zagadnienia z mse, POLITOLOGIA UW, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, finansowe


  1. Forma integracji

MIĘDZYNARODOWA INTEGRACJA GOSPODARCZA
Międzyn integ gospod ozn. scalanie się gospodarek krajowych w jednolitą strukturę ekonomiczną, który to organizm ze względu na wysoki stopień wewnętrznych powiązań gospodarczych wyodrębnia się w widoczny sposób z całokształtu gospodarki światowej. Integracja (łac. Integer )-scalać.
W integracji podstawowym celem jest wzrost efektywności gospodarowania, co ozn. szybszy wzrost i rozwój gospodarczy. O rozwoju decyduje prz.wsz. produkcja przemysłowa i dlatego olbrzymie znaczenie ma postęp techniczny i przepływ technologii. Na większym rynku, jaki się tworzy w wyniku integracji, łatwiej jest osiągnąć korzyści, niż w gospodarce jednego kraju.
Korzyści z integracji:
· powstaje wielki rynek, gdyż znikają (są znoszone) bariery w wymianie;
· wielki rynek umożliwia korzyści jakie daje specjalizacja ( w zakresie produkcji, wymiany oraz postępu technicznego);
· wielki rynek umożliwia osiąganie tzw. korzyści skali (chodzi tu o produkcję masową)- obniżanie się długookresowych przeciętnych kosztów wytwarzania w miarę wzrostu skali produkcji;
· na wielkim rynku występują korzyści zwiększonej konkurencji.
· Integracja zawsze daje wzrost wymiany handlowej między tymi krajami w wyniku znoszenia przeszkód tej wymiany.
Podstawowe formy integracji:
¨ Strefa Wolnego Handlu (jako najniższa forma integracji)- polega na znoszeniu ceł i innych przeszkód pozataryfowych w wymianie w obrębie krajów integrujących się. W stosunku do krajów trzecich prowadzona jest polityka autonomiczna.
¨ Unia Celna -polega na zastąpieniu polityki

  1. Cło

Cło jest opłatą pobieraną przez państwo na granicy przy imporcie pewnych towarów (sporadycznie zdarza się także cło eksportowe). Cło pobierane może być w celu:

Cło stosowane głównie w funkcji ochrony rodzimego przemysłu jest podstawowym narzędziem protekcjonizmu gospodarczego. Obecnie jedak wobec postępujących procesów globalizacji cła oraz inne narzędzia ochrony rynków wewnętrznych tracą na znaczeniu, a zaczyna dominować koncepcja wolnego handlu w wymianie międzynarodowej. Wiele państw tworzy unie celne, znosząc tym samym cła w wymianie handlowej między sobą przy jednoczesnym ujednoliceniu polityki celnej wobec krajów trzecich.

POLITYKA CELNA

Operacje handlu zagranicznego są dokonywane w określonym otoczeniu - otoczenie transakcyjne tworzy zagraniczna polityka ekonomiczna poszczególnych państw oraz międzynarodowa polityka ekonomiczna większej liczby krajów.

Państwo zawsze było zainteresowane obrotem z zagranicą, co przejawiało się i nadal przejawia w różnych formach ingerencji.

Polityka państwa w odniesieniu do obrotu z zagranicą może mieć charakter autonomiczny, z czym związana jest jednostronna działalność państwa w dziedzinie stosunków z zagranicą, oraz umowny, gdy cele danego państwa są osiągane w wyniku porozumień dwustronnych lub wielostronnych. Polityka państwa dotycząca obrotu z zagranicą ma na celu tworzenie korzystnych warunków dla ekonomicznego rozwoju kraju. Wyraża się to w preferencjach tworzonych dla narodowych podmiotów gospodarczych. Takie postępowanie określane jest mianem protekcjonizmu gospodarczego, a taka polityka gospodarcza państwa - polityki protekcjonistycznej.

Szerokie włączanie gospodarek poszczególnych krajów do gospodarki światowej - polityka wolnego handlu nie powinna zawierać elementów protekcjonistycznych, w praktyce jest to jednak trudne do zrealizowania. Przykładem dochodzenia do takiej polityki na obszarze gospodarczym pewnej liczby państw jest Unia Europejska - likwiduje ona wszelkie bariery obrotu gospodarczego między swymi członkami i stwarza określone bariery ochronne w stosunku do innych państw.

Szczególną instytucją w międzynarodowych stosunkach gospodarczych jest klauzula największego uprzywilejowania (KNU) - polegająca na umownym zobowiązaniu danego państwa do przyznania drugiemu państwu nie mniejszych udogodnień gospodarczych niż obowiązujące w czasie jej trwania udogodnienia wobec jakiegokolwiek innego kraju, który ma taką klauzulę w umowie z danym państwem. Klauzula ta jest z reguły wzajemna i bezwarunkowa.

Pierwotnie KNU dotyczyła głównie ulg celnych, obecnie zaś obejmuje również problematykę równego traktowania obrotu handlowego, inwestycji kapitałowych itd. KNU było umiędzynarodowione w ramach Układu Ogólnego w sprawie Taryf Celnych i Handlu (skrót z ang. GATT, do 1996 r.), później WTO (Światowa Organizacja Handlu) - wszyscy członkowie tych organizacji otrzymali automatycznie KNU, a więc w obrocie między nimi obowiązują m.in. ulgi celne wynegocjowane w czasie kolejnych konferencji poświęconych problematyce ceł i innych form ograniczania obrotu gospodarczego.

Eksporterzy i importerzy zainteresowani są przede wszystkim tym, w jaki sposób oraz w jakim stopniu państwo ogranicza import i popiera eksport w ich krajach oraz krajach trzecich, a więc istotne są stosowane środki ograniczania importu i popierania eksportu o charakterze ekonomicznym i pozaekonomicznym.

Jednym z najbardziej istotnych, a zarazem najbardziej powszechnie stosowanych środków ograniczających import są cła. Cło jest opłatą nakładaną na towary przewożone przez granicę celną państwa - jest, więc oddziaływaniem ekonomicznym na zachowanie się podmiotów gospodarczych oraz stanowi dochód skarbu państwa.

Ze względu na kierunek obrotu rozróżnia się cła importowe, eksportowe i tranzytowe. Cła tranzytowe nie są już faktycznie stosowane, gdyż każdy kraj dąży do wykorzystania własnych środków przewozowych i infrastruktury transportowej przez obcych użytkowników, a stosowanie takich ceł mogłoby kierować strumień transportowy do innych krajów. Cła eksportowe mają zazwyczaj czysto fiskalny charakter i są stosowane w krajach o monokulturze eksportowej oraz w celu ograniczenia wywozu określonych towarów ze względu na możliwość ich wykorzystania w krajowej i eksportowej produkcji. Najbardziej powszechne są, więc stosowane na świecie cła importowe.

Biorąc pod uwagę cele gospodarcze rozróżnia się cła:

Podstawą przy ustalaniu cła jest obowiązująca Taryfa celna stanowiąca załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustanowienia Taryfy celnej. Taryfa ta zawiera spis towarów podlegających ocleniu, wykaz obowiązujących stawek celnych oraz inne informacje.

Istnieją następujące stawki celne:

Dla prawidłowego obliczania stawki celnej duże znaczenie ma nomenklatura celna - im dokładniej została określona tym łatwiejsze jest zaklasyfikowanie towaru podlegającego odprawie celnej. W krajach należących do Unii Europejskiej, a także w krajach starających się o członkostwo, przyjęto zharmonizowaną nomenklaturę - ujednolicony system kodowania.

Opracowana według wymienionych zasad taryfa celna zawiera:

W polskiej Taryfie celnej (i w taryfie krajów Unii Europejskiej), w pierwszej kolumnie dwie pierwsze cyfry określają rozdział, dwie następne -sekcję, piąta - pozycję, szósta - podpozycje, a następne - dalszy podział podpozycji.

Nazwy towarów w omawianym systemie celnym są określane zgodnie z układem opierającym się na stopniu przetworzenia towarów (podział na działy) - uwzględnia on 10 działów w następującej kolejności:

Do prawidłowego obliczenia należności celnych niezbędne jest określenie tzw. wartości celnej towaru (wartości służącej za podstawę przy ustalaniu wysokości należnego cła). Wartością celną towarów jest wartość transakcyjna, to znaczy cena faktycznie zapłacona lub należna za towar sprzedany w celu przywozu na polski obszar celny - do ceny tej dodaje się poniesione przez kupującego, lecz nie ujęte w cenie, koszty: prowizji i pośrednictwa (wyj. prowizja od zakupu), pojemników, pakowania (materiały i robocizna).

Ponadto dodaje się (w odpowiedniej proporcji) wartość materiałów, komponentów, części i podobnych elementów, które stanowią część składową lub przynależność przywiezionych towarów, narzędzi, matryc, form i podobnych elementów użytych przy produkcji, materiałów zużytych przy produkcji, prac techniczno-inżynieryjnych, rozwojowych, artystycznych i projektowych oraz planów i szkiców wykonanych poza polskim obszarem celnym i niezbędnych do produkcji, a także: honoraria, tantiemy autorskie i opłaty licencyjne dotyczące towarów, koszty transportu i ubezpieczenia przywiezionych towarów oraz opłaty załadunkowe i manipulacyjne związane z ich transportem, poniesione do granicy państwa lub portu polskiego.

Nie wlicza się do wartości celnej następujących kosztów, o ile można je wyodrębnić z ceny faktycznie zapłaconej lub należnej: kosztów transportu przywożonych towarów, które to koszty zostały poniesione po przekroczeniu granicy państwa lub po przybyciu do portu polskiego, należności za prace budowlane, instalacyjne, montażowe, obsługę lub pomoc techniczną, wykonane po przywozie towarów, takich jak: zakłady przemysłowe, maszyny, lub wyposażenie, odsetek wynikających z umowy o finansowaniu zakupu przywiezionych towarów, opłat za prawo do kopiowania na polskim obszarze celnym towarów przywiezionych,) prowizji od zakupu, należności celnych przywozowych lub innych opłat pobieranych na polskim obszarze celnym z tytułu przywozu lub sprzedaży towarów.

Pobieranie opłat celnych jest związane z postępowaniem celnym, a więc czynnościami, które muszą być dokonane przez eksportera i/lub importera w związku z przekraczaniem przez towar granicy celnej. Przedsiębiorstwa uczestniczące w obrocie z zagranicą mają obowiązek przygotowania dokumentów wymaganych przez prawo celne, natomiast organy celne przeprowadzając odprawę celną, ustalają wysokość cła i pobierają opłaty celne. Odprawa celna towaru najczęściej jest ostateczna. Oznacza to, że po dokonaniu kontroli towaru i uiszczeniu opłat celnych (gdy są one wymagane) towar zostaje objęty procedurą dopuszczenia do obrotu na polskim obszarze celnym. Odprawy mogą być czasowe (ustalany jest wówczas termin, w jakim towar powinien ponownie przekroczyć granicę celną) lub przekazowe (graniczny urząd celny przekazuje odprawę innemu urzędowi wewnątrz kraju).

Kolejnymi środkami polityki celnej są kontyngenty i plafony (wymagające uzyskania pozwolenia określone ilości lub wartości towarów, dla których Rada Ministrów ustaliła obniżone stawki celne) - wprowadza się je w celu ochrony własnego rynku lub dla zachęty do sprowadzania danego towaru.

Kontyngenty ilościowe chronią przede wszystkim rynek państwa przed zagraniczną konkurencją zaś wartościowe - wpływają na równowagę bilansu płatniczego w państwie.

Poza kontyngentami importowymi wprowadzanymi w celu ochrony, istnieją też kontyngenty bezcłowe - te zaś mają na celu sprzyjać rozwojowi importu towarów z określonych państw lub pobudzać napływ pożądanych towarów.

Następnym środkiem polityki handlowej są zakazy przywozu i wywozu towarów dzielone na zakazy bezwzględne i warunkowe. Bezwzględne zakazy całkowicie zabraniają importu lub eksportu, natomiast przy zakazach warunkowych obrót możliwy jest po wcześniejszym uzyskaniu zezwolenia właściwych władz.

Szczególnym rodzajem zakazu jest embargo - polega na generalnym zakazie przywozu danych towarów z określonych krajów lub ich wywozu do określonych krajów. W szerszym znaczeniu embargo oznacza również zakaz wyjazdu obywateli oraz odpływania statków w określonym kierunku, a także zatrzymanie w portach statków, towarów i obywateli kraju, którego dotyczy embargo.

Pobudzanie eksportu ma przyczyny zbliżone do oddziaływania na ograniczenie importu. Rozwój eksportu dynamizuje gospodarkę, powoduje wzrost zatrudnienia, zwiększenie skali produkcji, zmniejszenie kosztów, stwarza bodźce do wprowadzania najnowszej techniki itd.

Niektóre instrumenty polityki popierania eksportu mają ścisły związek z instrumentami ograniczania importu - w międzynarodowych umowach gospodarczych KNU powoduje rezygnację z pewnych składników ograniczających import (obniżanie cła), w zamian za możliwość rozszerzenia własnej ekspansji eksportowej.

Z punktu widzenia działalności transakcyjnej do form popierania eksportu zaliczamy działania polityczne, ekonomiczne i instytucjonalne.

Polityka propagandy eksportu ma na celu neutralizację polityki antyimportowej - zadaniem jest przekonanie społeczeństw innych państw o bliskości kraju oraz o doskonałości produktów wytwarzanych w kraju

Bodźce ekonomiczne są najczęściej stosowane w polityce proeksportowej - doń zaliczamy zwroty ceł i podatków (bądź nie pobieranie ich) oraz dopłaty do eksportowanych towarów. Jak również udzielane gwarancje kredytów eksportowych

(pomoc ta dotyczy różnych rodzajów ryzyka - w razie niewypłacalności kontrahenta zagranicznego, w razie niekorzystnej zmiany kursu waluty, w razie zmian w polityce handlowej utrudniających otrzymanie należnych pieniędzy oraz w razie ryzyka politycznego). Nie należy tu również pominąć zaliczanego do form popierania eksportu dofinansowania organizowanych za granicą imprez targowo-wystawienniczych oraz organizowanie i finansowanie przez państwo specjalnych misji handlowych za granicą.

Poważną rolę w subsydiowaniu eksportu spełniają oficjalne i półoficjalne organizacje społeczne. Są one przez państwo tworzone lub nadzorowane, lecz z reguły są przez państwo dofinansowywane z budżetu np.:

Polska podjęła działania mające na celu pełne wdrożenie prawa europejskiego w obszarze „Unia celna”, a także osiągnięcia przez polskie służby celne gotowości do stosowania tego prawa. Gdy to nastąpi polskie służby celne osiągną wtedy standard nie gorszy od służb celnych państw członkowskich UE.

Aby nastąpiła pełna harmonizacja prawodawstwa polskiego z prawem europejskim w obszarze "Unia celna" nastąpiły i muszą jeszcze nastąpić zmiany dotyczące m.in. zmiany w funkcjonowaniu ulg celnych; zniesienie opłat manipulacyjnych za dokonywanie czynności celnych, co jest konsekwencją zobowiązań wynikających z Układu Europejskiego; skomputeryzowanie polskiej administracji celnej zgodnie ze standardami administracji celnych państw członkowskich (usprawniłoby to dokonywanie odpraw celnych, wpłynęłoby na poprawę dostępu polskich towarów do Jednolitego Rynku, a tym samym ułatwiłoby polskim przedsiębiorcom prowadzenie działalności handlowej); zwiększenia konkurencyjności polskich przedsiębiorstw.

Wymiernym rezultatem dostosowania się Polski do ustawodawstwa europejskiego w tej dziedzinie będzie zniesienie wszelkich ograniczeń w kontaktach handlowych pomiędzy Polską a innymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej, takich jak bariery celne i kontyngenty handlowe. Będą one natomiast obowiązywać w kontaktach handlowych z państwami trzecimi zgodnie z polityką celną Unii Europejskiej.

Zrównanie w prawach i obowiązkach polskich podmiotów gospodarczych z przedsiębiorstwami w państwach członkowskich UE oznaczać będzie podwyższenie wymogów kontroli celnej przy wymianie z krajami trzecimi.

Cło - oznacza nakładane przez państwo na towar w momencie przekraczania przez niego granicy określonej opłaty celnej. Bez względu na to kto bezpośrednio ją uiszcza.

Ustawy celne w większości krajów świata nie podawały i nie podają definicji cła. Tylko wprost podają od czego, w jakiej ilości, kiedy będzie ono pobrane.

Wyróżniamy cła:

Podział na cła:

Dyskryminacyjne ustala się na poziomie wyższym, które ustala się na poziomie w danym kraju, ich zadaniem jest wymuszenie presji na danym kraju, zmuszenie do jakichś ustępstw. Odwrotnością są preferencyjne - wysokość jest niższa niż cło minimalne w danym kraju.

  1. Ceny towarów

Cena - ilość pewnego dobra (najczęściej pieniądza), za przyjęcie której sprzedający jest gotów zrzec się swoich praw do danego dobra, lub też kupujący jest gotów ją oddać, aby do tego dobra nabyć prawa. Cena może dotyczyć m.in. towaru lub usługi. Według większości teorii ekonomicznych cena równa się wartości danego dobra. Według Szkoły Austriackiej wartość nie jest wielkością obiektywną i taka równość nigdy nie zachodzi, gdyż wtedy nigdy nie doszłoby do wymiany (każda strona musi bardziej wartościować to co otrzymuje od tego co daje w zamian). Poniżej inne definicje ceny:

Cena światowa - wyrażona w pieniądzu wartość międzynarodowa towarów biorących udział w wymianie międzynarodowej.

Towary będące przedmiotem wymiany można podzielić na 2 grupy:

-towary wystandaryzowane - masowe, jednolity charakter, np. produkty rolne, artykuły żywnościowe, niektóre półfabrykaty przemysłowe; ich walory użytkowe są identyczne, są doskonałymi substytutami i są łatwe do jednoznacznej klasyfikacji, są przedmiotem obrotu giełdowego np. miedź, srebro, zboża, kakao, cukier i te, których łatwo można określić jakość np. bele bawełny

- towary zindywidualizowane - nie są i nie mogą być w stosunku do siebie doskonałymi substytutami, bo każdy z nich ma inne cechy i właściwości, sposób wykończenia, trwałość, opakowanie. Towary te charakteryzują się użytkowymi określonymi przez potrzeby indywidulanych nabywców, są niezwykle zróżnicowane.

Kształtowanie się cen dóbr wystandaryzowanych:

Kształtowanie się cen dóbr zindywidualizowanych:

spadek popytu -> spadek zysku ->spadek produkcji