powtarza swoje dane autobiograficzne, takie kt�re chciaby eby byy. Pacjent nie kontroluje swojej wiadomoci, zachowania. Czasami ma wiadomo tego, e m�wi le, ale zniesiona jest zdolno zmiany tego zachowania. Przy zachowanej zdolnoci rozpoznawania bdu nie ma zdolnoci uczenia si na bdach. Mog si pojawi konfabulacje chwilowe, autobiograficzna. Objaw „zachowania uytkownika", czyli takie impulsywne dziaanie zwizane z wykorzystaniem pewnych przedmiot�w np. jeeli pokaemy pacjentowi noyczki, albo bd leay w zasigu wzroku to zaraz bdzie pokazywa jak si tnie noyczkami. To jest od niego niezalene, zniesiona jest kontrola zachowania. Po recepcjach pat�w czoowych bardzo trudno pacjentowi odzyska poczucie ego. W tecie Wechsiera (klocki) pacjent z uszkodzeniem powierzchni g�mo-bocznej moe mie trudnoci dlatego, e zniesiony jest schemat dziaania w czasie. Jeeli pacjentowi podamy po kolei rysunej, jak uoy pierwsz, drug figur to pacjent to zrobi. W atrakcji przestrzennej nie zrobi tego. Podobnie ma si rzecz z figur Reya, pacjent figur le odwzoruje, ale zachowa relacje przestrzenne, tego nie zrobi pacjent z uszkodzeniem okolicy ciemieniowej, potylicznej. Pacjent potrafi liczy, ale czasami podaje bezsensown odpowied dlatego, e koncentruje si na ostatniej informacji, dlatego, e nie ma przejcia do nastpnej czynnoci. Pacjenci maj r�wnie trudnoci w sterowaniu prac werbaln np. nie moe wykona prostej czynnoci np. jak otwarcie okna, poniewa wykonujc czynnoci pomocnicze (tj. musi wsta z �ka, podej) zapomni co ma wykona, zgubi sens. R�wnie m�wi si o sztywnoci zachowania, mylenia, niemonoci wymylenia nowej strategii dziaania, planowania, doskonale to wida na narzdziu pn. Test Sortowania Kart z Winconsin (WCST). Niekt�rzy badacze uwaaj, e uszkodzenie pat�w czoowych wyostrza nasze zaburzenia, wady. Gdy kto by chytry to bdzie z niego skpiec. Amnezja czoowa wg urii s to trudnoci w przeszukiwaniu magazyn�w pamici (bezporedniej, wieej). Te informacje s, ale nie mona do nich dotrze. Zaburzenia nieafatyczne to zaburzenia powtarzania, perseweracji, fluencji sownej (nie ma efektu uczenia si), aleksja sowna, syntaktyczna (gdzie s relacje skadniowe). Trudnoci percepcyjne - pacjenci fiksuj wzrok na pierwszym lepszym punkcie obrazu, przedmiotu. Nie ma r�nicowania to, bodziec. Przy lateralizacji tzn. prawe czoo-lewe czoo wiksze zaburzenia, jeeli chodzi o zaburzenie mowy spontanicznej, werbalizacja jest przy
uszkodzeniu lewej czci pata czoowego. Lewa cz odpowiada za stron werbaln (analiza gramatyczna, itp.), a prawa p�kula odpowiada za planowanie i programowanie.
Lobotomia
Operacje chirurgiczne m�zgu stosuje si coraz rzadziej. Dawna lobotomia polegaa na bardzo
radykalnym oddzieleniu istoty biaej, pat�w czoowych w paszczynie pionowej, tu pod
wierzchokiem rogd przedniej komory bocznej. Mona przyj, e lobotomia i leukotomia to
synonimy, amerykanie m�wi lobotomia, czyli dosownie oznacza nacicie pata, Anglicy
m�wi o leukotomii, termin dosownie oznaczajcy przecicie istoty biaej.
Obecnie blokad okolic pat�w czoowych dokonuje si na zasadzie farmakologicznej, jest to
psychochirurgia.
Lobotomia i leukotomia daj bardzo powane komplikacje, jeeli chodzi o powikania. Mniej
daje szans pacjentowi leukotomie. Pierwsze byy bardzo masywne i powodoway due
uszkodzenia. Wprowadzenie sondy powoduje uszkodzenie czciowe, od tego si odchodzi.
Zmodyfikowan wersj jest leukotomia -wentromedialna i przeprowadzana jest za pomoc
specjalnego narzdzie leukotomu.
P�niejsz metod jest technika koagulacji. W latach 60 wprowadzono operacje
stereotaktyczne, kt�ra wymaga implantacji elektrod, sond oraz implantuj materiay
radioaktywne.
W tej chwili najczciej stosuje si blokad biochemiczn poszczeg�lnych okolic czoowych
po to, aby znie np. napady padaczkowe, poprzez sterowanie neurotransmiterami.
Adymia czoowa - zesp� ten wystpuje g�wnie przy obustronnym uszkodzeniu
przyrodkowych powierzchni pat�w czoowych, jest wic najlepiej widoczny przy
uszkodzeniu ttnic m�zgowych przednich. Adymia moe mie r�ne nasilenie, od
zmniejszenia aktywnoci a do penego mutyzmu akinetycznego. Jest to powana przeszkoda
w rehabilitacji, poniewa pacjent reaguje na bodce zewntrzne, lecz popada w bezruch gdy
przestaj dziaa.