NEFROLOGIA i DIABETOLOGIA

1. 
   LECZENIE NERKOZASTĘPCZE
   

1. 
   DIALIZA OTRZEWNOWA - zabieg, który stosuje się dla oczyszczenia krwi ze szkodliwych produktów metabolizmu, jest on stosowany w przewlekłej niewydolności nerek.
   
   W tym typie dializy półprzepuszczalną błoną dializacyjną jest otrzewna, a do jamy brzusznej wprowadza się specjalnie przygotowany płyn dializacyjny. Wymagane jest założenie stałego dostępu np. tzw cewnik Tenckhoffa (zatoka Douglasa, wyłoniony ok 2 cm poniżej pępka)
   
   SCHEMATY DIALIZY OTRZEWNOWEJ:
   

• ciągła ambulatoryjna dializa otrzewnowa (CADO)

• nocna/automatyczna dializa otrzewnowa (NADO/ADO)

• przerywana dializa otrzewnowa (PDO)

• ciągła cykliczna dializa otrzewnowa (CCDO)

• dializa typu “tidal” (TDO)

• ciągła ekwilibracyjna dializa otrzewnowa (CEDO)

• ciągła przepływowa dializa otrzewnowa (CPDO)
  

WYMIANA PŁYNU DIALIZACYJNEGO:

• WYPEŁNIANIE - roztwór w obj. ok 2l jest wprowadzany do pustej jamy otrzewnowej za pomocą cewnika, z reguły trwa to od 5 do 10 minut i odbywa się grawitacyjnie lub dzięki pompie.
  

• OKRES ZALEGANIA tzw. leżakowanie - płyn zostaje utrzymany w jamie otrzewnej przez okres około 4 - 6h.
  

• USUWANIE tzw. drenaż - płyn, zawierający produkty przemiany materii oraz wodę, zostaje usunięty. Dializat (zużyty płyn) przepływa do worka drenażowego dzięki grawitacji.

WAŻNE PRZED DIALIZĄ : sprawdzenie daty, objętości płynu, siły roztworu dializacyjnego, zachowanie jałowości i higieny osobistej, ocena przejrzystości płynu, ocena szczelności worka, oświetlone / zamknięte pomieszczenie, ogrzenie dializatu (37'C), kontrola masy ciała tzw. „sucha waga” oraz kontrola RR,

POWIKŁANIA DIALIZY: zapalenie/ zakażenie okolicy cewnika, dializacyjne zapalenie otrzewnej [ból brzucha / nudności / wymioty / gorączka], zaciek płynu do jamy otrzewnej / płucnej, przepuklina pępkowa / pachwinowa, hipowolemia, hiperwolemia, zaburzenia metaboliczne, włókniak w dializacie (zapchanie cewnika - heparanizacja), zaburzenie wentylacji płuc, ból okolicy lędźwiowej, świąt skóry,

NAJCZĘSTRZE LEKI :

• węglan wapnia - przyjmowany w trakcie posiłków dla wyrownania kwasicy oraz

• uzupełnienie niedoboru wapnia I zahamowania wchłaniania fosforanów z diet.
  

• leki wiążące fosfor w przewodzie pokarmowym - przyjmwany przed lub w trakcie posiłku.

• leki hipotensyjne - obniżające ciśnienie.

• erytropoetyna, witamina D3, witaminy grupy B, C, kwas foliowy.

• leki fibrynolityczne - czasowo - w razie wystąpienia krwiaka czy skrzepliny w przetoce.

2. HEMIODIALIZA - w leczeniu zaawansowanej przewlekłej i ostrej niewydolności nerek, a także niektórych zatruć. Jego celem jest usunięcie toksycznych substancji znajdujących się we krwi, poprzez sztuczną błonę półprzepuszczalną, zabieg umożliwia także korektę kwasicy metabolicznej oraz zaburzeń elektrolitowych. Podczas zabiegu krew jest wielokrotnie przepompowywana na zewnątrz ciała do dializatora, który działa jak sztuczna nerka. W trakcie dializy poza ustruj pacjenta wyprowadzane jest około 300ml krwi. Czas pojedynczej hemodializy wynosi 4 -5h, wykonuje się ją średnio 4 -5 x tygodniu.
   

POWIKŁANIA: hipotermia/ hipertermia, świąt skóry, kurcze mięśni, gorączka, dreszcze, zator powietrzny, nagły spadek RR, tętniak rzekomy,

PRZETOKA DIALIZACYJNA - TĘTNICO - ŻYLNA - arterializacja (poszerzenie naczynia żylnego) na skutek zespolenia chirurgicznego naczyna tętniczego z naczyniem żylnym, ma to na celu uzyskanie optymalnego przepływu krwi przez naczynie, warunkującego efektywny proces hemodializy.
Do nakłucia można wykorzystać duże naczynia p. żyły szyjne, podobojczykowe, udowe itd.

(WAŻNE - ocena szmeru tętnienia przetoki poprzez badanie palpacyjne, dojrzała przetoka poszerzona o ok. 0,5-0,6 mm, zakaz pomiaru ciśnienia i pobierania krwi na ręce z przetoką)

TĘTNO - przyspieszone np. ODWODNIENIE lub zwolnione np. MOCZNICA
Przyrost wagi między kolejnymi zabiegami hemodializy nie powinien być większy niż 2 kg ponad „wagę suchą”. (1L=1kg)

2. WSKAZANIA I PRZECIWWSKAZANIA LECZENIA NERKOZASTĘPCZEGO
   

1. OSTRA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK - potencjalnie odwracalny stan pogorszenia wydolności nerek, w nefronach spada filtracja, jednakże nie dochodzi do redukcji ich liczby. Można wyróżnić trzy typy ONN tj. niewydolność przednerkowa (niedostateczne ukrwienie), nerkowa z podtypami : zapalna / niezapalna (choroby nerek) i pozanerkowa (niedrożność dróg moczowych)
   
   CZTERY FAZY ONN:

• faza wstępna (zadziałanie czynnika uszkadzającego)

• faza skąpomoczu lub bezmoczu (oligurii lub anurii)

• faza wielomoczu (poliurii)

• faza reparacji
  

PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK - stan nieodwracalnego uszkodzenia kłębuszków nerkowych, która wymaga leczenia nerkozastępczego dla utrzymania chorego przy życiu. W PNN następuje stopniowa redukcja liczby czynnych nefronów, co prowadzi do następujących zaburzeń: zaburzeń gospodarki wapniowo - fosforowej, gospodarki H (kwasica metaboliczna), gospodarki K (niewydolność krążenia), zaburzeń gospodarki wodno - elektrolitowej itd.

PRZYCZYNY PNN : choroby kłębuszków nerkowych, nefropatia cukrzycowa, choroby naczyń, choroby cewkowo-śródmiąższowe.


4 ETAPY PNN:

• UTAJONY (zniszczenie miąższu nie przekracza 50% nefronów, dochodzi do zagęszczenia moczu),
  

• WYROWNANY (wzrost kreatyniny < 6 mg%, charakterystyczny brak objawów mocznicy)
  

• NIEWYRÓWNANY (zmniejszenie miąższu > 75%, obecne objawy mocznicy np. narastającą drażliwość, senność, uczucie drętwienia i kurcze kończyn, nudności, wymioty, bóle głowy, zaburzenia rytmu serca, kwasica metaboliczna itd.)
  

• SCHYŁKOWY (GFR <15 ml/min, kreatynina > 10mg%)
  

WSKAZANIA DO DIALIZY : przewlekła niewydolność nerek, kwasica metaboliczna, zablokowanie odpływu moczu na przebiegu moczowodu, kreatynina w surowicy 8 - 12 mg% filtracja kłębkowa 3 - 5 ml/min/m², potas surowicy powyżej 6.5 mmol/l, sód surowicy poniżej 120 mmol/l, oporne na leczenie nadciśnienie powyżej 180/130 mmHg, objawy polineuropatii, encefalopatii itd.

3. PRZYGOTOWANIE ŚRODOWISKA DO DIALIZY: odpowiednio dobrany płyn dializacyjny (pojemność, przejrzystość, data ważności, siła dializatora itd), higieniczne mycie rąk, rękawiczki jałowe, materiały dezynfekcyjne i opatrunkowe, maseczka jałowa, zamknięte dobrze oświetlone pomieszczenie, pojemnik na odpady, waga, stoliczek, stojak na płyn dializacyjny itd.
   

4. PROBLEMY PACJENTA DIALIZOWANEGO:
   

• konieczność dostosowania się do nowych warunków życia,

• odczuwanie lęku / złości,

• niepokój związany ze strachem związanym z utrzymaniem aktywności zawodowej,

• zaburzenia sfery seksualnej,

• zmiana roli społecznej osoby chorej,

• utrzymanie diety / ciągłość farmakoterapii
  

5. EDUKACJA CHOREGO DIALIZOWANEGO
   

• celowość wykonywanych zabiegów,

• przebieg dializy otrzewnowej / hemodializy,

• sposób zachowania w trakcie i po dializie,

• odpowiednie zachowanie dietetyczne chorego,

• konieczność zachowania farmakoterapii,

• przygotowanie warunków domowych do CADO,

• zachowanie aseptyki,

• postępowanie z wyłonionym cewnikiem dializacyjnym,

• obserwacja własnego ciała,

• pomiar podstawowych parametrów (szmer przetoki / RR ),

• ilość przyjmowanych płynów itd.
  
  

6. CUKRZYCA - choroba metaboliczna, charakteryzująca się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru) wynikającą z defektu produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez komórki beta trzustki. Przewlekle może powodować dysfunkcję / uszkodzenie różnych narządów np. oczu (retinopatia), nerek (nefropatia)), nerwów (neuropatia), serca (kardiopatie) i naczyń krwionośnych.
   
   Prawidłowa glikemia na czczo to 60-99 mg/dl (3,4-5,5 mmol/l), w 2 godzinie testu doustnego obciążenia glukozą glikemia poniżej 140 mg/dl (7,8 mmol/l). Za normoglikemię, czyli poziom cukru we krwi u zdrowego człowieka, przyjmuje się przedział 80-120 mg%.
   
   RODZAJE CUKRZYCY:
   

1. CUKRZYCA TYP 1- polega na pierwotnym, niedostatecznym wydzielaniu insuliny, przy zachowaniu normalnej wrażliwości tkanek na ten hormon.
   

2. CUKRZYCA TYP 2 - polegająca na zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę (insulinooporność), dochodzi do uszkodzenia komórek beta w wyspach trzustki i upośledzenia, a później zaprzestania wydzielania insuliny.
   

3. CUKRZYCA CIĘŻARNYCH - związana ze zmianami hormonalnymi zachodzącymi u kobiety w okresie ciąży.
   

7. POWIKŁANIA CUKRZYCY: poliuria (wielomocz), polidypsja (zwiększone pragnienie), polifagia (wilczy głód), kwasica ketonowa (odwodnienie, głęboki i szybki oddech Kussmaula, często o zapachu acetonu, ból brzucha, senność), hiperglikemia / hipoglikemia, śpiączka cukrzycowa, niewydolność wielonarządowa, gorsze gojenie tkanek, stopa cukrzycowa.
   

8. DIETA CUKRZYCOWA
   

• liczba posiłków powinna wynosić 6-7 na dobę - trzy główne (pierwsze śniadanie, obiad, kolacja), trzy dodatkowe (drugie śniadanie, podwieczorek, druga kolacja, ewentualnie mały posiłek przed snem),
  

• posiłki muszą być spożywane regularnie (unikanie wahań poziomów cukru), z odpowiednią godziną przyjęcia insuliny przed planowanym posiłkiem przeważnie 30 min prze jedzeniem,
  

• zapotrzebowanie energetyczne od 20-25kcl /kg mc (leżący) i do 35 kcl / 1 kg/ mc (aktywni); zapotrzebowanie zawsze należy obliczać na kilogramy należnej wagi ciała,
  

• z diety należy prawie zupełnie wykluczyć alkohol, potrawy o dużej zawartości cukru (miód, syropy, słodkie ciasta), ograniczyć należy pieczywo, kasze, kluski, słodzone płyny.
  

• nie należy używać w diecie tłuszczów zwierzęcych, zaleca się natomiast oliwę i oleje roślinne,
  

• posiłki powinny zawierać odpowiednie proporcje węglowodanów (50-60%), białek (15-20%), tłuszczów (20-30%),
  

9. INSULINOTERAPIA - UDZIAŁ PIELĘGNIARKI W LECZENIU FARMAKOLOGICZNYM
   

Insulinoterapia to podstawowe leczenie dla chorych na cukrzycę typu 1. Ma również zastosowanie u chorych na cukrzycę typu 2, u których nie wystarcza odpowiednia dieta, tryb życia i doustne leki przeciwcukrzycowe.

Analogi insuliny lispro (np. Humalog) i aspart (np. NovoRapid) podane podskórnie działają dużo szybciej niż insulina ludzka, z wyraźniejszym szczytem działania. normalnym leczeniu podaje się podskórnie, za pomocą pena lub strzykawki.

Specjalnym trybem leczenia jest podawanie insuliny za pomocą pompy insulinowej. Pompa insulinowa zapewnia stały podskórny dopływ insuliny i pozwala na najlepsze wyrównanie glikemii. Metoda ta wskazana np. w przypadku chwiejnego przebiegu choroby, osoby z hiperglikemią poranną, osoby bardzo aktywne oraz dzieci (np. wszczepialne pompy insulinowe).

Pompa insulinowa - urządzenie do ciągłego podawania insuliny, ułatwiające kontrolę leczenia cukrzycy i poprawiające jakość życia chorego.

• INDYWIDUALNA - to niewielkie urządzenie medyczne ze zbiornikiem na insulinę o pojemności 3 ml (1 ml insuliny zawiera 100 j) służące do ciągłego podskórnego podawania insulin.
  

• WSZEPIALNA - urządzenie wszczepiane w skórę nad mięśniem prostym brzucha i służące do podawania insuliny do jamy otrzewnowej.
  
  Urządzenia używane do wszczepiania mają większe zbiorniki na insulinę (zwykle 15 ml) i występująca w nich insulina jest w większym stężeniu (400 j w 1 ml), co powoduje, że insuliny wystarcza na okres do 3 miesięcy.

10. WYSIŁEK FIZYCZNY A POZIOM GLIKEMII
    
    W większości przypadków cukrzycę typu 2 daje się początkowo dobrze kontrolować za pomocą odpowiedniej diety i wysiłku fizycznego. Ponieważ ten typ cukrzycy wiąże się zwykle z nadwagą, utrata wagi zwiększa wrażliwość na insulinę. Wysiłek fizyczny działa podobnie, poza tym pomaga zapobiegać powikłaniom cukrzycy.
    

WYSIŁEK FIZYCZNY + REDUKCJA MASY CIAŁA = WZROS WRAŻLIWOŚCI ORGANIZMU NA INSULINĘ

• przekonanie pacjenta o pozytywnym wpływie wysiłku na zdrowie i samopoczucie chorego.
  

• przedstawienie różnych możliwości ćwiczeń gwarantujących wysiłek optymalny:

- chory na cukrzycę może wykonywać tylko takie ćwiczenia wymagające wysiłku dynamicznego (wysiłek zawsze połączony z ruchem), np. marsz, bieg, gra w piłkę, pływanie, gimnastyka,

- eliminowanie ćwiczeń wiążących się z wysiłkiem statycznym np. przeciąganie liny, podnoszenie ciężarów,

- dostosowanie ćwiczeń do wieku i wagi chorego, jego indywidualnych możliwości, sprawności, wydolności krążenia,

- u pacjentów z cukrzycą wysiłek fizyczny nie powinien wywoływać tętna wyższego niż 140//min

- czas trwania ćwiczeń nie powinien przekraczać 10-20 min 4 do 6 razy w tyg. Dla pacjentów o siedzącym trybie życia, 30-60 min 3 do 5 razy w tyg; dla osób bardzo aktywnych.

11. SAMOKONTROLA I SAMOPIELĘGNACJA W CUKRZYCY

• wyjaśnienie znaczenia prawidłowej pielęgnacji skóry oraz stóp dla zapobiegania powikłaniom.
  

• uświadomienie skutków zaniedbań higienicznych,

• dostarczenie wiedzy na temat zasad prawidłowej pielęgnacji,

• wdrażanie pacjenta do systematycznego, samodzielnego wykonywania działań higieniczno- opiekuńczych,
  

• nauka prawidłowej obserwacji i oceny stanu skóry,

• udzielanie wskazówek dotyczących właściwego postępowania higienicznego w warunkach domowych:

- codziennie myć całe ciało (wskazany prysznic, unikanie długiego przebywania w wannie - powoduje to maceracje skóry i stwarza możliwość szybszego jej uszkodzenia),

- nie używać do kąpieli zbyt zimnej lub zbyt gorącej wody,

- całe ciało (szczególnie stopy) trzeba zawsze dobrze spłukać i osuszyć,

- nie należy używać drażniących środków, ostrych szczoteczek, myjek, pumeksu,

• stopy w obuwiu powinny być zawsze ciepłe i suche,
  

• używane obuwie należy dokładnie dopasować,

• unikać chodzenia boso (po domu, plaży, ogrodzie),
  

• pończochy, skarpetki, bielizna powinny być z naturalnych materiałów, nie mogą

uciskać, hamując prawidłowe krążenie, dodać należy, że trzeba je codziennie

zmieniać,

• każdego dnia należy oglądać stopy - szczególnie dokładnie okolicę podeszwową
  i szczeliny między palcami - niesprawny pacjent może posłużyć się lusterkiem;

jeśli rana nie wygoi się po 3-4 dniach, konieczna jest konsultacja lekarza.

• sposób pomiaru i interpretacji wyniku poziomu cukru,

• konieczności prowadzenia dzienniczka obserwacji z regularnie odnotowywanymi

pomiarami poziomu glikemii,

• sposób przechowywania insuliny (w penie przechowywana w temperaturze

pokojowej - max 28dni, zapas insuliny przechowywany w lodówce +2 +4'C)

• sposobu podawanie insuliny, miejsc nakłuwania, konieczności zachowania

ciągłości farmakoterapii, dietoterapii oraz aktywności fizycznej,

12. INDEKS GLIKEMICZNY tzw. wskaźnik glikemiczny - klasyfikacja produktów żywnościowych na podstawie ich wpływu na poziom glukozy we krwi w 2-3 godziny po ich spożyciu. Indeks glikemiczny jest definiowany jako średni, procentowy wzrost stężenia glukozy we krwi po spożyciu, przez reprezentatywną statystycznie grupę ludzi, porcji produktu zawierającej 50 gramów przyswajalnych węglowodanów.

OPIEKA PIELĘGNIARSKA NAD PACJENTEM Z CHOROBAMI PSYCHICZNYMI

1. ZABURZENIA PSYCHICZNE O PRZEWLEKŁYM PRZEBIEGU
   

1. SCHIZOFREMIA - choroba mózgu, która zaburza każdy poziom funkcjonowania człowieka.
   
   OBJAWY: zaburzenia myślenia, zaburzenia przeżywania i spostrzegania.
   brak krytycyzmu (!!!)
   
   izolacja społeczna / wycofanie społeczne, zaburzenia aktywności, zaniedbania higieniczne, dygresja, rozkojarzona mowa, zaburzenia wypowiadania, magiczne myślenie, apatia, bóle głowy, omamy / urojenia, myśli prześladowcze, dyskinezy, lęk, poczucie winy, obniżenie nastroju, spowolnienie ruchowe, próby samobójcze.
   
   PRZYCZYNY: uwarunkowania genetyczne, podatność, silny stres, uszkodzenie mózgu okresu płodowego (II trymestr), zmiany budowy (kora czołowa, hipokamp, kora skroniowa)
   
   RODZAJE SCHIZOFREMI: paranoidalna (omamy, pseudoomamy, urojenia prześladowcze), katatoniczna (ograniczenie kontaktu z otoczeniem, sztywność mięśniowa, echolalia i negatywizm), poschizofreniczna (zespół depresyjny), zdezorganizowana (niespokojne myślenie, dezorganizacja emocjonalna), rezydualna i prosta.
   
   LECZENIE: neuroleptyki + psychoterapia
   
   SKALE: PANSS, SANS, SAPS
   

2. DEPRESJA
   
   ZESPÓŁ DEPRESYJNY - objawy utrzymują się minimum dwa tygodnie, obniżenie nastroju, spowolnienie toku myślenia, spowolnienie ruchowe, płaczliwość, lęk
   
   INNE: natręctwa, urojenia, zahamowanie, hipochondryzm, depersonalizacja, objawy psychotyczne, poczucie winy, utrata wiary, obniżenie koncentracji,
   myśli samobójcze (!), ahedonia (brak odczuwania przyjemności)
   
   DYSTYMIA - to rodzaj depresji związany z nerwicą, jest stanem przewlekłym, dochodzi do zaburzeń osobowości (czas trwania 2 lata), obserwowane zaburzenia łaknienia, zmęczenie, niska samoocena itd.
   
   DEPRESJA MASKOWANA - na pierwszy plan choroby wysuwają się dwa / trzy objawy zgłaszane przez pacjenta, do najczęstszych masek zalicza się lęk, ból i zaburzenia snu. Objawy choroby stopniowo narastają.
   
   ( CHOROBY AFEKTYWNE: jednobiegunowe (zespół depresyjny), dwubiegunowe (zespół depresyjny + zespół maniakalny)
   
   ZESPÓŁ MANIAKALNY: podwyższony nastrój, przyspieszenie toku myślenia, drażliwość, rozkojarzenie, wesołkowatość (nastrój euforyczny), zaburzenie rytmu biologicznego, podniosłość (nastrój ekstatyczny), możliwe odczuwanie lęku i złości (dysforia) podejrzliwość (!!!)
   

Cecha	Zab. Afektywne dwubiegunowe	Zab. Depresyjne nawracająca choroba afektywna jednobiegunowa
Rodzaj faz	Zespoły depresyjne i maniakalne lub hipomaniakalne	Zespół depresyjny
Rodzaj zab. afektywnych U krewnych I stopnia	Zaburzenia dwubiegunowe i jednobiegunowe	jednobiegunowe
Cechy osobowości przedchorobowej	Często cyklotymiczna, syntoniczna, ekstrawertywna	Często melancholijny, anankastyczna, neurotyczna, introwertywna
Płeć	Kobiety i mężczyźni równie często	Częściej u kobiet
Początek choroby	20-30	Po 40
Długość fazy	3m. (częste fazy), krótkie	6-9m. (często fazy długie)
Cechy kliniczne	Niezbyt duże nasilenie lęku, hipersomia, z zahamowaniem, nagły początek i koniec nawrotu	Z lękiem, niepokojem, pobudzeniem ruchowym, urojeniami, bezsennością, stopniowe narastanie i ustępowanie objawów
Węglan litu w profilaktyce	Duża skuteczność	Mała skuteczność
Leki przeciwdepresyjne	Nieskuteczne, przeciwwskazane	Często skuteczne




3. ZABURZENIA ODŻYWIANIA m.in.: otyłość psychogenna, bulimia, anoreksja, wymioty psychogenne (wywołane przykrymi doświadczeniami)
   

4. UZALEŻNIENIA - zespół zależności składający się ze zmian psychicznycg, fizycznych i behawioralnych, uzależnienie może być psychiczne oraz fizyczne.
   
   FAZY UZALEŻNIENIA OD ALKOHOLU (4): picie towarzyskie (wzrost tolerancji na alkohol), ostrzegawcza (poszukiwanie okazji do picia oraz picie w samotności), krytyczna (utrata kontroli), chroniczna (ciągi alkoholowe, spadek tolerancji alkoholu, alkohole niekonsumbcyjne)
   
   ROZPOZNANIE : ALAT/ASPAT, GGTP, MCV, CDT, cholesterol, trój glicerydy.
   
   OBJAWY UZALEŻNIENIA: silna potrzeba picia, upośledzenie kontroli, picie jako zapobieganie objawą abstynencji, objawy abstynencji, tolerancja alkoholu (wzrost/ spadek), picie mimo oznak szkodliwości, amnezja, próby panowania nad piciem.
   
   STANY PSYCHOLOGICZNE: zespół majaczeniowy, halucynacje, paranoje, amnezja, otępienie, mielinizacja mostu, lęk, depresja, bezsenność, podaczka, zespół FAS.
   
   ALKOHOLICZNY ZESPÓŁ ABSTYNENCJI (24-36h po zaprzestaniu spożywania alkoholu nagły spadek poziomu alkoholu we krwi)
   
   objawia się : brakiem łaknienia, wymiotami, nudnościami, biegunką, wzrostem AS, zaburzeniami rytmu, wzrostem ciśnienia, potliwością, rozszerzeniem źrenic, suchością śluzówek, silnym drżeniem, „głodem alkoholowym”
   
   MAJACZENIE / HALUCYNACJE - lęk, niepokój, zaburzenia świadomości, urojenia, iluzje, omamy, bezsenność, agresja / autoagresja, halucynacje słuchowe lub czuciowe, obniżony nastrój.
   
   
   ENCEFALOPATIA WERNICKIEGO (zaburzenia gałkoruchowe, splątanie, niedowłady spastyczne, polineuropatia, drgawki) + PSYCHOZA KORSAKOWA (zaburzenia pamięci, konfabulacje, dezorientacja, zafałszowanie poznawania osób) = niedobory witaminy B1
   

ZESPÓŁ OTELLA - przekonanie o zdradzie małżeńskiej u osoby uzależnionej, najczęściej dotyczy mężczyzn po 40 rż, charakteryzuje się nadmierną podejrzliwością, urojeniami, pogróżkami i agresja.

LECZENIE UZALEŻNIENIA: uzupełnianie gospodarki wodno - elektrolitowej, uzupełnienie niedoborów żywieniowych, leki przeciwlękowe, nasenne, przeciwdrgawkowe, tiamina (!)


2. FORMY / METODY OPIEKI NAD OSOBAMI PRZEWLEKLE CHORYMI
   

• systematyczna ocena stanu biopsychospołecznego pacjenta, nasilenie objawów itd.
  

• udział w farmakoterapii [l. przeciwdepresyjne - zaburzenia przewodnictwa/ nadciśnienie, przeciwlękowe - sole bromu/ barbiturany/ benzodiazepiny - leki światłoczule],
  

• udział w terapii elektrowstrząsowej [badanie dna oka, EEG, EKG, na czczo,
  z pustym pęcherzem moczowym, ocena parametrów, po zabiegu chory senny],
  

• udział w psychoterapii, terapii zajęciowej (np. muzykoterapia w psychozach), rehabilitacji chorych psychicznie,
  
  [stworzenie atmosfery zaufania, umiejętność nawiązania kontaktu, okazanie empatii, akceptacja chorego, tolerancja i życzliwość, brak uległości, wysłuchiwanie chorego]
  

• psychoedukacja chorego i jego rodziny,




3. REHABILITACJA PSYCHICZNA - to złożony proces, mający na celu zapobieganie skutkom choroby i ubocznym niekorzystnym efektom związanym z długotrwałym pobytem chorego w szpitalu.
   
   Celem jest nie dopuszczenie do rozwoju objawów choroby szpitalnej, odbudowanie nawyków kontaktów społecznych i czynne włączenie chorego w życie społeczne.
   
   Wyróżniamy rehabilitacje (3): lecznicza (medyczna - uzyskanie sprawności psychoruchowej, albo ułatwiają adaptacje życia z chorobą), psychologiczna / społeczna (najważniejsza, przygotowanie do życia w środowisku rodzinnym / społecznym, pomoc w rozwiązaniu podstawowych problemów życiowych), zawodowa (poradnictwo / szkolenia zawodowe)
   
   ZASADY RECHABLITACJI PSYCHICZNEJ: zasada partnerstwa (prawa / indywidualność chorego), wielokrotnych oddziaływań (różne sfery życia codziennego), stopniowania trudności, powtarzalności oddziaływań, optymalnej stymulacji.
   
   

4. PRZYGOROWANIE PACJENTA I CZŁONKÓW JEGO RODZINY DO ZYCIA Z PRZEWLEKŁĄ CHOROBĄ PSYCHICZNĄ
   

• edukacja pacjenta oraz członków rodziny na płaszczyznach np. objawy choroby, przyczyny choroby, farmakoterapia, zabezpieczenie otoczenia chorego itd.
  

• udzielanie wsparcia (wsparcie fizyczne/ informacyjne/ społeczne/ emocjonalne),

• wskazanie grup wsparcia,

• zaangażowanie rodziny w terapię zajęciową.
  
  

5. ZABURZENIA LEKOWE - wyróżniami kilka rodzaji zaburzeń lękowych m.in. : FOBIE (silny któtkotrwały lek wywołany konkretną przyczyną), PANIAKA (napadowy lek występujący bez konkretnej przycyzny), LĘK UOGÓLNIONY (tzw. wolnopłynący - długi czas trwania ale małe nasilenie), ZABURZENIA OBSERWACYJNO - KOMPULSACYJNE (opsesja, błędne koło - natrętna myśl powoduje dana czynność przynoszącą ulgę, powraca natrętna myśl) ZASPÓŁ STRESU POURAZOWEGO (na skutek zadziałania czynnika) ZABURZNIA DYSOCJACYJNE (np. amnezja lub osobowość mnoga)
   

6. SAMOBÓJSTWO - działanie prowadzące do odebrania sobie życia bądź trwałego rozwiązania problemu.
   
   CZYNNIKI : depresja, alkohol i inne uzależnienia, izolacja społeczna, zaburzenia osobowości, schizofremia, molestowanie seksualne, obniżone wsparcie spoleczne, niepokoje spoleczne, niezaspokojone potrzeby, beznadziejność, zawężenie percepcji, ucieczka przed bólem, zakomunikowanie zamiaru itd.
   
   POZIOMY MYŚLI SAMOBÓJCZYCH :

1. MYŚLI ZWIEWNE (pacjent je kontroluje),

2. MYŚLI NATRĘTNE (poczucie przerażenia i brak kontroli),

3. PLAN SAMOBÓJCZY (zamknięcie w sobie),
   

13. OLIGOFERENIA - upośledzenie umysłowe, niepełnosprawność intelektualna, polegająca na znacznym obniżeniu ogólnego poziomu funkcjonowania deficytem dotyczącym zachowania adaptacyjnego, skala WECHSLARA (poniżej 70pkt)

OPIEKA PIELĘGNIARSKA NAD PACJENTEM Z CHOROBAMI NEUROLOGICZNYMI


1. TĘTNIAK - - wypełnione krwią, ograniczone poszerzenie światła naczynia krwionośnego, wyróżniamy tętniak rozwarstwiający, rzekomy i tętniak prawdziwy.
   
   Wśród tętniaków mózgu wyróżniamy dwa rodzaje: workowate (80%) oraz wrzecionowate. Te ostatnie zlokalizowane są one przede wszystkim w okolicy tętnicy podstawnej i środkowej mózgu, w przeciwieństwie do tętniaków workowatych, które znacznie częściej umiejscawiają się w miejscu podziału tętnic. (BADANIE DSA)
   
   PRZYCZYNY: deficyt w budowie błony środkowej i sprężystej błony wewnętrznej naczynia, nieprawidłowości rozwojowe w okolicy koła tętniczego mózgu, nadciśnienie tętnicze, stany zapalne w ścianach naczyń, czynniki dziedziczne, zmiany miażdżycowe.
   
   OBJAWY: bóle głowy, tętnienie, krwawienie podpajęczynówkowe, nudności, wymioty, utrata przytomności, wzrost ciśnienia śródczaszkowego, poszerzenie źrenic, zaburzenia świadomości.
   

2. NACZYNIAK - jest rzadkim nowotworem, lokalizującym się przeważnie w mózgu
   lub oponach mózgowych, zbudowany jest ze splotów tętniczo-żylnych, między którymi mogą wytwarzać się połączenia (typ naczyniak groniasty). Naczyniaki usuwa się się operacyjnie: skalpelem, metodą krioterapii bądź laserem.
   

3. CHOROBY DEMIELIZACYJNE
   

1. STWARDNIENIE ROZSIANE - przewlekła, zapalna, demielinizacyjna choroba, w której dochodzi do wieloogniskowego uszkodzenia tkanki nerwowej, dochodzi do uszkodzenia otoczki mielinowej wokół wypustek komórek nerwowych, co powoduje niemożność prawidłowego przekazywania impulsów wzdłuż dróg nerwowych w mózgowiu i rdzeniu kręgowym.
   
   Ma najczęściej przebieg wielofazowy z okresami zaostrzeń i poprawy. Stwardnienie rozsiane może powodować wiele objawów: zaburzenia ruchowe, czuciowe, móżdżkowe (zaburzenia równowagi), zaburzenia widzenia, zaburzenia autonomiczne, zespoły bólowe, zaburzenia poznawcze, zaburzenia nastroju, parastezje, niedoczulica, osłabienie siły mięśniowej.
   
   Głównym narzędziem oceny nasilenia objawów i niepełnosprawności, szeroko stosowaną także w badaniach naukowych, jest skala EDSS czyli rozszerzona skala stanu niepełnosprawności.
   
   DIAGNOSTYKA: badanie PMR, MRI,
   
   FAZY PRZEBIEGU CHOROBY:
   

• RZUTOWO - REMISYJNA (zaostrzenia choroby tzw. rzuty z całkowitym lub częściowym powrotem funkcji, okresy między rzutami bez progresji choroby)
  

• PIERWOTNIE POSTĘPUJĄCA (stały postęp z okresami stabilizacji i okresową poprawą stanu klinicznego)
  

• WTÓRNIE POSTĘPUJĄCA (po okresie rzutowo - remisyjnym dochodzi do progresji choroby)
  

• POSTĘPUJĄCO - RZUTOWA (wyraźne rzuty podczas stałej progresji choroby)
  

LECZENIE: interferon (możliwa reakcja miejscowa w obrębie wkłucia, wzrost enzymów wątrobowych oraz rozwój objawów niepożądanych) dieta bogata w sole mineralne / niskonasycone kwasy tłuzczowe


4. CHOROBA PARKINZONA (UKŁAD POZAPIRAMIDALNY) - samoistna, powoli postępująca, zwyrodnieniowa choroba OUN, do objawów chorobowych dochodzi z powodu zmian zwyrodnieniowych komórek nerwowych w istocie czarnej wytwarzają neurotransmiter dopaminę (neurony dopaminergiczne)
   
   Konsekwencją zaburzenia funkcji tych neuronów jest niedobór dopaminy w istocie czarnej i prążkowiu. W zmienionych chorobowo obszarach mózgowia stwierdza się obecność ciał Lewy'ego.
   
   OBJAWY: spowolnienie ruchowe, mikrografia, sztywność osobowości, spowolnienie psychiczne, przodopochylenie, drżenie spoczynkowe, parastezje, niestabilność postawy, objawy wegetatywne (np. ślinotok, napadowe pocenie się), dyzartria, dysfagia.
   
   LECZENIE: L-DOPA (dopamine) dieta niskobiałkowa
   

5. CHOROBA NERWOWO - MIĘŚNIOWA
   

1. MIASTENIA - przewlekła choroba autoimmunologiczna złącza nerwowo mięśniowego. Podstawową rolę w patogenezie odgrywają przeciwciała przeciwko receptorom acetylocholinowym (AchR), charakteryzująca się nużliwością mięśni szkieletowych (prążkowanych).Wynikiem wydzielania AchR jest spadek ilości receptorów w obrębie mięśni.
   
   POSTACIE MIASTENI : oczna, uogólniona
   
   OBJAWY: męczliwość mięśni gałkoruchowych, opuszkowych, mimicznych, kończyn, opadanie powiek, podwójne widzienie, poprzeczny uśmiech, zacichanie mowy, zaburzenia żucia i połykania, opadanie głowy, trudności w poruszaniu.
   
   PRZEŁOM MIASTENICZNY - znaczne nasilenie objawów choroby związane z mięśniami kończyn, mięśniami oddechowymi i mięśniami opuszkowymi, konsekwencją czego może być niewydolność oddechowa
   
   DIAGNOZA: badanie elektrofizjologiczne (SFEMG, EMG, ENG), badanie immunologiczne, ocena grasicy, badanie neurologiczne, wywiad.
   
   LECZENIE: inhibitory acetylocholiny + leczenie objawowe
   

2. STWARDNIENIE ZANIKOWO - BOCZNE (SLA) - postępująca choroba, która prowadzi do niszczenia komórek rogów przednich rdzenia kręgowego, jąder nerwów czaszkowych rdzenia przedłużonego oraz neuronów drogi piramidowej.
   
   OBJAWY: zaniki mięśniowe dotyczące mięśni krótkich rąk, spastyczny niedowład kończyn dolnych, drżenie pęczkowe, pogarszanie się sprawności ruchowej, objawy opuszkowe, osłabienie siły mięśniowej, kurcze mięśni, opadanie głowy, zaburzenia snu, zaburzenia oddechu.
   
   

6. ILOŚCIOWE METODY OCENY STANU CHOREGO Z DYSFUNKCJĄ UKŁADU NERWOWEGO
   

7. ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI:
   (ocena przytomności: GCS, ITC)
   

1. ILOŚCIOWE
   

• SENNOŚĆ PATOLOGICZNA (pacjent dający się wybrudzić z zachowaną reakcją na bodźce słowne)
  

• PÓŁŚPIĄCZKA (wygaszenie przytomności, zachowana reakcja na bodziec bólowy z reakcjami obronnymi)
  

• ŚPIĄCZKA
  

2. JAKOŚCIOWE
   

• PRZYMGLENIE PROSTE (zaburzenia spostrzegania)
  

• ZESPÓŁ MAJACZENIOWY
  

• ZAMROCZENIE / SPLĄTANIE

8. 
   
   
   
   

---