Dymnica pospolita Fumaria officinalis L.

Rodzina makowate

- Papaveraceae

Syn.: dymnica lekarska, dymówka, ptasia ratka., rutka pol­na., kokorycz lekarska, kokorczyk

Opis rośliny i występowanie

Bylina od 10-50 cm wys.
Roślina roczna, o cienkiej, silnie rozgałęzionej łodydze. Liście pod­wójnie pierzastodzielne, sinozielone. Odcinki liściowe równowąskolancetowate, drobne, 1,5-3 mm szerokie. Kwiaty drobne, grzbieciste, z krótką ostrogą. Korona barwy różowopurpurowej, na szczycie z ciemniejszą purpurową plamką. Kwiaty zebrane w zwarte grona na szczytach rozgałęzień, rozwijają się stopniowo. Kwitnie od maja do września. Owocem jest pra­wie kulista niełupka. Cała roślina ma barwę jakby przydymioną. Wystę­puje niemal w całej Europie i Azji, na Syberii, na wyspach Kanaryskich, Maderze, w północnej Afryce, a także Ameryce Północnej. W Polsce jest pospolitym chwa­stem zarówno na nizinach, jak i w niższych partiach gór, zwłaszcza w lnie, zbożach, okopowych oraz w ogrodach. Jest to chwast jary lub ozimy. Jeżeli wscho­dy następują jesienią, to roślina wytwarza tylko rozetę liści i w tej postaci zimuje. W Polsce występuje 5 gat. z tego rodzaju, m. in, F. uaUlantii Loisel. - D, drobnokwiatowa; rosi. roczna - RT - zawiera alkaloid, protopinę; F, schleicheri Soy - Viii. - D. różowa - Herba zawiera alkaloidy, m.in. finnarydynę; RT.

Skład chemiczny, działanie, zastosowanie

Surowcem zielarskim jest ziele dymnicy (Herba Fumariae).

Ziele dymnicy zawiera:

• Alkaloidy (m.in. fumarynę)

• Garbniki, flawonoidy

• Żywice

• Związki gorzkie

• Witaminę C.

• Kwasy organiczne.

• Sole mineralne z dużą zawartością wapnia.

• Związki Izochmolmowe.

• Protopinę.

• Kryp-topinę.

• Korydalinę.

• Sangwinarynę.

• Fumarycynę.

• Fumarylinę.

• Fumarytynę.

• Flawonoidy.

• Substancje śluzowe.

Napary z ziela dymnicy zaleca medycyna ludowa do mycia cery za­nieczyszczonej, tłustej, trądzikowej. Można też stosować surowiec (ziele dym­nicy) w mieszankach, np. z krwawnikiem do maseczek kosmetycznych, głównie przeciwtrądzikowych. W preparatach kosmetycznych stosowana rzadko.

Dymnica stosowana jest w lecznictwie od czasów arabskich, greckich i rzymskich. W staroarabskiej medycynie zalecana była jako „środek czyszczący krew" w zaburzeniach przemiany materii. Pisali o jej właści­wościach leczniczych Dioskorydes i Pliniusz, lekarze średniowieczni, później Bock, Paracelsus i Matthioli. Stosowana była również szeroko w medycynie ludowej wielu krajów w schorzeniach jelit, wątroby, jako środek napotny, przeczyszczający, moczopędny, wzmacniający, a zewnę­trznie w chorobach skóry, zwłaszcza egzemach. Ziele dymnicy wchodziło w skład tzw. kuracji wiosennych. Ziele dymnicy działa silnie rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit, dróg żółciowych i moczo­wych oraz naczyń krwionośnych, Przywraca prawidłowe ruchy robaczkowe jelit, właściwe przemieszczanie treści pokarmowej i regularne wypróżniania.

Obecnie w lecznictwie ziele dymnicy stosowane jest przede wszystkim jako środek regulujący wytwarzanie i wydzielanie żółci. Może ono zwięk­szyć lub zmniejszyć ilość wydzielanej żółci w zależności od stanu wydol­ności wątroby. Leki z udziałem ziela dymnicy podaje się przede wszystkim w scho­rzeniach wątroby i dróg żółciowych, zwłaszcza kamicy i kolce żółciowej, przy bolesnych skur­czach i stanach zapalnych oraz po zabiegach chirurgicznych na drogach żółciowych. Są one pomocne również przy migrenach wywołanych tzw. niedomogą żółciową lub niewydolnością wątroby.

Jego pozyskiwanie

Zbiera się pędy zakwitających roślin. Ścinać je należy bez najniższych części łodyg, uważając, by do surowca nie dostały się rośliny z korzeniami. Ziele suszyć można w warunkach naturalnych, w miejscach przewiewnych, a w czasie niesprzyjającej pogody w suszami ogrzewanej, w temperaturze do 40°C. Ziele do suszenia należy rozłożyć cienką warstwą, aby w trakcie suszenia go nie przegarniać. Dobrze zebrane i wysuszone ziele powinno składać się z pędów ukwieconych i ulistnionych, naturalnej barwy.

Korzystałem ze źródeł:

• Krystyna Mikołajczyk, Adam Wierzbicki. ,,Ziała Żródłem Zdrowia”

• Teresa Lewkowicz - Mosiej ,, Leksykon Roślin Leczniczych:

• Prof. Dr. Hab. Eliza Lamer - Zarawska, Dr. Alicja Noculak - Palczewska

,, Kosmetyki Naturalne. Przewodnik Dla Zielarzy Farmaceutów I Zakładów Kosmetycznych”

• ,, Zarys Wiedzy o Roślinach Leczniczych” Redakcja Naukowa Krzysztof Jędrzejko Śląska Akademia Medyczna Katowice 1997.

• ,,Encyklopedia Zielarstwa I Ziołolecznictwa” Haliny Strzeleckiej, Józefa Kowalskiego, Pod Redakcjo Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2000.

Przygotował:

Adam Kowalik rok II. Grupa IV.

­

---