Międzynarodowe stosunki gospodarcze I

1. Jaka jest różnica między nauką o ekonomii (makro-, mikro-) a nauką o międzynarodowych stosunkach go­spodarczych; MSE a ekonomia globalna.

Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne - International Economics; jedno z ogniw nauki o ekonomii (ogniwa: mikroekonomia, makroekonomia, ekonomia międzynarodowa, ekonomia globalna); przyczyna polityczna nazwania ekonomi międzynarodowej MSE

MSE jako odrębna dyscyplina nauki jest uzasadniona ściśle określonym zakresem zainteresowań badawczych; w odróżnieniu od mikroekonomii skupiającej uwagę na badaniu zasad gospodarowania w skali przedsiębiorstwa, i makroekonomii, skupiającej uwagę na badaniu zasad gospodarowania w skali kraju, w MSE akcent położony jest na powiązaniach między przedsiębiorstwami, krajami i grupami krajów, występujących w skali międzynarodowej.

2. Podaj rodzaje powiązań rzeczowych w skali międzynarodowej i omów różnice między nimi.

Powiązania rzeczowe dzielimy na:

• Przepływ towarów i usług

• Przepływ czynników produkcji (są 4 rodzaje tych przepływów: kapitału, siły roboczej, technologii, bogactw naturalnych)

Powiązania rzeczowe:

1. Przepływ towarów i usług

• Towarów (80%)- czyli handel zagraniczny, który rozwinął się w czasach starożytnych i dlatego też zajmuje on aż 80% przepływów; są to prawa autentyczne, np.: prawo przewagi względnej i komparatywnej, prawo nożyc cenowych, dysproporcje strukturalne

• Usług- stanowi 10% produkowanych usług

2. Przepływ czynników produkcji

• Ludzi- emigracja, imigracja

• Kapitału- nastąpiła całkowita rewolucja w przepływie kapitału; zwiększają one swoje rozmiary; uważa się, że kapitał może tak samo jak produkcja prowadzić do wzrostu PKB

• Technologia - czyli jak wyrób jest produkowany

3. Powiązania instytucjonalne i towarowo-pieniężne w skali międzynarodowej.

Powiązania funkcjonalne (instytucjonalne):

1. Gospodarcze

• Kraj - kraj

• Kraj - grupa krajów

• Grupa krajów - grupa krajów

• Kraj - gospodarka światowa

• Grupa krajów - gospodarka światowa

2. Walutowo - finansowe

• system waluty złotej

• system pieniądza papierowego

• system pieniądza kreowanego

• podobieństwa i różnice

4. Wymień cechy międzynarodowego podziału pracy.

Międzynarodowy podział pracy to społeczny podział pracy z 3 różnicami:

1. W międzynarodowym podziale pracy mogą uczestniczyć nie tylko przedsiębiorstwa, ale i państwa (po pierwsze państwo może uczestniczyć jako właściciel fabryki, ziemi, kopalni; po drugie może występować jako podmiot prowadzący zagraniczną ekonomikę pracy)

2. Miejsce w międzynarodowym podziale pracy jest znacznie trudniej zmienić niż w społecznym podziale pracy (amerykanie zmieniali je ok. 100 lat- dopiero po II wojnie światowej zostały uznane jako kraj przemysłowy)

3. Korzyści z tego podziału mogą czerpać wszystkie kraje (nie oznacza to jednak, że te korzyści są równe dla wszystkich krajów); mamy tu na myśli korzyści, których nie uzyskalibyśmy nie uczestnicząc w międzynarodowym podziale pracy

5. Jakie czynniki determinują międzynarodowy podział pracy?

Czynniki determinujące międzynarodowy podział pracy to:

1. Różnice w warunkach naturalnych

2. Różnice w poziomie uprzemysłowienia

3. Różnice w poziomie techniki i technologii

Ad 1)

Na te różnice składają się:

• Różnice klimatyczne

• Różnice w wyposażeniu w zasoby naturalne

• Różnice w wyposażeniu w zasoby mineralne

• Różnice w zasobach ludzkich (różnice w stopach przyrostu)

Ad 2)

Wynik rewolucji przemysłowej

Ad 3)

Determinuje podział pracy współcześnie.

Wydajność czynników produkcji - zależy od technologii; kraje stosujące nowoczesne maszyny są bardziej efektywne, np.: przy wydobyciu węgla - jest to wydobycie tańsze. Nowe kryterium spowodowało, więc rewolucje i zmieniło oddziaływanie dwóch innych czynników a mianowicie warunków naturalnych i poziomu uprzemysłowienia. Kraje, które importowały, np.: ropę naftową dzisiaj eksportują ją dzięki postępowi (np. wieże wiertnicze na morzach). Inny przykład kraju, który skorzystał z tego to Arabia Saudyjska, która do tej pory wydawała się tylko pustynią a obecnie dzięki wodzie dostarczanej tam w nowoczesny sposób jest bardzo żyzną ziemią.

6. Omów pojęcie i rodzaje komplementarności struktur gospodarczych w skali międzynarodowej.

Komplementarność (uzupełnianie się) struktur gospodarczych:

1. Komplementarność międzygałęziowa

2. Komplementarność wewnątrzgałęziowa

Ad 1)

Jest to takie uzupełnianie, gdy produkty wytwarzane są przez różne gałęzie, np. wymiana art. spożywczych na art. przemysłowe. Podstawą tej komplementarności są różnice w zasobach czynników produkcji.

Ad 2)

Jest to takie uzupełnianie, gdy produkty wytwarzane są w międzynarodowym podziale pracy w tej samej gałęzi. Podstawą tej komplementarności jest różnica wydajności tych zasobów produkcji

Komplementarność jest zarówno efektem międzynarodowego podziału pracy jak i przyczyną.

7. Podaj definicję międzynarodowej specjalizacji i kooperacji produkcji oraz omów różnice między nimi; Czy znasz przykłady obu tych zjawisk gospodarczych.

Metody pogłębiania komplementarności:

1. Rozwój międzynarodowej specjalizacji produkcji

2. Rozwój międzynarodowej kooperacji produkcji

Ad 1)

Specjalizacja produkcji jest to zwiększenie ilości produkowanych wyrobów ponad potrzeby rynku wewnętrznego. Charakteryzuje się tym, że:

• Przedmiotem specjalizacji jest na ogół wyrób gotowy

• Decyzje o specjalizacji podejmuje jeden podmiot gospodarczy

• Ceny na wyroby specjalizowane ustalane są na rynku w wyniku gry podaży i popytu

• Rozliczenie

Ad 2)

Kooperacja produkcji jest to metoda, która całkowicie różni się od specjalizacji. Charakteryzuje się tym, że:

• Musi istnieć dwóch partnerów

• Partnerzy muszą zawrzeć umowę

• Umowa określa przedmiot kooperacji, wymogi techniczne, ilość dostarczanych wyrobów, dokładny harmonogram dostaw, cenę elementów kooperacji, formę rozliczeń, walutę, w której będzie rozliczana transakcja, metody pokrywania strat

• Konsekwencje kooperacji spadają na dwóch partnerów

8. Wpływ produkcji na wielką skalę i produkcji wielkoseryjnej na międzynarodowy podział pracy.

Metody pogłębiania komplementarności to:

Produkcja na wielką skalę jest to konieczność zwiększenia ilości wytwarzanych wyrobów ponad potrzeby rynku wewnętrznego uzasadnione warunkami technicznymi lub ekonomicznymi lub technicznymi i ekonomicznymi łącznie. Produkcja na wielką skalę wymaga gwarancji, że będziemy mieli odbiorców gdyż, jeśli jej nie ma, to nie opłaca się rozpoczynać takiej produkcji.

Produkcja wielkoseryjna jest to zwiększenie ilości wytwarzanych towarów uzasadnione wyłącznie warunkami ekonomicznymi, gdyż chodzi tu o minimalizację kosztu jednostkowego produkcji.

9. Jakie znasz rodzaje międzynarodowego podziału pracy?

Tradycyjny i współczesny międzynarodowy podział pracy:

• Tradycyjny- jego podstawę stanowią różnice w zasobach czynników produkcji; przedmiotem są tu wyroby gotowe (eksport i import)

• Współczesny- jego podstawę stanowią różnice w wydajności czynników produkcji; jego wyrazem są zespoły, podzespoły i części; kooperacja

10. Jakie czynniki wpływają na wzrost znaczenia pojęcia: „gospodarka światowa", jak można zdefiniować to pojęcie?

11. Dlaczego w okresie długim tempo wzrostu handlu zagranicznego jest szybsze niż tempo wzrostu dochodu narodowego i produkcji przemysłowej?

W długim okresie czasu handel ten rośnie w tempie szybszym niż produkcja przemysłowa i DN. Przyczyny:

1. Zastępowanie strategii autonomicznego rozwoju strategią rozwoju otwartego

• Rozwój autonomiczny (autarkiczny)

Punktem wyjścia przy podejmowaniu decyzji jest to, czego jeszcze nie produkujemy i co możemy produkować; punktem wyjścia są, więc nasze potrzeby i możliwości, (czyli gospodarka wewnętrzna- GW)

Określamy rozmiary i strukturę importu i eksportu, przy czym importujemy te towary, których jeszcze nie produkujemy, (czyli pokrywamy niedobory) a eksportujemy to, czego mamy pod dostatkiem, (czyli likwidujemy nadwyżki towarów).

Szukamy chętnych na zakup i miejsc, gdzie możemy kupić towary, (czyli gospodarka światowa- GŚ)

Kraje, które stosują tą strategię cierpią na deficyt bilansu handlowego (dzięki temu można łatwo wyciągnąć wniosek, który kraj stosuje tą strategię rozwoju-, jeśli kraj ma ujemny bilans, czyli deficyt to stosuje strategię rozwoju autonomicznego).

• Rozwój otwarty

Punktem wyjścia jest określenie potrzeb i możliwości gospodarki światowej (GŚ)

Określanie kierunków rozwoju gospodarki wewnętrznej

Eksport i import nie pełnią tu funkcji bilansowej, lecz strategiczną

Kraje stosujące tą metodę zawsze mają bilans dodatni. Kraje Europy Zachodniej stosowały tą metodę po II wojnie światowej. Kraje nowouprzemysłowione, np. Meksyk też ją stosują.

Różnice między strategią autonomiczną a otwartą:

Strategia autonomiczna to izolacja od gospodarki światowej, charakteryzuje się ujemnym bilansem handlowym kraju.

Strategia otwarta to klasyczny przykład integracji gospodarki, charakteryzuje się dodatnim bilansem handlowym kraju.

2. Szybki rozwój specjalizacji i kooperacji produkcji (przejaw międzynarodowego podziału pracy).

3. Liberalizacja handlu międzynarodowego (usuwanie przeszkód w rozwoju tego handlu, np. cło; towary są, więc w konsekwencji tańsze).

4. Szybki rozwój integracji regionalnej (scalanie się)

5. Szybki wzrost produkcji towarów nowych (1000 - 1500 towarów nowych, co rok pojawia się na rynku; nowe towary pojawiają się tylko w kilku krajach: USA, Japonia, Europa Zachodnia; wszyscy inni szybko dowiadują się o tych towarach)

12. Co wpływa na stopniową obniżkę udziału surowców i żywności oraz wzrost udziału wyrobów przemysło­wych w handlu międzynarodowym?

1. Wzrost udziału wyrobów przemysłowych w handlu międzynarodowym

Przyczyny:

• Szybszy wzrost popytu na wyroby przemysłowe (elastyczność cenowa popytu na wyroby przemysłowe jest bardzo niska)

• Szybszy wzrost cen wyrobów przemysłowych na świecie (gdyż ich produkcja jest zmonopolizowana)

• Szybszy wzrost produkcji wyrobów przemysłowych niż innych wyrobów (jest bardzo elastyczna)

• Szybszy rozwój handlu międzynarodowego wyrobów przemysłowych

2. Maleje udział surowców i żywności w handlu międzynarodowym w długim okresie

Przyczyny:

• Wolniejszy wzrost popytu na surowce i żywność (gdyż społeczeństwo staje się bardziej zamożne); elastyczność cenowa popytu na żywność jest wysoka, (co ma wpływ na ceny); maleje popyt na surowce, (bo maleje materiałochłonność produkcji)

• Wolniejszy wzrost cen międzynarodowych na surowce i żywność (gdyż producenci wyrobów przemysłowych tłumaczą, że dzisiejsze wyroby przemysłowe są inne niż te sprzed 50 lat- nowocześniejsze, ulepszone)

• Wolniejszy wzrost produkcji surowców i żywności (niż innych grup wyrobów)

• Wolniejszy rozwój handlu międzynarodowego surowców i żywności, (bo nie ma tu kooperacji)

3. Następuje wzrost udziału krajów wysoko uprzemysłowionych w handlu towarami w długim okresie czasu

Przyczyny:

• Kraje te szybciej rozwijają się

• Gospodarki krajów uprzemysłowionych stosują na ogół strategię rozwoju otwartego

• W tych krajach bardzo szybko rozwija się kooperacja produkcji

• Szybciej rozwija się handel międzynarodowy (dzięki kooperacji)

4. Maleje udział krajów słabo rozwiniętych w międzynarodowym handlu towarami w długim okresie czasu

Przyczyny:

• Wolniejszy rozwój gospodarczy

• Kraje te w szerszym zakresie stosują strategię rozwoju autonomicznego (tzw. import substitution- rozwój antyimportowy)

• Koncentrują się w handlu międzynarodowym na produktach gotowych

• W tych krajach w niewielkim stopniu rozwija się kooperacja produkcji

5. Europa Środkowo-Wschodnia zajmuje 10% udziału w handlu międzynarodowym, który nie zmienia się, jest stały

Dlaczego jest mały?

• Kraje te zawsze rozwijały się autonomicznie

• Bardzo duży udział żywności w eksporcie

• Mała kooperacja

• Mały udział handlu wzajemnego

• Niski poziom rozwoju gospodarczego

13. Na czym polega specyfika międzynarodowego handlu usługami?

Produkcja usług musi odbywać się w tym samym momencie, co konsumpcja i odwrotnie, gdyż to decyduje o specyfice międzynarodowego handlu usługami.

14. Jakie znasz formy świadczenia usług w skali międzynarodowej?

Klasyfikacja usług

1. Wg kryterium podmiotowego

2. Wg kryterium przedmiotowego

Ad 1)

Wg tego kryterium usługi dzielimy na:

• Prywatne (ok. 90%)

• Rządowe

Prywatne:

• 
  Transportowe i związane z przesyłką towarów

• Podróże turystyczne

• Wypożyczalnie, wynajem, leasing

• Reklama

• Księgowość

• Ubezpieczenia

• Usługi prawne 10-15% wyprodukowanych usług

• Usługi edukacyjne jest przedmiotem handlu

• Licencje międzynarodowego

• Usługi zdrowotne

• Usługi informacyjne

• Usługi konsultacyjne

• Usługi bankowe i finansowe

• Usługi teleinformatyczne

Rządowe:

• Misje pokojowe wojsk

• Wypożyczanie poligonów

Ad 2)

Wg tego kryterium usługi dzielimy na:

• Materialne

• Niematerialne

Materialne:

• Budowlane

• Krawieckie

• Szewskie

Niematerialne:

• Bankowe

• Ubezpieczeniowe

• Operacje nieruchomościami

• Usługi publiczne (administracja państwowa, obrona narodowa)

• Usługi socjalne (zdrowie, oświata)

• Usługi dla ludności

• Pralnie

• Usługi fryzjerskie

• Usługi związane z kulturą i wypoczynkiem

• Usługi dla przedsiębiorstw (komputerowe, prawne, reklamowe)

Wszystkie usługi wg kryterium przedmiotowego mogą być przedmiotem handlu międzynarodowego, natomiast usługi wg kryterium podmiotowego nie mogą.

Klasyfikacja usług ze względu na sposób ich dostarczania z zagranicy

1. Usługi świadczone w formie eksportu, usługi turystyczne, podróże, usługi prawne, artystyczne, edukacyjne, licencje.

2. Usługi świadczone za pośrednictwem filii, np. usługi transportowe, komunikacyjne, budowlane.

3. Usługi świadczone za pośrednictwem inwestycji bezpośrednich, np. wynajem, leasing, wypożyczalnie, reklama, księgowość, ubezpieczenie, przetwarzanie danych.

15. Rola zagranicznych inwestycji bezpośrednich w międzynarodowej wymianie usług.

Usługi świadczone za pośrednictwem inwestycji bezpośrednich, np. wynajem, leasing, wypożyczalnie, reklama, księgowość, ubezpieczenie, przetwarzanie danych.

16. Na czym polega doktryna merkantylizmu?

Klasyczna teoria ekonomii- określa korzyści z handlu międzynarodowego z tytułu absolutnych i komparatywnych różnic w kosztach. Jest to pierwsza nowoczesna teoria, choć powstała 200 lat temu. Zastąpiła merkantylizm, który powstał w oparciu o 4 zasady:

1. Jedynie eksport przynosi korzyści, czyli należy go rozwijać a ograniczać import

2. Należy maksymalizować dodatnie saldo bilansu handlowego (Ex-Im)

3. Przejawem bogactwa są kruszce szlachetne posiadane w skarbcach a następnie zasoby walut wymienialnych

4. Państwo powinno pełnić funkcję aktywną w gospodarce, powinno wszelkimi metodami popierać eksport

Merkantylizm miał 2 etapy:

1. Etap I- to tzw. bulionizm- XVI-XVII w.- gromadzenie wyłącznie kruszców

2. Etap II- XVIII w.- gromadzenie walut wymienialnych

17. Omów istotę teorii korzyści z tytułu różnic bezwzględnych w kosztach produkcji w skali międzynarodowej.

• Kraje nie prowadzą wymiany międzynarodowej:

towar	czas	USA		Wielka Brytania
Pszenica (X)	1 godzina	10 minut	6 ton	60 minut	1 tona
Sukno (Y)	1 godzina	20 minut	3 metry	10 minut	6 metrów

Relacje wymienne:



USA:


Wielka Brytania:




• Przy specjalizacji:

towar	czas	USA	Wielka Brytania
Pszenica (X)	1 godzina	12 ton	-
Sukno (Y)	1 godzina	-	12 metrów

Granice korzystnej wymiany:

• Dla USA: relacja wymienna 2t za 1m (mniej niż 2t pszenicy)

• Dla Wielkiej Brytanii: relacja wymienna 6m za 1t (mniej niż 6m sukna)

18. Jakie upraszczające założenia przyjął A. Smith formułując teorię korzyści absolutnych?

Teoria Adama Smitha składa się z 2 części:

1. Teoria wolnego handlu (klasyczna)

2. Zasada przewagi absolutnej w kosztach jako źródło dochodów z handlu zagranicznego- przykład liczbowy

Ad 1)

Teoria wolnego handlu składa się z 4 elementów:

1. Warunkiem rozwoju handlu jest wolna konkurencja w obrębie krajów uczestniczących w tym handlu

2. Wolny przepływ towarów między krajami oraz w obrębie poszczególnych krajów a także brak przepływu czynników produkcji między krajami oraz przepływ czynników produkcji w obrębie poszczególnych krajów

3. Czynniki produkcji są doskonale podzielne

4. Stałe techniczne współczynniki produkcji, czyli brak postępu technicznego

Ad 2)

Absolutne (bezwzględne) różnice w kosztach- założenia:

• Jeden czynnik produkcyjny- praca ludzka

• Kosztami produkcji są nakłady pracy

• Relacje między nakładami pracy a produkcją nie zmieniają się w czasie, czyli techniczne współczynniki produkcji są stałe

• Są dwa kraje

• Są dwa towary

• Brak kosztów transportu

19. Na jakich przesłankach oparta została krytyka teorii korzyści absolutnych?

W 1752r. D. Hume skrytykował bulionizm twierdząc, że jest dużo biednych krajów posiadających duże ilości kruszców. Wg niego waluty wymienialne są lepsze, dają większe korzyści.

Prawdziwą krytykę merkantylizmu dokonali jednak Adam Smith ("Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów") i David Ricardo ("Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania").

Zdaniem A. Smitha głównie nieprawidłowa jest pierwsza zasada merkantylizmu, gdyż nie należy mówić, że tylko eksport przynosi korzyści, jego zdaniem import także. Po drugie nie jest prawdą, że tylko dodatnie saldo bilansu handlowego należy maksymalizować gdyż przynosi ono korzyści. Odrzucił również i trzecią zasadę- wg niego kruszce szlachetne wcale nie przyczyniają się do powiększania bogactwa, uważa on, że źródłem bogactwa jest różnica w wydajności pracy między krajami czyli: wydajność maszyn i ludzi oraz dobra organizacja pracy. Smith odrzucił też czwartą zasadę twierdząc, że powinien być wolny rynek i wolny handel a państwo powinno być neutralne.

20. Omów istotę korzyści względnych z wymiany międzynarodowej; posłuż się przykładem liczbowym.

• Kraje nie prowadzą wymiany międzynarodowej:

towar	czas	USA		Wielka Brytania
Pszenica (X)	1 godzina	10 minut	6 ton	60 minut	1 tona
Sukno (Y)	1 godzina	15 minut	4 metry	30 minut	2 metry

Relacje wymienne:



USA:


Wielka Brytania:




• Przy specjalizacji:

towar	czas	USA	Wielka Brytania
Pszenica (X)	1 godzina	12 ton	-
Sukno (Y)	1 godzina	-	4 metry

D. Ricardo stwierdził:4m<6t<12m dla USA i Wielkiej Brytanii













45









a





30



15







0 10 20 30 60 Pszenica

21. Jakie uproszczenia przyjął D. Ricardo formułując teorie korzyści względnych?

Teoria Davida Ricardo to teoria przewagi względnej (1817r.), która składa się z 2 części:

1. Teoria wolnego handlu

2. Zasada przewagi komparatywnej w kosztach jako źródło dochodów z handlu zagranicznego- przykład liczbowy

Ad 1)

Teoria wolnego handlu składa się z 4 elementów:

1. Warunkiem rozwoju handlu jest wolna konkurencja w obrębie krajów uczestniczących w tym handlu

2. Wolny przepływ towarów między krajami oraz w obrębie poszczególnych krajów a także brak przepływu czynników produkcji między krajami oraz przepływ czynników produkcji w obrębie poszczególnych krajów

3. Czynniki produkcji są doskonale podzielne

4. Stałe techniczne współczynniki produkcji czyli brak postępu technicznego

Ad 2)

Komparatywne (bezwzględne) różnice w kosztach- założenia:

• Jeden czynnik produkcyjny- praca ludzka

• Kosztami produkcji są nakłady pracy

• Relacje między nakładami pracy a produkcją nie zmieniają się w czasie czyli techniczne współczynniki produkcji są stałe

• Są dwa kraje

• Są dwa towary

• Brak kosztów transportu

22. Podaj definicję dochodu z wymiany międzynarodowej.

Pod pojęciem dochodu z handlu zagranicznego rozumiemy różnicę między importem (Im) a eksportem (Ex).

23. Podaj formuły na dochód z wymiany międzynarodowej w gospodarce zamkniętej i otwartej w ujęciu ilościowym i wartościowym.

Metody ujmowania korzyści z handlu:

1. Wolumenowa (ilościowa)

2. Wartościowa (cena * ilość)

Ad 1)

Wolumen- statystyczna metoda mówiąca o ile zwiększył się eksport i import.

Y_w- DN wytworzony

Z_w- zatrudnienie w warunkach gospodarki zamkniętej

W_w- wydajność pracy w warunkach gospodarki zamkniętej

ΔY_w= ΔZ_w * W_w

ΔY_w= Z_w * ΔW_w

Dochód z handlu zagranicznego (W_P)- jest to różnica między iloczynem zatrudnienia i wydajności pracy przy produkcji towarów eksportowanych w warunkach gospodarki otwartej a iloczynem wydajności i zatrudnienia przy produkcji towarów zastępujących import w warunkach gospodarki zamkniętej.

Y_P- DN podzielony

Z_P- zatrudnienie w warunkach gospodarki otwartej

W_P- wydajność pracy w warunkach gospodarki otwartej

Z_A- zatrudnienie przy produkcji zastępującej import

W_A- wydajność pracy przy produkcji zastępującej import

Z_E- zatrudnienie przy produkcji zastępującej eksport

W_E- wydajność pracy przy produkcji zastępującej eksport

Q_E- wolumen towarów eksportowanych















A 2)

D^E- cena jaką uzyskujemy eksportując dany towar na rynku światowym

D^J- cena dewizowa a towar importowany na rynku światowym

K^E- koszty produkcji krajowej towarów eksportowanych

K^A- koszty jakie trzeba by było ponieść w kraju jak chcielibyśmy wyprodukować towar importowany

N- kurs walutowy

Q^E- ilość towarów eksportowanych

Q^I- ilość towarów importowanych

Formuły kosztów absolutnych (wg A. Smitha- Ex i Im muszą przynosić korzyści):

1. N(D^E*Q^E)-K^E*Q^E>0

2. K^A*Q^I-N(D^I*Q^I)>0

Ad a)

Np. eksportujemy 2 sztuki Nubiry po 10tyś $ za jedną sztukę, kurs $= 4zł, koszty produkcji= 20tyś zł; czyli wg wzoru mamy: 4zł (10tyś $ * 2szt)- 20tyś zł * 2szt = 40tyś zł

Ad b)

Np. importujemy telewizory Sony 2 sztuki po 1tyś $ za jedną sztukę, kurs $= 4zł, koszt produkcji= 10tyś zł; czyli wg wzoru mamy: 10tyś zł * 2szt - 4zł (1tyś $ * 2szt) = 12tyś zł

Formuła kosztów komparatywnych (wg D. Ricardo- suma Ex i Im przynosi korzyści czyli ich łączna wartość czyli jedna z tych wielkości może być ujemna):

N(D^E*Q^E)-K^E*Q^E+K^A*Q^I-N(D^I*Q^I)>0

[N(D^E*Q^E)-N(D^I*Q^I)] + [K^A*Q^I - K^E*Q^E] >0









24. Od czego zależy stopa dochodu narodowego w gospodarce otwartej?

Sposoby zwiększania dochodu z handlu zagranicznego:

1. Szybszy wzrost Im niż Ex

2. Popraw efektywności gospodarowania handlu.

Ad 1)

Możliwość zwiększenia oszczędności (inwestycji) lub konsumpcji.

Gdy stopa zysku jest większa od stopy kredytu to wówczas taka inwestycja na kredyt opłaca się.

Import na kredyt na cele konsumpcji- może być przejściowy, ale nie na wiele lat gdyż to prowadzi do nikąd, taka polityka jest nieprawidłowa.

Ad 2)

Ten sposób prowadzi do zwiększenia DN bez obciążeń.

Są dwa sposoby zwiększenia efektywności gospodarowania handlu:

• Poprzez uzyskanie jak najwyższych cen dewizowych w eksporcie, a uzyskanie jak najniższych cen dewizowych w imporcie (cenowe terms of trade).

• Obniżanie kosztów produkcji eksportowej i importowanie takich towarów, których koszty produkcji w kraju są najwyższe.

25. Omów istotę mnożnika inwestycyjnego w gospodarce zamkniętej.

Mnożnik w warunkach gospodarki zamkniętej to mnożnik inwestycyjny.

Mnożnik- współczynnik, który odpowiada na pytanie ile razy szybciej rośnie DN niż rosną inwestycje w przypadku mnożnika inwestycyjnego lub niż rośnie eksport w przypadku mnożnika eksportowego.

Gdy mnożnik= 1 to DN rośnie o tyle ile inwestycje.

Gdy mnożnik= np. 5 to DN rośnie o 5 razy szybciej niż inwestycje.

Mnożnik działa tylko wtedy, gdy popyt jest mniejszy od podaży (w gospodarce rynkowej).

W gospodarce centralnie planowanej mnożnik nie działa czyli jest równy 1.

Tylko towar sprzedany zwiększa DN.

Mnożnik działa poprzez zwiększanie popytu.

Jeśli inwestycje zwiększają zatrudnienie a w ślad za tym zwiększają się płace to płace te mogą być przeznaczone na oszczędności lub na inwestycje. Jak wszystko wydajemy na konsumpcję to mnożnik jest nieskończenie wielki. Należy więc jak najwięcej wydawać na konsumpcję w krótkim okresie, ale nie w długim.

Inwestycje uruchamiające mnożnik inwestycyjny nazywane są inwestycjami autonomicznymi (pobudzone popytem). Najlepsze inwestycje autonomiczne to takie, które nie zwiększają produkcji czyli inwestycje infrastrukturalne. Inwestycje autonomiczne prawie zawsze finansowane są przez państwo.

26. Czy możesz podać wzór na mnożnik inwestycyjny w gospodarce zamkniętej i omówić jego funkcjonowa­nie.

Y- DN wytworzony

ΔY- przyrost DN wytworzonego







I- inwestycje




















Czyli:


















Czyli:











Im wyższa krańcowa stopa oszczędzania tym gorzej dla mnożnika. W krótkim okresie czasu im więcej oszczędzamy tym gorzej, natomiast w długim okresie czasu- lepiej bo zwiększają się wówczas zarówno inwestycje jak i konsumpcja.

Mnożnik= 1 gdy wszystko oszczędzamy, a jest nieskończenie duży, gdy wszystko konsumujemy.

27. Co to jest mnożnik handlu zagranicznego?

W gospodarce otwartej mnożnik nosi nazwę mnożnika eksportowego, co nie oznacza, że nie działa tu mnożnik inwestycyjny.

28. Czy możesz podać wzór na mnożnik handlu zagranicznego?




Przyrost eksportu jest tym samym co przyrost inwestycji autonomicznych.

Produkcja eksportowa nie zwiększa ilości towarów w kraju, ale zwiększa np. zatrudnienie.

Zakładamy, że:


Więc:














Jak wszystko wydamy na zakup towarów importowanych to mnożnik eksportowy (k_e) nie zwiększy się czyli będzie wynosił 1.

29. Podaj formułę supermnożnika i omów jego istotę?

Supermnożnik

Inwestycje pobudzone brakiem podaży- inwestycje powstające w wyniku tego, że popyt jest większy niż podaż, czyli są one pobudzone brakiem podaży.














30. Czy wszystkie towary mają cenę światową; co to jest cena światowa?

Nie wszystkie towary mają cenę światową, gdyż nie wszystkie są przedmiotem handlu międzynarodowego i dlatego też wszystkie towary można podzielić na 3 grupy:

1. Towary non-tradebles- nie są przedmiotem handlu międzynarodowego, np. budynki, pola, lasy;

2. Towary będące przedmiotem handlu międzynarodowego, ale nie mają one jednej ceny- mają różne ceny na różnych rynkach; ta grupa towarów ma ceny nazywane cenami handlu międzynarodowego; są to ceny konkretnych transakcji;

3. Towary, które mają taką samą cenę na różnych rynkach; grupa ta ma ceny, które nazywane są cenami światowymi i są to na ogół ceny giełdowe; towary te różnią się tylko kosztami transportu a ich cena podstawowa zawsze jest taka sama.

31. Scharakteryzuj elastyczność popytu i podaży, omów jej różne rodzaje.

Mamy cenowe i dochodowe elastyczności popytu i podaży.

P- popyt, ∆P- przyrost popytu

c- cena, ∆c- przyrost ceny

D- dochód, ∆D- przyrost dochodu

S- podaż, ∆S- przyrost podaży

ec- cenowa elastyczność popytu

ed- dochodowa elastyczność popytu

Ec- cenowa elastyczność podaży

Ed- dochodowa elastyczność podaży

Cenowa elastyczność popytu


Jeśli ec=1 to popyt maleje o tyle o ile rośnie cena.

Jeśli ec<1 to popyt maleje wolniej niż rośnie cena.

Jeśli ec>1 to popyt maleje szybciej niż rośnie cena.

Dochodowa elastyczność popytu




Jeśli ed=1 to popyt rośnie o tyle o ile rośnie dochód.

Jeśli ed<1 to popyt rośnie wolniej niż rośnie dochód.

Jeśli ed>1 to popyt rośnie szybciej niż rośnie dochód.

Cenowa elastyczność podaży




Jeśli Ec=1 to podaż rośnie o tyle o ile rośnie cena.

Jeśli Ec<1 to podaż rośnie wolniej niż rośnie cena.

Jeśli Ed>1 to podaż rośnie szybciej niż rośnie cena

Dochodowa elastyczność podaży




Jeśli Ed=1 to podaż rośnie o tyle o ile rośnie dochód.

Jeśli Ed<1 to podaż rośnie wolniej niż rośnie dochód.

Jeśli Ed>1 to podaż rośnie szybciej niż rośnie dochód.

32. Omów różnice między elastycznością cenową popytu surowców i żywności oraz wyrobów przemysłowych

• Cenowa elastyczność popytu (e_c) w przypadku żywności jest większa od jedności tzn. jak cena żywności rośnie o 1 to popyt maleje o więcej niż o 1. A to dlatego że:

• Kraje wysoko uprzemysłowione:

• szeroki asortyment podaży

• wysoki stopień zaspokojenia popytu

• zmieniający się udział wydatków na żywność w ogólnych wydatkach ludności (działanie prawo Engla)

• Dochodowa elastyczność popytu (e_d) w przypadku żywności jest większa od jedności tzn. jak dochód rośnie o 1 to popyt rośnie szybciej niż o 1. Dzieje się to dlatego że:

Kraje słabo rozwinięte:

• niski stopień zaspokojenia potrzeb na żywność podstawową

• niski stopień substytucji w zakresie żywności

• bardzo niski poziom dochodów ludności

• Cenowa elastyczność popytu (e_c) w przypadku surowców jest większa od jedności tzn. jak cena surowców rośnie o 1 to popyt maleje o więcej niż o 1. Dzieje się to dlatego że:

• bardzo wysoka substytucyjność surowców naturalnych i syntetycznych

• surowce można łatwo magazynować

• Cenowa elastyczność popytu (e_c) w przypadku wyrobów przemysłowych jest mniejsza od jedności czyli popyt jest nieelastyczny tzn. jak cena rośnie o 1 to popyt na wyroby przemysłowe maleje wolniej niż o 1. A to dlatego, że decydują o tym czynniki obiektywne i subiektywne:

• Czynników obiektywnych i są to różnice w:

• jakości wyrobów

• trwałości

• niezawodności

• wykonaniu

• opakowaniu

• wyglądzie zewnętrznym

• reklamie i marketingu

• Czynników subiektywnych i są to:

• preferencje i gusta konsumentów

• przywiązanie do marki

• wymogi mody

• efekt demonstracji

33. Omów różnice między elastycznością cenową podaży surowców i żywności oraz wyrobów przemysłowych

• Cenowa elastyczność podaży (Ec) w przypadku żywności jest mniejsza od jedności czyli podaż jest nieelastyczna tzn. jak cena rośnie o 1 to podaż art. żywnościowych rośnie wolniej niż o 1. Dzieje się to dlatego, że mamy:

• długi cykl produkcji żywności

• wysoka kapitałochłonność produkcji

• względnie długi cykl inwestycyjny

• nietrwałość żywności

• wysokie koszty magazynowania żywności

• rozdrobnienie producentów żywności

• Cenowa elastyczność podaży (Ec) w przypadku surowców jest mniejsza od jedności tzn. jak cena rośnie o 1 to podaż surowców rośnie wolniej niż o 1. Dzieje się to dlatego, że mamy:

• długi cykl produkcyjny

• długi cykl inwestycyjny

• wysoka kapitałochłonność inwestycji

• wysoki udział kosztów stałych w kosztach ogólnych

• Cenowa elastyczność podaży (Ec) w przypadku wyrobów przemysłowych jest większa od jedności czyli podaż jest bardzo elastyczna tzn. jak cena rośnie o 1 to podaż wyrobów przemysłowych rośnie szybciej niż o 1. Dzieje się to dlatego że:

• krótki cykl produkcyjny

• niska kapitałochłonność produkcji

• krótkie cykle inwestycyjne

• monopolizacja produkcji

34. Czy widzisz różnice w długookresowym kształtowaniu się cen surowców i żywności oraz wyrobów przemy­słowych?

Na długookresowe kształtowanie się cen surowców i żywności oraz wyrobów przemysłowych wpływają tzw. terms of trade.

W długim okresie czasu ceny wyrobów przemysłowych rosną szybciej niż ceny surowców i żywności. Wniosek: jeśli dany kraj eksportuje do innego kraju surowce i żywność a eksportuje wyroby przemysłowe to jego terms of trade nominalne <1 (i odwrotnie).

Długookresowe kształtowanie się cen surowców i żywności jest zależne od kształtowania się dochodowych elastyczności popytu i podaży, które są niskie dla tych towarów.

• Niska dochodowa elastyczność popytu na artykuły żywnościowe i jej przyczyny:

• Działanie prawa Engla, zgodnie z którym w miarę wzrostu dochodów popyt na artykuły podstawowe wzrasta wolniej niż zapotrzebowanie na wyroby przemysłowe i usługi

• Zmiany w strukturze spożycia sprowadzające się do względnego zmniejszenia popytu na artykuły prostsze i tańsze, co w sumie hamuje wzrost popytu ogólnego na podstawowe artykuły rolno-spożywcze

• Hamowanie przez wiele krajów świata rozwoju importu wskutek prowadzenia polityki samowystarczalności żywnościowej i bezpieczeństwa żywnościowego

• Niska dochodowa elastyczność popytu na surowce naturalne i jej przyczyny:

• Wysoka dynamika postępu technicznego, prowadząca do zwiększenia oszczędności surowców i do zmniejszenia ich strat w procesach produkcji

• Postępująca substytucja surowców naturalnych przez syntetyki

• Prowadzenie przez wiele krajów świata tzw. polityki bezpieczeństwa narodowego

• Wysoka dochodowa elastyczność popytu na wyroby przemysłowe i jej przyczyny:

• Działanie prawa Engla, zgodnie z którym w miarę wzrostu dochodów szybciej zrasta popyt na towary przemysłowe oraz na usługi

• Zmiany w strukturze konsumpcji towarów przemysłowych, sprowadzające się m.in. do relatywnego wzrostu zapotrzebowania na bardziej skomplikowane i droższe towary przemysłowe typu konsumpcyjnego, co prowadzi do wzrostu ich wartości międzynarodowej oraz cen relatywnych

• Postępujący proces internacjonalizacji i liberalizacji życia gospodarczego

• Niska dochodowa elastyczność podaży na artykuły żywnościowe i jej przyczyny

• Dostosowywanie się producentów i eksporterów do zmian po stronie popytu

• Ograniczone możliwości stymulowania rozwoju popytu zagranicznego

• Niska dochodowa elastyczność podaży na surowce naturalne i jej przyczyny

• Dostosowywanie się producentów i eksporterów do zmian po stronie popytu

• Ograniczone możliwości stymulowania rozwoju popytu zagranicznego

• Wysoka dochodowa elastyczność podaży na wyroby przemysłowe i jej przyczyny

• Możliwości dostosowywania się producentów i eksporterów do zmian po stronie popytu

• Możliwości stymulowania popytu, w tym zagranicznego, poprzez wykorzystywanie różnorodnych dywersyfikacji towarów i usług

• Możliwości wykorzystywania różnorodnych instrumentów zagranicznej i międzynarodowej polityki ekonomicznej

35. Co rozumiesz pod pojęciem nominalnych terms of trade; napisz wzór wg dwu różnych formuł?

Nominalne terms of trade to tzw. cenowe terms of trade. Jest to współczynnik wskazujący na względne zmiany cen w eksporcie danego kraju di względnych zmian cen towarów importowanych przez ten kraj w określonym czasie. Innymi słowy jest to relacja zmiany cen towarów w eksporcie do zmian cen towarów w imporcie (powinno być >1).

Jeśli cenowe terms of trade >1 to ceny w eksporcie rosną szybciej niż ceny w imporcie.

Jeśli cenowe terms of trade =1 to ceny w eksporcie rosną / maleją tak samo jak ceny w imporcie.

Jeśli cenowe terms of trade <1 to ceny w eksporcie rosną wolniej niż cny w imporcie.





D^Ex- przeciętne ceny w eksporcie

D^Im- przeciętne ceny w imporcie

t- okres badany

0-okres początkowy

Cenowe terms of trade danego kraju poprawia się, jeśli ceny towarów eksportowanych w danym okresie rosną szybciej lub maleją wolniej niż ceny towarów importowanych przez ten kraj.

36. Co rozumiesz pod pojęciem realnych terms of trade; napisz wzór wg dwu różnych formuł?

Realne terms of trade to tzw. ilościowe terms of trade (gross barter terms of trade). Pod tym pojęciem rozumie się zmiany ilości towarów, jakie musi eksportować dany kraj, aby móc importować określone ilości towarów.





Q^Ex- ilość towarów eksportowanych

Q^Im- ilość towarów importowanych

37. Co to są czynnikowe terms of trade; podaj angielskojęzyczne brzmienie tego pojęcia?

Czynnikowe terms of trade jest to factoral terms of rade.

Są obliczane wówczas, gdy cenowe i ilościowe terms of trade budzą wątpliwości, czyli jedynie wtedy, gdy w analizowanych okresach bilans płatniczy danego kraju (lub grupy krajów) nie jest zrównoważony, struktura wymiany ulega zmianom oraz gdy analizowane okresy nie są tak bliskie, że można abstrahować od zamian wydajności (a zatem także od efektów postępu technicznego).

38. Jak w jednoczynnikowych terms of trade uwzględniłbyś zmianę wydajności pracy w produkcji eksportowej? Napisz wzór.

Jednoczynnikowe terms of trade jest to single factoral terms of trade.

Oznaczają relację zmian cen towarów eksportowanych oraz towarów importowanych przez dany kraj w określonym czasie, skorygowaną o zmiany wydajności czynników produkcji zatrudnionych w produkcji eksportowej tego kraju między okresem analizy (t) a okresem początkowym (0).




T_c- cenowe terms of trade

Z_x- wskaźnik zmian poziomu wydajności pracy w sektorze eksportowym analizowanego kraju A w okresie t w porównaniu z okresem 0.

39. Jak w dwuczynnikowych terms of trade uwzględniłbyś zmianę wydajności pracy w produkcji eksportowej oraz zastępującej import? Napisz wzór.

Dwuczynnikowe terms of trade jest to double factoral terms of trade.

Wskazuje nie tylko na zmiany cen, lecz także na zmiany wydajności pracy kraju A lub za granicą. W przypadku więc double factoral terms of trade zmiany relacji cen towarów eksportowanych i importowanych przez dany kraj A są korygowane przez zmiany relacji wymiennych czynników produkcji zawartych towarach wywożonych przez ten kraj do czynników produkcji zawartych w towarach przywożonych na jego teren.




Z_m- wskaźnik zmian poziomu wydajności pracy w produkcji zastępującej import w kraju importującym lub w innych krajach w produkcji towarów importowanych przez dany kraj A między kresem t a okresem początkowym analizy (0).

40. Jak w jednoczynnikowych terms of trade uwzględniłbyś zmianę kosztów produkcji eksportowej; napisz wzór wg jednej z dwu formuł.

41. Jak w dwuczynnikowych terms of trade uwzględniłbyś zmianę kosztów produkcji eksportowej i zastępują­cej import; napisz wzór wg jednej z dwu formuł?

42. Jakie są przyczyny międzynarodowej migracji siły roboczej?

Możemy wyróżnić przyczyny:

1. Pozaekonomiczne

• polityczne (np. emigracja po powstaniach międzynarodowych w Polsce)

• religijne (np. rozproszenie Żydów)

• ideologiczne (np. emigracja komunistów greckich po wojnie domowej; emigracja działaczy pozycyjnych po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce)

• rasowe (np. migracje plemion Hutu i Tutsi w Ruandzie)

2. Ekonomiczne czyli uzyskanie większego dochodu w postaci płacy

43. Jakie są korzyści i straty z tytułu międzynarodowej migracji siły gospodarczej?

Korzyści i straty z tytułu międzynarodowej migracji siły roboczej w odniesieniu do krajów eksportujących

• Korzyści:

• Emigracja zwiększa możliwości produkcyjnego zatrudnienia części siły roboczej dotąd bezrobotnej

• Transfery części zarobków emigrantów

• Transfery te mają istotny wpływ na podniesienie poziomu życia rodzin emigrantów w ich krajach

• Transfery te korzystnie wpływają na bilans płatniczy

• Gospodarka kraju pochodzenia siły roboczej może zyskać wówczas, gdy część pracowników zatrudnionych za granicą powróci do kraju; wówczas kraj korzysta z ich podwyższonych kwalifikacji zawodowych

• Kraj korzysta również ze zgromadzonych za granicą kapitałów, zwyczajowo inwestowanych w kraju macierzystym.

• Straty

• Utrata znacznej części najbardziej przedsiębiorczej siły roboczej; straty te są jeszcze większe, gdy na emigracje udają się osoby o najwyższych kwalifikacjach, które za granicą mają możliwość uzyskania wyższych płac i realizowania swych ambicji zawodowych

• Potworne straty społeczne i psychologiczne (co prowadzi do patologii)

Korzyści i straty z tytułu międzynarodowej migracji siły roboczej w odniesieniu do krajów importujących

• Korzyści:

• Ze względu na fakt, że emigrują głównie ludzie młodzi, zyskuje on pracowników, którzy podstawowe, a często i wyższe wykształcenie zdobyli w raju macierzystym, a więc na koszt zagranicznego podatnika

• W przypadku deficytu siły roboczej imigranci mogą stosunkowo szybko zapełnić lukę na rynku pracy, która inaczej mogłaby przekształcić się w barierę wzrostu

• Kraj uzyskuje niekiedy unikatowe kwalifikacje imigrantów, pozwalające w wielu przypadkach na wzbogacenie oferty rynkowej (np. restauracje narodowe), a nawet mogące mieć przełomowe znaczenie dla postępu technicznego w kreślonej dziedzinie

• Straty:

• Kraj przyjmujący imigrantów Ponosi wydatki związane z koniecznością przystosowania imigrantów do życia w nowych warunkach (np. finansowanie kursów nauki języka)

• Ponosi społeczne i polityczne koszty nieprzystosowania imigrantów (np. przestępczość) czy też niezaakceptowania przez własne społeczeństwo (np. wzrost nienawiści do cudzoziemców).

44. Omów formy przepływu kapitału w skali międzynarodowej.

Formy przepływu kapitału można podzielić wg różnych kryteriów:

1. Ze względu na okres

• Krótkookresowy ruch kapitału- jeśli okres spłaty wywiezionego lub przywiezionego kapitału nie przekracza jednego roku.

• Długookresowy ruch kapitału- jeśli okres spłaty wywiezionego lub przywiezionego kapitału przekracza jeden rok.

2. Ze względu na źródła pochodzenia

• Źródła publiczne- źródłem wywozu kapitału są budżety różnego rodzaju agend rządowych, budżety lokalne, a także budżety organizacji międzynarodowych. Kredyty z tych źródeł są udzielane przede wszystkim z myślą o osiąganiu celów makroekonomicznych lub regionalnych. Zaliczany także do źródeł publicznych wywóz kapitału przez organizacje międzynarodowe obejmuje głównie różnego rodzaju kredyty udzielane przez takie organizacje jak: Bank Światowy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju oraz inne banki regionalne, a także niektóre rodzaje kredytów udzielanych przez MFW.

• Źródła prywatne- wywóz kapitału obejmuje wszelkie formy wywozu kapitału przez przedsiębiorstwa, banki komercyjne i osoby prywatne. Jedynym zasadniczym celem jest tu osiągnięcie zysku. Wywóz kapitału ze źródeł prywatnych może mieć charakter długookresowy i krótkookresowy.

3. Ze względu na formę

• Lokaty na rynku walutowym- obejmują krótkookresowe lokowanie kapitału na zagranicznym rynku w formie depozytów krótkoterminowych oraz niektórych papierów wartościowych z myślą o uzyskaniu zysku większego iż możliwy do osiągnięcia na rynku krajowym. Podstawą tego zysku są występujące między poszczególnymi krajami różnice w stopie % oraz różnice kursowe.

• Kredyty handlowe- są to kredyty bezpośrednio związane z wymianą towarową. Są udzielane przez eksportera importerowi i często są elementem zwiększającym konkurencyjność danego towaru. Odgrywają szczególną rolę w dziedzinie obrotu gotowymi obiektami przemysłowymi, statkami, samolotami, jak również w stosunkach krajów uprzemysłowionych z krajami rozwijającymi się.

• Inwestycje portfelowe (pośrednie)- są to długookresowe lokaty w zagranicznych papierach wartościowych, a zwłaszcza w obligacjach i akcjach. Dominującą formę zagranicznych inwestycji portfelowych stanowi obecnie zakup akcji zagranicznych przedsiębiorstw. Obecnie wiele krajów jest jednocześnie eksporterami i importerami inwestycji portfelowych. Odpowiedzi na pytania o przyczynę takiego stanu rzeczy udziela teoria portflio. W myśl tej koncepcji inwestor może osiągnąć wyższą stopę zysku przy danym ryzyku lub daną stopę zysku przy mniejszym ryzyku w sytuacji, gdy dysponuje portfelem akcji zróżnicowanym w ściśle określony sposób. Taki mianowicie, że spadkowi stopy zysku części z nich będzie prawdopodobnie towarzyszył wzrost stopy zysku pozostałych. W ostatnich latach zjawiskiem charakterystycznym dla międzynarodowego rynku kapitałowego jest wzrost znaczenia inwestycji portfelowych jako formy wywozu kapitału do krajów rozwijających się (ok. 80% tego wywozu koncentrowało się w 5 krajach: Brazylii, Argentynie, Meksyku, Turcji i Korei Południowej). Do powstania tego zjawiska przyczyniło się także kilka innych czynników: poprawa sytuacji gospodarczej najważniejszych krajów latynoamerykańskich i liberalizacja ich gospodarek oraz związany z tym proces prywatyzacji niektórych gałęzi, niska stopa % w krajach uprzemysłowionych.

• Kredyty finansowe- polegają na postawieniu do dyspozycji kredytobiorcy określonych środków finansowych bez ograniczenia dotyczącego sposobu ich spożytkowania. Formę pożyczek finansowych przybierają przede wszystkim kredyty udzielane przez banki, a niekiedy agendy rządowe i organizacje międzynarodowe. Przepływ kapitału w postaci zagranicznych kredytów finansowych wiąże się z pewnym ryzykiem dla podmiotu udzielającego kredytu. Udzielając pożyczki podmiotowi gospodarczemu znajdującemu się poza obszarem krajowej jurysdykcji, pożyczkodawca znacznie zmniejsza możliwości dochodzenia swoich wierzytelności na drodze prawnej. Naraża się także na jednostronne ogłoszenie przez kraj-pożyczkobiorcę niewypłacalności czy odrzucenia długu lub też na jednostronne zawieszenie jego obsługi. Aby się ubezpieczyć od tego rodzaju ryzyka, pożyczkodawca stara się zapewnić sobie gwarancje rekompensaty poniesionych szkód. Najpewniejsze z nich to gwarancje udzielane przez własny rząd lub jego agendę. Międzynarodowe kredyty finansowe były przez długie lata drugorzędną formą wywozu kapitału. Ich dynamiczny rozwój nastąpił dopiero w latach 70-tych. Była to jednak ekspansja kredytu w znacznej mierze źle zarządzanego, która doprowadziła do wybuchu tzw. kryzysu zadłużeniowego.

• Inwestycje bezpośrednie- jest to podejmowanie od podstaw samodzielnej działalności gospodarczej za granicą lub też przejmowanie kierownictwa już istniejącego przedsiębiorstwa. Kierowanie działalnością gospodarczą za granicą jest cechą odróżniającą inwestycje bezpośrednie od inwestycji portfelowych (pośrednich). W tych drugich podmiot wywożący kapitał co prawda także inwestuje w działalność gospodarczą, ale nie obejmuje pakietu akcji wystarczającego do jej kontrolowania. Natomiast wspólną cechą obu tych form wywozu kapitału jest o, że zarówno inwestycje bezpośrednie, jak i portfelowe prowadzą do zaangażowania wywiezionych środków w działalności gospodarczej.

45. Przyczyny wzrostu znaczenia zagranicznych inwestycji bezpośrednich.

Inwestycje bezpośrednie odgrywają bardzo dużą rolę w gospodarce światowej. Po załamaniu w początkach ubiegłej dekady, od 1985r. następuje ich dynamiczny wzrost, a ich suma powiększa się szybciej niż tempo wzrostu PKB. W efekcie w początkach lat 90-tych skumulowana wielkość inwestycji zagranicznych stanowiła 8% światowego PKB.

Tak duży przyrost inwestycji zagranicznych we wspomnianym okresie wynika ze splotu działania kilku czynników. Najważniejsze z nich wiążą się z postępem technicznym, a zwłaszcza rewolucyjnymi zmianami w dziedzinie przetwarzania i przenoszenia informacji. Wynalazki takie jak komputer i łączność satelitarna zwiększają bowiem niepomiernie zarówno możliwości zarządzania przedsiębiorstwem posiadającym oddziały w wielu krajach świata, jak i dostęp do informacji potrzebnych do podejmowania decyzji o rozszerzeniu działalności na zagranicę. W pewnym stopniu wynalazki te przyczyniają się też do pomnożenia narzędzi oferowanych na międzynarodowym rynku finansowym.

Niezwykle ważnym czynnikiem przyspieszającym tempo inwestycji zagranicznych w ciągu ostatnich 30 lat były też procesy integracyjne, zwłaszcza w Europie Zachodniej. Postęp w integracji w ramach EWG, a następnie UE prowadził do systematycznej eliminacji ograniczeń ruchu kapitału między krajami Wspólnoty, przyczyniając się tym samym do rozwoju inwestycji bezpośrednich. Jednocześnie gwałtowne przyspieszenie procesów integracyjnych na przełomie lat 80-tych i 90-tych spowodowało, że wiele przedsiębiorstw spoza tego grupowania dążyło do utworzenia swoich filii na obszarze Wspólnoty bądź ze względu na wzrastające znaczenie tego obszaru w gospodarce światowej, bądź w obawie, że zmiany instytucjonalne zachodzące w UE mogą utrudniać wejście na ten rynek w przyszłości.

Coraz większe znaczenie inwestycji bezpośrednich wiąże się także z niektórymi procesami zachodzącymi w dziedzinie polityki ekonomicznej. W skali pojedynczych rajów jest to proces masowej prywatyzacji i deregulacji niektórych branż czy gałęzi gospodarki znajdujących się bądź w rękach państwowych, bądź zastrzeżonych dla jednego przedsiębiorstwa z dominującym kapitałem państwowym.

Dynamiczny wzrost inwestycji bezpośrednich w ciągu ostatniego dziesięciolecia sprawił, że stały się one także ważnym czynnikiem zwiększającym internacjonalizację procesu gospodarowania. W początkach lat 90-tych sprzedaż (na rynek krajowy międzynarodowy) w zagranicznych filiach osiągnęła wielkość porównywalną ze światowym eksportem dóbr i usług. Natomiast wielkość obrotów handlowych między centralami przedsiębiorstw a ich zagranicznymi filiami stanowi obecnie ok. 25% całego handlu światowego.

Wzrost znaczenia zagranicznych inwestycji bezpośrednich jest także związany z rozwojem wielkich korporacji transnarodowych. Największe z nich osiągają obroty porównywalne z PKB średniej wielkości krajów europejskich.

46. Znaczenie korporacji transnarodowych w międzynarodowym przepływie kapitału.

Inwestycje bezpośrednie są najczęściej podejmowane, szczególnie w ostatnich latach, jako element strategii przedsiębiorstw upatrujących szans rozwoju w ekspansji na rynek światowy. Począwszy od lat 50-tych obecnego stulecia zjawisko to nabrało takich rozmiarów, że zaczęto mówić o wyodrębnieniu się szczególnej grupy przedsiębiorstw- korporacji transnarodowych. Można je najkrócej określić jako przedsiębiorstwa, które posiadają udziały w firmach zlokalizowanych w więcej niż w jednym kraju i kontrolują te udziały.

Zdominowanie inwestycji bezpośrednich przez korporacje transnarodowe sprawia, że ta forma wywozu kapitału nie ogranicza się do transferu wartości. Prawie w każdym przypadku transfer ten jest uzupełniany transferem technologii i know-how, jak również techniki zarządzania. Ponadto eksport kapitału odbywający się za pośrednictwem korporacji transnarodowych ma miejsce w obrębie tej samej branży.

Fakt, że bezpośrednie inwestycje zagraniczne odbywają się głównie w ramach korporacji transnarodowych, modyfikuje także motywy eksportu kapitału. Podobnie jak w innych formach jego wywozu motywem, który skłania jego właściciela do eksportu, jest chęć uzyskania zysku.

47. Motywy i korzyści transferu techniki w skali międzynarodowej.

48. Omów funkcje pieniądza w wymianie międzynarodowej.

Funkcje złota jako pieniądza międzynarodowego

1. Złoto było miernikiem wartości- służyło do ustalania cen na rynku międzynarodowym

2. Środek płatniczy- złoto służyło do rozliczeń między osobami prawnymi

3. Gromadzenie rezerw (tezauryzacja)- złoto zachęcało przedsiębiorstwa do gromadzenia rezerw na rachunkach bankowych (a nie do konsumpcji)

4. Środek cyrkulacji- złoto służyło rozliczeniom między osobami fizycznymi (prywatnymi).

49. Na czym polega system waluty złotej.

System waluty złotej

Kształtuje wszystkie obecne systemy pieniężne; był to pierwszy nowoczesny system waluty pieniężnej, który funkcjonował w latach 1880-1914.

Zasady funkcjonowania systemu waluty złotej

1. Jednostka monetarna miała ściśle określoną wartość wyrażoną w złocie, a ta wartość w złocie to parytet, który był stały niezmienny; jeśli kraj zmieniał parytet to przyznawał się do kryzysu.

2. Kurs waluty równy parytetowi (wniosek: kurs waluty był stały)

3. Równoległe funkcjonowanie na rynku banknotów papierowych i monet złotych; banknoty były wymienialne na złoto po kursie parytetowym, wymieniano je w bankach

4. Złoto służyło do regulowania należności międzynarodowych.

50. Jak w systemie waluty złotej oddziaływano na ożywienie koniunktury?

51. Jak w systemie waluty złotej łagodzono skutki przegrzania koniunktury?

52. Dlaczego załamał się system waluty złotej?

System waluty złotej mógł funkcjonować, gdy gospodarka światowa działała na zasadzie naczyń połączonych.

Trójkąt naczyń połączonych:
























Ten trójkąt nie funkcjonował dobrze, gdyż złoto płynęło tylko do krajów Europy Zachodniej i w części do USA czyli obserwujemy tu szybki odpływ złota ze skarbców krajów słabo rozwiniętych do skarbców krajów rozwiniętych. Starano się temu zapobiec dlatego też system waluty złotej załamał się.

53. Jakie były „przejściowe" systemy walutowe między pieniądzem złotym a papierowym?

Systemy walutowe między pieniądzem złotym a papierowym to metody zapobiegania odpływowi złota ze skarbców krajów słabo rozwiniętych:

1. System sztabowo-złoty- można było wymieniać banknoty na złoto ale tylko wtedy gdy konsument miał tak dużo banknotów aby mógł otrzymać za nie sztabkę złota; służyło to zapobieganiu spekulacyjnemu wypływowi złota; w ten sposób dążono do wyeliminowania konsumentów

2. System dewiziwo-złoty (1914-1929)- można wymieniać dewizy na sztabkę złota, natomiast nie można wymieniać walut krajowych; służyło to zmuszeniu przedsiębiorców do eksportu, jednak i ten system nie zdał egzaminu gdyż przyczyną złego funkcjonowania systemu był nierównomierny rozwój poszczególnych grup państw.

54. Omów zasady funkcjonowania w skali międzynarodowej pieniądza papierowego.

Po kryzysie w latach 1929-1933 zerwano ze złotem- kurs walutowy przestał być parytetem i wprowadzono system pieniądza papierowego :

• Kraje wysoko rozwinięte- wymiana pieniądza na inne waluty

• Kraje słabo rozwinięte- brak takiej wymiany co doprowadziło do anarchii walutowej.

55. Omów pojęcia i funkcje kursu waluty w ramach współczesnego systemu walutowego.

56. Jaką rolę odgrywa Międzynarodowy Fundusz Walutowy w kształtowaniu międzynarodowego systemu wa­lutowego?

57. Na czym polega system SDR-ów?

58. Co to jest bilans płatniczy i z czego on się składa?

Bilans płatniczy jest syntetycznym zestawieniem wszystkich płatności dokonanych między rezydentami krajowymi a zagranicą w danym okresie, zazwyczaj w określonym roku. Sporządzeniu takiego bilansu (czyli zestawienia jego aktywów i pasywów) towarzyszy przygotowywanie wielu innych, bardziej szczegółowych bilansów (np. bilansu zobowiązań i należności międzynarodowych czy bilansu zadłużenia międzynarodowego).

Można wyróżnić 3 podstawowe części bilansu płatniczego każdego kraju:

1. Bilans obrotów bieżących

2. Bilans obrotów kapitałowych

3. Bilans obrotów wyrównawczych.

59. Omów elementy bilansu obrotów bieżących.

Bilans obrotów bieżących danego kraju obejmuje wszelkie jego płatności związane z międzynarodową wymianą towarów i usług oraz koszty (dodatnie lub ujemne) obsługi kapitału zagranicznego. Zazwyczaj wyróżnia się następujące jego części składowe:

1. Bilans handlowy, tj. zestawienie porównawcze wartości eksportu i importu dokonanego przez rezydentów danego kraju w stosunku do partnerów zagranicznych;

2. Bilans obrotów usługami, tj. zestawienie płatności z tytułu obrotów usługami między danym krajem a zagranicą, w tym z tytułu świadczenia usług transportowych, ubezpieczeniowych itp.;

3. Bilans procentów i dywidend, tj. zestawienie wpływów i wydatków z tytułu obsługi kapitału obcego; chodzi tu o wpływy i wydatki z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich (dywidendy), a także z tytułu udzielonych i/lub uzyskanych pożyczek krótkoterminowych (procenty);

4. Bilans wydatków rządowych nie uwzględnionych gdzie indziej; chodzi tu o tzw. transfery rządowe (np. składki płacone różnym organizacjom i instytucjom, nieodpłatne dostawy towarów w ramach różnorodnej międzynarodowej pomocy gospodarczej), a także o tzw. transfery nieodpłatne a w tym głównie o prywatne transfery emigrantów, pracowników sezonowych itd., które nie powodują powstania zobowiązań w kraju partnerskim czy w grupie takich krajów.

60. Omów bilans obrotów kapitałowych.

Do bilansu obrotów kapitałowych zaliczane są przepływy kapitału we wszystkich formach, tzn. kapitału portfolio i kapitału inwestycyjnego (produkcyjnego). Bilans ten obejmuje:

1. Bilans obrotów kapitałami krótkoterminowymi, tj. bilans obejmujący przepływ wszelkich pożyczek, kredytów i lokat kapitałowych o kresie amortyzacji na ogół nie dłuższym niż rok;

2. Bilans obrotów kapitałami długoterminowymi, tzn. bilans obejmujący przepływy kapitału średnioterminowego i długoterminowego w formie zarówno zagranicznych inwestycji bezpośrednich (produkcyjnych), jak i inwestycji pośrednich (prywatne lokaty w papierach wartościowych) w formie średniookresowych i długookresowych kredytów prywatnych, rządowych i kredytów organizacji międzynarodowych.

61. Jakie czynniki kształtują równowagę bilansu płatniczego w okresie krótkim?

61. Jakie czynniki kształtują równowagę bilansu płatniczego w okresie długim?

W długim okresie, a zatem gdy o rozwoju gospodarki każdego kraju decydują zmiany o charakterze strukturalnym i techniczno-technologicznym, na kształtowanie się bilansu płatniczego wpływają:

1. Stopa wzrostu gospodarczego

2. Czynniki wewnętrzne i zewnętrzne decydujące o tym azroście.

1

1

Inwestycje pobudzone




Krańcowa stopa inwestycji pobudzonych; lepiej jest dla supermnożnika jak są one większe







Export

Import

GŚ

GW

GŚ

GW

Eksport

Import

























Sukno

Stany

Zjednoczone

Korzyści Stanów Zjednoczonych bez specjalizacji

Wielka Brytania

Korzyści z międzynarodowej specjalizacji produkcji

Korzyści Wielkiej Brytanii

bez specjalizacji



















Pożądany efekt

Saldo kosztów jakie byśmy ponieśli produkując towary importowane i kosztów produkcji krajowej

Saldo bilansu handlu zagranicznego w przeliczeniu na walutę obcą

Średnia efektywność inwestycji




Stopa wzrostu DN




Krańcowa efektywność inwestycji







I formuła mnożnika

inwestycyjnego










II formuła mnożnika

inwestycyjnego

Krańcowa stopa konsumpcji- jeśli rośnie to i mnożnik






















Krańcowa stopa oszczędzania




III formuła mnożnika inwestycyjnego










Mnożnik eksportowy




Krańcowa stopa importu





































Eksport wyrobów przemysłowych

USA

Europa Zachodnia (Holandia, Francja, W. Brytania)

Import żywności i surowców

Eksport wyrobów przemysłowych

Import żywności

Kraje słabo rozwinięte: Rosja, Polska, Bułgaria, Rumunia, Niemcy, Ameryka Południowa.

---