URBANIZACJA (łac. urbanus - miejski)
Wiąże się z rozwojem wielkich regionów miejskich we współczesnych społeczeństwach przemysłowych (rozwój miast, wzrost ich liczby, powiększanie się obszarów miejskich i udziału mieszkańców miast w ogólnej liczbie ludności). W tym sensie urbanizacja jest rezultatem industrializacji i związanych z nią daleko idących zmian technologicznych; jest określona pewnymi koniecznościami ekonomicznymi, organizacją polityczną, środowiskiem kulturowym i warunkami technicznymi.
Urbanizacja jest procesem o różnym stopniu zaawansowania w poszczególnych krajach, ale procesem ogólnoświatowym, wykazującym oznaki wyraźnego przyspieszenia. Rozwój wielkich regionów miejskich pociąga za sobą wiele problemów natury gospodarczej, społecznej i kulturalnej, a przede wszystkim problem utrzymania godnego człowieka środowiska naturalnego i społecznego.
Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym (KDK) wskazuje na związki między industrializacją i urbanizacją oraz podkreśla daleko idące zmiany w formach ludzkiego życia, spowodowane przez urbanizację. "Industrializacja, urbanizacja i inne przyczyny rozwijające życie społeczne tworzą nowe formy kultury (kultury masowej), z czego rodzą się nowe sposoby myślenia, działania i spędzania wolnego czasu" (KDK, 54). Te i inne procesy przyczyniają się do rozwoju uniwersalnych form ludzkiej kultury. Urbanizacja zwielokrotnia więzi łączące człowieka z innymi ( socjalizacja), nie sprzyjając jednak zawsze należytemu dojrzewaniu osobowości oraz stosunkom naprawdę osobowym ( personalizacja).
Urbanizacja i związana z nią anonimowość życia, osłabienie tradycyjnych więzi rodzinnych i społecznych wskazują na konieczność odbudowy funkcjonalnych form życia wspólnotowego, oznaczających swoistą decentralizację wielkich struktur miejskich i tworzenie "przejrzystych" płaszczyzn życia, także w zakresie zarządzania i kierowania organizmem miejskim. Nowe formy współpracy i współdziałania powinny być skierowane szczególnie ku tym, którzy są zagrożeni w życiu codziennym przez urbanizację wielkomiejską. Nadmierne tendencje urbanizacyjne rujnują obyczaje i instytucje przyjęte od wieków, jak rodzina, wspólnoty sąsiedzkie, a nawet same podstawy wspólnoty chrześcijańskiej. Człowiek odczuwa nową samotność w anonimowym tłumie, który go otacza i wśród którego czuje się obcy: W chaotycznie rozrastających się miastach powstaje nowy proletariat zajmujący dzielnice opuszczone przez bogatych (por. OA, 10).
Kościoły chrześcijańskie - zwłaszcza w Europie Zachodniej - mają pewne osiągnięcia w zakresie pracy społecznej i działalności duszpasterskiej w wielkich miastach. Rozbudowa miejskich centrów parafialnych, będąca wyrazem decentralizacji społecznej, ma znaczenie nie tylko dla duszpasterstwa, ale także dla życia społecznego i kulturalnego, zapewniając wielu ludziom poczucie bezpieczeństwa w anonimowym społeczeństwie wielkich miast. "Chrześcijanie powinni uczestniczyć czynnie w przedsięwzięciach zmierzających do budowania miast jako takich miejsc życia ludzi i większych wspólnot ludzkich, w których powstawałyby nowe wzory współżycia i sąsiedzkich stosunków, stwarzano by nowe sposoby realizacji sprawiedliwości społecznej i wszyscy podejmowaliby odpowiedzialność za wspólną przyszłość, przewidując zapowiadające się trudności. Ludziom stłoczonym w bezładzie miast - którego nie można dłużej tolerować - należy nieść posłannictwo nadziei, płynącej z braterskiej sprawiedliwości" (OA, 11 )