1. Pojęcie i systematyka prawa cywilnego.

Prawo cywilne - to zespół norm prawnych regulujących stosunki majątkowe między równorzędnymi podmiotami prawa, normuje stosunki prawne o charakterze niemajątkowym, szczególnie zaś chroni dobra osobiste, np.

zdrowie,

nazwisko,

twórczość naukową,

artystyczną,

tajemnicę korespondencji,

wolność sumienia i wyznania …

• Zakres stosunków społecznych regulowanych przez prawo cywilne był różny w poszczególnych systemach prawa. Stąd też różne definicje w poszczególnych państwach i okresach historycznych.

• około 3 tys. lat temu w Italii powstawały państwa-miasta. Obowiązywały w nich normy współżycia społecznego, ustanawiano podatki, rozwody (wyrzucenie małżonka z domu), przysposobienie dziecka. Normy dotyczyły : -prawa cywilnego, -prawa rodzinnego,

• nazwa „prawo cywilne” pochodzi z prawa rzymskiego , w którym ius civile (od słów: ius- prawo i civis- obywatel) oznaczało normy prawa obowiązujące obywateli rzymskich (prawo miejskie, prawo obywatelskie- bo wywodziło się z państwa-miasta).

• w starożytnym Rzymie ius gentium -odnosiło się do norm prawa cywilnego regulujących stosunki obywateli rzymskich z cudzoziemcami. Tym terminem określano przepisy i instytucje wspólne wszystkim narodom (prawo międzynarodowe).

• w średniowieczu- obowiązywało prawo świeckie (w odróżnieniu od prawa kanonicznego).

• w XVIII w. dużą rolę w rozwoju prawa cywilnego odegrał Kodeks Napoleona

• prawo cywilne anglosaskie oparto o normy zwyczajowe.

* Prawo cywilne - wywodzące się z prawa ukształtowanego w starożytnym Rzymie przyjęło się w Europie.

*Z prawa cywilnego (rzymskiego) wyodrębniły się - prawo:

-karne

-międzynarodowe,

-administracyjne,

-pracy - lata 80- te

-rodzinne i opiekuńcze ( mimo, że ma swój kodeks, pozostaje gałęzią prawa cywilnego)

Głównym źródłem prawa cywilnego w Polsce jest kodeks cywilny z 23 kwietnia 1964 r. Składa się z 4 ksiąg wskazujących na działy :

• 1 księga - przepisy ogólne

• 2 księga - prawo rzeczowe

• 3 księga - zobowiązania

• 4 księga - prawo spadkowe

2. Źródła prawa cywilnego

Stosownie do art.87 ust.1 Konstytucji, źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są

• konstytucja,

• ustawy,

• ratyfikowane umowy międzynarodowe

• rozporządzenia.

• akty prawa miejscowego

Źródłami stosowania prawa cywilnego są więc tylko wydane przez uprawnione organy państwowe akty normatywne.

Kodeks cywilny - jest podstawowym i najważniejszym źródłem prawa cywilnego.

Jest to akt prawny ( ustawa ) z 23 kwietnia 1964r.- obowiązuje od 1 stycznia 1965r. (ok.1000 art.)

Dzieli się na 4 księgi wskazujące na działy :

1 księga - przepisy ogólne (słownik terminologiczny do ok. 120 art. - fundament dla reszty prawa cywilnego)

2 księga - prawo rzeczowe, własność i inna prawa rzeczowe

-reguluje stosunki własnościowe i inne majątkowe ukształtowane jako prawa bezwzględne skuteczne wobec każdego -cecha prawa rzeczowego.

Zawarte między art. 100-200 ( w środku są wykreślone art. w czasie PRL)

3 księga - prawo zobowiązaniowe. - obligacyjne zobowiązaniowe stosunki wobec innych (do ok. 921 art.). Dzieli się na:

- część ogólną -słownik terminologiczny

- część szczegółową - przepisy dotyczące najmu, pożyczki, sprzedaży, rachunku bankowego (sprzedaży uczyć się koniecznie)

4 księga - prawo spadkowe - reguluje następstwa śmierci i przejścia praw majątkowych na spadkobierców

Prawo rodzinne i opiekuńcze - Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy obowiązuje od 1.01.1965 r. - ustawa z 1964 r. reguluje

1- Stosunki małżeńskie

2- Stosunki między rodzicami a dziećmi

- Opiekę i kuratelę

Prawo własności intelektualnej - obejmuje normy prawa cywilnego z zakresu:

• prawa autorskiego

• prawa wynalazczego

• prawa ochrony znaków towarowych

• prawa ochrony wolnej konkurencji

Prawo własności intelektualnej odnosi się do dóbr materialnych, chroni monopol twórczy artysty, wynalazcy, chroni prawo do dysponowania nim p/podmiot.

Prawo handlowe (gospodarcze)- działalność gospodarczą reguluje prawo cywilne, karne, administracyjne, niektóre akty prawa handlowego mają charakter administracyjny, cywilny, karny nie zawsze tylko cywilny.

W skład wchodzi prawo bankowe, geologiczne, geodezyjne, górnicze, nieuczciwej konkurencji, kosmiczne, kodeks spółek handlowych.

2. Pojęcie i struktura stosunku cywilnoprawnego

Art. 1. ⁽¹⁾ Kodeks niniejszy reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi.

Art. 1 kc Kodeks reguluje stosunki cywilnoprawne (prawo w ogóle reguluje stosunki cywilnoprawne).

Cechy stosunku cywilno prawnego

• Stosunki cywilno prawne - metoda regulacji stosunku, każdy podmiot ma autonomiczną pozycję prawną, nie można wbrew jego woli tego stosunku mu narzucić, wchodzi w nie dobrowolnie.

• W pozostałych stosunkach istnieje podporządkowanie jednego podmiotu drugiemu. Najczęściej państwo jest stroną tego stosunku i to ono decyduje, nie ma autonomii.

• Odpowiedzialność odszkodowawcza - jeśli podmiot stosunku ponosi taką odpowiedzialność jest to stosunek cywilno prawny

Kryterium, które różnicuje stosunek prawny: majątkowy i niemajątkowy (w ograniczonym zakresie) charakter :

• stosunki cywilnoprawne mają charakter majątkowy (większość),

• stosunki cywilnoprawne o charakterze niemajątkowym - np. dochodzenie ojcostwa

stosunek cywilno kształt, budowa

Przeważa koncepcja że stosunek cywilno prawny składa się z trzech elementów:

I element stosunku cywilnoprawnego: strony tego stosunku tworzone przez podmioty (najczęściej są to dwa podmioty, czasem wiele, wyjątek spółka jednoosobowa)

Zwykle : to stosunki dwustronne ( może być więcej stron) - po każdej ze stron może wystąpić więcej niż 1 podmiot.

Stronami mogą być:

• 1. osoby fizyczne

• 2. osoby prawne

• 3. jednostki organizacyjne, które nie są osobami prawnymi, ale którym przyznano zdolność prawną

II elementem który buduje każdy kodeks prawny jest treść stosunku tj. prawa i obowiązki podmiotów.

III elementem jest przedmiot stosunku cywilnoprawnego

Przedmiot - obiekty, których dotyczą prawa i obowiązki podmiotów.

-są to najczęściej rzeczy lub dobra niematerialne, również dobra osobiste, zdrowie, tajemnice korespondencji, wynalazek, twórczość, utwór .

W ramach przedmiotów są: materialne i niematerialne dobra- prawnie regulowane :

-przedsiębiorstwa

-gospodarstwa rolne, kompleksy, agregaty.

4. Normy prawa cywilnego (względne i bezwzględnie obowiązujące).

Podział na:

• normy względnie obowiązujące,

• normy bezwzględnie obowiązujące

Norma bezwzględnie obowiązująca - ius cogens

• norma imperatywna,

• kogentna

Normy bezwzględnie obowiązujące - zawierają dyspozycje, których zastosowanie nie może być wolą stron ani wyłączone ani ograniczone.

- to taki przepis czy norma w prawie cywilnym, która ma zawsze zastosowanie.

Np.: zakup ziemi- w formie aktu notarialnego musi być sporządzony akt przeniesienia własności nieruchomości. Akt notarialny- norma bezwzględnie obowiązującą, umowy takiej nie można spisać na zwykłej kartce papieru.

Norma bezwzględnie obowiązująca dominuje w prawie rzeczowym, zobowiązaniowym, spadkowym, rodzinnym. Są to najczęściej formy czynności prawnej, zobowiązania solidarne

Normy względnie obowiązujące - (ius dispositivum, dyspozytywne) - są stosowane wtedy, gdy strony nie uregulowały danego stosunku prawnego w sposób odmienny.

Mają większe zastosowanie w prawie cywilnym.

Mają zastosowanie gdy podmiot nie zastosuje wyłączenia.

Norm jest bardzo dużo, jak strony nie uregulują umowy inaczej, to obowiązują normy względnie obowiązujące.

Np.: zakup kozy - uregulowania mogą polegać na ustaleniu kto i gdzie odbiera kozę kiedy za nią płaci i w jaki sposób, jak koza ma wyglądać (jak nie ma uregulowań to oznacza, że koza ma być średniej jakości, nawet nie dobrej),

normy semiimperatywne - prawie bezwzględnie obowiązujące - dopuszcza się odmienną regulację tylko na korzyść chronionego podmiotu. (pracownika, konsumenta itp.) - nie może być zmieniony na jego niekorzyść

Np. prawo do zwrotu towaru w ciągu 10 dni - termin ten można rozszerzyć np. do miesiąca, ale nie można skrócić

5 . Podmioty stosunków cywilnoprawnych.

.Jednym z elementów stosunku cywilnoprawnego są jego podmioty

Istnieją 3 rodzaje podmiotów:

• osoby fizyczne (ludzie),

• osoby prawne (twory sztuczne): które prawo uznaje za mające podmiotowość prawną

(np. przedsiębiorstwo państwowe, spółdzielnia, bank, szkoła wyższa, gmina, SA)

• jednostki organizacyjne ( „ułomne osoby prawne” -które mają przymiot zdolności prawnej w większym lub mniejszym zakresie)

np. spółki cywilne, spółki jawne, którym przysługuje zdolność sądowa i procesowa, a które nie są ani osobami fizycznymi, ani prawnymi .

Ta zdolność mieści się w całości uprawnień i obowiązków członków tych tworów organizacyjnych.

By być podmiotem należy mieć zdolność prawną do bycia podmiotem praw i obowiązków cywilnoprawnych. Zdolność prawna to coś potencjalnego coś co mogę ale nie muszę.

Zdolność prawna, osobowość , jest cechą normatywną.

Prawo przyznaje zdolność prawną osobie fizycznej, osobie prawnej oraz hybrydzie tj. kompleksom czy agregatom nie będącym osobami prawnymi ale mającymi prawo do czynności prawnych i tak w art. 1 kc dotyczącym zakresu zastosowania ustawy jest napisane:

Art. 1 „Kodeks niniejszy reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami

fizycznymi i osobami prawnymi”

ale w art. 33¹ znajdującym się w Dziale II. Osoby prawne dot: ułomnych osób prawnych dodanym ustawą walentynkową z 14 lutego 2003r. przyznaje się hybrydzie (przedsiębiorstwu) kategorię ułomnych osób prawnych czyli nie mają osobowości prawnej lecz mają zdolność do czynności prawnych.

art.33¹

§ 1. Do jednostek organizacyjnych nie będących osobami prawnymi, którym

ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach

prawnych.

§ 2. Jeżeli przepis odrębny nie stanowi inaczej, za zobowiązania jednostki, o której

mowa w § 1 odpowiedzialność subsydiarną ponoszą jej członkowie; odpowiedzialność ta powstaje z chwilą, gdy jednostka organizacyjna stała się niewypłacalna.

6. Zdolność prawna osób fizycznych.

Zdolność prawna - zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków cywilnoprawnych.

Prawo przyznaje zdolność prawną:

• osobom fizycznym,

• osobom prawnym,

• jednostkom organizacyjnym posiadającym zdolność prawną, a nie będącymi osobami prawnymi.

Osoba fizyczna - to człowiek, a zdolność prawna przyznawana jest w chwili urodzenia - art. 8 kc - „Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną”- aż do śmierci. Początek zdolności prawnej ma miejsce w momencie urodzenia żywego. Istnieje też warunkowa zdolność prawna dziecka poczętego pod warunkiem urodzenia się żywego - „NASCITURUS (dziecko poczęte a nienarodzone) chronione prawem”, w następującym zakresach:

• dziedziczenie - art. 927 § 2 kc - „dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobierca, jeżeli urodzi się żywe”

• odszkodowanie, roszczenia odszkodowawcze - art. 446¹ kc - „z chwilą urodzenia dziecko może żądać naprawienia szkód doznanych przed urodzeniem”.

Koniec zdolności prawnej osoby fizycznej ma miejsce w chwili śmierci człowieka. Jedynym dowodem na śmierć człowieka jest akt zgonu wystawiony przez Kierownika USC - jest to zarazem jedyny organy upoważniony do sporządzenia aktu zgonu:

• na podstawie karty zgonu wystawionej przez lekarza,

• na podstawie zaświadczenia prokuratora, że prowadzi śledztwo w sprawie śmierci człowieka, gdy rodzina dopomina się o akt zgonu, gdy nie ma zwłok,

• na podstawie orzeczenia Sądu w dwóch przypadkach:

1. postanowienie o stwierdzeniu zgonu (udowodnienie przed sądem, że śmierć danej osoby jest niewątpliwa),

2. postanowienie o uznaniu za zmarłego w przypadku osoby zaginionej.

Osoby zaginione to takie, o których nie wiadomo czy żyją, czy nie żyją. Przesłanką do wydania orzeczenia jest okres czasu:

• 10 lat od końca roku kalendarzowego, w którym dana osoba była ostatnio widziana żywa,

• gdy zaginie osoba bardzo młoda - gdyby po 10 latach od końca roku kalendarzowego, w którym była ostatnio widziana żywa, miałaby skończone 23 lata - to wtedy okres dłuższy niż 10 lat,

• w momencie uznawania za zmarłego, gdyby taka osoba miała ukończone 75 lat, to wtedy wystarczy okres 5 lat, by uznać taka osobę za zmarłą,

• osoba, która zaginęła w szczególnych okolicznościach (statek powietrzny, katastrofy, które zdecydowanie uprawdopodabniają, że dana osoba nie żyje) wtedy okres jest skrócony nawet od 0,5 roku do 2 lat

Oznaczanie osoby fizycznej: imię i nazwisko, miejsce zamieszkania (miejscowość, w której osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu), stan cywilny (pochodzenie , małżeństwo, posiadanie dzieci)

Regulacja - akta stanu cywilnego, zasada prawdy obiektywnej, decyduje fakt, a nie korzystność sytuacji.

7. Pojęcie i rodzaje praw podmiotowych.

Prawo podmiotowe - to zespół funkcjonalnie ze sobą powiązanych uprawnień, wolności, kompetencji, przywilejów, immunitetów, które zostały przyznane - zabezpieczone normą prawną a służą realizacji interesów tego podmiotu.

2 elementy prawa podmiotowego:

1. roszczenie - jest to uprawnienie oznaczonego, określonego podmiotu do żądania od innego oznaczonego podmiotu oznaczonego, określonego zachowania. Cechą charakterystyczna roszczeń jest to, że najczęściej związane są one z kompetencja do uruchomienia przymusu - aparatu państwowego - w celu wykonania świadczenia na wypadek nie dokonania świadczenia.

2. uprawnienia kształtujące - jest to uprawnienie do spowodowania zmiany bądź ustania (wygaśnięcia) stosunku prawnego, mocą jednostronnego oświadczenia woli podmiotu. Wyłącznie norma prawna przyznaje kompetencje do spowodowania zmiany lub wygaśnięcia stosunku prawnego.

Prawa podmiotowe dzielimy wg kryteriów:

1. Skuteczność praw:

1. prawa podmiotowe względne są tylko skuteczne przeciwko osobie oznaczonej, oznaczonemu podmiotowi - Zobowiązania rodzą prawa względne.

2. prawa podmiotowe bezwzględne są skuteczne wobec każdego, wobec wszystkich ERGA OMNES - wobec wszystkich prawa rzeczowe (tajemnica korespondencji, dobra osobiste, dobra intelektualne). Są nieliczne, bo ingerują w sytuację innego podmiotu. Prawa rzeczowe są prawami bezwzględnymi.

1. Prawa majątkowe i niemajątkowe.

1. Prawa majątkowe: realizują interesy ekonomiczne

• prawa rzeczowe (prawo własności - wolność prawnie chroniona - mnie wolno zrobić z tym co ja chcę, a innym nie wolno nic z tym zrobić roszczenie. Z prawem własności związane są roszczenia negatoryjne i roszczenia windykacyjne - żądam oddania rzeczy, pozew do sądu - obowiązek zwrotu rzeczy,

• użytkowanie wieczyste, prawa rzeczowe ograniczone),

• wierzytelności,

• prawa rodzinne o charakterze majątkowym (np. prawo do świadczeń alimentacyjnych),

• prawo do spadku tj. wynikające z dziedziczenia prawo do całości lub ułamkowej części spadku a nie poszczególnych przedmiotów wchodzących w skład spadku

1. Prawa niemajątkowe: inne interesy

• tzw. prawa osobiste, tj. prawa, które przysługuję osobie fizycznej lub prawnej w celu ochrony jej dóbr osobistych (zdrowie, wolność, cześć, nazwisko, prawa chroniące tzw. dobra osobiste twórcy itp.);

• prawa rodzinne, tj. wynikające ze stosunków rodzinnych, z małżeństw i pokrewieństwa albo ze stosunków ukształtowanych na zwór stosunków rodzinnych, tj., opieki lub kurateli, o ile mają charakter niemajątkowy

8. Pierwotne i pochodne nabycie praw podmiotowych.

a) Nabycie pierwotne - nie ma zależności między nabyciem prawa od prawa innego podmiotu. Nie ma znaczenia czy był wcześniej jakiś inny podmiot. Nie ma zbywcy i nabywcy

• nabycie drogą zasiedzenia to nabycie pierwotne. Nabycie rzeczy, która kiedyś nie była niczyja własnością.

• nabycie własności rzeczy niczyjej - zawłaszczenie.

• Drogą ustawy

b) Nabycie pochodne - prawa nabywamy od innego podmiotu, który tym prawem dysponuje. Nie można nabyć prawa od podmiotu, który tym prawem nie dysponuje. Nie można nabyć więcej praw aniżeli ktoś ma. Zależność pomiędzy zbywcą a nabywcą. Zbywca jest poprzednikiem prawnym nabywcy. Nabycie następuje najczęściej mocą umowy - nabycie pochodne. Zależność między nabyciem prawa, a jego istnieniem u innego podmiotu.

W/w nabycia, pochodne i pierwotne mogą być:

1. nabycie translantywne - nabywamy rzecz taką jaka wcześniej istniała:

• nabycie pochodne translatywne - sprzedaż,

• nabycie pierwotne translatywne - wywłaszczenie, zasiedzenia,

2. nabycie konstytutywne - nabywamy rzecz w postaci zmienionej, albo tyko część prawa, które wcześniej istniało:

• Nabycie pochodne konstytutywne - prawo użytkowania - nie przenosi prawa własności, ale nabycie prawa używania rzeczy,

• Nabycie pierwotne konstytutywne - zawłaszczenie rzeczy niczyjej - wcześniej prawo to nie istniało powstaje zupełnie nowe prawo

Z kolei nabycie pochodne translatywne dzielimy się na 2 formy:

1. sukcesja uniwersalna - sukcesja pt. ogólnym - jakiś podmiot wchodzi we wszystkie prawa i obowiązki innego podmiotu za pomocą tylko jednego zdarzenia. Jedyny przypadek to DZIEDZICZENIE,

2. sukcesja singularna - sukcesja pt. szczególnym - prawo każde nabywamy oddzielnie za pomocą oddzielnego zdarzenia . Tyle mamy praw ile było zdarzeń.

NABYCIE
POCHODNE			PIERWOTNE
Translatywne (sprzedaż)		Konstytutywne (użytkowanie)	Translatywne (wywłaszczenie, zasiedzenie)	Konstytutywne (zawłaszczenie rzeczy niczyjej)
sukcesja uniwersalna (dziedziczenie)	sukcesja singularna

9. przedawnienie roszczeń.

Roszczenie - uprawnienie oznaczonego podmiotu do żądania od innego oznaczonego podmiotu oznaczonego zachowania.

Roszczenia przyznają kompetencję do uruchomienia przymusu - aparatu państwowego (roszczenie procesowe)

Przedawnienie roszczeń dotyczy tylko roszczeń majątkowych - art. 117 § 1 kc „z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu.” W zasadzie wszystkie roszczenia się przedawniają. Jedynie roszczenie windykacyjne w stosunku do nieruchomości się nie przedawnia (pod warunkiem zachowania prawa własności).

SKUTEK PRZEDAWNIENIA - następuje bardzo silne osłabienie roszczenia. Nie dochodzi do wygaśnięcia roszczenia, ale jest ono słabsze. Jeżeli termin upłynie zobowiązany do wykonania świadczenia może się uchylić od spełnienia świadczenia - art. 117 § 1 kc „po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może się uchylić od jego zaspokojenia, chyba, ze rzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przez upływem terminu jest nieważne”. Przedawnienie powoduje zaniknięcie kompetencji do wystąpienia o ochronę aparatu państwowego. Jeżeli po przedawnieniu zobowiązany świadczy, to nie może się domagać zwrotu świadczenia, nawet jeśli np. się dowie, że może się uchylić od spełnienia świadczenia. Osoba zobowiązana może się uchylić od spełnienia świadczenia. Sąd uwzględnia przedawnienie wyłącznie na zarzut strony. Trzeba ten zarzut przedawnienia podnieść. Jeśli to nie nastąpi ma miejsce dalsze rozpoznawanie sprawy.

ZRZECZENIE SIĘ PRZEZ DŁUŻNIKA Z ZARZUTU PRZEDAWNIENIA - po tym nie można już podnosić zarzutu przedawnienia. Ale zrzeczenie się przedawnienia może nastąpić dopiero po upływie terminu przedawnienia. Sytuacja jest wtedy korzystna dla wierzyciela - tego zarzutu nie można już nigdy podnieść.

TERMINY PRZEDAWNIENIA - wyznacza ustawodawca w przepisach prawnych.

1. jeden najogólniejszy termin 10 LAT - jest to termin najdłuższy

2. terminy 3-letnie:

• roszczenia związane z prowadzoną działalności gospodarczą,

• roszczenia o świadczenia okresowe (renty, alimenty, czynsze, odsetki),

art. 118 kc - „jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat 10, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata”.

Przepis szczególny może ustalić nowy szczególny termin przedawnienia

1. 2-letni termin - związany z profesjonalną sprzedażą; umowa o dzieło - art. 554 kc - „roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych przedawniają się z upływem lat dwóch”.

BIEG TERMINU PRZEDAWNIENIA

Termin przedawnienia zaczyna biec w chwili wymagalności świadczenia - art. 120 kc.

• umowa terminowa - po upływie terminu

• umowa bezterminowa - wezwanie do zwrotu świadczenia

Zobowiązanie bezterminowe - wezwanie do spełnienia świadczenia, osoba wezwana powinna bezzwłocznie spełnić świadczenie.

Bieg terminu przedawnienia może być modyfikowany lub zmieniony.

1. ZAWIESZENIE terminu przedawnienia - wymagalność świadczenia - 10 lat. Zachodzi pewne zdarzenie, które zawiesza bieg terminu przedawnienia. Wtedy termin ten nie biegnie, w pewnym momencie odwiesza się i termin ten biegnie dalej - art. 121 kc .

Zdarzenia wpływające na zawieszenie biegu terminu przedawnienia:

1. siła wyższa uniemożliwiająca dochodzenie roszczenia przed sądem, zdarzenie zewnętrzne, którego nie można było przewidzieć (wojna, katastrofy, trzęsienie ziemi)

2. powstanie stosunków pomiędzy zobowiązanym a wierzycielem np. stosunek - małżeństwo - przez czas trwania małżeństwa zawieszenie terminu przedawnienia,

3. czas trwania władzy rodzicielskiej - roszczenie się nie przedawni,

4. roszczenie pupila przeciwko opiekunowi na czas trwania opieki,

2. PRZERWA BIEBU PRZEDAWNIENIA - zdarzenie przerywające bieg terminu przedawnienia, po ustaniu zdarzenia rozpoczyna się na nowo, od początku

ZDARZENIA PRZERYWAJĄCE BIEG TERMINU PRZEDAWNIENIA

1. przedsięwzięcie jakiejkolwiek czynności przed sądem, która bezpośrednio zmierza do dochodzenia, zabezpieczenia roszczenia, wyegzekwowania (złożenie pozwu do sądu, ew. wniosku o zabezpieczenie powództwa),

2. uznanie roszczenia przez podmiot zobowiązany do świadczenia (forma pisemna, propozycja ugody, spłata na raty → to też uznanie świadczenia)

art. 125 kc - wyrok sądowy, w którym zasądzone roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem Sadu ulegają przedawnieniu w terminie 10 lat, nawet wówczas, gdy prawo przewiduje krótszy termin przedawnienia dla roszczeń tego rodzaju

art. 5 kc „nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony - podmiot prawa cywilnego, który nadużywa swego uprawnienia, a było by to sprzeczne z zasadami współżycie społecznego - wtedy można nie uwzględnić przedawnienia, jego działanie nie zasługuje na ochronę prawną.

TERMINY ZAWITE - terminy prekluzyjne - są terminami bardziej bezwzględnymi niż terminy przedawnienia. Nie dotyczą roszczeń, ale dotyczą uprawnień, kompetencji, z którymi można wystąpić przed jakikolwiek organ:

1. 6 miesięcy - zaprzeczenie ojcostwa od daty powzięcia informacji,

2. 2 miesiące - konsument-sprzedawca (od stwierdzenia wady),

3. 1 miesiąc - konsumenci (od stwierdzenia wady),

4. 1 rok - działanie pod wpływem błędu (wada oświadczenia woli)

Przedawnienie - osłabia roszczenie

Termin zawity - roszczenie wygasa

1. terminy zawite prowadzą do wygaśnięcia uprawnienia. Po upływie tego terminu nie można złożyć pozwu do Sądu,

2. upływ terminu zawitego organ lub sąd uwzględnia z urzędu (a nie na zarzut),

3. nie można zrzec się prawa z skorzystania z prawa upływu terminu zawitego,

4. nie stosujemy art. 5 kc (termin minął i nie ma odwołania)

10. ochrona dóbr osobistych w prawie cywilnym

Dobra niematerialne to najczęściej dobra osobiste. Są to pewne wartości ściśle związane z osobą człowieka. Dobra osobiste (zdrowie, wolność, cześć, twórczość, wolność sumienia, nietykalność mieszkania, tajemnica korespondencji itd.)

Istnieją dwie przesłanki ochrony dóbr osobistych, które musza zajść łącznie, aby uruchomić ochronę dóbr osobistych:

1. naruszenie lub zagrożenie naruszenia dóbr osobistych,

2. naruszenie lub zagrożenie naruszenia musi być bezprawne.

Nie każde bowiem naruszenie dobra osobistego uruchamia ochronę dóbr osobistych.

Dwie okoliczności wskazują na to, że naruszenie nie jest bezprawne:

1. do naruszenia dochodzi na podstawie obowiązujących przepisów prawa,

2. zgoda osoby, której dobra osobiste zostały naruszone, nie można się zgodzić na wszystko, np. na pozbawienie życia

Powiedzenie o kimś nieprawdy zawsze jest bezprawnym naruszenie dobra osobistego. W prawie cywilnym nie można powoływać się na interes społeczny.

Powiedzenie o kimś prawdy nie zawsze narusza dobra osobiste. Decyduje intencja w przypadku powiedzenia prawdy. Należy zbadać, czy nie miało celu do naruszenia dobra osobistego.

Środki ochronne pokrzywdzonego

• OCHRONA NIEMAJĄTKOWA - jest najbardziej naturalną:

ŚRODKI OCHRONY NIEMAJĄTKOWEJ:

1. ustalenie, że dane dobro osobiste przysługuje podmiotowi,

2. zaprzestanie naruszeń lub nie wszczynanie działań (w przypadku zagrożeń)

3. usunięcie skutków naruszeń (przeproszenie, sprostowanie, wystawienie nowej opinii itd.),

- OCHRONA MAJĄTKOWA - jeżeli podmiot chce korzystać z ochrony o charakterze majątkowym musi wykazać winę sprawcy naruszenia - winę pozwanego (jest ona III przesłanką oprócz naruszenia i bezprawnego naruszenia).

ŚRODKI OCHRONY MAJĄTKOWEJ:

1. zadośćuczynienie za krzywdę,

2. domaganie się zapłaty odpowiedniej sumy za wskazany cel społeczny

(albo jedno, albo drugie lub połączenie w jednej kwocie tych dwóch środków).

Jeśli sprawcy nie udowodni się winy, nie można korzystać ze środków ochrony majątkowej

ZADOŚĆUCZYNIENIE za doznaną krzywdę można przyznać w 4 przypadkach - art. 445 kc

1. uszkodzenie ciała,

2. rozstrój zdrowia,

3. pozbawienie wolności,

4. skłonienie do czynu nierządnego gwałtem, podstępem, wykorzystanie zależności

Ciężar dowodu spoczywa na osobie pokrzywdzonej:

1. musi udowodnić naruszenie doba osobistego,

2. aby domagać się ochrony majątkowej trzeba udowodnić winę.

Bezprawne zachowanie z góry się domniemuje - naruszający musi udowodnić, że naruszenie nie jest bezprawne. Zadośćuczynienie zawsze jest jednorazowe.

11. POJĘCIE I RODZAJE RZECZY

obiekty, których dotyczą prawa i obowiązki podmiotów to rzeczy.

rzeczami są tylko przedmioty materialne!

W rozumieniu naszego prawa rzeczami są takie dobra, które odpowiadają łącznie następującym wymaganiom:

1. mają materialny charakter

2. mają charakter samoistny, tzn. są na tyle wyodrębnioną częścią z przyrody, że mogą stanowić przedmiot stosunku cywilnoprawnego (mogą być w obrocie traktowane jako dobra samoistne), są oznaczone zarejestrowane.

rzeczami nie są :

• utwory literackie czy naukowe,

• złoża minerałów (kopaliny),

• woda płynąca, woda w morzu, powietrze,

• zwierzęta ( ze względu na ustawę o ochronie zwierząt)

rzeczami nie są : - zwłoki ludzkie (podlegają ochronie),

- tkanki ludzkie - organy -(chyba, że mogą stanowić przedmiot badań naukowych ).

Przedsiębiorstwo - nie jest rzeczą - ponieważ w jego skład wchodzą również prawa i majątek,

rzeczami są: pieniądze- zarówno banknoty jak i bilon. Są to jednak rzeczy, których wartość nie wynika z właściwości fizycznych, lecz z określonych gwarancji jakie zapewnia im państwo.

Rzeczami są tylko poszczególne przedmioty.

PODZIAŁ RZECZY

Rzeczy dzielimy wg różnych kryteriów: istnieją 2 ważne dla prawa cywilnego podziały:

I -szy podział :

* nieruchomości

* rzeczy ruchome

Ustawodawca uznał ten podział za rozłączny i zupełny. Zdefiniował tylko nieruchomości:

Nieruchomości: części powierzchni ziemskiej, stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli z mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

Mamy 3 rodzaje nieruchomości :

1. Grunty ( nieruchomości gruntowe - części powierzchni ziemskiej)

2. Budynki ( nieruchomości budynkowe)

3. Lokale (nieruchomości lokalowe - części budynków)

1* Grunt - zawsze jest nieruchomością. !!!!!!!!!

Gruntem jest część powierzchni ziemskiej, stanowiąca odrębny przedmiot własności (tzn. oznaczona granicami)

jest odrębnym przedmiotem własności :

muszą być granice zewnętrzne pod względem przedmiotowym,

musi być wyodrębniona pod względem prawnym).

O powyższym stanowi ustawa o księgach wieczystych i hipotece - celem tej ustawy jest ustalenie stanu prawnego nieruchomości .

Grunt - to podstawowy typ nieruchomości- wyodrębniony grunt stanowi przedmiot prawa własności.

SUPERRFICIES SOLO CEDIT - to co na trwałe zostanie złączone z gruntem stanowi jego część - naturalne i sztuczne (rośliny i budowle).

2 * Budynki - (nieruchomości budynkowe) - to budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane. Są one częściami składowymi gruntu i jako takie nie mogą być przedmiotem odrębnej własności (art.47 i 48 k.c).

3 * Części budynku ( lokal)

Problem własności nieruchomości lokalowej uregulowany jest w ustawie z 1994r. o własności lokali

zgodnie z tą ustawą -samodzielny lokal mieszkalny lub lokal o innym przeznaczeniu może stanowić odrębną nieruchomość.

Budynek i lokal może, ale wcale nie musi być nieruchomością. Budynek, lokal ma spełniać 2 warunki aby był nieruchomością:

I warunek : budynek musi być trwale z gruntem związany a lokal musi znajdować się w budynku trwale z gruntem związanym.

II warunek : zarówno budynek i lokal by być nieruchomością muszą zostać na podstawie przepisów szczególnych prawnie wyodrębnione z gruntu.

II- gi podział :

rzeczy oznaczone co do tożsamości albo rzeczy oznaczone indywidualnie

rzeczy oznaczone co do gatunku - rodzaju.

Oznaczenie indywidualne- podajemy pewne cechy rzeczy, z których wynika, że ta rzecz jest jednostkowa ( ta jedna jedyna).

Rzeczy możemy oznaczać

--- indywidualnie - podajemy cechy rzeczy z których wynika, że ta rzecz jest jedyna w swoim rodzaju (dzieła sztuki - to jedyne , niepowtarzalne, jednostkowe rzeczy, nieruchomości - to rzeczy oznaczone indywidualnie)

--- rodzajowo - cechy występują u wielu tego rodzaju rzeczy ( trzy skrzynki pomidorów)

12. CZĘŚCI SKŁADOWE I PRZYNALEŻNOŚĆ RZECZY

* CZĘŚCI SKŁADOWE RZECZY - to elementy rzeczy.

Częścią składową rzeczy jest wszystko to, czego nie można odłączyć od rzeczy bez spowodowania uszkodzenia lub istotnej zmiany całości lub odłączonej części.

Np. koła samochodu (część składowa) - samochód jest całością tylko z kołami .

część składowa rzeczy nie może być !!! odrębnym przedmiotem prawa własności ani innego prawa rzeczowego aniżeli cała rzecz.

inne prawa niż własność bądź prawa rzeczowe mogą rozciągać się na części składowe rzeczy.

prawa obligatoryjne, najmy, dzierżawy, mogą ciążyć na części składowe.

Za części składowe gruntu uznaje się: drzewa, rośliny, od chwili zasiania, zasadzenia (art.48 kc) Rośliny, drzewa mogą stanowić odrębną od gruntu własność, gdy zostały zasiane lub zasadzone przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną na użytkowanym przez nią gruncie, należącym do Sk.Państwa.

* PRZYNALEŻNOŚCI - przynależność to rzecz ruchoma, odrębna od rzeczy głównej, potrzebna do korzystania z innej rzeczy ( rzeczy głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi. !!!

Rozróżniamy - przynależność i - rzecz główną .

Między dwiema rzeczami następuje stosunek przynależności :

1. obie rzeczy muszą mieć jednego właściciela

2. przynależność musi być rzeczą ruchomą

3. przynależność, to taka rzecz, która służy do korzystania z rzeczy głównej zgodnie z jej przeznaczeniem.

Np. skrzypce- smyczek, zamek-klucz, łódź -wiosło, maszyna rolna- w związku z nieruchomością rolną służą do korzystania zgodnie z przeznaczeniem.

art. 52 kc :

„Czynność prawna dotycząca rzeczy głównej : „czynność prawna mająca za przedmiot rzecz główną odnosi skutek także względem przynależności, chyba że co innego wynika z treści czynności albo przepisów szczególnych”

Tzn. Czynność prawna odnosi się też do przynależności, obok rzeczy głównej. Sprzedaż z przynależnościami: np. takie przynależności jak - kosiarka, odświeżacz - służą do wykonywania czynności przy utrzymaniu porządku. meble , urządzenie mieszkania nie są przynależnością (art.51 § 2 k.c.--> nie jest przynależnością rzecz nie należąca do właściciela rzeczy głównej, np. użyczona

Jeżeli przynależności objęte są umową - należy je pozostawić .

*POŻYTKI RZECZY: to pewne korzyści, dochody z rzeczy, uzyskane zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki .

Pożytki rzeczy - są to pożytki naturalne lub pożytki cywilne:

1. pożytki cywilne- korzyści, które przynosi rzecz na podstawie stosunku prawnego, np. czynsz

2. pożytki naturalne:

a) płody rzeczy, np. zboże

b) odłączone od rzeczy części składowe, np. piasek, żwir, gliny,

Pożytki zwykle przysługują właścicielowi, ale mogę również przysługiwać użytkownikowi wieczystemu, dzierżawcy.

13. PRZEDSIĘBIORSTWO jako przedmiot stosunku cywilnoprawnego.

Przedsiębiorstwo w ujęciu przedmiotowym (art.55¹ k.c) : jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych, przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej.

Katalog elementów składowych przedsiębiorstwa:

1. nazwa przedsiębiorstwa , znaki towarowe, inne oznaczenia indywidualne,

2. nieruchomości i ruchomości należące do przedsiębiorstwa (w tym surowce, produkty, materiały)

3. prawa do korzystania z ruchomości i nieruchomości czyli różne prawa rzeczowe:

4. patenty, wzory użytkowe, papiery wartościowe, środki pieniężne, rzeczy ruchome i nieruchomości,

5. uprawnienia administracyjne : koncesje, licencje, zezwolenia,

6. prawa autorskie, tajemnica przedsiębiorstwa

7. księgi handlowe, dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

art.55² k.c - mówi: że jeżeli jakaś czynność prawna dotyczy przedsiębiorstwa, to obejmuje wszystkie elementy przedsiębiorstwa, chyba że przepisy szczególne lub strony stanowią inaczej.

Jest to przepis ważny - ułatwia życie , ważny dla dysponowania całym przedsiębiorstwem.

długi - to częsty składnik różnych przedsiębiorstw. Aby przenieść długi, wierzyciel musi wyrazić na to zgodę.

art. 55(4) k.c. Nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za zobowiązania tego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego -odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa -chroni przed skutkami czynności . Ten przepis wikła między dłużnika a wierzyciela jakiś trzeci podmiot - dla dobra tego wierzyciela na wypadek zbycia przedsiębiorstwa.

Nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach (jeżeli wykazał się należytą starannością). Odpowiedzialność do wartości aktywów które nabył - przepis bezwzględnie obowiązujący.

kiedy nabywca nie będzie odpowiadać za zobowiązania?

Jeżeli nabywca przeprowadził zanim kupił przedsiębiorstwo (gosp.rolne) audyt, zbadał księgi kupionego przedsiębiorstwa, zbadał co kupił odpowiada za to, co ujawnił.

nabywca odpowiada tylko do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa w chwili zakupu - jest to przepis bezwzględnie obowiązujący.!!!!

GOSPODARSTWO ROLNE: (art.55³ k.c) za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami , inwentarzem i innymi rzeczami czy też prawami (wierzytelnościami), jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą.

gospodarstwo rolne może ale nie musi być przedsiębiorstwem rolnym.

Jeżeli gosp.rolne będzie przedsiębiorstwem rolnym - to możemy zastosować art.55²- można jedną czynnością przenieść to gospodarstwo na inny podmiot .

( art.55 (4) - stosuje się tu również , podobnie jak dla przedsiębiorstwa.

14. POJĘCIE I TREŚĆ CZYNNOŚCI PRAWNEJ

Czynność prawna - to czynność konwencjonalna, która zawiera co najmniej jedno oświadczenie woli i zmierza do wywołania skutku prawnego.

Czynności konwencjonalne- to takie zachowania lub wytwory zachowań podmiotu, którym porządek prawny nadaje określony sens społeczny ,tzn. -pewna grupa ludzi przywiązuje znaczenie do tej czynności , np. zdjęcie nakrycia głowy, podanie ręki,

Podstawowym elementem czynności prawnej jest oświadczenie woli.

Oświadczenie woli to : każde, jakiekolwiek zachowanie podmiotu, które w sposób dostatecznie jawny, wyraźny wyraża zamiar wywołania określonego skutku prawnego.

skutek prawny to : -powstanie,

-zmiana

-ustanie stosunku prawnego

Treść czynności prawnej :

Art. 56 k.c mówi o treści czynności prawnej:

„czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów”.

Wszystkie trzy przypadki uzupełniają skutki prawne. Najważniejsze jest oświadczenie woli.

Art.58 § 1 k.c - z tego art. wynika nieważność czynności prawnej:

-1.jeżeli jest sprzeczna z ustawą

-2 .albo ma na celu obejście ustawy

(SKŁADNIKI ) ELEMENTY CZYNNOŚCI PRAWNEJ

Każda czynność prawna, w ramach oświadczenia woli, zawiera pewne elementy, są one zróżnicowane, są tworzone i budują daną czynność prawną :

I elementy przedmiotowo- istotne ESSENTIALIA NEGOTII

-to elementy pozwalające zakwalifikować daną czynność do pewnego typu czynności

( umowa sprzedaży, komis, umowa zlecenie, umowa najmu…)

II elementy nieistotne NATURALIA NEGOTII

- kwestie, które strony mogą ale nie muszą uregulować w umowie,

III elementy podmiotowo-istotne ACCIDENTALIA NEGOTII

Należą do nich takie elementy jak: warunek, termin, prawo odstąpienia od umowy, kara umowna - bowiem mogą nie być uregulowane w przepisach

WARUNEK- (element podmiotowo-istotny) zastrzeżenie umowne, uzależniające skutek prawny od pewnego zdarzenia przyszłego lecz niepewnego

Warunek może być : zawieszający lub rozwiązujący:

1.Warunek zawieszający : uzależnia powstanie skutku od pewnego zdarzenia

2.Warunek rozwiązujący: uzależnia ustanie skutku od pewnego zdarzenia

I zasada : Dopóki warunek się nie ziści, to istnieje stan zawieszenia - strony są związane czynnością prawną i muszą się powstrzymać od działań, które naruszałyby prawa strony uprawnionej na wypadek ziszczenia się warunku.

II zasada - osoby zainteresowane ziszczeniem się warunku muszą podjąć działania zgodne z prawem.

Warunek jest dopuszczalny - gdy nie sprzeciwia się temu ustawa =np. nie można pod warunkiem przenieść prawa własności nieruchomości ,albo właściwość czynności prawnej , np. nie można pod warunkiem zawrzeć małżeństwa, - uznać dziecka, - dokonać przysposobienia.

TERMIN: element podmiotowo-istotny) jako element czynności prawnej:

Termin- jest zastrzeżeniem umownym w czynności prawnej, uzależniającym skutek prawny od pewnego zdarzenia przyszłego, ale pewnego.

prawo polskie uważa za nieważną umowę, gdy wprowadza się śmierć jednej ze stron.

Odróżnia się:

1-terminy początkowe- przy których skutek prawny powstaje z chwilą nadejścia terminu,

2- terminy końcowe - przy których skutek prawny z tą chwilą ustaje, np. następuje rozwiązanie stosunku najmu.

Różnica między terminem a warunkiem polega na tym, że przy terminie brak jest elementu niepewności.

Art.116 k.c.- nakazuje

I. do term. początkowych stosować odpowiednio przepisy o warunku zawieszającym,

II do term. końcowych - przepisy o warunku rozwiązującym. (art.116 k.c.)

- Najkrótszą jednostką czasu jest doba ( od północy do północy)

- w dniach - liczony jest od następnego dnia do końca -do 24.oo

- wyjątek - wiek człowieka termin upływa wraz z początkiem ostatniego dnia nie 24ºº a 0ºº

-jeżeli koniec terminu przypada w dzień wolny od pracy - to termin upływa następnego dnia.

15. OŚWIADCZENIE WOLI ( jako element czynności prawnej)

art. 61 K.c. to najważniejszy przepis kodeksu cywilnego:

-mówi, co zrobić by złożyć oświadczenie woli,

-jak należy się zachować

jest to przepis liberalny, otwarty, daje ogromną swobodę

Art. 61 § 1 „ oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem woli lub wcześniej.”

Definicja :

oświadczenie woli

1 to każde, jakiekolwiek zachowanie podmiotu

2 które w sposób dostatecznie jawny, wyraźny, wyraża zamiar

3 wywołania określonego skutku prawnego ( skutek prawny: powstanie, zmiana, ustanie stosunku prawnego).

I element- możemy zachować się w dowolny sposób, jak chcemy ( np. zawrzeć umowę),

II element - każde, jakiekolwiek zrozumiałe zachowanie podmiotu nie tylko słowa, pismo, ale też powszechnie przyjęte znaki, np skinienie głowy, podanie ręki, -zachowanie musi określać zamiar, być jasne…

III element - ma zmierzać do wywołania określonego skutku prawnego

-nie może być spowodowane przymusem

-musi być złożone na serio (na poważnie)

Ze względu na zakomunikowanie oświadczenia innym zainteresowanym podmiotom, możemy rozróżnić :

1. oświadczenie składane do określonej osoby , podmiotu ( ma adresata)

2. oświadczenie składane bliżej nieokreślonej grupie osób (np. przy przyrzeczeniu publicznym, przy ofercie sprzedaży)

3.albo nie ma adresata w ogóle

Oświadczenie woli - zostaje złożone w zasadzie w momencie jego wyartykułowania.

Jeżeli oświadczenie woli zostało złożone konkretnemu adresatowi - to obowiązuje zasada doręczenia, tzn. oświadczenie woli zostaje złożone, gdy adresat tego oświadczenia ma możliwość zapoznania się z jego treścią.

16. Zawarcie umowy.

Dział II KC „Zawarcie umowy” - art. 66 kc i następne - Zawarcie umowy - jedyny przypadek, kiedy kodeks omawia dojście do skutku umowy.

Są 4 sposoby zawarcia umowy:

1. ZAWARCIE UMOWY DROGĄ OFERTY - jest jednym z najczęstszych przypadków zawarcia umowy, najprostszych. Polega na tym, że jeden z podmiotów składa ofertę a drugi ją przyjmuje. Jeżeli oferta zostaje złożona i zostaje przyjęta to umowa wtedy dochodzi do skutku.

• złożenie oferty - ten kto składa ofertę to OFERENT. My musimy wiedzieć co to jest OFERTA? OFERTA - jest to pewna propozycja zawarcia umowy. Nie każda propozycja zawarcia umowy to od razu oferta.

Art. 66 kc - poważna propozycja zawarcia umowy, zawierająca oznaczenie co najmniej istotnych elementów umowy.

Oferta powinna być poważna - czyli jest oświadczeniem woli. Jest jeden minimalny wymóg tzn. oznaczenie wszystkich istotnych elementów. Jeżeli oferta nie oznacza istotnych postanowień to nie jest to oferta. Jeżeli w ofercie czegoś nie ma, coś nie zostało zawarte to też nie będzie tego w umowie.

Istotne elementy - są one konieczne a zarazem niezbędne do zawarcia umowy np.

• sprzedaż:

• przeniesienie własności,

• wydanie rzeczy,

• zapłata ceny

• najem:

• co jest wynajmowane?

• na jaki czas?

• jaki jest czynsz?

W prawie polskim OFERTA ma charakter WIĄŻĄCY!!!!!! Wiąże oferenta

art. 71 kc „ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje, skierowane do ogółu lub do poszczególnych osób, poczytuje się w razie wątpliwości nie za ofertę, lecz za zaproszenie do zawarcia umowy” albowiem w ofercie musi być:

• oznaczona rzecz,

• oraz musi być podana cena - wtedy to jest OFERTA!!!

art. 543 kc - dotyczy umowy sprzedaży ”wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży”

Jeśli towar nie jest to sprzedaży to winno widnieć zastrzeżenie: nie do sprzedaży, dekoracja.

SKUTKI ZŁOŻENIA OFERTY

Oferta wiąże oferenta - 2 skutki:

1. po złożeniu oferty oferent nie może zmienić złożonej propozycji, ani wycofać się z niej,

2. powstaje sytuacja, iż do zawarcia umowy wystarczy wyłącznie akceptacja adresata oferty.

Jak długo oferent czeka, czy adresat oferty przyjmie tę ofertę:

Zależy to od sposobu przyjęcia oferty:

1. złożona przy sposobie komunikacji bezpośredniej

• tet a tet,

• przez telefon

adresat oferty powinien niezwłocznie odpowiedzieć czy przyjmuje ofertę

2. oferta złożona przy pomocy komunikacji pośredniej:

• między momentem złożenia oferty a jej odczytaniem trwa jakiś czas - czas wiązanie oferty,

• czas na dojście oferty do adresata

potem niezwłoczny powrót odpowiedzi do oferenta.

Oferent zawsze w ofercie może określić czas ZWIĄZANIA:

• ma on pierwszorzędne znaczenie,

• jest on zawsze decydujący

PRZYJĘCIE, AKCEPTACJA OFERTY

Podmiot, który przyjmuje ofertę to OBLAT.

Co zrobić, żeby przyjąć ofertę?

1. powinien ofertę zaakceptować w całości, nie może nic zmieniać w tej ofercie,

2. propozycja zmiany oferty to KONTROFERTA - wtedy strony oferty zamieniają się rolami. Oferta nie przyjęta. Oferent staje się oblatem, a oblat - oferentem.

3. Zgoda wyrażona wyraźnie „tak, zgadzam się”.

Art. 69 kc - oferent zachęca druga stronę, aby natychmiast przystąpiła do umowy - zamiast oświadczenia „tak, zgadzam się”. Podjęcie działań zawartych w ofercie, zgodnie z treścią umowy - wtedy umowa zostaje zawarta.

ZMIANY W PRZEPISACH DOTYCZĄCYCH OFERTY

W OBROCIE PROFESJONALNYM

1. możliwość zawarcia umowy poprzez milczące przyjęcie oferty (w ramach stałych stosunków gospodarczych, w ramach swojej działalności) - „art. 68² kc - Jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z która pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych, ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty”,

2. modyfikacyjne przyjęcie oferty umowa dochodzi do skutku wtedy, gdy adresat oferty przyjmie ją ze zmianami, ale gdy nie zmieniają one istotnie oferty - wtedy umowa zawarta - art. 68¹ kc - w stosunkach gospodarczych między przedsiębiorcami odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień niezmieniających istotnie treści oferty poczytuje się za jaj przyjęcie. W takim wypadku wiąże umowa o treści określonej w ofercie, z uwzględnieniem zastrzeżeń zawartych w odpowiedzi na nią”.

Kiedy do umowy nie dojdzie pomimo w/w zmian w przepisach?

1. wtedy, jeżeli oferent niezwłocznie złoży sprzeciw,

2. jeżeli w ofercie zaznaczono zakaz modyfikacji,

3. adresat oferty zawsze w odpowiedzi zawrze wymóg akceptacji oferenta

2. ZAWARCIE UMOWY DROGĄ AUKCJI I PRZETARGU

Przetarg, aukcja - sposoby zawarcia umowy, które mają charakter SELEKCJI, mają na celu wyselekcjonowanie najlepszego kontrahenta, który zaoferuje mu najkorzystniejsze warunki umowy. Drogą aukcji, przetargu zawierane są umowy o największym ciężarze.

Procedura przetargu i aukcji składa się z 3 etapów:

1. Pierwszy etap - wspólny dla 2 w/w - ogłoszenie aukcji lub przetargu przez inicjatora (organizator aukcji). Jest to podmiot, który nie składa oferty. On wzywa do składania ofert. Ogłoszenie aukcji - wezwanie do składania ofert (art. 70^{1 2 3 4 5} kc)

1. ogłoszenie musi zawierać „treść ogłoszenia” , co najmniej oznaczenie miejsca, czasu, przedmiotu oraz warunków aukcji lub przetargu. Warunki powinny być ogłoszone albo w ogłoszeniu, albo gdzieś są wystawione, gdzie można się z nimi zapoznać:

• kto może złożyć ofertę,

• w jakim terminie mają być złożone oferty,

• jakie dokumenty,

• zakaz współpracy z podwykonawcami,

• podmiot rezerwuje sobie prawo wycofania się bez wskazania przyczyny,

• wadium - obowiązek wpłaty WADIUM - pewna kwota procentowo do wartości przedmiotu - cena wywoławcza,

Wadium natychmiast zwracane jest każdemu z wyjątkiem zwycięzcy. W tym przypadku stanowi gwarancję zawarcia umowy. Wadium - odszkodowanie za nielojalna postawę oblata. Gdy na odwrót to zwrot podwójnej wartości wadium.

II. AUKCJA:

2. składanie ofert w ramach AUKCJI - odbywają się w sposób ustny. Odbywa się jawnie, każdy z uczestników składają po kolei oferty, każda następna powinna być korzystniejsza - licytacja.

3. wybór najkorzystniejszej oferty w ramach AUKCJI - najkorzystniejsza oferta to ta ostatnia, która została złożona i nie została przebita. Ten moment nazywa się przybiciem - umowa doszła do skutku między stronami.

Wyjątki - nie ma umowy (chyba, że np. obowiązek zawarcia aktu notarialnego dla danej czy6nności prawnej), po rozstrzygnięciu aukcji istnieje możliwość wymuszenia zawarcia umowy nawet na drodze sądowej - prawomocne orzeczenie zastępuje oświadczenie woli - art. 64 kc. Można zatrzymać tylko wadium. Zawarcie umowy w drodze aukcji korzystne dla tych, którzy chcą uzyskać jak najlepsza kwotę.

III. PRZETARG:

2. PRZETARG - składanie ofert odbywa się droga pisemną - niejawne oferty. Oferenci wzajemnie nie wiedzą o treści ofert innych oferentów.

3. wybór najkorzystniejszej oferty w drodze PRZETARGU - o ile w warunkach nie określono kto wybiera, to wybiera sam organizator przetargu, ma on wpływ na to z kim zostanie zawarta umowa. Wybór następuje albo według kryteriów zawartych w a warunkach przetargu, albo swobodnie.

Zawarcie umowy drogą PRZETARGU - zwycięzca przetargu musi być pisemnie zawiadomiony o wybraniu jego oferty. W momencie, gdy zwycięzca ma możliwość zaznajomienia się z treścią zawiadomienia - wtedy zawarcie umowy dochodzi do skutku. Jeżeli obowiązek zawarcia umowy w formie aktu notarialnego - podobnie jak w aukcji może wymusić zawarcie umowy na drodze sądowej, albo też zatrzymujemy wadium.

Art. 70⁵ kc - zarówno aukcje jak i przetarg mogą ulegać unieważnieniu. Podstawą unieważnienia jest takie wpłynięcie na wynik aukcji czy przetargu, dokonane w sposób sprzeczny z prawem albo dobrymi obyczajami.

Art. 70⁵ § 2 kc - tylko na drodze sądowej można unieważnić przetarg, aukcję - złożenie oświadczenia w ciągu 1 miesiąca, od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o istnieniu przyczyny unieważnienia, ale nie później niż w ciągu 1 roku od dnia zawarcia umowy.

1. Zawarcie umowy drogą NEGOCJACJI.

Strony przedstawiają swoje propozycje, zawarcie umowy następuje poprzez stopniowe uzgodnienie postanowień kontraktu. Następuje w drodze kompromisu. Dopóki nie zakończono negocjacji kazda ze stron może wycofać się przed zawarciem umowy.

W jakim momencie KONTRAKT uważamy za zawarty?

Art. 72 kc - DYREKTYWA INTERPRETACYJNA - „Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji”.

Zawarcie umowy na etapie negocjacji na jakim są, jeśli są zawarte istotne warunki. Zaś np. kwestia terminu wykonania itd. Zostanie uzgodniona w terminie późniejszym.

Kwestie związane z negocjacjami wywołującymi odszkodowanie.

1. Wina w kontraktowaniu - culpa in contrahendo:

• postępowanie nielojalne jednej ze stron - jest to delikt czyn niedozwolony,

• prowadzenie negocjacji bez zamiaru zawarcia umowy,

• odstępujemy od negocjacji już w stanie ich dużego zaawansowania

• zatajenie pewnych faktów

CZYN NIEDOZWOLONY - DELIKT - art. 72 § 2 kc - obowiązek zapłaty odszkodowania - ograniczona kwota, poniesienie kosztów jakie poczyniliśmy w trakcie negocjacji (prace dokumentacyjne, ekspertyzy, koszty noclegów itp.), odszkodowanie w ramach ujemnego interesu umownego.

1. poufność negocjacji - nie ma regulacji prawnej, że negocjacje mają być poufne. Aby treść negocjacji nie była wykorzystywana przez druga stronę, to powinno się zastrzec poufność przekazywanych informacji lub też tylko konkretnej informacji - art. 72¹ kc „Jeżeli w roku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania informacji dla własnych celów, chyba, że strony uzgodniły inaczej”.

SKUTEK nie zachowania poufności negocjacji - powstaje zobowiązanie, uprawniony może żądać albo naprawienia szkody lub wydania uzyskanych korzyści - art. 72¹ § 2 kc

17. Rozporządzające i zobowiązujące czynności prawne (jest to podstawowy podział czynności prawnych).

Czynności prawne zobowiązujące - to takie czynności, gdzie podmiot zobowiązuje się dokonania w przyszłości określonego świadczenia na rzecz innego podmiotu. Czynność zobowiązująca zwiększa pasywa osoby dokonującej tej czynności/

Czynności rozporządzające - to taka czynność, mocą której podmiot przenosi, znosi, ogranicza albo obciąża pewne prawa podmiotowe.

• przeniesienie prawa własności - transfer na inny podmiot (sprzedaż, przelew),

• znosi - likwiduje, powoduje wygaśniecie prawa,

• ogranicza lub obciąża - zmiana, zmniejszenie prawa - zastaw, hipoteka, najem

Czynności zobowiązujące do rozporządzenia - podmiot zobowiązuje się dokonać rozporządzania (np. sprzedaż, zamiana, darowizna), podmiot zobowiązuje się dokonać transferu swego prawa na inny podmiot - art. 535 kc

1. w prawie polskim to czy czynność ma charakter zobowiązujący czy zobowiązująco-rozporządzający ma znaczenie jaka to jest rzecz,

2. rzecz oznaczona co do tożsamości, indywidualnie przechodzi od razu na własność nabywcy: - czynność zobowiązująco-rozporządzająca

3. rzecz oznaczona co do gatunku przechodzi na własność dopiero po przekazaniu - czynność zobowiązująca

18. Czynności prawne realne i konsensualne.

Czynności prawne realne (res=rzecz) - dla jej skuteczności konieczne jest wydanie rzeczy. Muszą ujawnić się w świecie zewnętrznym, nie wystarczy samo oświadczenie woli np.

• umowa przechowania - według art. 835 kc przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie niepogorszonym rzecz ruchomą „oddaną mu na przechowanie”. Sformułowanie to oznacza, że stosunek przechowania powstaje nie z chwilą zgodnych oświadczeń woli składającego i przechowawcy, ale dopiero wtedy, gdy rzecz zostanie oddana przechowawcy na przechowanie

• zadatek, przy którym nie wystarczy samo oświadczenie woli, a który musi być dany przy zawarciu umowy (art. 394 § 1 kc),

• umowa użyczenia - art. 710 kc,

• ustanowienie zastawu - art. 307 kc,

• zawarcie umowy składu - art. 853 kc

W Polsce prawie wszystkie czynności prawne są czynnościami konsensualnymi - dochodzą do skutku drogą oświadczeń woli podmiotów (porozumieniem stron) np.

• umowy najmu,

• umowy o dzieło,

• umowy zlecenia,

• umowy dzierżawy,

• umowy pożyczki,

• umowy sprzedaży itd. - zostają one zawarte, gdy strony złożą odpowiednie oświadczenie woli

19. Czynności prawne jednostronne i wielostronne.

Kryterium podziału jest okoliczność, czy do dokonania danej czynności prawnej wystarcza oświadczenie woli jednej strony czy też potrzeba oświadczenia woli dwu lub więcej stron.

Czynność prawna jednostronna - dla jej skuteczności wystarczy oświadczenie woli jednej strony np.

• przyrzeczenie publiczne,

• sporządzenie testamentu,

• oświadczenie o uznaniu dziecka,

• oświadczeniu o uchyleniu się od skutków prawnych,

• zgłoszenie wadliwości rzeczy,

• udzielenie pełnomocnictwa,

• odrzucenie spadku,

• porzucenie rzeczy,

• wypowiedzenie stosunku prawnego

Czynność prawna wielostronna - znaczna część czynności prawnych ma charakter dwustronny (lub wielostronny) - jest to złożenie oświadczenia woli przez co najmniej 2 strony. W ramach czynności prawnych wielostronnych wyróżniamy:

Umowy - są to takie czynności prawne, gdzie zgodne oświadczenia woli muszą złożyć wszystkie strony, które dokonują czynności prawnej (zgodne to nie znaczy identyczne).

• umowa najmu,

• umowa pożyczki, darowizny, dożywocia

Uchwały - dla skuteczności uchwał potrzeba zgodnych oświadczeń woli większości podejmujących uchwałę (uchwały grupowych organów osób prawnych), np.

• walnego zgromadzenia,

• rady nadzorczej,

• zarządu spółdzielni,

• spółki.

20. Wady oświadczeń woli i ich konsekwencje.

Są to pewne rozbieżności jakie powstają pomiędzy podjętą przez podmiot decyzją, a jej uzewnętrznieniem (wyrażeniem na zewnątrz - oświadczeniem woli). Różnica między zamiarem jaki powziął a uzewnętrznieniem tego zamiaru - te rozbieżności muszą spowodować pewne konsekwencje - najczęściej ujemne dla oświadczenia woli.

WADY OŚWIADCZEŃ WOLI:

1. brak świadomości lub swobody działania,

2. pozorność oświadczenia woli,

3. błąd,

4. groźba

ad. 1) BRAK ŚWIADOMOŚCI LUB SWOBODY DZIAŁANIA - art. 82 kc

Podmiot znalazł się w takim stanie fizycznym, który zmusił go do oświadczenia woli - brak swobody.

Brak świadomości działania - z jakiegokolwiek powodu podmiot, który składał oświadczenie nie miał świadomości, że składa oświadczenie woli. Nie obchodzi nas to z jakiego powodu, to jest bez znaczenia.

Skutkiem prawnym, sankcją w/w jest bezwzględna nieważność oświadczenia woli

1. każdy może powołać się na to, że oświadczenie woli było nieważne, nie tylko strony.

2. nie można takiej czynności konwalidować - przywrócić mu ważności prawnej

ad. 2) POZORNOŚĆ OŚWIADCZENIA WOLI

Oświadczenie woli pozorne - jeżeli zostało złożone za zgodą drugiej strony DLA POZORU czyli aby ukryć inne oświadczenie woli o innej treści albo też żeby nie wywołać żadnych skutków prawnych, gdy tymczasem otoczenie, świat zewnętrzny ma sądzić, że skutki prawne powstały. Oświadczenie woli jednostronne (testament, pełnomocnictwo) nie może być pozorne. Czynność, która kryje inną jest czynnością pozorną.

Czynności prawne pozorne są bezwzględnie nieważne - nie wywołują skutków prawnych.

Czynność prawna pozorna:

1. może ukrywać inną czynność prawną, może być ona ważna, jeżeli zostały spełnione warunki dla ważności czynności prawnej,

2. może być początkiem dokonywania innych czynności prawnych - jeżeli zostały spełnione wszystkie warunki

Np. jeżeli nabywca nie wie, że transakcja ma charakter pozorny, to prawo chroni nabywcę. Czynność ukryta pod czynnością pozorną może być czynnością skuteczną - osoby działające w dobrej wierze skutecznie nabędą prawo od osoby, która dokonała czynności pozornej.

Ad. 3) BŁĄD - art. 84-86 i 88 kc

- jest to mylne wyobrażenie o rzeczywistości. Nie każdy błąd jest wada oświadczenia woli.

Jakie przesłanki decydują, że błąd stanowi wadę oświadczenia woli? - Muszą być spełnione łącznie 3 warunki:

1. błąd musi dotyczyć treści czynności prawnej - musi dotyczyć przedmiotu, podmiotu, praw i obowiązków stron. Najczęściej błędy dotyczą rzeczy (kopia, falsyfikat): jaka rzecz? jaka cena? Błędy nie dotyczą intencji,

2. błąd musi być istotny - osoba, która działała pod wypływem błędu nie złożyła by tego oświadczenia, gdyby wiedziała o błędzie,

3. ochrona osób, które są po drugiej stronie. Musi być spełniona jedna z trzech okoliczności:

1. albo druga strona spowodowała błąd, wywołała błąd, wprowadziła w błąd,

2. druga strona nie spowodowała błędu, ale o błędzie wiedziała,

3. druga strona o błędzie nie wiedziała, ale powinna błąd wykryć, ujawnić i poinformować o nim drugą stronę

Odstępstwa od wystąpienia 3 warunków:

1. jeżeli oświadczenie woli nie jest składane drugiej stronie, albo ma charakter nieodpłatny - wtedy wystarczą 2 pierwsze warunki aby błąd był istotny,

2. podstęp - błąd wywołany celowo, świadomie przez druga stronę. Nie potrzeba innych warunków - podstęp jest zawsze prawnie doniosły

SKUTKI BŁĘDU - czynność prawa jest ważna, jest skuteczna, ale podmiot, który złożył oświadczenie woli pod wpływem błędu może je unieważnić. Aby unieważnić to podmiot może się uchylić od skutków prawnych złożonego oświadczenia poprzez złożenie nowego oświadczenia. To oświadczenie powinno być złożone na piśmie w terminie 1 roku od wykrycia błędu - art. 88 kc

Ad. 4 - GROŹBA-SZANTAŻ - JEST TO PRZYMUS PSYCHICZNY. Ktoś wymusza oświadczenie woli celem zmuszenia kogoś do złożenia oświadczenia woli.

Jaka groźba jest wadą oświadczenia woli? Aby groźba była prawnie doniosła muszą być spełnione 3 warunki:

1. poważna,

2. realna,

3. bezprawna

Realna - należy sądzić, że grożący spełni tę groźbę.

Bezprawna - grożenie czymś jest sprzeczne z prawem. Pozbawienie życia człowieka - innego lub samego siebie - jest bezprawne. Groźba donosu jest groźba bezprawną. Nie wolno grozić donosem dla wymuszenia oświadczenia woli.

SANKCJA - SKUTEK PRAWNY - Czynność prawna dokonana pod wpływem groźby jest ważna, ale podmiot może uchylić się od skutków złożonego oświadczenia woli. Uchylenie się od skutków musi być dokonane w ciągu 1 roku od momentu, gdy stan obawy ustał.

21. FORMA CZYNNOŚCI PRAWNYCH I SKUTKI NIEZACHOWANIA FORM SZCZEGÓLNYCH.

Kodeks cywilny nie chcąc niepotrzebnie formalizować obrotu cywilnego, dopuszcza generalnie dokonywanie czynności prawnych w formie dowolnej, czyli czynności prawne mogą być dokonywane w formie ustnej, pisemnej.

Forma szczególna wymagana jest przez przepis prawa lub przez same podmioty.

Każda forma, która jest narzucona jest forma szczególną.

Forma pisemna zwykła

Jest dokonana wtedy, gdy treść oświadczenia woli jest utrwalona na piśmie i została opatrzona własnoręcznym podpisem.

Utrwalenie- nie ma wymagań co do nośnika, materiału- w miarę trwały byle zapisać.

Podpis - własnoręczny- oddaje istotę własna ręką

Prawo nie definiuje co to jest czy ma być czytelne czy nie sposób składania co ma przedstawić - podpis ma identyfikować osobę.

Co do podpisów są skrajne stanowiska:

• podpis na papierach wartościowych czekach wekslach - podpisanie się czytelnie nazwiskiem,

• podpis na testamentach - orzecznictwo liberalne - zrobić należy wszystko tak by nie sprzeciwić się woli np. podpis stosunkiem rodzinnym ciocia Grazia - jest wystarczający nie trzeba podpisywać się imieniem i nazwiskiem.

• Faksymile - nie jest podpisem własnoręcznym w niektórych przypadkach ustawa na to pozwala, aby podpisy były złożone podpisem mechanicznym.

Art. 921 ¹⁰

W pozostałych przypadkach formy pisemnej zwykłej musi być podpis własnoręczny.

Pismo z datą pewną

W celu potwierdzenia istnienia pisma w danym dniu - w przypadku ryzyka, że pismo zostało antydatowane. Datę pisma można potwierdzić

• u notariusza - z dniem wzmianki

• wzmiankowanie w piśmie urzędowym - z dniem tego pisma

• z dniem śmierci osoby podpisanej

Pismo z podpisem notarialnie poświadczonym

Własnoręczność podpisu została poświadczona przez notariusza. W obrocie przedsiębiorstwami, ustanowienie prokury, wpis do KRS

Forma aktu notarialnego

Regulowana przez prawo o notariacie. Notariusz sporządza wymogi ważności określone w „ustawie o notariacie” akt musi być stronom odczytany, podpisują strony i notariusz, notatka wówczas, gdy by wszystkie strony nie podpisały - dlaczego brakuje podpisu, akt notarialny zostaje u notariusza, stroną wydawane są odpisy, wypisy, które mają moc oryginału.

Elektroniczna forma czynności prawnych

Treść oświadczenia woli przekazywana jest w formie elektronicznej. Musi być zagwarantowana pewność co do tożsamości osoby, która składa oświadczenie woli oraz pewność co do integralności tego tekstu który jest napisany.

Art. 78 § 2 K.C.

Podpis elektroniczny bezpieczny- zaszyfrowany wg podpisu prywatnego i podpisu publicznego zaszyfrowanie i odszyfrowanie - na podstawie liczb pierwszych. Podpis musi być weryfikowany na podstawie ważnego certyfikatu.

Skutki nie dochowania formy szczególnej

Forma szczególna jest nakazywana przy pomocy przepisów prawnych.

Art. 99 § 2. Pełnomocnictwo ogólne powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie.

Art. 109². § 1. Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie. Przepisu art. 99 § 1 nie stosuje się.

Większość przepisów nie brzmi jednak tak jednoznacznie.

Art. 606 K.C - Umowa dostawy powinna być stwierdzona pismem.

Art.648 K.C - Art. 648. § 1. Umowa o roboty budowlane powinna być stwierdzona pismem.

Art. 158 K.C - Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości

Art. 522 K.C - Umowa o przejęcie długu powinna być pod nieważnością zawarta na piśmie. To samo dotyczy zgody wierzyciela na przejęcie długu.

Trzy SKUTKI

1. nieważność, - bezwzględna nieważność czynności prawnej,

2. ograniczenie dowodowe - (nie ma zastosowania w obrocie profesjonalnym) podmiot, który nie dopełnił formy pisemnej nie może przed sądem powoływać się na dowód przesłuchania stron, zeznań świadków. Jeśli nie wynika spór umowa jest ważna.

W kilku przypadkach sąd dopuści dowody:

2. kiedy obie strony się na to zgodzą,

3. wówczas, gdy żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą,

4. któraś ze stron przedstawi uprawdopodobnienie na piśmie (że transakcja miała miejsce, korespondencja miedzy stronami, która dowodzi, że umowa mogła mieć miejsce)

3. Ograniczenie skutków czynności prawnej

nie dochowanie formy czynności prawnej nie zaskutkuje nieważnością tej formy, lecz spowoduje ograniczenie lub istotną zmianę.

REGUŁA I

Przepis prawny albo umowa między stronami wskazuje (oznacza) sankcje (co będzie gdy forma umowy nie zostanie dochowana)

REGUŁA II

Przepis prawny lub umowa nakładają obowiązek określonej formy, ale nie określają skutków niedochowania

Art. 660 K.C. - Umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż rok powinna być zawarta na piśmie. W razie niezachowania tej formy poczytuje się umowę za zawartą na czas nie oznaczony.

Nie dochowanie formy powoduje, że umowa jest umową na czas nieokreślony, że umowę można rozwiązać łatwiej- z zachowaniem terminów.

Forma pisemna zwykła	Wszystkie inne formy szczególne	Forma
Skutek nie zachowania polega na ograniczeniach dowodowych	Nieważność czynności prawnej	sankcja

Jeżeli nie przewidziano jaki skutek (sankcja) wówczas stosujemy w.w. tabelkę.

Jaką formę zastosować do czynności następczej?

Przy formie pisemnej zwykłej - lustrzane odbicie zmiana w tej samej formie. Gdy w formie aktu notarialnego udzielono pełnomocnictwa dla odwołania, odstąpienia nie wymaga się formy aktu notarialnego wystarczy forma pisemna zwykła.

Art. 77 K.C.

Art. 77. § 1. Uzupełnienie lub zmiana umowy wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia.

§ 2. Jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron, jak również odstąpienie od niej albo jej wypowiedzenie powinno być stwierdzone pismem.

§ 3. Jeżeli umowa została zawarta w innej formie szczególnej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia; natomiast odstąpienie od umowy albo jej wypowiedzenie powinno być stwierdzone pismem.

22. Zdolność do czynności prawnych osób fizycznych.

Zdolność do czynności prawnej określa możliwość dokonywania czynności prawnych, a więc określa stopień samodzielności podmiotów w obrocie cywilno- prawnym.

Zdolność do czynności prawnej u osoby fizycznej.

Nie każda osoba fizyczna ma zdolność do czynności prawnej.

Wiek- czynnik kształtujący zdolność do czynności prawnej.

0-13 lat człowiek nie ma zdolności do czynności prawnej. Brak zdolności do czynności prawnej

Osoba 13 letnia ma ograniczona zdolność do czynności prawnych.

Osoba, która ukończyła 18 lat ma pełną zdolność do czynności prawnej.

Ubezwłasnowolnienie- dokonuje się mocą orzeczenia sądu. Ubezwłasnowolnia się w interesie osoby ubezwłasnowolnionej. Przyczyny natury medycznej i natury społecznej.

Przyczyny natury medycznej:

• nie do rozwój umysłowy,

• choroba psychiczna i inne zaburzenia czynności psychicznych.

Sąd może ubezwłasnowolnić, z tych przyczyn o ile:

• dana osoba nie jest w stanie pokierować swoim postępowaniem (ubezwłasnowolnienie całkowite)

• istnieje konieczność udzielenia pomocy tej osobie dla prowadzenia jej spraw (ubezwłasnowolnienie częściowe)

Ubezwłasnowolnienie całkowite:

• konieczność udzielenia pomocy dla prowadzenia jej spraw.

W przypadku całkowitego ubezwłasnowolnienia- następuje utrata zdolności do czynności prawnej (osoba musi mieć co najmniej 13 lat) osobie przyznaje się opiekuna - który będzie dokonywał czynności prawnych w jej imieniu, będzie jej przedstawicielem ustawowym

Ubezwłasnowolnienie częściowe- ograniczenie zdolności do czynności prawnej (dal osoby pow. 18 roku życia) dla tej osoby powołuje się kuratora, który będzie pomagać tej osobie w prowadzeniu spraw.

Zawarcie małżeństwa przez kobietę może wpływać na zdolność do czynności prawnej. Za zgodą sądu wyrażenie zgody na ślub 16- letniej kobiety. Kobieta uzyskuje pełną zdolność do czynności prawnej. Jeżeli małżeństwo ustaje wówczas kobieta nie traci zdolności do czynności prawnej.

Pełna zdolność do czynności prawnej- oznacza kompetencje do wykonywania wszelkich czynności w rozumieniu prawa cywilnego.

Brak zdolności do czynności prawnych osoby te nie mogą skutecznie dokonywać czynności prawnych - czynności są nie ważne. W imieniu tych osób dokonują przedstawiciele ustawowi- rodzice opiekunowie.

Od tej reguły istnieje wyjątek Art. 14 § 2 K.C. - pewne kategorie czynności - gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.

Warunki skutecznego wykonania czynności prawnych przez osobą nie posiadającą zdolności do czynności prawnych

• podmiot musi zawrzeć umowę,

• umowa musi należeć do umów powszechnie zawieranych,

• umowa musi należeć do umów drobnych w bieżących sprawach życia rodzinnego.

Pierwsze 3 to umowa bagatelna

• nie mogą pociągać za sobą rażącego pokrzywdzenia osoby nie posiadającej zdolności do czynności prawnych,

• umowy musza być natychmiast wykonane nie mogą pociągać postanowień na przyszłość.

Ograniczona zdolność do czynności prawnej

Dysponują nią podmioty między 13 a 18 rokiem życia oraz osoby częściowo ubezwłasnowolnione.

Podmioty, mogą dokonywać skutecznie czynności prawnych. Na ile skutecznie?

Poza przypadkami wymienionymi dla wszystkich innych potrzeba zgody przedstawiciela ustawowego. Są czynności, które mogą być wykonywane samodzielnie:

• czynności, które nie mają charakteru zobowiązaniowego i rozporządzającego (przyjęcie darowizny)

• nie musi mieć zgody na dokonywanie czynności umów bagatelnych, każda umowa bagatelna jest ważna musi spełnić 3 pierwsze warunki umowy bagatelnej.

• na czynności rozporządzające własnym zarobkiem ( zarobek należy rozumieć szeroko)

• dysponowanie przedmiotami, które zostało przekazane do swobodnej dyspozycji przez przedstawiciela ustawowego

Ustawodawca przewiduje, że pewnych czynności nie można wykonać nawet za zgodą przedstawiciela ustawowego:

np. nie można sporządzić testamentu,

uznanie dziecka przez mężczyznę

dla niektórych czynności nie jest wystarczająca zgoda przedstawiciela ustawowego - wymagana jest zgoda sądu.

zarząd majątkiem dziecka w sprawach istotnych może nastąpić tylko za zgodą sądu.

Udzielanie zgody.

Zgoda powinna być wyrażona najpóźniej w momencie dokonywania czynności. Ale w przypadku umów możliwe jest udzielenie zgody po jej dokonaniu tzw. Potwierdzenie umowy. Kontrahent może wyznaczyć termin na wyrażenie zgody na zawarcie umowy - brak odpowiedzi czyni umowę nieważną. Umowa zawarta bez zgody przedstawiciela nazywana jest umową kulejącą - umowa nabywa pełne prawa od dnia jej zawarcia w momencie potwierdzenia przez przedstawiciela ustawowego. Forma pochodna - forma zgody pochodzi od formy czynności prawnej dla której zgody jest wyrażana (np. akt notarialny).

23. Pełnomocnictwo.

Pełnomocnikiem jest osoba reprezentująca inną osobę. Źródłem umocowania pełnomocnika jest oświadczenie woli mocodawcy (jednostronna czynność prawna). Złożenie oświadczenia woli, a nie na podstawie umowy. Pełnomocnictwo nie może być udzielone wbrew własnej woli. Udzieleniu pełnomocnictwa przeważnie towarzyszy inny stosunek prawny.

Przesłanki skutecznego działania pełnomocnika:

I. posiadanie umocowania do działania w cudzym imieniu (pełnomocnictwa), upoważnienia, oświadczenia woli mocodawcy

Rodzaje pełnomocnictw: ( 3 rodzaje)

pełnomocnictwo ogólne,

pełnomocnictwo szczególne

pełnomocnictwo rodzajowe

Pełnomocnictwo ogólne- do dokonywania czynności prawnych w zakresie zwykłego zarządu. Dla ogólnego pełnomocnictwa wymagana jest forma pisemna zwykła pod rygorem nieważności.

Art. 99 § 2

§ 2. Pełnomocnictwo ogólne powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie

Pełnomocnictwo szczególne- do dokonania jednej określonej czynności prawnej. Pełnomocnictwo rodzajowe- do dokonywania czynności określonej umowy np. pełnomocnictwo dla sprzedawcy w sklepie do zawierania umów sprzedaży.

Pełnomocnictwo rodzajowe - do dokonywania wielu czynności określonego rodzaju.

Reguła formy pochodnej czynności prawnej.

Forma umocowania pochodzi od formy czynności prawnej np. kupno domu. Umocowanie do czynności, która jest możliwa w określonej formie wobec tego umocowanie w takiej określonej formie. Pełnomocnik może nie wykraczać poza granice umocowania. Jeżeli przekracza umocowanie lub działa bez umocowania: rzekomy pełnomocnik - falsus procurator. Jednostronna czynność prawna - dokonana przez rzekomego pełnomocnika jest czynnością nieważną. Jeżeli zawarta jest umowa wówczas jest to tzw. umowa kulejąca - jej skuteczność zależy od potwierdzenia mocodawcy.. Kontrahent może wyznaczyć termin, termin jest wiążący dla mocodawcy.

Pełnomocnik ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą wobec każdej osoby co do której wyrządził szkodę swoim działaniem działając poza zakresem umocowania.

zdolność pełnomocnika do czynności prawnych (nie musi być pełna!!!) - ukończone 13 lart i nie został całkowicie ubezwłasnowolniony

Pełnomocnictwo opiera się na zaufaniu. Czynność prawna musi się nadawać do dokonania przez mocodawcę i pełnomocnika. Nie można powoływać pełnomocnika do czynności której samemu nie można wykonać. Czynność musi się nadawać do wykonania przez pełnomocnika. W prawie Polskim duży liberalizm np. zawarcie małżeństw. Testamentu nie można sporządzić przez pełnomocnika, nie można wyznaczyć pełnomocnika do uznania dziecka.

Pełnomocnik musi ujawnić, że działa w cudzym imieniu i w czyim imieniu działa -rygor bezwzględnej nieważności.

Wygaśnięcie pełnomocnictwa.

Pełnomocnictwo można udzielić na określony czas wówczas pełnomocnictwo wygasa po upływie tego czasu. Pełnomocnictwo można odwołać w każdym czasie chyba, ze jest pełnomocnictwo nieodwołalne. ( np. często spłaty kredytu)

Pełnomocnictwo wygasa wraz ze śmiercią pełnomocnika lub mocodawcy. Możliwe jest zaznaczenie w umocowaniu, że pełnomocnik może dokończyć czynności objętej umocowaniem nawet po śmierci mocodawcy.

24. Prokura- najszersze pełnomocnictwo w prawie polskim. Jest to pełnomocnictwo handlowe. Osoba, która uzyskuje takie pełnomocnictwo jest Prokurentem.

Art. 109¹. § 1. Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

§ 2. Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Art. 109². § 1. Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie. Przepisu art. 99 § 1 nie stosuje się.

§ 2. Prokurentem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

Art. 109³. Do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności.

Art. 109⁴. § 1. Prokura może być udzielona kilku osobom łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie.

§ 2. Kierowane do przedsiębiorcy oświadczenia lub doręczenia pism mogą być dokonywane wobec jednej z osób, którym udzielono prokury łącznie.

Art. 109⁵. Prokurę można ograniczyć do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa (prokura oddziałowa).

Art. 109⁶. Prokura nie może być przeniesiona. Prokurent może ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności.

Art. 109⁷. § 1. Prokura może być w każdym czasie odwołana.

§ 2. Prokura wygasa wskutek wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru, a także ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji oraz przekształcenia przedsiębiorcy.

§ 3. Prokura wygasa ze śmiercią prokurenta.

§ 4. Śmierć przedsiębiorcy ani utrata przez niego zdolności do czynności prawnych nie powoduje wygaśnięcia prokury.

Art. 109⁸. § 1. Udzielenie i wygaśnięcie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestru przedsiębiorców.

§ 2. Zgłoszenie o udzieleniu prokury powinno określać jej rodzaj, a w przypadku prokury łącznej także sposób jej wykonywania.

Art. 109⁹. Prokurent składa własnoręczny podpis zgodnie ze znajdującym się w aktach rejestrowych wzorem podpisu, wraz z dopiskiem wskazującym na prokurę, chyba że z treści dokumentu wynika, że działa jako prokurent

Prokury udziela przedsiębiorca, który podlega wpisowi do rejestru. Prokury udziela się na piśmie pod rygorem nieważności. Prokurentem może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnej. Prokura podlega wpisowi do rejestru wraz z notarialnie poświadczonym podpisem prokurenta. Zakres umocowania określony jest ustawowo. Przedsiębiorca nie upoważnia - zakres umocowania oznaczony jest ustawowo. (Ograniczenie wprowadzone do prokury będzie skuteczne tylko w stosunku miedzy przedsiębiorcą a prokurentem.)

Zakres prokury - Prokura obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Na niektóre czynności prokurent musi mieć specjalne umocowanie. (109 ³)

Pełnomocnictwo do poszczególnych czynności:

1. zbycie przedsiębiorstwa,

2. zbycie i obciążenie nieruchomości np.. hipoteka, użytkowanie nieruchomości

3. oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania innej osobie (dzierżawa, użytkowanie, leasing, użyczenie)

Prokura łączna- dla skutecznego działania prokurenta nie wystarczy dokonanie czynności przez samego prokurenta, ale dodatkowo przez jednego lub większej liczby prokurentów. (gdy mocodawca jest nieufny)

Prokura oddziałowa- polega na tym, że prokurent jest upoważniony do dokonywania czynności prawnych związanych z oddziałem przedsiębiorstwa.

Wygaśnięcie prokury:

1. odwołanie prokury ( w każdej chwili),

2. gdy przedsiębiorstwa zostaje wykreślony z rejestru,

3. gdy przedsiębiorca upadnie,

4. gdy zostaje otwarte postępowanie likwidacyjne,

5. gdy przedsiębiorstwo zostaje przekształcone,

6. śmierci prokurenta.

(Śmierć przedsiębiorcy nie powoduje wygaśnięcia prokury)

Prokura jest niezbywalna nie można przenieść na inny podmiot. Prokurent może ustanowić pełnomocników - dla pełnomocnictwa szczególnego rodzajowego.

PRAWO RZECZOWE

1. SYSTEMATYKA PRAW RZECZOWYCH

Prawo rzeczowe -w znaczeniu podmiotowym jest to takie prawo, które łącznie odpowiada dwu cechom:

* dotyczy rzeczy

* jest prawem bezwzględnym - a więc skutecznym wobec każdego brak choćby jednej z tych cech powoduje, że dane prawo nie należy do kategorii praw rzeczowych.

Prawo rzeczowe reguluje stosunki własnościowe.

Prawo rzeczowe - w znaczeniu przedmiotowym oznacza zespół przepisów , które regulują formy prawne korzystania z rzeczy przybierające postać podmiotowych praw rzeczowych.

Jest więc zespołem źródeł prawa regulującego problematykę podmiotowych praw rzeczowych.

Źródła prawa rzeczowego:

Księga II Kc

ustawy, np. z 6.07.82r. o księgach wieczystych,

fragmenty kpc,

Ustawodawca przyjął katalog zamknięty praw rzeczowych .Obowiązuje zasada numerus clausus (tzn. praw rzeczowych jest tyle, ile ich ustanowi ustawodawca).

2. CHARAKTER PRAW RZECZOWYCH

Cechy praw rzeczowych:

- są skuteczne względem wszystkich - erga omnes- mają charakter bezwzględny np. własność - w przeciwieństwie do spraw względnych np. wierzytelności, w przeciwieństwie do praw bezwzględnych prawa względne są skuteczne jedynie wobec określonej osoby ( tzn. określone roszczenie wobec oznaczonej osoby lub osób)

- z praw rzeczowych wynika powszechny obowiązek nie czynienia czegokolwiek co miałoby te prawa naruszać,

-ochrona praw rzeczowych przed naruszeniem przysługuje względem każdego, kto takie prawo narusza.

- prawu rzeczowemu przysługuje pierwszeństwo przed prawami i roszczeniami osobistymi.

- jawność praw rzeczowych - jest gwarancją ich ochrony i poszanowania przez osoby trzecie. Metodą ujawniania praw rzeczowych (np. własności) jest posiadanie rzeczy

-charakterystyczną ich cechą jest trwałość

Klasyfikacja praw rzeczowych przyjęta przez polskiego ustawodawcę:

1. Prawo własności

2. użytkowanie wieczyste

3.Ograniczone prawa rzeczowe ( prawa do korzystania z rzeczy cudzej ) W skład wchodzą :

a) użytkowanie

b) służebność

c) zastaw

d) spółdzielcze własnościowe prawo do lokali ( reguluje je prawo spółdzielcze)

e) hipoteka ( uregulowana w ustawie o księgach wieczystych)

Wszystkie prawa rzeczowe należą do kategorii praw majątkowych. Trzeba też wyróżnić prawa:

* samodzielne ( własność, użytkowanie wieczyste i spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu):

* związane ( służebność - związana z własnością nieruchomości );

* akcesoryjne ( zastaw, hipoteka)

Wyróżniamy też:

*prawa niezbywalne ( użytkowanie oprócz time sparingu, służebności osobiste)

*prawa zbywalne ( reszta).

3. TREŚĆ I WYKONYWANIA PRAWA WŁASNOŚCI

Własność - prawo własności to podstawowe , najpełniejsze prawo rzeczowe

Treść prawa własności :

* prawo własności wynika ze stosunku własności jaki istnieje między właścicielem, a wszystkimi innymi podmiotami,

* właściciel jest osobą uprawnioną, natomiast zobowiązany- do nienaruszania prawa własności - jest każdy inny podmiot

Na czym polega prawo własności?

Na własność składa się tzw. triada uprawnień właściciela :

1. prawo właściciela do posiadania rzeczy,

2. prawo do używania i pobierania pożytków - korzystanie

3. prawo do rozporządzania, dysponowania z wyłączeniem innych osób (podmiotów) - inni muszą się powstrzymywać od działań, jeśli nie to właścicielowi przysługuje skuteczne przeciwdziałanie

ad.1. Posiadanie rzeczy:

to pewien stan faktyczny, polega na faktycznym władztwie człowieka rzeczą z zamiarem władania tą rzeczą dla siebie,

Należy odróżnić prawo do posiadania od posiadania.

Na posiadanie składają się dwa elementy:

• faktyczne władztwo nad rzeczą

• wola wykonywania tego władztwa jak właściciel (aby być posiadaczem -muszę mieć zamiar posiadania dla siebie)

Każdy właściciel ma prawo do posiadania, każdy najemca ma prawo do posiadania, złodziej - posiada rzecz - ale nie ma prawa do posiadania!!!

Dzierżyciel- to osoba, która włada rzeczą, ale nie posiada tej rzeczy.

Prawo chroni posiadaczy - nawet złodzieja.

Posiadaczem może być właściciel rzeczy jak i osoba, która zabrała czyjąś rzecz ruchomą w celu przywłaszczenia.

Wyróżniamy 2 podstawowe rodzaje posiadania:

*1 posiadanie samoistne - posiadacz samoistny to taki, który włada rzeczą jak właściciel

np. złodziej- zabrał rzecz, oznajmiając wszem, że jest właścicielem,

np. posiadacz gruntu, włada gruntem ale okazuje się , że część gruntu należy do kogoś innego

• 2 posiadanie zależne - posiadacz zależny , to ten który włada rzeczą jak użytkownik, najemca, dzierżawca, zastawnik,

(właściciel oddał mu rzecz w posiadanie zależne, podmiot, który wziął rzecz w użyczenie)

Posiadanie może być:

*1 . zgodne z prawem - posiadacz , który ma tytuł prawny, kupił rzecz , wynajął rzecz, użytkuje

*2. posiadanie bezprawne - posiadacz nie ma tytułu prawnego do rzeczy, bezprawnie posiada rzecz

Posiadanie bezprawne może być :

• w dobrej wierze - ma mylne, ale usprawiedliwione okolicznościami przekonanie, że posiada tytuł prawny do władania rzeczą,

np .kupił kradzione narty,

np. ten kto sprzedał był ubezwłasnowolniony

• w złej wierze - nie ma tytułu prawnego, wie o tym, że nie posiada tytułu prawnego

Ochrona posiadania:

Polega na tym, że ustawodawca w art.339-341 KC formułuje domniemania, że posiadacz jest samoistnym, ciągłym, zgodnym z prawem, a gdyby nie był zgodnym z prawem, to posiada w dobrej wierze. Czyli , że posiadacz jest właścicielem.

Uprawnieniem właściciela, które składa się na treść prawa własności jest też:

uprawnienie do pobierania pożytków i innych przychodów z rzeczy : Właściciel może z rzeczy pobierać :

1. pożytki naturalne lub cywilne :

a) dochody, które rzecz przynosi z tyt. stosunku prawnego, np.. czynsz,

b) płody rzeczy, np. zboże

c) odłączone od rzeczy części składowe, np.,żwir, piasek, gliny

2.pożytki prawa - dochody jakie prawo przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem, np. odsetki od wkładów bankowych.

Pożytki zwykle przysługują właścicielowi, ale mogą również przysługiwać użytkownikowi wieczystemu, dzierżawcy.

Rozporządzanie ius disponendi - uprawnienie do rozporządzenia rzeczą obejmuje dwojakiego rodzaju uprawnienia:

1. wyzbycie się własności, zrzeczenie się własności, przeniesienie na inną osobę, rozporządzenie na wypadek śmierci

2. uprawnienie do obciążenia rzeczy ,np. oddanie w dzierżawę, ustanowienie ograniczonych praw rzeczowych,

3. zniesienie prawa własności, np. porzucenie rzeczy, zniszczenie jej,

Jest to rozporządzanie rzeczą w granicach poruszania się własności

Granice prawa własności są 3 wyznaczniki granic treści prawa własności :

1. ustawy

2. zasady współżycia społecznego

3. społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa własności

ad.1. przepisy prawne - granice własności wyznaczają nie poszczególne przepisy , lecz całokształt obowiązującego ustawodawstwa, mogą to być przepisy prawa cywilnego jaki przepisy np. prawa administracyjnego. Przepisy te odsyłają do norm moralnych.

ad.2. normy moralne mówią też, w jakich granicach należy korzystać z rzeczy,

ad.3 - chodzi tu o korzystanie, rozporządzanie rzeczą zgodnie z jej społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy ( tzn. ten sam rodzaj rzeczy w zależności gdzie ta rzecz położona, w jakim miejscu- będzie daną rzecz obowiązywać) .

4. PRAWA SĄSIEDZKIE

Z faktu sąsiedztwa nieruchomości wynika wzajemna między nimi zależność. Wśród przepisów sąsiedzkich zawartych w art. 144-154 k.c. można wyróżnić:

* przepisy ograniczające oddziaływania na nieruchomości sąsiednie

* przepisy określające sposób korzystania przez sąsiadów z przygranicznych pasów ziemi

* przepisy przewidujące możność ustanowienia pewnych służebności

* przepisy normujące problemy związane z granicami

Właściciel korzystający ze swej nieruchomości może w szerszym lub węższym zakresie oddziaływać na grunt sąsiedni. Określa się to w doktrynie mianem immisje.

Immisje to działanie na gruncie własnym, którego skutki odczuwa grunt sąsiada.

Immisje dzielimy na :

• bezpośrednie, pośrednie

• pozytywne, negatywne

• materialne i niematerialne

Immisje bezpośrednie- polegają na skierowaniu pewnych substancji na grunt sąsiedni za pomocą specjalnych urządzeń, np. na sztucznym skierowaniu nadmiaru wody opadowej ( są zbliżone do fizycznej ingerencji) Immisje te, jak i fizyczna ingerencja w cudzą własność są zakazane.

Immisje pośrednie - pośrednio oddziałują na grunt sąsiada, np. wskutek wytwarzania hałasu

- immisje pośrednie materialne- polegają na przenikaniu na nieruchomość sąsiednią cząstek materii lub pewnych sił ( np. pyły, hałasy)

- immisje pośrednie niematerialne- to te, które oddziałują na psychikę właściciela tej nieruchomości, poczucie bezpieczeństwa, estetyki ( np. uczucie zagrożenia może wywoła nagromadzenie na sąsiednim gruncie materiałów łatwopalnych)

Immisje pośrednie są dozwolone, ponieważ nie powodują ingerencji w cudzą własność. Ze względu jednak na potrzeby gruntów sąsiednich ustawa częściowo je ogranicza.

Do immisji objętych tym przepisem można zaliczyć: wytwarzanie cieczy, pary, dymu, pyłu, gazów. ciepła, hałasu, spalin, zapachów, wstrząsów, hodowlę pszczół.

Ochrona właściciela przed działaniem szkodzącym immisji:

1. jest to roszczenie negatoryjne - z art. 222 § 2 kc- które obejmuje roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

2. art. 415k.c - naruszenie musi być zawinione - kto z winy swej wyrządził szkodę jest zobowiązany do jej naprawienia.

3. art.24 k.c.- ochrona w przypadku naruszenia dobra osobistego, np. naruszenie zdrowia wskutek hałasu.

Szczególny wypadek ujemnego oddziaływania na grunt sąsiedni normuje art.147 k.c. „Właścicielowi nie wolno dokonywać robót ziemnych w taki sposób, żeby to groziło nieruchomościom sąsiednim utratą oparcia”.

Nie można dokonywać w szczególności na swym gruncie wykopów, które mogłyby zagrozić stabilności budynku sąsiada.

Art. 144 k.c. chroni nie tylko interesy sąsiadów, ale ma pewne znaczenie dla ochrony środowiska naturalnego. Naruszenie tego art. rodzi dla właściciela gruntu sąsiedniego roszczenie negatoryjne o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zaniechanie naruszeń.

Służebność w stosunkach sąsiedzkich

Szczególną rolę pełni służebność drogi koniecznej

Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub należących do tej nieruchomości budynków gospodarczych, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej.

Właścicielowi przysługuje roszczenie o ustanowienie służebności drogi koniecznej.

Ustanowienia służebności drogi koniecznej może również żądać posiadacz samoistny nieruchomości. Tu może być ustanowiona jedynie służebność osobista (tylko dla niego).

Możliwość ustanowienia służebności pojawia się również w razie przekazania granicy gruntu sąsiedniego przy wnoszeniu budynku. Właściciel sąsiedniego gruntu może żądać albo wynagrodzenia za ustanowienie służebności, albo wykupienie zajętej części gruntu, jak również tej części, która na skutek budowy straciła dla niego znaczenie gospodarcze.

Służebność drogi koniecznej: - jest ustanawiana umownie, za zgodą sąsiada, w przypadku jej braku - na drodze orzeczenia sądu.

Obowiązkiem Sądu jest zbadać:

1. czy rzeczywiści brak jest dostępu,

2. droga konieczna musi być przeprowadzona jak najmniejszym ubytkiem dla nieruchomości obciążonej na koszt osoby wnioskującej o drogę konieczną,

3. jeżeli odpadną konieczności ustanowienia tej drogi, to właściciel obciążonej nieruchomości może wnioskować o jej ustanie

art. 153 kc - spory gruntowe są rozstrzygane albo:

1. na drodze administracyjnej,

2. na drodze sądowej

art. 153 kc - trzy kryteria ustalenia granic: (zarówno dla sądów jak i organów administracyjnych)

1. rozstrzygnięcie według stanu prawnego: ewidencja gruntów, budynków i w księgach wieczystych,

2. jeśli ustalenie stanu prawnego jest niemożliwe ustala się przebieg granicy wg ostatniego stanu spokojnego posiadania,

3. jeśli i to jest niemożliwe - ustalenie granic z uwzględnieniem wszelkich okoliczności (z reguły jest to według stanu obecnego użytkowania z ewentualnym odszkodowaniem dla jednej ze stron).

Te kryteria można stosować tylko i wyłącznie według w/w kolejności.

5. POJĘCIE I RODZAJE WSPÓŁWŁASNOŚCI

Prawo własności w stosunku do jednej rzeczy przysługuje większej liczbie właścicieli niż jeden, niepodzielnie.

Każdy współwłaściciel jest właścicielem niepodzielnej rzeczy.

Naturę prawa współwłasności określają 3 cechy:

1. jedność podmiotu (jest nim ta sama rzecz)

2. wielość podmiotów, (wspólne prawo należy do kilku osób)

3. niepodzielność wspólnego prawa (każdy ze współuprawnionych ma prawo do całej rzeczy)

Mamy dwa rodzaje współwłasności:

I . współwłasność łączna - charakteryzuje się tym, że udziały albo w ogóle nie występują albo nie muszą, nie są oznaczone. Nadto współwłasność łączna nie jest prawem samodzielnym. Jest zawsze związana z innym stosunkiem prawnym. Nie można jej znieść i dzieli los tego innego stosunku prawnego. Występuje dość często.

Stosunek o charakterze osobistym jako podstawa współwłasności:

• wspólność ustawowa ( majątek współmałżonków - art.31 Kr i o z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje m.małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek)

• spółka cywilna ( jest tam współwłasność łączna -między wspólnikami-majątek w czasie trwania sp-ki jest niewzruszalny))

• spółka jawna

Powstanie tego stosunku osobistego kreuje na przyszłość powstanie wspólności łącznej. Wspólność majątkowa w związku małżeńskim to przykład wspólności łącznej. Majątek małżeński jest niepodzielny. Po ustaniu tej wspólności, zanika współwłasność łączna - zmienia się w ułamkową.

II.współwłasność w częściach ułamkowych - polega na tym, że własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom, z tym, że każdy z podmiotów ma w niej ułamkowo określony udział. Żadnemu ze współwłaścicieli nie przysługuje na własność fizycznie wydzielona część rzeczy.

Współwłaściciel ma prawo do:

• współposiadania,

• współkorzystania,

• współrozporządzania,

Udział Prawo własności całej rzeczy przysługuje wszystkim współwłaścicielom niepodzielnie, udział natomiast jest prawem, które należy wyłącznie do właściciela.

1. każdy ze współwłaścicieli może samodzielnie rozporządzać swoim udziałem, bez zgody pozostałych współwłaścicieli -może sprzedać, zastawić, obciążyć go,

2. może doprowadzić do podziału rzeczy dla używania (podział QUO AD USUM):

• podział w czasie np. samochód,

• podział w przestrzeni np. dom (w pionie lub w poziomie),

• podział dochodami np. w dzierżawie

6. ZARZĄD RZECZĄ WSPÓLNĄ

Do najważniejszych rzeczy należy zarząd rzeczą wspólną - dokonywanie czynności prawnych, faktycznych w stosunku do rzeczy.

W wypadku zarządu rzeczą wspólną chodzi o pogodzenie sprzecznych nieraz interesów kilku wspólników. Każdy ze wspólników ma prawo i obowiązek brać udział w zarządzaniu rzeczą wspólną.

np. pomalowanie pokoju, wynajęcie pomieszczenia - to czynności zarządu rzeczą wspólną. Sprawują go współwłaściciele.

Możemy wyróżnić zarząd : -umowny

-sądowy

-ustawowy

• zarząd umowny - jest najkorzystniejszy, oznacza np. powołanie zarządcy wyposażonego w plenipotencje (może być jeden ze współwłaścicieli lub osoba trzecia).

• jak nie ma zgody to mamy do czynienia z zarządem ustawowym tzn. wspólną rzeczą zarządzają wszyscy współwłaściciele wg zasad określonych w ustawie.

• zarząd sądowy- każdy ze współwłaścicieli ma prawo zwrócić się do sądu o rozstrzygnięcie spraw spornych

Rozróżniamy czynności zarządu - zwykły i wykraczający poza zwykły zarząd: (zarząd ustawowy)

1. czynności zwykłego zarządu rzeczą wspólną -do tych czynności potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli,

2. czynności przekraczające zwykły zarząd -potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli , jeśli brak tej zgody każdy ze współwłaścicieli może wystąpić do sądu o zgodę dla tej czynności.

Podział czynności zależy od kryterium:

1. od wartości czynności → finansowe,

2. funkcja, charakter czynności:

• czy to jest czynność o charakterze bieżącym, eksploatacyjnym,

• czy to jest czynność o charakterze nadzwyczajnym, rzadko dokonywana

W ramach praw i obowiązków współwłaściciele wg udziałów ponoszą koszty i czerpią pożytki.

7. ZNIESIENIE WSPÓŁWŁASNOŚCI

Współwłasność - według ustawodawcy nie powinna być stosunkiem trwałym.

Jedyny wyjątek, to kiedy współwłaściciele podpiszą umowę, że przez maksymalnie 5 lat nie zniosą współwłasności. Można tą umowę np. po 5 latach też wielokrotnie ponowić, ale potrzebna jest decyzja wszystkich współwłaścicieli.

przedmiotem zniesienia współwłasności mogą być tylko rzeczy samoistne, a nie składowe.

każdemu ze współwłaścicieli, bez względu na wielkość udziału w rzeczy wspólnej, przysługuje nie ulegające przedawnieniu roszczenie o zniesienie współwłasności (art.220 k.c.)

Zniesienie współwłasności to doprowadzenie do sytuacji, po której rzecz ma jednego właściciela.

Zniesienie współwłasności może to nastąpić w dwóch trybach:

1. umownie - wszyscy współwłaściciele muszą się zgodzić

2. sądownie - jeśli nie ma zgody współwłaścicieli

Zniesienie (podział) nie może być sprzeczne z przepisami ustawy

lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy

nie może pociągać istotnych zmian rzeczy lub zmniejszenia jej wartości

Sposoby zniesienia współwłasności - sposób wyjścia z niepodzielności (w obu trybach):

1. podział fizyczny rzeczy - przeważnie wedle udziału, ale strony mogą się umówić inaczej.

2. przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty wobec pozostałych,

3. sprzedaż rzeczy i podział ceny (podział cywilny):

1. sprzedaż na licytacji publicznej,

2. sprzedaż z wolnej ręki

Dodatkowe uwagi:

1. sposobem podstawowym jest pierwszy. Jeżeli jeden ze współwłaścicieli zażąda kawałka rzeczy, to jeżeli rzecz jest fizyczna i prawnie i ekonomicznie podzielna to reszta musi się zgodzić chociażby sądownie,

2. sąd nie może sprzedać rzeczy z wolnej ręki - tylko licytacja publiczna

8. SPOSOBY USTANOWIENIA ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALI

Szczególnym sposobem podziału nieruchomości w celu zniesienia współwłasności jest wyodrębnienie własności lokali.

Ustawa z 1994r. o własności lokali stwierdza, że odrębną własność lokali można ustanowić :

1. w drodze umowy

2. jednostronnego oświadczenia woli właściciela nieruchomości

3. orzeczenia sądu znoszącego współwłasność

ad.a) drogą umowy -właściciel zabudowanego gruntu zawiera umowę z nabywcą lokalu

- może być umowa odpłatna (sprzedaży),

- nieodpłatna (darowizna)

- zamiany

musi mieć formę aktu notarialnego, pod rygorem nieważności,

wpis do księgi wieczystej - ma charakter konstytutywny, wpis rodzi prawo własności

ad.b) jednostronne oświadczenie woli - dokonuje właściciel gruntu:

- dla siebie,

- pod sprzedaż, darowiznę, zamianę

musi być forma aktu notarialnego

konieczny jest wpis do księgi wieczystej

ad.c) mocą orzeczenia Sądu

• orzeczenie znoszące współwłasność

Sąd ustanawia współwłaścicieli - właścicielami lokali,

potrzebny jest wpis do księgi wieczystej

Sądowe zniesienie współwłasności następuje w postępowaniu nieprocesowym

Wszystkie te drogi poprzedzane są wydaniem zaświadczenia przez organ administracyjny, że lokal jest lokalem samodzielnym. Nie można go kwestionować na drodze sądowej.

9. SKUTKI PRAWNE POWSTANIA ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALI

1. Część budynku staje się odrębną nieruchomości lokalową

2. powstanie nieruchomość wspólna, obejmuje wszystko to co było nieruchomością gruntową, a nie weszło w skład wyodrębnionych lokali (dach, strych, piwnice, studnia, schody, działka gruntu) i służy do wspólnego użytku.

Nieruchomość wspólna stanowi współwłasność (współwłasność szczególna) w częściach ułamkowych.

Wielkość udziałów zależy od sposobu wyodrębniania lokali - sukcesywnie czy łącznie.

W trybie łącznym umowa może określać wielkość udziałów. Jeśli tego nie określa lub lokale wyodrębnione zostały sukcesywnie - ułamek

Wielkość lokalu w m ²

Wielkość w m² wszystkich lokali

stosuje się to również, gdy nie ma zgody na łączne wyodrębnienie lokalu

Jest to współwłasność przymusowa - nie można jej znieść, musi istnieć tak długo jak długo istnieją wyodrębnione lokale.

Zarząd rzeczą wspólną

Powołuje się specjalny podmiot wg ustawodawcy

-art. 33 ¹ → wspólnota mieszkaniowa, właściciele poszczególnych lokali,

-art. 6 → ogół właścicieli może zawrzeć umowę, która ureguluje sprawy zarządu

1. zarząd umowny,

2. zarząd ustawowy (gdy umowy nie ma)

będzie wyglądał inaczej w małych domach (do 7 lokali) i dużych domach (więcej niż 7 lokali).

Do małych domów stosuje się przepisy kodeksu cywilnego dla współwłasności, do dużych domów stosuje się ustawę o własności lokali, która reguluje zasady zarządu:

1. istnieje obowiązek powołania zarządcy - osoba fizyczna lub prawna lub zarząd kolegialny,

2. ustawa określa czynności wykraczające poza zarząd zwykły - art. 22 ust. 3 np. ustalenie wynagrodzenia za zarząd i konieczne jest podjęcie uchwały wspólnoty mieszkaniowej -podjęta większością głosów,

3. inne czynności - o tym decyduje zarządca

Jak ustala się większość?

• przy pomocy głów właścicieli,

• przy pomocy wielkości udziału

Przy nieruchomościach, gdzie właściciel lokalu ma dominujący udział to stosujemy metodę głosowania większością głosów, w innych przypadkach udziałami.

Ustawa o własności lokali - pozbawienie praw do jego rzeczy

Art. 16 ustawy o własności lokali - gdy właściciel lokalu nie płaci, zakłóca porządek to wspólnota mieszkaniowa może na drodze procesu zażądać sprzedaży w drodze licytacji lokalu.

10. PRZENIESIENIE WŁASNOŚCI RZECZY DROGĄ UMOWY

Przeniesienie własności oznacza przejście własności na podstawie umowy.

Przeniesienie własności- to termin techniczno-prawny, zastrzeżony dla nabycia własności na podstawie umowy.

Osobę przenoszącą własność nazywamy zbywcą , a osobę na którą przechodzi własność nazywamy nabywcą.

Na przeniesienie własności ( w drodze umowy) składają się dwie czynności:

1. z mocy, której zbywca zobowiązuje się przenieść własność (czynność prawna zobowiązująca, czyli umowna);

2. na mocy której dochodzi do przeniesienia własności( umowa rozporządzająca ponieważ przenosi własność);

Ogólne zasady dotyczące przeniesienia własności:

1. umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rodzi podwójny skutek, tzn. zobowiązuje zbywcę do przeniesienia własności i równocześnie własność tę przenosi;

2. umowa o przeniesienie własności jest umową konsensualną, tzn. własność przechodzi na mocy samej umowy, co do zasady nie są potrzebne elementy realne, np. wydanie rzeczy;

3. umowa o przeniesienie własności jest umową kauzalną, czyli przyczynową, tzn. że ważność przeniesienia własności zależy od ważności zobowiązania do przeniesienia własności.

11. NABYCIE WŁASNOŚCI RZECZY DROGĄ UMOWY OD OSOBY NIEUPRAWNIONEJ DO ROZPORZĄDZANIA RZECZĄ

Sposoby nabycia własności:

pierwotne: nabywca nie wywodzi swojego prawa od innej osoby

-nacjonalizacja

-wywłaszczenie

-zasiedzenie

-objęcie w posiadanie samoistne rzeczy niczyjej

pochodne: następca prawny na podstawie umowy nabywa własność od poprzednika prawnego. Z nabyciem pochodnym mamy do czynienia w razie przeniesienia własności (sukcesja syngularna i dziedziczenia (sukcesja uniwersalna)

Sposoby nabycia własności mają nie tylko charakter cywilnoprawny. Obok istnieją sposoby właściwe dla prawa państwowego, administracyjnego nawet karnego. Nabycie i utrata p. własności z zasady następuje jednocześnie.

prawo własności może należeć do dwóch lub więcej osób- są wówczas współwłaścicielami.

prawo własności można nabyć w różny sposób:

1. nabycie własności na podstawie umowy → przeniesienie prawa własności,

2. zasiedzenie

Ad. 1 - zbycie - nabycie własności:

1. umowa ma charakter czynności rozporządzającej. Czynności o podwójnym skutku zobowiązująco - rozporządzającym,

art. 155 kc - umowa sprzedaży, zamiany, darowizny

rzecz oznaczona co do gatunku, rzecz przyszła - czynność rozporządzająca ma charakter czynności realnej. Najpierw zobowiązanie, dopiero wręczenie rzeczy

2. umowa kauzalna (uzasadnienie prawne),

3. przy rzeczach ruchomych nie ma określonej formy. Przy nieruchomościach wymagana jest forma aktu notarialnego pod rygorem nieważności, obligatoryjny wpis = obowiązek wpisu, ale jeżeli nie dokonasz wpisu to i tak po podpisie aktu jesteś właścicielem,, deklaratoryjny wpis do KW.

Przy ustanowieniu odrębności lokali - wpis konstytutywny, ale już po ujawnieniu w księdze wieczystej i po sprzedaży wpis obligatoryjny

Art. 157 kc - przeniesienie nieruchomości nie może być warunkowe i z zastrzeżeniem co do terminu, jeżeli ma być jakiś warunek to umowę dzielimy na dwie: zobowiązującą i przenoszącą Znaczenie istotne ma zasada nema plus juri, czyli nie można przenieść więcej niż się ma.

Poruszając ten temat mówimy o przeniesieniu własności rzeczy:

I ruchomej

II nieruchomej ( nieruchomość)

I

A/ Rzecz ruchoma powierzona - przez właściciela zbywcy (prawo słabo chroni wierzyciela).

Aby umowa była skuteczna muszą wystąpić okoliczności:

- nabywca musi działać w dobrej wierze

- musi nastąpić wydanie rzeczy.

B/ Rzecz utracona przez właściciela

Aby umowa była skuteczna muszą wystąpić okoliczności:

- nabywca musi działać w dobrej wierze

- musi nastąpić wydanie rzeczy

- przez trzy lata po utraceniu rzeczy właściciel ma prawo szukać rzecz. Po upływie trzech lat skutecznie może być przeniesione prawo własności na nabywcę.

Wyjątek:, jeżeli przedmiotem są: pieniądze, dokumenty na okaziciela, rzeczy nabyte na licytacji lub w drodze egzekucji ( u komornika) to takie rzeczy traktujemy jak by były rzeczami powierzonymi art. 169 kpc.

II

Rzeczy nieruchome

Zastosowanie art. 5-9 ustawy o księgach wieczystych i hipotece.

Aby umowa była skuteczna muszą wystąpić okoliczności:

- nabywca musi działać w dobrej wierze

-nabycie od osoby wpisanej do księgi wieczystej

-odpłatność umowy miedzy nabywcą a zbywcą.

12. ZASIEDZENIE

Zasiedzenie jest to nabycie pierwotne

Warunki nabycia prawa własności drogą zasiedzenia:

- posiadanie samoistne ( posiadanie - władztwo nad rzeczą z zamiarem władania, posiadanie samoistne - posiadacz posiada rzecz jak właściciel) zastawnik dzierżawca itp. Nie mogą zasiedzieć rzeczy.

- dobra wiara posiadacza - posiadacz ma mylne, ale usprawiedliwione przekonanie, że posiada tytuł prawny do rzeczy.

- upływ czasu -

• 3 lata rzeczy ruchome

• 20 lat nieruchomości (dobrą wiarę posiadacza ocenia się tylko w momencie objęcia nieruchomości)

Wyjątek: można nabyć prawo własności przez zasiedzenie nieruchomości w złej wierze po upływie 30 lat.

Po upływie wymaganego czasu z mocy samego prawa następuje przeniesienie prawa własności na posiadacza samoistnego drodze zasiedzenia. Nie jest wymagany wpis do KW.

13. POJĘCIE I RODZAJE POSIADANIA

Posiadanie polega na sprawowaniu rzeczywistego władztwa nad rzeczą jest to stan faktyczny. Jest to władanie rzeczą dla siebie samego, we własnym interesie. Dwa elementy posiadania:

-faktyczne władztwo nad rzeczą (corpus)

- wola władania nad rzeczą (aniumus)

Rodzaje posiadania:

- samoistne - posiadacz rzeczy włada nią jak właściciel nie traci on posiadania przez to, że daje rzecz innej osobie w posiadanie zależne

- posiadanie zależne - posiadacz sprawuje faktyczne władztwo nad rzeczą jako najemca, dzierżawca, użytkownik, zastawnik lub mający inne prawo podmiotowe, z którym łączy się władztwo nad cudzą rzeczą

- służebności - posiadaczem jest ten, kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości. Władztwo nad cudzą rzeczą jest minimalne.

14. OCHRONA WŁASNOŚCI I POSIADANIA

Ochrona petytoryjna- ochrona oparta na prawie własności

Ochrona posesoryjna- ochrona prawa posiadania

Ochrona petytoryjna - środki ochronne

1/ roszczenie windykacyjne - to roszczenie o wydanie rzeczy (skarga wydobywcza) właściciela rzeczy, którego pozbawiono posiadania rzeczy przeciwko aktualnemu posiadaczowi rzeczy. Jest to roszczenie o zwrot rzeczy z wniosku właściciela.

Warunki:

-Udowodnienie prawa własności (wzruszenie wszystkich domniemań pozwanego, czyli aktualnego posiadacza rzeczy)

Obrona drugiej strony przy użyciu zarzutów hamujących lub niweczących (np. przedawnienie - tylko rzeczy ruchome)

2/ roszczenie negatoryjne - roszczenie właściciela rzeczy do osoby która narusza jego prawo własności w inny sposób niż pozbawienie władztwa np. zaśmiecanie posesji.

Warunki:

- udowodnienie prawa własności (domniemania związane z posiadaniem przemawiają za właścicielem)

- udowodnienie naruszenia prawa własności ( poważnego lub uporczywego)

Obrona drugiej strony przy użyciu zarzutów hamujących lub niweczących (np. przedawnienie - tylko rzeczy ruchome)

Wiąże się z nim roszczenie odszkodowawcze.

Ochrona posesoryjna - przysługuje posiadaczowi:

1/ roszczenie o przywrócenie utraconego posiadania - należy udowodnić, że było się posiadaczem, nie ma znaczenia tytuł prawny do rzeczy.

2/ roszczenie o zaprzestanie innych naruszeń posiadania. - udowodnienie, że jest się posiadaczem

Termin zawity dochodzenia tych roszczeń - 1 rok

Art. 344. § 1. Przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem.

§ 2. Roszczenie wygasa, jeżeli nie będzie dochłodzone w ciągu roku od chwili naruszenia.

Roszczenia, z art. 231 kc

Art. 231. § 1. Samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem.

§ 2. Właściciel gruntu, na którym wzniesiono budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby ten, kto wzniósł budynek lub inne urządzenie, nabył od niego własność działki za odpowiednim wynagrodzeniem.

Roszczenia posiadacza lub właściciela w przypadku wzniesienia nieruchomości na obcym gruncie.

1/ roszczenie samoistnego posiadacza

warunki:

- samoistne posiadanie

- dobra wiara

- budowla lub budynek na cudzej nieruchomości

- wartość budynku, budowli musi znacznie przekraczać wartość działki.

Po spełnieniu tych warunków posiadacz może domagać się przewłaszczenia gruntu za wynagrodzeniem.

Natomiast roszczenie właściciela gruntu przeciwko samoistnemu posiadaczowi to - prawo domagania się wykupienia zajętego gruntu lub usunięcia się posiadacza.

15. UŻYTKOWANIE WIECZYSTE

Użytkowanie wieczyste jest to prawo rzeczowe o charakterze bezwzględnym ustanowione na gruncie państwowym lub komunalnym na rzecz podmiotu prawa cywilnego na określony czas w celu inwestycyjnym.

Sposoby ustanowienia wieczystego użytkowania

1/ droga umowy - organ gminy lub starosta lub organ państwa zawiera umowę z nabywcą (użytkownikiem wieczystym). Umowa ma formę aktu notarialnego pod rygorem nieważności oraz wymagany jest wpis do KW o charakterze konstytutywnym. Użytkowanie wieczyste jest zbliżone do prawa własności. Jest to prawo do korzystania z nieruchomości zgodnie z jej przeznaczeniem i umową.

Różnice co do prawa własności:

1/ prawo własności pozostaje po stronie państwa lub gminy.

2/ umowa daje prawo terminowe od 40 do 99 lat.

3/ umowę można przedłużyć przed upływem ostatnich 5 lat. Przedłużenie to przysługuje użytkownikowi chyba, że wystąpi inny ważny interes społeczny. Przedłużenie może nastąpić tylko na okres od 40 do 99 lat.

4/ prawo użytkowania wieczystego jest odpłatne. Obowiązuje opłata roczna. Pierwsza opłata za 1 rok to 25 % wartości nieruchomości a kolejne lata to 1-3 %. Wyjątkowo użytkowanie wieczyste może być nieodpłatne.

5/ użytkownik ma obowiązek inwestycyjny ( zgodny z umową) z uwzględnieniem terminu wypełnienia tego obowiązku.

6/Użytkownik wieczysty ma prawo własności do wzniesionych budowli. Prawo to jest związane z prawem wieczystego użytkowania.

Wygaśnięcie użytkowania wieczystego:

1/ po upływie terminu, jeżeli nie zostanie przedłużony

2/ po zrzeczeniu się użytkownika

3/ gdy dojdzie do tzw. CONFUSIO - czyli połączenia się w jednym ręku 2 praw (prawa własności i użytkowania wieczystego).

4/ jednostronne rozwiązanie umowy przez organ administracji ( w przypadku rażącego naruszenia obowiązku inwestycyjnego)

Wieczyste użytkowanie jest prawem zbywalnym i dziedzicznym. Użytkownik wieczysty ma prawo domagać się by jego prawo przekształciło się we własność ( odpłatnie.)

16. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OGRANICZONYCH PRAW RZECZOWYCH

Ograniczone prawa rzeczowe to prawa przysługujące osobie fizycznej lub prawnej pod względem rzeczy będących własnością innej osoby. Charakter i zakres ograniczenia praw zależy od rodzaju ograniczonego prawa rzeczowego, jakie obciąża dany przedmiot, a także ewentualnie, od treści zawartej przez strony umowy.

Obowiązuje zasada numerus clausus - zamknięty katalog tych praw

RODZAJE:

użytkowanie, zastaw, służebność, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, hipoteka.

Są to prawa bezwzględne, na rzeczy cudzej, na ogół są zbywalne i dziedziczne (za wyjątkiem użytkowania i służebności osobistej).

Powstają droga umowy - właściciel rzeczy obciąża rzecz i wskazuje uprawnionego do praw do tej rzeczy (nabywcę praw).

Jeżeli przedmiotem umowy jest nieruchomość oświadczenie właściciela powinno mieć formę aktu notarialnego.

Problem pierwszeństwa tych praw - gdy na jednej rzeczy ciąży więcej niż jedno ograniczone prawo rzeczowe. Zasada pierwszy w czasie, pierwszy w prawie. Ma ona istotny wyjątek - prawo wpisane do księgi wieczystej ma pierwszeństwo nad prawem nie wpisanym.

17. UŻYTKOWANIE I SŁUŻEBNOŚCI

Użytkowaniem może być obciążona rzecz ruchoma i nieruchoma lub prawo (wyjątkowo), można je ustanowić na rzecz osoby fizycznej lub prawnej, może być darmowe lub odpłatne. Jest prawem niezbywalnym i nie dziedzicznym. Wygasa, gdy użytkownik przez okres 10 lat nie wykonuje swojego prawa.

Bez zgody właściciela użytkownik:

• nie ma prawa ingerować w substancję rzeczy

• musi wykonywać swoje prawo zgodnie z zasadami gospodarki i zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem rzeczy

Służebność - ustanawiana jest na nieruchomościach, polega na:

- osoba uprawniona może korzystać z cudzej nieruchomości w określony sposób, np. prawo przejazdu, pobieranie wody, itp.

- osoba uprawniona może żądać by właściciel nieruchomości nie wykonywał swojego prawa w określony sposób, np. nie wznosił zabudowań, nie sadził drzew

Powstaje na drodze umowy lub orzeczenia sądu. Podlega wpisowi do księgi wieczystej.

RODZJAE SŁUŻEBNOŚCI:

• gruntowa polega na sprzęgnięciu interesom gospodarza dwóch nieruchomości. Służebność obciąża jeden grunt, a prawo do korzystania z niej ma każdorazowy właściciel drugiej (art. 285/295) ustanowienie, zmiana, likwidacja wymagają formy aktu notarialnego.

• Służebność bierna - prawo domagania się od każdoczesnego właściciela innej nieruchomości nie podejmowania określonych działań na swojej nieruchomości NON FACERE

• Służebność czynna - prawo domagania się od każdoczesnego właściciela innej nieruchomości, aby ten znosił działania władnącego do jego nieruchomości (przechodzenie, pobieranie pożytków - woda, drzewo z lasu, wypasanie bydła) PATI

Sztandarowym przykładem jest służebność drogi koniecznej

Służebności gruntowe powstają drogą umowy (za wyj. Drogi koniecznej), najczęściej za wynagrodzeniem. Może powstać droga zasiedzenia - kiedy pewne zachowania właściciela nieruchomości władnącej do obciążonej wykonywane są przez lata. KC w art. 292 pozwala stwierdzić, że służebność powstała drogą zasiedzenia. Prawa te wygasają przez ich nie wykonywanie ponad 10 lat.

Jest zbywalna - wraz ze zbyciem nieruchomości przechodzi na nowego właściciela.

- osobista nie różni się od służebności gruntowej jednak jest ustanowiona nie na korzyści każdorazowego właściciela gruntu, lecz na rzecz oznaczonej osoby. Jest niezbywalne i gaśnie ze śmiercią oznaczonej osoby. Można się umówić, że przejdzie na małżonka, dzieci, rodzinę (art. 296-305).

18. ZASTAW I HIPOTEKA

S ą to prawa akcesoryjne - powiązane z innym stosunkiem prawnym, służą zabezpieczeniu wierzytelności.

Zastaw i hipoteka stwarzają dodatkowe zabezpieczenie wierzytelności - zaspokojenie jej z przedmiotu obciążonego, bez względu na to czyją własnością staje się ten przedmiot.

Można zaspokoić się z rzeczy obciążonej z prawem pierwszeństwa przez wierzycielami osobistymi - za wyjątkiem wierzycieli uprzywilejowanych. Zaspokojenie następuje zawsze na drodze sądowej.

ZASTAW

Prawo rzeczowe bezwzględne, na rzeczach ruchomych oraz na prawach zbywalnych. Może ustanowić go każdy właściciel rzeczy ruchomej - dłużnik, osoba trzecia. Ustanawiający zastaw - zastawca umowa - wierzyciel - zastawnik.

Celem zastawu jest zabezpieczenie wierzytelności istniejącej przyszłej, warunkowej (nie ma pewności, że powstanie)

Zastaw umowny - powstaje w drodze zawarcia umowy wraz z jednoczesnym wydaniem rzeczy (umowa realna - aby ustanowić zastaw, trzeba wydać rzecz), nie wymaga formy szczególnej.

Zastawnik ma sprawować pieczę nad przedmiotem zastawu, nie wolno mu z rzeczy korzystać, chyba, że umowa stanowi inaczej, pożytki z rzeczy musi zaliczyć w poczet spłaty długu.

Do umowy można wpisać możliwość zaspokojenia się z rzeczy poza drogą sądową, szczególnie przez przejęcie rzeczy na własność przez zastawnika.

Zastaw rejestrowy - przy udzielaniu kredytów bankowych, pozostawienie zastawionych rzeczy w rękach dłużnika, umowa pod rygorem nieważności zawarta musi być na piśmie i wpisana do bankowego rejestru zastawów (pełni tę samą funkcję co wydanie rzeczy) prowadzonego przez Sąd Rejestrowy - dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Wpis w ciągu 30 dni od zawarcia umowy.

Zastaw ustawowy - powstaje z mocy prawa, zatrzymanie rzeczy i zaspokojenie drogą egzekucji sądowej, np. gość hotelowy

HIPOTEKA - obciążenia hipoteką dokonuje się w umowie w formie aktu i wpisu do księgi wieczystej. Obciąża nieruchomość bez względu na zmiany właściciela. Można je ustanowić na: prawie użytkowania wieczystego - obejmuje budynki i urządzenia na użytkowanym terenie, udziale we współwłasności, spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu oraz wierzytelności hipotecznej.

Ustanowienie hipoteki:

• hipoteka umowna - przez umowę właściciela nieruchomości i wierzyciela hipotecznego - akt notarialny. Konstytutywny charakter ma wpis do księgi wieczystej.

• Hipoteka przymusowa - dec. administracyjna lub orzeczenie sądowe, bankowy tytuł wykonawczy na podstawie którego wydawane jest orzeczenie sądu.

Podział ze względu na treść:

- hipoteka zwykła - w pełni zabezpiecza, musi być określona kwota

- hipoteka łączna - ciąży łącznie na kilku nieruchomościach,

- hipoteka kaucyjna -wysokość wierzytelności nie jest znana lub jest zmienna w czasie, ograniczona jest górna granica zabezpieczenia hipotecznego

Przepisy o hipotece reguluje ustawa z 6.VI.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece. Hipoteka zabezpiecza jedynie wierzytelności pieniężne, do jej powstania konieczny jest wpis w księdze wieczystej.

19. WŁASNOŚCIOWE SPÓŁDZIELCZE PRAWO DO LOKALU MIESZKALNEGO

Własnościowe prawo do lokalu jest prawem zbywalnym, przechodzi na spadkobierców i podlega egzekucji. Jest ono ograniczonym prawem rzeczowym. Skuteczność zbycia własnościowego prawa do lokalu zależy od przyjęcia nabywcy w poczet członków spółdzielni. Zbycie własnościowego prawa do lokalu obejmuje także wkład budowlany.

Prawo używania i korzystania z mieszkania spółdzielczego, aby uzyskać to prawo należy: być pełnoletnim członkiem spółdzielni, wpłata wkładu budowlanego - odpowiada wartości i kosztom wybudowania mieszkania, podpisać umowę, która powoduje nabycie tego prawa. Wymaga formy pisemnej. Umowa zbycia własnościowego prawa do lokalu powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Jest to korzystanie z cudzej rzeczy, zgodnie z umową i przeznaczeniem, nie można ingerować w substancję rzeczy bez zgody spółdzielni.

ZOBOWIĄZANIA

1. POJĘCIE ZOBOWIAZANIA

Zobowiązanie jest jednym ze stosunków cywilno-prawnych, polega na tym, ze jeden podmiot uprawniony - wierzyciel - ma prawo domagać się od innego podmiotu - dłużnika - określonego zachowania nazywanego świadczeniem.

Świadczenie to może polegać na działaniu lub zaniechaniu.

3 elementy zobowiązania:

1/ wierzytelność - uprawnienie, prawo podmiotowe przysługujące wierzycielowi

2/ dług - powinność, która obciąża dłużnika

3/ odpowiedzialność - ciąży na dłużniku obok długu; polega na tym, że wierzyciel ma możliwość zmuszenia tego dłużnika do świadczenia - w postaci realizacji długu lub w formie odpowiedzialności odszkodowawczej.

Zobowiązanie naturalne (niezupełne) - nie ma odpowiedzialności, wierzytelność i dług są, np. przedawnienie roszczenia, zobowiązania z gier lub zakładów nie zatwierdzonych przez państwo

Zobowiązanie złożone - jedna ze stron jest równocześnie dłużnikiem i wierzycielem i druga też.

2. ŹRÓDŁA ZOBOWIĄZAŃ

Są nimi następujące zdarzenia prawne:

- czynności prawne - najczęstsze i najważniejsze źródło stosunków zobowiązaniowych, np. umowy

- czyny niedozwolone - powstaje szkoda i naruszenie czyjegoś prawa, a więc powstanie stosunku zobowiązaniowego między sprawcą a poszkodowanym. Obowiązek naprawienia szkody

- akty administracyjne -bardzo rzadko konsekwencją niektórych aktów jest powstanie stosunku zobowiązaniowego, np. minister - przedsiębiorstwo.

- inne - szczególne rodzaje zdarzeń prawnych: prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia, bezpodstawne wzbogacenie

Źródłami zobowiązań nazywamy te zdarzenia prawne, których skutkiem prawnym jest powstanie stosunku zobowiązaniowego między określonymi podmiotami.

Źródłem zobowiązań są :

a). umowy,

b). jednostronne czynności prawne,

c). czyny niedozwolone,

d). akty ( decyzje) administracyjne,

e). bezpodstawne wzbogacenie,

f). inne zdarzenia, z którymi ustawa łączy powstanie zobowiązania.

Ad a) Umowy są najczęstszym źródłem zobowiązań. Umowa to czynność prawna dwustronna, biorą w niej udział 2 strony, po każdej ze stron może być niekiedy więcej niż 1 podmiot. Umowa obejmuje zgodny zamiar stron.

Ad. b) Z jednostronnych czynności prawnych powstają zobowiązania tylko w wypadkach wyraźnie przez ustawę przewidzianych , np. sporządzenie testamentu, przyrzeczenie publiczne, objęcie w posiadanie rzeczy niczyjej, przyjęcie spadku, złożenie oferty.

Ad. c) Czyny niedozwolone stanowią doniosłe źródło zobowiązań (obok umów).

Spełniają ważne społecznie zadanie - jak naprawienie szkody poniesionej z różnych przyczyn przez podmioty prawa.

Ad. d) Akty administracyjne - jednostronne, indywidualne decyzje organów administracji państwowej, to specjalne źródło zobowiązań. Stosunek zobowiązaniowy powstaje tylko wówczas, gdy ten akt wyraźnie to określa.

Ad. e) skutkiem prawnym bezpodstawnego wzbogacenia jest powstanie stosunku zobowiązaniowego między zubożonym a wzbogaconym.

Ad. f) wśród innych zdarzeń powodujących powstanie zobowiązań są: nienależne świadczenia i prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia. Nienależne świadczenie- to niesłuszne wzbogacenie, powodujące obowiązek zwrotu świadczenia przez osobę , która uzyskała korzyść . Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia powoduje powstanie stosunku zobowiązaniowego między danymi osobami .

Ponadto zobowiązania mogą powstać w związku z prawami rzeczowymi, spadkowymi, rodzinnymi.

3. RODZAJE ZOBOWIĄZAŃ

Rodzaje zobowiązań:

• zobowiązanie rezultatu - dłużnik zobowiązuje się osiągnąć określony wynik, cel (wybudować dom, zapłacić, przenieść własność samochodu)

• zobowiązanie starannego działania - dłużnik zobowiązuje się dążyć w kierunku celu lecz nie zobowiązuje się go osiągnąć (lekarz - leczyć a nie wyleczyć, adwokat - bronić, ale nie ręczy za skutek)

II podział:

• zobowiązania jednorazowe - kiedy dłużnik ma jeden raz zachować się w określony sposób (zapłata, budowa domu)

• zobowiązania okresowe - kiedy świadczenie dłużnika polega na określonym zachowaniu co pewien czas (alimenty, czynsz)

• zobowiązania ciągłe (trwałe) - dłużnik zobowiązuje się przez określony okres czasu do wykonania jakiejś czynności (np. wynajem, przechowanie); te zobowiązania jeśli nie mają określonego czasu trwania - można je wypowiedzieć i wtedy się kończą

III podział:

• pieniężne - gdy dłużnik zobowiązany jest do zapłaty

• niepieniężne

4. ZOBOWIĄZANIA PIENIĘŻNE

Dotyczy ich zasada nominalizmu art. 358 § 1 dopuszczalne jest wprowadzenie klauzul waloryzacyjnych, art. 358 § 2 zasada walutowości, art. 358 § 1 - na terenie RP w zł., dłużnik który spóźnia się ze świadczeniem z własnej winy zobowiązany jest do zapłaty odsetek, zasada długu oddawczego.

Zobowiązania pieniężne - jego przedmiotem są znaki pieniężne dopuszczone do obrotu w danym kraju przedstawiające określoną wartość.

Zasada walutowości - Zobowiązania pieniężne zaciągane na obszarze Polski powinny być wyrażone w pieniądzu polskim. Na odstąpienie od tej zasady pozwalają przepisy prawa dewizowego.

Zasada nominalizmu - wyraża się w tym, że jeżeli przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna, spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej bez względu na to czy w okresie między powstaniem zobowiązania a datą w której ma ono być wykonane nie zaszły zmiany wartości pieniądza. Ustawodawca dopuszcza jednak zastosowanie klauzuli waloryzacyjnych umownych i sądowych.

Wyróżniamy klauzule walutowe - mierzy się wartość pieniądza, w którym ma być wykonana zapłata w relacji do innej waluty; nie zabezpiecza ona przed jednoczesnym spadkiem wartości obu walut, dlatego należy wybrać waluty ze sobą nie powiązane.

Klauzule indeksowe - zabezpieczają przed zmianą poszczególnych składników ceny lub też w odniesieniu do towarów masowych, których wartość można obiektywnie ustalić na giełdach, zabezpieczają w ogóle przed zmianami cen na światowych rynkach.

Waloryzacja sądowa - w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może zmienić wysokość lub sposób świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w umowie lub w orzeczeniu. Sąd może dokonać wspomnianej zmiany kierując się interesem obu stron i zasadami współżycia społecznego. O waloryzację sądową nie może wystąpić osoba, która prowadzi przedsiębiorstwo(profesjonalista).

Reguła dot. odszkodowania za opóźnienie, odsetki. Prawo określa kiedy dłużnik powinien świadczyć. Jeśli nie świadczy w terminie - jest to opóźnienie . jeżeli nie można dłużnikowi przypisać winy - konsekwencji nie ma - nie dot. to zobowiązań pieniężnych - tu każde opóźnienie obciążone jest odsetkami za opóźnienie, każde, nawet nie zawinione.

Zwłoka to opóźnienie zawinione.

Obowiązek zapłaty odsetek może wynikać z :

• ustawy -np. KC

• z mocy czynności prawnych - umowy

Zakaz anatocyzmu - zakaz naliczania odsetek od odsetek.

Miejsce wykonania zobowiązania - najczęściej określony przez strony.

Jeśli strony nie określają - wg KC długi maja charakter odbiorczy - wierzyciel musi odebrać sobie świadczenie od dłużnika.

Nie dot. to zobowiązań pieniężnych - mają charakter oddawczy - dłużnik zwraca świadczenie w miejscu zamieszkania lub siedziby wierzyciela lub wpłaca na jego rachunek bankowy.

5. ZOBOWIĄZANIA SOLIDARNE

Gdy po stronie stosunku występuje więcej niż jedna osoba.

Zobowiązania solidarne wynikają z ustawy lub umowy - musi to być wyrażone expresis werbis.

Solidarność czynna i bierna:

Solidarność bierna dot. dłużników:

1. wierzyciel może domagać się części albo całości świadczenia od któregokolwiek z dłużników

2. zapłata całego świadczenia przez dłużnika zwalnia ze zobowiązania wobec wierzyciela pozostałych dłużników

3. dłużnik, który zapłacił więcej niż na niego przypada ma roszczenia regresowe w stosunku do pozostałych dłużników

Ustawowe zobowiązania solidarne: małżonkowie w zakresie zwykłego zarządu, czyny niedozwolone, odpowiedzialność poręczycieli, zobowiązanie zaciągnięte razem w stosunku do rzeczy niepodzielnej.

Solidarność czynna wierzycieli: - dłużnik może świadczyć do rąk któregokolwiek z wierzycieli, co zwalnia go z długu. Pozostali wierzyciele maja roszczenia regresowe do tego wierzyciela, który otrzymał całość świadczenia, wyjątkiem jest wytoczenie dłużnikowi powództwa oświadczenie do rąk własnych - dłużnik nie może pominąć takiego wierzyciela.

6. WYKONANIE ZOBOWIĄZAŃ

Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie:

• zgodnie z jego treścią,

• w sposób odpowiadający celowi społeczno - gospodarczemu, zasadom współżycia społecznego i ustalonym zwyczajom art. 354 / 1 k.c.,

• starannie art. 355, (należyta staranność jeśli dłużnik jest zwykły, szczególna, uwzględniająca zawodowy charakter jeśli dłużnik jest profesjonalistą)

• jakościowo średnio art. 357 ,

• dłużnik powinien spłacić się w całości (nie musi) - wierzyciel nie może odmówić przyjęcia części.

Miejsce wykonania zobowiązania:

-decydują o tym strony

jeśli nie uregulują:

• miejsce zamieszkania lub siedziba dłużnika (charakter odbiorczy)

• zobowiązania pieniężne - miejsce zamieszkania lub siedziba wierzyciela lub wskazany przez niego rachunek bankowy.

Czas wykonania zobowiązania:

• w terminie określonym treścią zobowiązania ( w umowie) zobowiązania terminowe

• bezterminowe - kiedy strony nie uzgodniły terminu wierzyciel wzywa dłużnika do świadczenia - dłużnik świadczy po wezwaniu niezwłocznie.

Zwrot pożyczki - wyjątkowo przepisy określają termin „niezwłocznie” - 6 tygodni od momentu wezwania

Pożyczka - pieniężna lub rzeczy oznaczonych co do gatunku

Zarachowanie zapłaty na poczet jednego z kilku długów:

1. decyduje ten kto świadczy - dłużnik może oznaczyć, który dług spłaca; gdyby świadczenie dłużnika nie pokrywało w całości długu, wierzyciel może je zaliczyć na pokrycie odsetek

2. jeżeli dłużnik nie oświadczy na poczet którego długu zarachować świadczenie - decyduje wierzyciel, ale dłużnik może wyrazić sprzeciw

3. kiedy ani jeden, ani drugi nie oświadczą na poczet którego długu należy zarachować świadczenie - zarachowanie następuje z mocy prawa na poczet długu najwcześniej wymagalnego

7. WPŁYW ZMIANY OKOLICZNOŚCI NA WYKONANIE ZOBOWIĄZANIA (KLAUZULA REBUS SIC STANTIBUS)

Między momentem powstania zobowiązania a jego wykonaniem mogą się zmienić warunki, pewne okoliczności. Zasada, że „umów trzeba dotrzymywać” czy zasada, że „należy brać rzeczy tak jak stoją” (dotyczy to zobowiązań pieniężnych). Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami lub groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidziały przy zawarciu umowy, należy dostosować umowę do warunków aktualnie panujących na drodze sądowej. Można domagać się, aby sąd, po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zrównoważył wysokość świadczeń lub zmienił sposób wykonania świadczenia, lub orzekł rozwiązania umowy i nakazać rozliczenia się przez strony. Rozwiązanie umowy spowoduje więc wygaśnięcie świadczenia.

8. ZGAŚNIĘCIE ZOBOWIĄZANIA

Najczęstszym powodem zagaśnięcia zobowiązania jest wykonanie czyli spełnienie przez dłużnika wszystkich świadczeń. Inne: świadczenie w miejsce wykonania - dłużnik proponuje wykonanie innego świadczenia w miejsce tego, do którego był zobowiązany a wierzyciel zgadza się.

Istnieją wypadki wygaśnięcia zobowiązań bez zaspokojenia wierzyciela np. dobrowolne zwolnienie z długu, niemożliwość świadczenia, rozwiązanie stosunku prawnego.

Ponadto zobowiązania mogą wygasnąć w wyniku połączenia wierzytelności długu w jednej osobie, śmierci jednej ze stron, osiągnięcia celu zobowiązania.

9. POTRĄCENIE

Zachodzi, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie wierzycielami i dłużnikami. Jedna z nich zamiast spełnić swoje świadczenie odlicza je od świadczenia, które jej się należy.

Do skuteczności potrącenia (kompensacji) muszą zaistnieć:

- dwie wzajemne wierzytelności

- wierzytelności muszą zachodzić między tymi samymi osobami;

- świadczenia muszą być tego samego rodzaju

- obie wierzytelności muszą być wymagalne i zaskarżalne.

Potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie, ma ono moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.

10. PRZESŁANKI I ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI ODSZKODOWAWCZEJ

Odpowiedzialność odszkodowawcza polega na tym, że norma prawna przerzuca ciężar naprawienia szkody z poszkodowanego na inny podmiot.

3 warunki odpowiedzialności odszkodowawczej:

musi zaistnieć zdarzenie za które podmiot odpowiada na określonych zasadach

podmioty prawa cywilnego ponoszą odpowiedzialność za:

• nie wykonanie lub nienależyte wykonanie umowy - odpowiedzialność kontraktowa EX CONTRACTU

• czyn niedozwolony (łac. Delikt) - odpowiedzialność deliktowa EX DELICTO

• zbieg odpowiedzialności i kontraktowej i deliktowej

3 Zasady odpowiedzialności odszkodowawczej:

• zasada winy

• odpowiedzialność na zasadzie ryzyka - można przypisać nawet gdy podmiot jest niewinny, odpowiada za skutek, przypadek

Okoliczności EGZONERACYJNE - EX ONERIS - zwolnienie z ciężaru

• siła wyższa -zdarzenie zewnętrzne, którego nie można było przewidzieć, a więc mu zapobiec

• wyłączna wina poszkodowanego

• wyłączna wina osoby trzeciej za którą nie ponosi odpowiedzialności podmiot, któremu chcemy przypisać odpowiedzialność

• odpowiedzialność na zasadach słuszności

szkoda - to uszczerbek w dobrach prawnie chronionych

dobra - to osoba lub mienie. Najczęściej uszczerbek ma charakter majątkowy, zarówno na mieniu jak i na osobie

szkoda niemajątkowa - szkoda na osobie - cierpienie, krzywda

Szkoda majątkowa - 2 składniki:

1. strata -szkoda rzeczywista, realny uszczerbek na majątku

2. utracone korzyści - dot. tego co nie wzrosło; o wartość o która majątek podmiotu by się zwiększył, gdyby nie zdarzenie, które wywołało szkodę

Rozmiar szkody - wysokość

Metoda różnicowa (dyferencjacyjna)

• wartość hipotetyczna wartość majątku osoby poszkodowanej gdyby nie zdarzenie, które wywołało szkodę

• wartość majątku po zdarzeniu

Różnica tych dwóch daje wartość szkody

związek przyczynowy między zdarzeniem a szkodą

musi być adekwatny, ograniczony do normalnych następstw.

2 operacje myślowe:

1. test warunku koniecznego - bada się czy po to aby zaszła szkoda musiało zajść to zdarzenie za które podmiot odpowiada na określonych zasadach

• jeśli negatywne - nie ma związku przyczynowego

• jeśli pozytywne - druga operacja myślowa

2. selekcja następstw - czy normalnym następstwem darzenia za które podmiot odpowiada na określonych zasadach jest szkoda.

11. ZAKRES OBOWIĄZKU NAPRAWIENIA SZKODY

Obowiązek odszkodowawczy obejmuje całą szkodę lecz od tej zasady istnieją wyjątki - niekiedy odszkodowanie jest mniejsze niż szkoda - na podstawie przepisu prawnego lub umowy miedzy stronami.

Np. należy uwzględnić stopień przyczynienia się poszkodowanego do wyrządzenia szkody. Jeśli szkoda powoduje korzyści - kompensacja szkody z korzyścią.

12. ZOBOWIĄZANIA Z UMÓW; KONTRAKTY JEDNO- I DWUSTRONNIE ZOBOWIĄZUJĄCE I WZAJEMNE

NIE BYŁO!!!

13. ZAWARCIE UMOWY PRZY POMOCY WZORCA

Jest to tzw. Umowa ADHEZYJNA - przez przystąpienie do pewnego wzorca umów.

Wzorcami umów są (regulamin, warunki zawarcia umowy, instrukcja, taryfa.

Związanie wzorcem

Podstawowym elementem związania wzorcem jest jego doręczenie przy zawieraniu umowy. Wzorzec nie jest częścią umowy.

Wyjątki:

Wzorzec będzie wiązał mimo, że nie został doręczony jeśli o treści wzorca można się z łatwością zapoznać (muszą zostać stworzone ku temu odpowiednie warunki). Są to:

1. posługiwanie się wzorcem musi być w danym przypadku zwyczajowo przyjęte np. umowy ubezpieczenia, bankowe, świadczenie usług publicznych: gaz , woda, prąd, łączność transport publiczny itp.

2. Dot. Wyłącznie stosunku przedsiębiorca - konsument, umowa ma charakter powszechnie zawierany, umowa bagatelna

Rozbieżność między treścią wzorca a treścią umowy - priorytet ma umowa.

Wzorzec powinien zostać ujęty w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Jeśli jest niezrozumiały - nie obowiązuje. Jeśli jest niejednoznaczny - obowiązuje wersja korzystniejsza dla strony, która nie tworzyła wzorca.

14. NIEDOZWOLONE POSTANOWIENIA UMOWNE

NIE BYŁO !!!!!

15. UMOWA PRZEDWSTĘPNA

Umowa ta ma miejsce kiedy jedna lub obie strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości oznaczonej umowy.

Musi ona określać co najmniej istotne postanowienia kontraktu przyrzekanego (umowy ostatecznej).

Jest to umowa zobowiązująca, rodzi konsekwencje obligacyjne: słabszy i silniejszy skutek zawarcia tej umowy:

• słabszy - prawo do domagania się odszkodowania jeśli druga strona uchyla się od zawarcia umowy ostatecznej - odszkodowanie tylko w wysokości poniesionych strat.

• Silniejszy - jeśli umowa przedwstępna została zawarta w formie wymaganym dla umowy przyrzekanej - można wyegzekwować zawarcie umowy przyrzekanej na drodze sadowej poprzez art. 62 KC - orzeczenie sadu zastąpi oświadczenie woli strony

Termin dochodzenia roszczeń:

• umowa przedwstępna może określać termin zawarcia umowy

• jeśli nie - może go oznaczyć w ciągu roku każda ze stron. Jeśli nie oznaczą, umowa przestaje wiązać. Jeśli strony oznaczą różne terminy, ważne jest który został oznaczony jako pierwszy.

• Jeśli termin jest - roszczenie ulega przedawnieniu po upływie roku

16. ZADATEK I KARA UMOWNA

Zadatek - to dodatkowe zastrzeżenie umowne, które ma charakter realny, najczęściej powstaje przez wręczenie pewnej sumy pieniężnej, przez jedną ze stron drugiej przy zawieraniu umowy.

Gdyby doszło do nie wykonania umowy z winy jednej ze stron, druga strona może od umowy odstąpić

• jeśli odstępujący otrzymał zadatek, może go zatrzymać, jako surogat odszkodowania

• jeśli odstępujący wręczył zadatek -ma prawo domagać się zapłaty sumy podwójnej wysokości zadatku.

Przy instytucji zadatku nie trzeba udowadniać poniesionej szkody i ustalać wysokości odszkodowania.

Zadatek powinien być niższy od wysokości świadczenia.

Kara umowna - jest klauzulą umowną zobowiązującą stronę lub strony umowy, że w przypadku nie wykonania zobowiązania niepieniężnego podmiot ten zapłaci określona kwotę.

Kara umowna nigdy nie może być stosowana dla umów pieniężnych.

Kara umowna pełni również rolę surogatu odszkodowania. Jeśli strony nie umówiły się inaczej nie można żądać odszkodowania ponad karę umowną.

Wysokość szkody nie ma wpływu na należność kary umownej, jedynie można zmniejszać jej wysokość jeśli jest rażąco wysoka (na drodze sadowej)

17. ZMIANA WIERZYCIELA LUB DŁUZNIKA (CESJA WIERZYTELNOŚCI, PRZEJECIE DŁUGU)

NIE BYŁO !!!!!

18. ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONTRAKTOWA

Odpowiedzialność dłużnika z tytułu nie wykonywania lub nienależytego wykonania zobowiązania.

Przesłanki odpowiedzialności kontraktowej

1. zdarzenie za które dłużnik odpowiada - za nie wykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Odpowiada na zasadzie winy - domniemanie winy dłużnika - dłużnik w obronie może wzruszyć domniemanie winy

2. szkoda = jak przy odpowiedzialności

3. związek przyczynowy = odszkodowawczej

nie można w umowie zwolnić dłużnika z odpowiedzialności z winy umyślnej.

Każde inne uregulowania umowne są dopuszczalne (złagodzenie, zaostrzenie).

Dłużnik odpowiada także za inne osoby, którymi się posłużył.

19. BEZPODSTAWNE WZBOGACENIE

Ma miejsce gdy jeden podmiot uzyskuje korzyść majątkową bez podstawy prawnej kosztem drugiego podmiotu.

1. nienależne świadczenie - na podstawie aktywności (np. pomyłki) bezpodstawnie zubożonego

2. działania (czyny niedozwolone) bezpodstawnie wzbogaconego

3. sytuacja przypadkowa (brak działań zubożonego i wzbogaconego)

Skutek prawny bezpodstawnego wzbogacenia - tworzy zobowiązanie, gdzie

Wierzyciel - to bezpodstawnie zubożony

Dłużnik - to bezpodstawnie wzbogacony

Obowiązkiem dłużnika jest zwrot uzyskanych korzyści.

Reguła:

Bezpodstawne wzbogacenie obejmuje zwrot aktualnego wzbogacenia z momentem żądania zwrotu.

Odstępstwa:

• jeśli bezpodstawnie wzbogacony dokonał nieodpłatnego świadczenia na rzecz innego podmiotu - roszczenie przenosi się na osobę obdarowaną

• jeżeli bezpodstawnie wzbogacony utracił korzyść w ten sposób, ze wydano ją na nieproduktywne cele, można żądać zwrotu równowartości tylko wtedy jeśli w momencie uzyskiwania wzbogacony mógł przypuszczać, że będzie musiał zwrócić

20. ODPOWIEDZIALNOŚĆ Z TYTUŁU CZYNÓW NIEDOZWOLONYCH (ODPOWIEDZIALNOŚĆ DELIKTOWA)

Czyny niedozwolone to czyny, które naruszają zasady porządku prawnego.

Przesłanki odpowiedzialności deliktowej:

1. zdarzenie - czyn niedozwolony

2. związek przyczynowy

3. szkoda

zasady odpowiedzialności wg deliktów:

1. odpowiedzialność za czyn własny -odpowiedzialność sprawcy - oparta na zasadzie winy

2. odpowiedzialność za czyny cudze - odpowiedzialność innego podmiotu niż sprawca (małoletni lub osoba niepoczytalna, nad którą był zobowiązany do nadzoru; za osoby, którym powierzono wykonanie czynności.)

3. delikty szczególne - odpowiedzialność za szkody wyrządzone działaniami władzy publicznej.

21. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA CZYN WŁASNY

Jest to odpowiedzialność sprawcy oparta na zasadzie winy. Ciężar dowodu winy spoczywa na poszkodowanym.

Okoliczności uchylające winę sprawcy (zwalniające od odpowiedzialności):

1. brak wymaganego wieku (do lat 13)

2. brak poczytalności - nie odpowiada, chyba, ze stan niepoczytalności został wywołany środkami odurzającymi, alkoholowymi, odpowiada za wprawienie się w ten stan

3. działanie w obronie koniecznej

4. działanie w stanie wyższej konieczności, można poświęcić tylko cudzą rzecz lub cudze zwierzę, pod warunkiem, że ratowane dobro jest oczywiście ważniejsze.

22. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA CZYNY CUDZE (MAŁOLETNICH I NIEPOCZYTALNYCH; OSÓB KTÓRYM POWIERZONO WYKONANIE CZYNNOŚCI)

Jest to odpowiedzialność innego podmiotu niż sprawca.

Czyny wyrządzone przez osobę małoletnią lub osobę niepoczytalną:

Jest to odpowiedzialność osób zobowiązanych do nadzoru. Są to najczęściej zobowiązani ustawowo lub umownie lub faktycznie nadzór sprawujący mimo braku stosunku prawnego.

Odpowiedzialność ta funkcjonuje na zasadzie winy domniemanej, chyba, że :

• osoba udowodni staranność postępowania (nadzoru)

• nastąpi wykazanie, że nawet gdyby nadzór sprawowano by starannie, to i tak doszło by do szkody

Odpowiedzialność samej osoby małoletniej do lat 13 lub osoby niepoczytalnej w przypadku znaczących różnic majątkowych - na zasadach słuszności - w przypadkach gdy nikomu nie można przypisać winy za brak nadzoru. Występuje bardzo rzadko.

Odpowiedzialność za osoby, którym powierzono wykonanie czynności:

Nie zawsze poszkodowany może skarżyć powierzającego - jeżeli szkoda nastąpiła przy wykonywaniu powierzonej czynności:

• jeśli jest to odpowiedzialność zwierzchnika za podwładnego - zwierzchnik odpowiada na zasadzie ryzyka, z tym, ze wina podwładnego jest przesłanką odpowiedzialności zwierzchnika (zwierzchnik odpowiada tylko wtedy, gdy podwładny jest winny - albo odpowiadają razem - solidarnie - albo nie odpowiada żaden z nich)

• jeśli nie ma stosunku zwierzchnik podwładny odpowiedzialność powierzającego na zasadzie winy w wyborze - domniemanie winy powierzającego. Obrona: udowodnienie najlepszego, starannego wyboru; brak odpowiedzialności za wybór jeżeli powierzył prace fachowcom.

23. ODPOWIEDZIALNOŚĆ SKARBU PAŃSTWA ZA SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ FUNKCJONARIUSZY PAŃSTWOWYCH

Władza publiczna działa:

• w sposób władczy (imperium)

• w ramach dominium (zarządzania gospodarstwem państwowym - mieniem, które może wyrządzać szkody)

Jeżeli szkoda zostanie wyrządzona w ramach dominium - obowiązują ogólne reguły odpowiedzialności.

Jeżeli w skutek działań władczych:

• jeśli państwo wyrządzi komuś szkodę, a działano bezprawnie, musi ja naprawić; podmioty odpowiedzialne -Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca władzę publiczną - odpowiadają na zasadzie ryzyka

• odpowiedzialność państwa jeżeli szkoda zastała wyrządzona legalnie - działania państwa zgodne z prawem - jeżeli szkoda jest szkodą na osobie i wymagają tego względy słuszności.

24. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY WYRZĄDZONE RUCHEM PRZEDSIĘBIORSTWA

Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka - dla przedsiębiorców, których funkcjonowanie oparte jest na siłach przyrody (prąd, gaz, para wodna) - wytwórcy, fabryki, kopalnie, przedsiębiorstwa transportowe

Okoliczności egzoneracyjne (zwalniające z odpowiedzialności):

• siła wyższa

• wyłączna wina osoby poszkodowanej

• wyłączna wina osoby trzeciej za którą przedsiębiorca nie ponosi odpowiedzialności

25. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY WYRZĄDZONE RUCHEM POJAZDU MECHANICZNEGO

Jest to odpowiedzialność niezależna od winy - odpowiedzialność na zasadzie ryzyka.

Odpowiedzialność tę ponosi posiadacz pojazdu - bez względu na to czy sam kierował pojazdem, czy też jego dzierżyciel.

Okoliczności egzoneracyjne:

• siła wyższa

• wyłączna wina osoby poszkodowanej

• wyłączna wina osoby trzeciej (najczęściej zarząd dróg i mostów)

II wyjątki od zasady ryzyka :

1. nie odpowiada na zasadzie ryzyka wtedy, gdy udowodni mu się winę

2. szkody wyrządzone przy przewozie z grzeczności (bez ekwiwalentu) - jeżeli przewożony z grzeczności poniesie szkodę, posiadacz odpowiada na zasadzie winy

26. NAPRAWIENIE SZKODY WYNIKŁEJ Z USZKODZENIA CIAŁA LUB ROZSTROJU ZDROWIA

Jeżeli poszkodowany przeżył może dochodzić odszkodowania, może domagać się:

• pokrycia kosztów leczenia

• renty - ma dwie postaci

1. renta z tyt. całkowitej bądź częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej (renta wyrównawcza)

2. renta pokrywająca zwiększone potrzeby lub zmniejszone widoki na przyszłość

• zadośćuczynienia za doznana krzywdę - za cierpienia moralne - ma charakter fakultatywny, sąd może , ale nie musi przyznać

Jeżeli poszkodowany nie przeżył:

1. uprawnieni są spadkobiercy, roszczenia przechodzą na nich z ograniczeniem zadośćuczynienia za krzywdę (tylko w II przypadkach - jeśli poszkodowany za życia wytoczył powództwo o zadośćuczynienie lub gdy osoba odpowiedzialna za szkodę uznała roszczenie)

2. osoby ponoszące koszty pogrzebu - do wysokości tych kosztów

3. osoby co do których poszkodowany był zobowiązany do alimentacji - odszkodowanie równe wysokości alimentów

4. osoby, którym zmarły dostarczał środków utrzymania nie będąc do tego zobowiązanym - mogą domagać się odszkodowania o ile zasady współżycia społecznego za tym przemawiają

5. osoby najbliższe w stosunku do zmarłego w przypadku pogorszenia się sytuacji materialnej, majątkowej - nie dotyczy strat moralnych!

27. UMOWA SPRZEDAŻY

Jest to umowa dwustronnie zobowiązująca, wzajemna, odpłatna, kauzalna, konsensualna.

Sprzedawca zobowiązuje się do przeniesienia prawa własności rzeczy na kupującego i wydania rzeczy kupującemu.

Kupujący zobowiązuje się do zapłaty ceny oraz odebrania rzeczy.

Ograniczenia:

• podmiotowe - np. zakup nieruchomości przez cudzoziemców

• przedmiotowe - szczególne np. broń, kruszce

• przedmiotowo - podmiotowe za zezwoleniami

Forma- generalnie dowolna. Ograniczenia formy to:

• nieruchomości - wymagana forma akty notarialnego

• użytkowanie wieczyste, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu - akt notarialny

stopień oznaczenia przedmiotu umowy: ceny oraz rzeczy

• przedmiot określony co najmniej rodzajowo

• cena wystarczy wskazać podstawę ustalenia ceny; jeżeli cenę ustala jedna ze stron (taki zapis umowy) na użytek wyłącznie tego nabywcy - umowa nieważna

Umowa sprzedaży nie musi mieć charakteru rozporządzającego - tylko, gdy przeniesienie własności dotyczy rzeczy oznaczonej co do tożsamości. Zawsze ma charakter zobowiązujący.

Utrata lub uszkodzenie (przypadkowe lub zawinione przez osoby trzecie) rzeczy podlegającej sprzedaży.

Regułą jest, że do momentu wydania rzeczy odpowiada sprzedawca, od odebrania - kupujący. Za ewentualny transport odpowiada przewoźnik.

28. RĘKOJMIA I GWARANCJA PRZY SPRZEDAŻY

Odpowiedzialność z tytułu rękojmi - czyli niezgodności towaru z umową (występuje z mocy prawa).

Obejmuje odpowiedzialność za wady fizyczne i wady prawne rzeczy.

Wady fizyczne polegają na:

1. dostarczeniu przez sprzedawcę rzeczy uszkodzonej,

2. braku cechy, o której istnieniu zapewniał kupującemu sprzedawca,

3. wydaniu rzeczy w stanie niezupełnym

WADA PRAWNA - sprzedana rzecz nie stanowi własności sprzedawcy, lecz należy do osoby trzeciej, albo jest obciążona prawem innego podmiotu (prawem najmu, użytkowania, obciążenie hipoteką).

WADY FIZYCZNE - warunkiem odpowiedzialność jest dopełnienie przez kupującego aktu staranności. Akt staranności polega na zawiadomieniu o wadzie, w terminie:

1. wady jawne - bezpośrednio przy odbiorze trzeba ujawnić wadę,

2. wady ukryte - w terminie 1-go miesiąca od wykrycia wady

Termin do wystąpienia z roszczeniem z tytułu rękojmi wygasa w terminie 1-go roku od daty sprzedaży.

Roszczenia z tytułu rękojmi (uprawnienia kupującego)

• kupujący może odstąpić od umowy i domagać się zwrotu ceny,

• ma prawo żądać obniżenia ceny,

• ma prawo domagać się naprawienia rzeczy czyli usunięcia wady,

• ma prawo domagać się dostarczenie rzeczy wolnej od wady - zamienić na rzecz wolną od wady.

Jeżeli kupujący zdecyduje się na odstąpienie od umowy to sprzedawca może jego żądanie zablokować, ale gdy wada ma charakter istotny to może tylko tak raz postąpić.

Ten sposób odpowiedzialności nie obowiązuje w zakresie sprzedaży konsumenckiej, ale obowiązuje w obrocie profesjonalnym i obrocie konsument - konsument

Gwarancja: - wynika z mocy czynności prawnej (umowy).

Obciąża wyłącznie GWARANTA. Bardzo często jest to:

• sprzedawca,

• producent,

• wytwórca,

• podmiot, z którym zawarliśmy umowę 9serwisant).

Ten kto udzielił gwarancji to ten odpowiada.

Dokument gwarancyjny jest podstawą udzielenia gwarancji:

1. sporządzany zawsze przez gwaranta,

2. wręczany jest przez sprzedającego,

Treść gwarancji - do czego zobowiązany jest gwarant - to jest w dokumencie gwarancyjnym.

Udzielenie gwarancji może również nastąpić przy sprzedaży konsumenckiej, lecz dokument gwarancyjny musi określać obowiązki gwaranta jeśli nie określa- nie ma gwarancji.

Gdy nie ma sprzedaży konsumenckiej, a stosujemy przepisy kodeksu cywilnego:

• dokument gwarancyjny bez określonych uprawnień - gwarancji 12 miesięcy

• kupującemu przysługują 2 uprawnienia:

• naprawa rzeczy,

• wymiana rzeczy

Gwarancja jest niezależna od rękojmi, niezgodności towaru z umową

29. UMOWA DAROWIZNY

Mocą tej umowy, jedna ze stron DARCZYŃCA zobowiązuje się do nieodpłatnego świadczenia kosztem swojego majątku na rzecz drugiej strony czyli OBDAROWANEGO.

Jest to umowa: jednostronnie zobowiązująca,

Cechą darowizny jest: wymóg złożenia oświadczenia darczyńcy w formie aktu notarialnego

art. 888 kc - „nie dochowanie formy aktu notarialnego może być konwalidowane przez wykonanie umowy” - wykonanie umowy czyni ją ważną mimo, że nie dochowano formy aktu notarialnego.

W przypadku darowania nieruchomości - cała umowa musi mieć formę aktu notarialnego, samo wykonanie jest nieskuteczne; podobnie jest przy użytkowaniu wieczystym.

Obdarowany może powoływać się tylko na umowę zawartą w formie akty notarialnego (jeśli nie została wykonana).

Darowiznę można jednostronnie rozwiązać - ODWOŁANIE DAROWIZNY przez darczyńcę

PRZESŁANKI ODWOŁANIA DAROWIZNY

1. rażąca niewdzięczność obdarowanego:

Darowiznę można odwołać w ciągu roku od rażącej niewdzięczności, i nie można odwołać, gdy darczyńca przebaczył

2. nagłe, istotne pogorszenie stanu majątkowego darczyńcy

ale, gdy nie doszło do wydania rzeczy.

Odwołanie wykonanej darowizny powoduje obowiązek obdarowanego powrotnego przeniesienia własności rzeczy. Każda darowizna dokonana rodzi obowiązek alimentacyjny wobec darczyńcy jeśli pogorszy się jego sytuacja majątkowa. Obdarowany może zwolnić się z obowiązku alimentacyjnego przez zwrot przedmiotu darowizny.

30. UMOWA ZLECENIA A INNE UMOWY O ŚWIADCZENIE USŁUG

Umowa zlecenia często nazywana jest umową starannego działania.

• Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie podmiot zobowiązuje się starać osiągnąć rezultat, ale nie gwarantuje, że ten rezultat osiągnie,

• jest to wyłącznie umowa, w której podmiot zobowiązuje się do dokonania czynności prawnej na rzecz drugiego podmiotu

• zleceniodawca zobowiązuje się zapłacić, ale zlecenie może być bezpłatne,

• zawsze muszą być zwrócone koszty zlecenia, jakie poniósł zleceniobiorca

Umowa zlecenia wystepuje niezwykle rzadko - art. 734 kc. Umowę zlecenia zawiera np.:

• adwokat,

• biuro obrotu nieruchomościami,

• agencja turystyczna

PAMIĘTAĆ!!!!!! Umowa zlecenia - dokonanie czynności prawnej.

Może to być umowa 2-stronnie lub jednostronnie zobowiązująca. Przy odpłatności jest to umowa wzajemna. Zlecenie jest umową, która może pociągać za sobą udzielenie pełnomocnictwa. Zleceniobiorca może działać jako pełnomocnik

• działa w imieniu zleceniodawcy,

• zleceniobiorca działa w imieniu własnym, ale na rachunek zleceniodawcy

Jeżeli w umowie nie określono w/w to wtedy przyjmuje się, że zleceniobiorca działał jako pełnomocnik. Jeśli ma być inaczej - należy to zaznaczyć w umowie. Umowa zlecenia nie wymaga żadnej formy, ale pełnomocnictwo wymaga formy - tej samej jak dla czynności prawnej, której dotyczy zlecenie.

Np. kupno nieruchomości - umowa akt notarialny -pełnomocnictwo też sporządzone notarialnie.

Przy formie ustnej zlecenie nie uda nam się umieścić pełnomocnictwa.

Umowa zlecenia - umowa oparta na dużej dozie zaufania. O ile strony nie ustalą inaczej to zleceniobiorca wykonuje umowę OSOBIŚCIE!!! W umowie powinno być zaznaczone, że będzie zleceniobiorca korzystać z innego podmiotu. Gdyby zleceniobiorca posłużył się innym podmiotem bez naszej zgody, to wtedy zleceniobiorca odpowiada za niego, to on ponosi pełną odpowiedzialność za ich czyny.

Adwokat - jeśli przy zlecaniu jemu czynności nie zaznaczymy w umowie, że to on powinien świadczyć te umową osobiście, to może posłużyć się substytutem.

Czynności faktyczne - art. 750 kc (źródło nieporozumień w ramach umowy zlecenia - dot. Czynności prawnych i faktycznych) - „do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisu o zleceniu”. Mamy sięgać do przepisów o zleceniu, wtedy kiedy chcemy rozstrzygnąć problem z innej umowy, np.

• nienależyte wykonanie,

• sporządzenie bilansu,

• czyszczenie w pralni

lecz nie transformuje to umów o czynności faktyczne w umowę zlecenia.

Umowy o świadczenie usług -nie oczekujemy starań, ale oczekujemy rezultatu np.

• naprawa samochodu - samochód naprawiony = REZULTAT!

• umowa o sprzątanie - mieszkanie posprzątane = REZULTAT!

Przepisu umowy o dzieło - należy je stosować, bo one gwarantują rezultat, a nie jak umowa zlecenia - staranie się, aby wykonać rezultat.

Np. nauczanie - czynności umowy starannego nauczania.

Umowa o dzieło - interesuje nas EFEKT np. zawsze posprzątane biuro.

31. UMOWA O DZIEŁO

Umowa o dzieło to umowa faktyczna, odpłatna, wzajemna.

Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie - WYKONAWCA zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła - a ZAMAWIAJĄCY zobowiązuje się zapłacić wynagrodzenie wykonawcy dzieła. Umowa o dzieło nazywana jest często umową REZULTATU - przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do uzyskania pewnego pozytywnego rezultatu (wyniku) swych działań.

Umowa o dzieło jest:

-umowa konsensualną, dochodzi do skutku z chwilą porozumienia się stron,

-jest umowa odpłatną - nie ma umowy o dzieło nieodpłatnej.

DZIEŁO:

1. wytwór działalności człowieka - albo intelektualnej, albo fizycznej; coś co jest dziełem człowieka,

2. wytwór ten musi być wytworem przyszłym, nie istniejącym w momencie zawierania umowy,

3. musi być to wytwór co do którego wykonawca jest pewien, że go osiągnie - subiektywnie jest przekonany, że wytwór ten osiągnie.

4. dzieło powinno się zmaterializować, ucieleśnić się np. utwór w postaci zapisu nutowego, lub instrument - zapis na nośniku

Rezultat musi być określony w umowie o dzieło, umowa jest wykonana, jeśli rezultat został osiągnięty.

Umowa o dzieło - nawet, gdy w umowie nie ma słowa o wynagrodzeniu to i tak to wynagrodzenie się należy.

Jak obliczamy wynagrodzenie?

1. jeśli nie ma określonego wynagrodzenia w umowie - to tak ja wg typowych stawek dla tej pracy, dzieło nietypowe - według nakładu pracy

2. w umowie:

• RYCZAŁT określony z góry w umowie obejmuje całość wynagrodzenia (materiały, narzędzia, robocizna = jedna kwota globalna). Wynagrodzenie sztywne, trudno je zmienić, dodatkowe nakłady - trudno jest podważyć tę kwotę, Gdy dojdzie do rozbieżności między kwotę umówiona a finalną: Ewentualnie wykonawca może domagać się podwyższenia wynagrodzenia na drodze sądowej, ale wtedy, gdy wykaże, że nie mógł przewidzieć kosztów w momencie zawarcia umowy, a gdyby groziło mu to rażącą stratą.

• WYNAGRODZENIE KOSZTORYSOWE - bardziej elastyczne, strony ustalają stawki za poszczególne czynności, jakie materiały mają być użyte. Sporządza się KOSZTORYS - jeśli sporządzany przez wykonawcę - zmiana tylko, gdy za zgoda zamawiającego, Kosztorys sporządzony przez zamawiającego - może być zmieniony jeśli wykonawca wykaże, że trzeba było użyć innych czynności, aby osiągnąć dzieło.

Odpowiedzialność za wady dzieła - opiera się na konstrukcji rękojmi przy umowie sprzedaży z zastrzeżeniem:

1. Jeżeli wada jest usuwalna -zamawiający może od umowy odstąpić domagając się obniżenia ceny lub usunięcia wady,

2. Jeżeli wada nie została usunięta lub jest nieusuwalna - zamawiający może odstąpić od umowy (jeśli wada jest istotna) lub żądać obniżenia ceny.

Roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane (art. 646 kc)

32. UMOWA PRZECHOWANIA

Przez umowę przechowania przechowujący zobowiązuje się mieć pieczę nad rzeczą wydaną na przechowanie i zachować ją w stanie nie pogorszonym (art. 835kc).

1. umowa realna - dochodzi do skutku nie tylko przez porozumienie stron, ale przez wydanie rzeczy przez oddającego na przechowanie do rąk przechowawcy,

2. przechowawca zobowiązuje się mieć pieczę nad rzeczą czyli zwrócić ją w stanie nie pogorszonym,

3. może, ale nie musi być odpłatna - stosownie do art. 835 kc, jeżeli wysokość wynagrodzenia za przechowanie nie jest określona w umowie albo w taryfie, przechowawcy należy się wynagrodzenie w danych stosunkach przyjęte, chyba, że z umowy lub okoliczności wynika, iż zobowiązał się pochować rzecz bez wynagrodzenia.

Przechowanie - umowa towarzysząca innej umowie o świadczenie usług.

Jeżeli z oświadczeń woli wyrażonych expresis verbis nie wynika nic innego to umowa przechowania zostaje zawarta tam, gdzie zawarto umowę główna, a dla wykonania usługi przechowanie jest niezbędne.

Oświadczenia jednostronne np. „za garderobę nie odpowiadamy” - nie są zwalniające, ale pod warunkiem, że są konieczne dla wykonania usługi.

Przechowawca ponosi odpowiedzialność za rzecz mu powierzoną na zasadzie winy.

Zakres odpowiedzialności:

• umowa przechowania dot. Wyłącznie rzeczy oddanej na przechowanie oraz rzeczy zawarte w tej rzeczy na zasadzie zwyczajowo przyjętej

• przechowawca nie powinien: wydawać rzeczy innym podmiotom, zmieniać miejsca jaj przechowywania, użytkować rzeczy - chyba, ze czyni to dla dobra rzeczy

33. UMOWA NAJMU A UMOWA DZIERŻAWY

Umowa najmu:

• to umowa pomiędzy najemcą a wynajmującym. Najemca to podmiot, który najmuje rzecz, wynajmujący to ten, który wynajmuje rzecz. „Wynajmujący zobowiązuje się do oddania rzeczy do używania na czas określony, bądź nieokreślony najemcy, a najemca zobowiązuje się do płacenia czynszu i zwrotu rzeczy po zakończeniu stosunku prawnego po zakończeniu umowy”

• umowa 2-stronnie zobowiązująca,

• obowiązek wynajmującego do oddania rzeczy do używania na czas określony lub nieokreślony, oraz utrzymania rzeczy w stanie zdatności do użytkowania

• najemca nie tylko zobowiązuje się płacić czynsz, ale zobowiązuje się do pieczy nad rzeczą i do dokonywania pewnych napraw, aby ta rzecz nie traciła na wartości i do zwrotu rzeczy,

Wypowiedzenie najmu

-gdy czas trwania najmu jest oznaczony to Art. 673 § 3 - wypowiedzenie umowy tylko w wypadkach określonych w umowie.

- przyczyny wskazane w kodeksie np. niszczenie rzeczy, wynajęcie komuś innemu

UMOWA DZIERŻAWY - jest umową dwustronną (dzierżawca i wydzierżawiający).

Wydzierżawiający - oddaje do używania i pobierania pożytków rzecz albo praw na czas oznaczony bądź nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić umówiony czynsz.

Przedmiotem dzierżawy jest rzecz, która sama z siebie daje pożytki.

W umowie dzierżawca ma prawo do pobierania pożytków z rzeczy albo prawa (nie ma tego w umowie najmu - tu tylko rzecz i nie ma pożytków).

Wydzierżawienie gruntów - wszystko to co na tym gruncie się dzieje, nawet bez naszej działalności, daje nam pożytek to umowa dzierżawy.

Wydzierżawić możemy:

• przedsiębiorstwa,

• grunty,

• prawa połowu, polowań na określonych terenach

Umowę dzierżawy jest trudno wypowiedzieć - mocniejsza ochrona prawna niż najem:

• może zmienić ceną (obniżka czynszu),

• dzierżawca ma obowiązek używać rzeczy zgodnie z prawidłowa gospodarką, po to by zachować ją w odpowiednim stanie (np. Uprawa gruntu)

34. UMOWA UŻYCZENIA

Jest to umowa o oddanie rzeczy do używania nieodpłatnie (art. 710 kc), z obowiązkiem jej zwrotu. Umożliwia biorącemu używanie rzeczy cudzej. Użyczający musi oddać rzecz do używania, nie ma pieczy nad tą rzeczą. Biorący rzecz w użyczenie musi mieć pieczę nad rzeczą.

Umowa użyczenia może zostać zawarta na:

• czas określony - jeśli wypowiedzenie przed tym terminem to żądanie zwrotu, od razu trzeba tę rzecz zwrócić

• Na czas nieokreślony.

Umowa użyczenia jest umowa realną i dochodzi do skutku nie z chwilą złożenia oświadczenia woli, a dopiero z chwilą oddania rzeczy w używanie.

Umowa użyczenia najczęściej zawierana jest w stosunkach rodzinnych, sąsiedzkich, przyjacielskich. Przedmiotem użyczenia mogą być jedynie rzeczy, które po zakończeniu użyczenia muszą być zwrócone użyczającemu.

Bez zgody użyczającego biorący nie może rzeczy użyczonej oddać osobie trzeciej do używania (art. 712 kc), Biorący rzecz do używania ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej. Jeżeli umowa użyczenia została zawarta na czas oznaczony, to użyczenie kończy się, gdy biorący uczynił z rzeczy użytek odpowiadający w umowie albo upłynął czas, w którym ten użytek mógł uczynić (art. 715 kc). Po zakończeniu używania biorący do używania obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie niepogorszonym. Nie ponosi on odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania (art. 718 kc)

35. UMOWA POŻYCZKI A UMOWA KREDYTU

UMOWA POŻYCZKI - art. 720 kc - na podstawie, której pożyczkodawca zobowiązuje się przenieść na własność pożyczkobiorcy określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, natomiast pożyczkobiorca zobowiązuje się albo w terminie określonym w umowie, albo na wezwanie pożyczkodawcy zwrócić mu te samą ilość pieniędzy, albo rzeczy takiego samego rodzaju.

Jeżeli pożyczka jest odpłatna to tę odpłatność określa się też w tych samych walorach co pożyczka.

Umowa pożyczki, jeżeli jej wartość przekracza 500 zł powinna być sporządzona na piśmie dla celów dowodowych (art. 720 § 2 kc). Jest to umowa konsensualna, a więc dochodzi do skutku przez samo oświadczenie woli stron. Pożyczka może być oprocentowana - wtedy umowa odpłatna lub nieoprocentowana - wtedy umowa nieodpłatna. Oprocentowanie musi wynikać wprost z umowy.

Pożyczkodawca - zwrot pożyczki w terminie określonym w umowie lub na wezwanie.

Jeśli termin jest nieokreślony to pożyczka jest bezterminowa - wtedy od wezwania do zwrotu pożyczkobiorca ma 6 tygodni na zwrot pożyczki po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę (art. 723 kc). Jeżeli biorący pożyczkę jest niewypłacalny albo jeżeli wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność, zabezpieczenie wierzytelności uległo znacznemu zmniejszeniu to wtedy dający pożyczkę może żądać wcześniejszego zwrotu przedmiotu pożyczki (art. 458 kc).

Roszczenie pożyczkobiorcy w stosunku do pożyczkodawcy o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem 6 miesięcy, a roszczenie dającego pożyczkę o jej zwrot przedawnia się z upływem normalnych terminów, a więc po 10 latach (jeśli bezterminowa - 6 tyg. na zwrot od wezwania).

KREDYT:

1. kredyt uregulowany jest w ustawie z 1997 r. „Prawo bankowe”,

2. umowa kredytu jest umową, mocą której po jednej stronie występuje podmiot kwalifikowany do oddawania środków w kredyt -bank,

3. umowa kredytu polega na udostępnieniu środków pieniężnych, a nie na przeniesieniu własności pieniędzy. - w zasadzie - w dużej ilości - kredy ma charakter bezgotówkowy

4. kredyt zawsze jest udzielany na czas oznaczony,

5. kredyt jest zawsze odpłatny - prawo bankowe mówi, że nie wolno udzielać bezpłatnych kredytów,

6. kredyt jest zawsze celowy - na określony cel, z oznaczeniem celu na jaki zostaje udzielony,

7. każda umowa powinna być zawarta na piśmie, ale tylko dla celów dowodowych ( nie ma rygoru nieważności)

8. umowa kredytowa uważana jest za umowę wzajemną.

PRAWO RODZINNE

1. WARUNKI WAŻNOŚCI MAŁŻEŃSTWA

4 przesłanki ważności małżeństwa cywilnego:

1. różnica płci NUPTURIENTÓW

2. złożenie oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński

3. oświadczenia muszą być złożone w ich jednoczesnej obecności (wyjątek: przez pełnomocnika)

4. oświadczenia mają być złożone przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego

brak wymogu pisemności

WYZNANIOWE:

1. różność płci

2. oświadczenia

3. jednocześnie obecni (obecność pełnomocnika zależna od prawa kanonicznego)

4. oświadczenia muszą złożyć w obecności duchownego wyznania, którego związek wyznaniowy zawarł umowę z RP, sankcjonującą zawieranie małżeństw

5. muszą złożyć oświadczenie, że jednocześnie oświadczają wolę zawarcia małżeństwa cywilno-prawnego

6. jest ważne tylko wtedy, gdy Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego sporządzi akt małżeństwa (dokument)

przybiera zatem postać ustno-pisemną

2. FORMA I TRYB ZAWIERANIA MAŁŻEŃSTWA

Małżeństwo może być zawarte w formie ustnej (przez złożenie oświadczeń woli przed Kierownikiem USC) oraz w formie ustno pisemnej (małżeństwa wyznaniowe).

Przesłanki formalne zawarcia małżeństwa:

• zgłoszenie się z dokumentami do Urzędu Stanu Cywilnego

• sformalizowany przebieg uroczystości

• treść wypowiadanych oświadczeń, świadkowie

Ich naruszenie nie skutkuje nieważnością małżeństwa

3. UNIEWAŻNIENIE MAŁŻEŃSTWA

Przeszkody zawarcia i podstawy unieważnienia małżeństwa art. 10-17:

1. wiek 18 lat (16 lat kobieta za zgodą sądu)

2. ubezwłasnowolnienie całkowite

3. choroba psychiczna

4. pozostawanie w związku małżeńskim

5. pokrewieństwo w linii prostej, w linii bocznej do II stopnia - dot. tylko rodzeństwa

6. powinowaci zakaz ograniczony - tylko w linii prostej (teściowa - zięć, teść - synowa)

7. pomiędzy przysposabiającym i przysposobionym

8. wady oświadczeń woli: brak świadomości, błąd co do osoby, bezprawna groźba

9. zawarcie małżeństwa z wadliwością lub brakiem pełnomocnictwa

po unieważnieniu skutki małżeństwa znikają z dwoma wyjątkami:

• stosunki pomiędzy rodzicami i dziećmi

• stosunki majątkowe - przepisy dot. rozwodu

4. USTROJE MAJĄTKOWE MAŁŻEŃSKIE

Ustrój ustawowy - obowiązuje zawsze wtedy, gdy nie dokonali żadnego wyboru (nie zawarli umowy majątkowej małżeńskiej - intercyzy).

Ustrój umowny - na podstawie zawartej umowy - intercyzy -który może ograniczać, rozszerzać albo wyłączać wspólność majątkową, zawierany w formie aktu notarialnego.

Rzadko występuje ustrój przymusowy

5. USTAWOWA WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA MAŁŻEŃSKA

Jest to ustrój wspólności ustawowej, umożliwia małżonkom posiadanie 3 mas majątkowych: majątku wspólnego i majątków osobistych każdego z małżonków.

Zarząd majątkiem wspólnym - każdy z małżonków oddzielnie - powinni współdziałać, maja prawo do sprzeciwu.

Czynności z majątku wspólnego bez zgody współmałżonka - nie ważne:

• zbycie, obciążenie lub odpłatne nabycie nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, prawa rzeczowego do lokalu, gospodarstwa rolnego i przedsiębiorstwa

• odpłatne oddanie do używania lub pobierania pożytków z nieruchomości

• darowizna z majątku wspólnego poza drobnymi, zwyczajowo przyjętymi

6. MAJĄTEK WSPÓLNY A MAJĄTKI OSOBISTE

Zasada - przedmioty majątkowe nabyte przez małżonków w trakcie trwania małżeństwa wchodzą do majątku wspólnego.

Art. 33 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego wymienia wszystkie przedmioty wchodzące do majątku osobistego jako wyjątek od tej zasady:

1. nabyte przed zawarciem małżeństwa

2. uzyskane z dziedziczenia, zapisu, darowizny (DZD)

3. prawa wynikające ze wspólności łącznej np. umowy spółki

4. przedmioty służące do zaspokajania potrzeb osobistych

5. przedmioty tytułem odszkodowania, zadośćuczynienia za krzywdę

6. prawa niezbywalne

7. wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę

8. nagrody za osiągnięcia osobiste

9. prawa autorskie i pokrewne

10. wszystkie przedmioty uzyskane w zamian za te wyżej wymienione - zasada surogacji

cały dochód z majątku wspólnego i majątków osobistych (jeśli dochody przynoszą) wchodzi do majątku wspólnego

Odpowiedzialność za zobowiązania - generalnie odpowiedzialność majątkiem osobistym, wspólnym i osobistym wyłącznie wtedy, gdy zobowiązanie zaciągnięto za zgodą małżonka, gdy bez zgody - częścią wypracowaną przez podmiot, który zaciągnął zobowiązanie.

7. PRZESŁANKI UDZIELENIA ROZWODU

Jest tylko jedna pozytywna przesłanka - trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego.

Sąd może rozwiązać małżeństwo, gdy nie zachodzi żadna z przesłanek negatywnych, a zachodzi przesłanka pozytywna.

Rozkład pożycia - ustanie więzi duchowej (uczuciowej), fizycznej i gospodarczej

Zupełność rozkładu - wszelkie te 3 więzi ustają.

Trwałość rozkładu - jeśli istnieje nikłe powrotu do wspólnego pożycia - im małżeństwo trwa krócej, a rozkład pożycia dłużej, tym trwałość rozkładu jest większa.

Przesłanki negatywne rozwodu - rozwód nie może zostać orzeczony jeśli wystąpi jedna z przesłanek:

1. wskutek rozwodu ucierpiałoby dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków - im bardziej rozkład pożycia negatywnie wpływa na dziecko tym łatwiej uzyskać rozwód. Dzieci wspólne to własne i przysposobione.

2. Zasady współżycia społecznego np. dzieci niepełnosprawne ale już nie małoletnie lub zdrowotna ochrona jednego ze współmałżonków

3. Zasada rekryminacji - zakaz udzielenia rozwodu na wniosek małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia - sąd nie udzieli rozwodu, chyba, że:

• drugi małżonek wyraża zgodę na rozwód

• odmowa zgody na rozwód przez małżonka niewinnego jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego

8. SKUTKI ROZWIĄZANIA MAŁŻEŃSTWA

Sąd musi orzec o pewnych kwestiach obowiązkowo, a o innych fakultatywnie

Obowiązki:

• musi orzec rozwód

• musi ustalić winę rozkładu pożycia, chyba, że małżonkowie zgodnie wnoszą o nie orzekanie o winie

• musi ustalić kwestie władzy rodzicielskiej w stosunku do małoletnich dzieci

• jeśli wspólnie zajmują mieszkanie sąd musi orzec o sposobie użytkowania tego mieszkania

Fakultatywnie sad orzeka:

• na żądanie jednego z małżonków sąd może orzec eksmisje drugiego - na skutek rażąco nagannego postępowania, które uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie

• na wniosek obojga - podział mieszkania pomiędzy małżonków

• na żądanie jednego za zgoda drugiego sąd może przyznać mieszkanie jednemu przy opuszczeniu mieszkania przez drugiego z małżonków

9. DROGI USTALANIA I NEGOWANIA POCHODZENIA DZIECKA OD MĘŻCZYZNY

1. domniemanie pochodzenia dziecka z małżeństwa

2. uznanie dziecka

3. sądowe ustalenie ojcostwa

każda z tych dróg wyłącza inne

10. POCHODZENIE DZIECKA Z MAŁŻEŃSTWA

Domniemuje się, ze ojcem dziecka jest mąż matki dziecka o ile dziecko urodziło się w trakcie trwania małżeństwa lub do 300 dni od jego ustania.

Jeśli przed upływem 300 dni rodzi się dziecko, a matka zawarła II małżeństwo, domniemuje się, że drugi mąż jest ojcem dziecka.

11. ZAPRZECZENIE OJCOSTWA

Służy wyłącznie obaleniu domniemania pochodzenia dziecka z małżeństwa. Zaprzeczyć ojcostwu może tylko mąż matki dziecka, matka dziecka i prokurator.

Odbywa się droga powództwa sądowego - są uwzględnia, jeżeli wykaże się niepodobieństwo, że mąż matki nie może być ojcem dziecka -dowody biologiczne, genetyczne, impotencja.

Nie trzeba udowadniać - jeśli dziecko urodziło się w ciągu pierwszych 180 dni trwania małżeństwa - wystarczy, że mąż matki złoży oświadczenie, że nie jest ojcem dziecka. Jego oświadczenie zaprzeczające nie jest skuteczne jeśli matka dziecka wykaże, że:

• wiedział, że jest w ciąży w dniu zawarcia małżeństwa

• udowodni, że utrzymywała z ojcem dziecka stosunki fizyczne w okresie koncepcyjnym czyli między 181 a 300 dniem przed urodzeniem dziecka

wtedy mąż musi udowodnić, że ojcem dziecka na jest

12. UZNANIE DZIECKA

Uznanie dziecka to oświadczenie złożone przez ojca dziecka oświadczające, że jest on ojcem dziecka. Następuje albo przed sądem albo przed Kierownikiem USC, a w razie niebezpieczeństwa utraty życia także przed notariuszem.

Jeśli dziecko jest małoletnie - musi być zgoda matki. Jeśli matka nie żyje - zgoda przedstawiciela ustawowego.

Jeśli dziecko jest pełnoletnie - zgoda matki i dziecka.

Samo dziecko może po dojściu do pełnoletności w ciągu 3 lat unieważnić przed sądem przez udowodnienie braku ojcostwa.

13. SĄDOWE USTALENIE OJCOSTWA

Sądowe ustalenie ojcostwa odbywa się gdy nie ustalono pochodzenia dziecka dwoma wcześniejszymi metodami.

Proces wytoczyć może matka, dziecko, ojciec, prokurator.

Należy wykazać domniemanie pochodzenia dziecka od mężczyzny, który utrzymywał z matka dziecka stosunki fizyczne w okresie koncepcyjnym tj. miedzy 181 a 300 dniem przed urodzeniem dziecka.

Zarzut exceptio plurium concubentum - wielości spółkujących - w praktyce nie występuje.

Po ustaleniu ojcostwa drogą sądowa sąd orzeka o władzy rodzicielskiej.

14. PRZESŁANKI I SKUTKI PRZYSPOSOBIENIA DZIECKA

Przesłanki przysposobienia:

• Dobro dziecka

• Małoletniość przysposabianego

• Różnica wieku wskazująca na pochodzenie od przysposabiającego

• Zgoda osoby przysposabianej jeśli ukończyła 13 lat

3 rodzaje przysposobienia:

• niepełne

• pełne

• całkowite ( inaczej pełne nierozwiązywalne, anonimowe, blankietowe)

Niepełne - stosunek prawno rodzinny powstaje wyłącznie pomiędzy przysposabiającym a przysposobionym. Instytucja martwa.

Pełne - pomiędzy przysposabiającym i przysposobionym powstają takie stosunki jak między rodzicami i dziećmi

Całkowite - polega na tym, że dochodzi do skutku w przypadku wyrażenia zgody anonimowej, jest nierozwiązywalne, dla osoby przysposobionej tworzy się nowy akt urodzenia, a dotychczasowy się utajnia.

Anonimowa zgoda- zgoda na przysposobienie przez każdego (bez wskazani, zgody na konkretnego przysposabiającego) może być udzielona najwcześniej po upływie 6 tygodni od urodzenia dziecka.

Konsekwencje: nowy akt urodzenia, stary akt się utajnia, może zostać ujawniony dziecku kiedy pochodzenie biologiczne może być przeszkoda do zawarcia przez nie związku małżeńskiego.

W tym przypadku nie można dochodzić ustalenia pochodzenia na drodze sadowej.

15. WŁADZA RODZICIELSKA - TREŚĆ I ZAKRES PODMIOTOWY

Władzę rodzicielska mają rodzice dziecka małoletniego. Przysługuje obojgu rodzicom, pod warunkiem posiadania przez nich pełnej zdolności do czynności prawnych, jeśli nie żyją lub tej zdolności nie posiadają (żadnemu z nich nie przysługuje władza rodzicielska) dla małoletniego dziecka ustanawia się opiekę.

O istotnych sprawach rodzice powinni rozstrzygać wspólnie.

Prawo pozwala sadowi na ingerencje we władzę rodzicielską:

Ograniczenie wykonywania władzy rodzicielskiej - gdy dobro dziecka jest zagrożone. Działania sadu mogą być różne, najdalej idącym jest umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej lub ośrodku opiekuńczo wychowawczym.

Zawieszenie wykonywania władzy rodzicielskiej - gdy zachodzi przemijająca przeszkoda wykonywania tej władzy (pobyt w zakładzie karnym, wyjazd, choroba).

Pozbawienie władzy rodzicielskiej - gdy istnieje trwała przeszkoda lub rodzice rażąco zaniedbują lub nadużywają władzy rodzicielskiej.

Fakultatywne pozbawienie - jeśli rodzice, mimo udzielenia pomocy, nie wykazują zainteresowania losem dziecka.

Jeśli przyczyna ustaje sąd może przywrócić władze rodzicielską.

16. POJĘCIE I ZAKRES OBOWIĄZKU ALIMENTACYJNEGO

Obowiązek alimentacyjny - obowiązek dostarczania środków utrzymania.

• między małżonkami w czasie trwania małżeństwa

• miedzy krewnymi w linii prostej bez ograniczeń

• wobec rodzeństwa

• wobec ojczyma lub macochy oraz wobec pasierba wg zasad współżycia społecznego, a pasierb wobec ojczyma lub macochy dodatkowo na zasadzie wzajemności

jest to obowiązek nie dziedziczny.

Zakres obowiązku alimentacyjnego:

• wyprowadzenie z niedostatku

• równa stopa życiowa

• usprawiedliwione potrzeby uprawnionego

• możliwości majątkowe i zarobkowe uprawnionego

Kolejność:

1. małżeński - najsilniejszy nawet kiedy ustanie małżeństwo

2. zstępnych wyprzedza obowiązek wstępnych

3. wstępni

4. rodzeństwo

Jeśli zobowiązani są na równi istnieje łączny obowiązek alimentacyjny

Obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje jeśli osoby w bliższej kolejności go nie realizują lub ich nie ma.

17. OBOWIĄZEK ALIMENTACYJNY POMIĘDZY MAŁŻONKAMI W CZASIE TRWANIA ICH ZWIĄZKU

Obowiązek alimentacyjny pomiędzy małżonkami w czasie trwania ich związku obowiązuje na zasadzie równej stopy życiowej.

18. OBOWIĄZEK ALIMENTACYJNY MAŁŻONKA PO ROZWODZIE

Przesłanka podstawowa obowiązku alimentacyjnego po rozwodzie to niedostatek - niemożliwość zaspokojenia podstawowych potrzeb.

Wyjątek: Kiedy jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego, alimenty po rozwodzie są należne już wtedy gdy drugi małżonek nie popadnie jeszcze w niedostatek, lecz nastąpi znaczne pogorszenie jego sytuacji życiowej.

19. OBOWIĄZEK ALIMENTACYJNY RODZICÓW WOBEC DZIECI

Obowiązek alimentacyjny rodzica wobec dziecka nie na zasadzie niedostatku lecz równej stopy życiowej, trwa tak długo dopóki dziecko nie może utrzymać się samodzielnie.

PRAWO SPADKOWE

1. POJĘCIE SPADKU

Spadek - ogół cywilnoprawnych oraz majątkowych praw i obowiązków zmarłego, które z chwila jego śmierci przechodzą na spadkobierców.

Są to aktywa i pasywa.

Prawa - co miał w chwili śmierci

Długi -to zobowiązania spadkodawcy w chwili śmierci oraz te, które powstają po jego śmierci.

2. PRAWA NIE NALEŻĄCE DO SPADKU

- Prawa i obowiązki o charakterze osobistym (np. ściśle związane z podmiotem) oraz alimenty.

- Prawa i obowiązki, które w chwili śmierci przechodzą na z góry oznaczone osoby - nie na spadkobierców na podstawie szczególnych przepisów np. stosunek najmu.

3. POJĘCIE DZIEDZICZENIA

Dziedziczenie (spadkobranie) - wejście w ogół praw i obowiązków zmarłego z pełnym nasileniem i za pomocą jednego zdarzenia jakim jest śmierć spadkodawcy.

4. POJĘCIE ZAPISU I POLECENIA

Zapis - jest rozrządzeniem testamentowym zobowiązującym spadkobiercę do świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby. Zapis tworzy więc zobowiązanie.

Polecenie - nie tworzy stosunku zobowiązaniowego, jest rozrządzeniem testamentowym zobowiązującym spadkobiercę lub zapisobiercę do określonego zachowania, ale bez wskazania podmiotu uprawnionego, nikogo nie czyni wierzycielem.

5. NIEGODNOŚĆ DZIEDZICZENIA

Po śmierci spadkodawcy w postępowaniu sądowym podmiot może zostać uznany za niegodnego dziedziczenia na podstawie czynów określonych w art. 928:

• ciężkie przestępstwo przeciwko spadkodawcy

• działanie podstępem lub groźba w sprawie testamentu

• podrobienie, przerobienie, zniszczenie testamentu

6. UMOWA O ZRZECZENIA SIĘ DZIEDZICZENIA

Jest to jedyna umowa dopuszczalna w prawie polskim na wypadek śmierci.

Umowa między spadkodawca a ustawowym spadkobiercą w formie aktu notarialnego. Spadkobierca, który zrzeknie się dziedziczenia traktowany jest jakby nie dożył chwili otwarcia spadku. Zrzeczenie rozciąga się na zstępnych zrzekającego się, chyba, ze umowa stanowi inaczej.

7. ZASADY DZIEDZICZENIA USTAWOWEGO

Dziedziczenie ustawowe - gdy nie ma ważnego testamentu.

Krąg spadkobierców ustawowych:

1. małżonek

2. krewni :

• w linii prostej to wszyscy zstępni, ale obowiązuje zasada, ze zstępny bliższy stopniem wyłącza zstępnego dalszego stopniem; wstępni - tylko i wyłącznie rodzice ;

• w linii bocznej - rodzeństwo oraz zstępni rodzeństwa jeśli rodzeństwa już nie ma (zmarło)

1. przysposobiony i przysposabiający:

• pełne lub całkowite - traktowane jak dziecko naturalne

• niepełne - dziedziczenie tylko w ramach stosunku przysposobienia

1. gmina - dziedziczy gdy nie ma spadkobiercy

8. DZIEDZICZENIE USTAWOWE KREWNYCH

Do spadku powołani są małżonek oraz zstępni spadkodawcy. Dziedziczą w częściach równych, z tym, że małżonek nie mniej niż ¼ .

Jeśli brak małżonka dziedziczą sami zstępni.

Brak zstępnych - w drugiej kolejności dziedziczą rodzice i rodzeństwo spadkodawcy - małżonek obejmuje spadek w części sztywnej ½, rodzice i rodzeństwo spadkodawcy po 1/4. Jeśli nie ma już małżonka to jego cześć jest podzielona na rodziców i rodzeństwo.

Sytuacja szczególna małżonka - jeśli dziedziczy z ustawy z innymi niż dzieci spadkodawcy (rodzice i rodzeństwo) ponad swój udział spadkowy ma prawo żądać całego wyposażenia urządzenia domowego z którego korzystał.

9. POJĘCIE TESTAMENTU

Testament to rozrządzenie majątkiem na wypadek śmierci. Jest to jednostronna czynność prawna, oświadczenie woli.

10. FORMY TESTAMENTÓW

Testamenty zwykłe (pisemne):

• własnoręczny (holograficzny)

• allograficzny

• notarialny

testament szczególny - ustny

11. TESTAMENTY ZWYKŁE A TESTAMENTY SZCZEGÓLNE

Testamenty szczególne są równie silne jak zwykłe, z wyjątkiem: testament ustny jest ważny przez 6 miesięcy, chyba że spadkodawca w tym terminie umrze, pisemne sa ważne bezterminowo.

Testament jest czynnością odwoływalną - przez wyraźne oświadczenie woli lub w sposób dorozumiany - np. zniszczenie.

12. TESTAMENT WŁASNORĘCZNY

Jest ważny jeżeli został sporządzony w całości na piśmie przez spadkodawcę, podpisany własnoręcznie i opatrzony datą. Brak daty powoduje jego nieważność w przypadku wątpliwości co do czasu sporządzenia testamentu.

13. TESTAMENT ALLOGRAFICZNY

To testament sporządzony przed kompetentnym organem (wójt, burmistrz, kierownik USC itd.). oświadczenie ustne do protokołu w obecności co najmniej 2 świadków, podpisywany przez urzędnika (organ), spadkodawcę i świadków.

14. TESTAMENT USTNY

Jest to ustnie złożone oświadczenie woli spadkodawcy w obecności co najmniej 3 świadków.

Może być złożony tylko wtedy, gdy zachodzi niemożliwość złożenia testamentu zwykłego lub obawa rychłej śmierci.

Ustalenie treści testamentu ustnego:

1. świadkowie sporządzą protokół (w ciągu 1 roku), który muszą podpisać albo wszyscy trzej lub dwóch i spadkodawca

2. złożenie zeznań przed sądem (w ciągu ½ roku od momentu śmierci)

15. OŚWIADCZENIE O PRZYJĘCIU LUB ODRZUCENIU SPADKU

Nabycie spadku jest nie definitywne bowiem spadkobierca ma prawo złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w terminie 6 m-cy od momentu dowiedzenia się o tytule powołania do spadku.

Jeśli spadkobierca umarł przed upływem tych 6 m-cy, a nie zdążył złożyć oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku daje możliwość takiego oświadczenia również swoim spadkobiercom również w ciągu 6 m-cy. Jeśli odrzucają - to w całości, jeśli przyjmują - mają prawo decyzji o przyjęciu spadku po pierwszym spadkodawcy.

Przyjęcie spadku:

1. Wprost -pełna odpowiedzialność za długi spadkowe

2. Z dobrodziejstwem inwentarza - odpowiedzialność do wysokości aktywów spadku

Osoby ubezwłasnowolnione, małoletnie oraz gmina przyjmują spadek z dobrodziejstwem inwentarza bez oświadczenia.

Jeśli osoba złoży oświadczenie o odrzuceniu spadku - traktuje się ja jakby nie dożyła chwili otwarcia spadku.

Osoby, które nie złożyły oświadczenia po upływie 6 m-cy przyjmują spadek wprost.

16. TREŚĆ I SKUTKI PRAWNE POSTANOWIENIA O STWIERDZENIU NABYCIA SPADKU

Jest to orzeczenie sądu, który ustala kto dziedziczy, na jakiej podstawie i w jakich częściach.

Znaczenie tego orzeczenia - stwarza domniemanie, ze osoby w nim wymienione są spadkobiercami, domniemanie to jest skuteczne przeciwko każdej osobie, która nie rości sobie praw do spadku.

17. ZACHOWEK - POJĘCIE I KRĄG OSÓB UPRAWNIONYCH

Zachowek to ustawowe zabezpieczenie interesów osób najbliższych spadkodawcy, nawet wbrew jego woli. Jest to część spadku przysługująca wyłącznie małżonkowi i dzieciom spadkodawcy, ewentualnie rodzicom jeśli dziedziczą z mocy ustawy.

18. POJĘCIE DŁUGÓW SPADKOWYCH

Są to zobowiązania spadkodawcy w chwili śmierci oraz długi, które powstają po śmierci (związane z postępowaniem spadkowym, kosztami pogrzebu, podziałem spadku)

19. ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI SPADKOBIERCÓW ZA DŁUGI SPADKOWE.

Początek odpowiedzialności to moment otwarcia spadku. Spadkobiercy odpowiadają:

• do czasu przyjęcia spadku wyłącznie majątkiem spadkowym

• z momentem przyjęcia spadku następuje zlanie się majątku spadkowego z majątkiem osobistym i spadkobiercy odpowiadają całym swoim majątkiem - odpowiadają solidarnie

• z momentem działu spadku spadkobiercy przestają odpowiadać solidarnie.

W zależności od trybu przyjęcia spadku (proste czy z dobrodziejstwem inwentarza) odpowiedzialność jest bez ograniczeń lub do wysokości aktywów.

1

---