07.03.06

WYKŁAD 2

MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE

1. Teoria kosztów absolutnych (Adam Smiths), która została sformułowana w okresie przechodzenia kapitalizmu manufakturowego w fabryczny. Tą formę kosztów traktuje się jako pierwszą względnie dobrze rozwiniętą teorię handlu międzynarodowego. Według tej teorii podstawą specjalizacji międzynarodowej są bezwzględne (absolutne) różnice kosztów wytwarzania, ale mierzone nakładami pracy. Nie jest przy tym konieczne, aby określony kraj wytwarzał taniej wszystkie produkty. Warunkiem wystarczającym dla rozwoju handlu zagranicznego jest dysponowanie absolutną przewagą pod względem nakładów pracy w wytworzeniu jedynie niektórych dóbr. Jeżeli obcy kraj może nas zaopatrzyć w jakiś towar taniej niż sami możemy to uczynić, to lepiej towar .... za jaką część naszego własnego przemysłu, z tej branży, w której posiadamy względną przewagę nad innymi krajami.

2. Teoria kosztów względnych (komparatywna, porównawcza) - została sformułowana przez Torresa, a następnie rozwinięta przez Dawida Ricardo i Milla. Zdaniem Torresa i Ricarda możliwości korzystnej specjalizacji występują także wtedy, gdy określony kraj wytwarza wszystkie towary taniej w stosunku do partnerów. Główną podstawą tej teorii, wystarczającą dla rozwoju specjalizacji handlu międzynarodowego, jest występowanie względnych różnic kosztów wywarzania. W teorii tej, meritum zasady, to kraj ma specjalizować się w produkcji i eksporcie tych towarów, które może wytworzyć stosunkowo taniej niż partnerzy, tzn. gdy jego przewaga nad partnerami pod względem kosztów produkcji jest stosunkowo największa lub również różnica w kosztach na jego niekorzyść jest stosunkowo najmniejsza. Klasyczne ujęcie tej teorii zostało uzupełnione przez Leontiefa i Samuelsona, którzy rozwinęli bardzo wiele wątków Ricardowskich. Zwolennicy teorii kosztów względnych posługują się bardzo abstrakcyjnym (uproszczonym) modelem świata, złożonym z dwóch krajów, wymieniającym tylko dwie grupy towarowe. Zakładają, że produkowane i wymieniane towary są towarami konsumpcyjnymi, w analizie nie bierze się pod uwagę kosztów transportów, a poziom absolutny i różnice kosztów mierzone są wyłącznie nakładami pracy.

Najważniejszy problem, za który są krytykowani autorzy tej teorii:

• Zbyt wysoki stopień abstrakcji wynikający, że w swych rozważaniach jedynym czynnikiem wytwórczym jest praca ludzka, której nakłady decydują o kształtowaniu się kosztów produkcji i wymiany towarów

• Że istnieje doskonała podzielność i przenośność pracy, a nawet kapitał

• Koszty produkcji są stałe

• Warunki produkcji nie ulegają zmianie, tzn. nie uwzględnia się możliwości zmiany produkcji z proeksportowej na inną (np. proimportową)

• Struktura konsumpcji współpracujących krajów jest identyczna i nie ulega zmianie.

Klauzura narodowa - mówiąca o tym, że swojego partnera handlowego traktuje tak jak samego siebie, tzn. towar, który wypuszczam na rynek partnera traktowany jest jak towar krajowy.

Klauzura najwyższego uprzywilejowana - mówiąca o tym, że swojego partnera handlowego traktuję tak jak każdego innego partnera, z którym już wcześniej taką umowę podpisałem.

USA JAPONIA

1000 samochodów/sek. 1800 2000 800 samochodów/sek.

10000 komputerów/sek. 2500 30000 15000 komputerów/sek.

3. Teoria kosztów realnych, która wynika z teorii kosztów względnych i rozwinęła się w dwóch podstawowych kierunkach:

• pierwszy z nich reprezentował Harrord, Marshall i Viner, nazywany teorią kosztów realnych

• drugi popierał tezę równowagi ogólnej i kształtował się na podstawie tzw. kosztów alternatywnych. Zwolennikami byli: Haberler i Pareto.

Podstawowe twierdzenie kosztów realnych głosiło, że możliwości korzystnej specjalizacji międzynarodowej istnieją wtedy, gdy występują względne różnice realnie ujmowanych kosztów zastosowania pracy, kapitału i ziemi. Miedzy kategoria pracy, kapitału i ziemią autorzy zauważają ścisły związek i kształtowanie się ich cen. Te wielkości to: wysokość płacy, kapitału pracy, renta gruntowa. Zauważa się związek czynników w stosunku do wyrzeczeń.

Teoria kosztów alternatywnych (autor Haberler) abstrahuje zupełnie od wartości opartej na pracy. Autor stwierdza, że nie ma uniwersalnego czynnika wytwórczego w postaci pracy ogólnoludzkiej. Dlatego pracy nie można sprowadzać do wspólnego mianownika.

Kosztem alternatywnym nazywają, związaną z podjęciem międzynarodowej specjalizacji, konieczność rezygnacji z produkcji określonego dobra, które w trakcie wymiany jest przedmiotem importu. Każdy kraj powinien, więc specjalizować się w tych dziedzinach lub produktach, w których ma względną przewagę, tzn. w przypadku kiedy wyrażone w cenach koszty alternatywne są najniższe.

Drugi nurt kosztu alternatywnego rozwija się i drogą rewolucji pojawia się teoria obfitych zasobów (HOS). Autorami jest trzech twórców: Heckscher, Ohlin, Samuelson. Największy wkład wniósł Samuelson. Opiera się na kilku przesłankach. Zwana też bywa teorią proporcji w zasobach i jest próbą włączenia teorii handlu zagranicznego do teorii ogólnej równowagi ekonomicznej. Podstawowa teza brzmi: kraj wyposażony obficie w kapitał powinien eksportować produkty kapitałochłonne. Kraj zasobny w pracę produkty pracochłonne. Początek teorii HOS to początek lat 40-50 XX wieku. W sumie zatem prosta, bardzo przekonywująca zasada obfitych zasobów głosi, że jeśli krajowe czynniki wytwórcze nie przekraczając granic to kraj powinien specjalizować się w produkcji i eksporcie tej grupy wyrobów, które wytwarza taniej. Oznacza to, że względna relacja kosztów i cen w stosunku do obojętnie jakich partnerów powinna być dla kraju najkorzystniejsza. Pojawili się przeciwnicy, krytycy HOS-u i wtedy HOS przekształca się w „teorię chaosu” .

Współczesne teorie wymiany międzynarodowej:

• neoczynnikowa

• neotechnologiczna

• popytowo-podażowe

Made by Sikorka

1

200 + 5000

---