WYKŁAD 1 (16.03.2010 r.)
Przykłady decyzji administracyjnych:
rozstrzygnięcie o przyjęciu/ nieprzyjęciu na I rok studiów
decyzja o skreśleniu z listy studentów
decyzja komisji rekrutacyjnej o przyjęciu do KSAP
decyzja zawieszająca lekarza w prawie wykonywania zawodu
ustanowienie tłumacza przysięgłego (prezes sądu okręgowego)
zwolnienie lekarza zawodowego ze służby
Nie są decyzjami:
odmowa udzielenia urlopu dziekańskiego
przydział spółdzielczego lokalu mieszkalnego (SN uznał, że jest to tylko oświadczenie woli zarządu spółdzielni)
Uwaga! Pismo niemające formy decyzji adm. jest nią, jeśli pochodzi od organu adm. publ., jest skierowane na zewnątrz i w sposób władczy rozstrzyga o prawach i obowiązkach w sprawach indywidualnych.
SPRAWY ORGANIZACYJNE
Egzamin- zasady w sylabusie
(ustny- przynajmniej 4 albo stan zdrowia)
„jestem bardzo wymagająca”, ”studenci nie doceniają moich wymagań”
Przedmiot dość trudny
3 procedury postępowania duży zakres materiału, czytać na bieżąco hahaha
Postępowanie administracyjne- typowe (ogólne + uproszczone)
Postępowanie egzekucyjne- wykonawcze
Postępowanie sądowo-administracyjne (bardzo mały fragment, nie będziemy się wgłębiać; bardziej ile jest instancji i co do której należy nas interesować będzie)
TREŚĆ WŁAŚCIWA
1. UMIEJSCOWIENIE POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO W RAMACH GAŁĘZI PRAWA ADMINISTRACYJNEGO
3 podstawowe gałęzie prawa- podział Stelmachowskiego (kryterium sposobu regulacji): karne, cywilne, administracyjne
W każdej z tych gałęzi są 3 odrębne części: materialna ustrojowa, procedura (postępowanie);
Prawo ustrojowe - podmioty, które realizują funkcje, ich ustrój (warunki, struktura działania, sposób powoływania i odwoływania). W przypadku prawa cywilnego i karnego część ustrojową omawia się w ramach przedmiotu ustrój organów ochrony prawnej; natomiast ustrój administracji omawia się na prawie administracyjnym (organy adm. publ., państwowej, prawne formy działania administracji);
Prawo materialne - jaka jest treść działań? Jakie można za pomocą prawnych form ukształtować treść? Prawo cywilne (art. warunki zawiązywania umów), karne (zasady odpowiedzialności, odpowiedzialność za konkretne czyny) a w prawie administracyjnym chodzi o treść działań administracji publicznej w ramach funkcji władczej: komu kiedy można wydać pozwolenie budowlane, jakie trzeba spełnić warunki żeby nie mając pozwolenia budowlanego uzyskać legalizacje dokonanej samowoli budowlane; jakie warunki by zmienić nazwisko art.
Postępowanie (procedura) - reguluje sposób działania danego podmiotu w celu ukształtowania treści danej… (bełkot); postępowanie karne, cywilne i administracyjne
2. POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE A PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
szerokie rozumienie post. adm.- dotyczy wszystkich form działania administracji- też tych nieuregulowanych w KPA.
Przypomnienie z prawa administracyjnego wielość form działania administracji publicznej:
tworzy prawo (wydaje akty adm.)
stosuje prawo (wydaje decyzje, pozwolenia)
współstosuje prawo- wtedy działa w formach prawa cywilnego (zawiera umowy administracyjne)
stosuje czynności materialno-techniczne (je różni autorzy różnie kwalifikują)
Wszystkie te powyższe prawne formy działania muszą odbywać się wg określonych zasad i procedury - co regulują akty prawne. Wtedy więc, gdy przyjmiemy szerokie rozumienie postępowania jako procedowanie organów w celu nadania pewnej treści prawnym formom działania, to te podmioty działają na podstawie różnych przepisów art. tworzenie prawa reguluje K, zasady ustrojowe art. o samorządzie gminy, rozporządzenie w sprawach zasad techniki legislacyjnej- i tym my się nie zajmujemy. (omawiane w ramach innych przedmiotów).
(W przypadku umów i porozumień podmioty te działają na podstawie prawa cywilnego, ograniczają je jedynie zasady ustrojowe.)
wąskie rozumienie postępowania administracyjnego - to nim my się zajmujemy; w KPA są uregulowane dwie prawne formy działania: akt administracyjny (decyzje i postanowienia) oraz czynności materialno- techniczne.
3. W JAKICH AKTACH PRAWNYCH UREGULOWANE JEST POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE
Post. adm. uregulowane jest w:
KPA- dotyczy w zasadzie jedynie decyzji i postanowień
przepisy szczególne art. ordynacja podatkowa, prawo celne, przepisy dotyczące konsulów to odrębności zawarte w ustawach szczególnych.
ZASADA: jeśli mamy do czynienia z prawną formą decyzji, to jak nie ma przepisu szczególnego, to jest KPA.
4. PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI W KPA
Czynności faktyczne
w dużej mierze nie są uregulowane - bo:
sąd administracyjny, który może kontrolować niektóre czynności faktyczne na podstawie art. 3 par. 2 pkt. 4 ustawy p.p.s.a „może regulować takie czynności faktyczne, które dotyczą uprawnień i obowiązków zindywidualizowanych podmiotów” kontrolując te czynności s.a. zaczęły tworzyć pewne ogólne reguły, które ich zdaniem powinny odnosić się do wydawania czynności materialno- technicznych. S.a. musiały to zrobić, bo przepisy przewidujące te czynności milczą na temat ich procedury. S.a. wskazują że nie może być tak, że obywatel nie może być pozbawiony ochrony prawnej i zasady procesowe wyprowadzały z zasady demokratycznego państwa prawnego, mówiły o możliwości stosowania analogii pewnych instytucji kpa, odwoływały się do prawa europejskiego (zawsze musi być obowiązek wysłuchania i uzasadnienia) więc wyprowadzały pewne ogólne reguły z tych regulacji. (spisałam za słowami ale nic dalej nie rozumiem z tego fragmentu jej bełkotu)
niektóre czynności faktyczne są jednak uregulowane- są uregulowane kodeksowo- w KPA uregulowano 2 rodzaje czynności faktycznych:
zawiadomienie o sposobie rozpatrzenia skargi/ wniosku (dział VIII KPA)
zaświadczenia (dział VII KPA)
więc!!! W KPA są regulowane nie tylko akty administracyjne (decyzje i postanowienia) ale też w postępowaniach uproszczonych czynności materialno techniczne.
5. ZAKRES STOSOWANIA KPA
! Egzamin
Uwaga!!! To nie to samo, co zakres stosowania ogólnego postępowania administracyjnego ( o tym później, w pkt 3). To dwie różne rzeczy i 2 różne pytania na egzaminie. Jedne z ulubionych pytań Gosi na egzaminie.
KPA ma charakter niejednorodny - bo reguluje różne rodzaje postępowań administracyjnych.
Zakres stosowania wyznaczają art. 1 i 2 KPA:
Rozdział 1
Zakres obowiązywania
Art. 1 KPA
Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie:
1) przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych,
2) przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt 1,
3) w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, o których mowa w pkt 2,
4) w sprawach wydawania zaświadczeń.
Art. 2.
Kodeks postępowania administracyjnego normuje ponadto postępowanie w sprawie skarg i wniosków (Dział VIII) przed organami państwowymi, organami jednostek samorządu terytorialnego oraz przed organami organizacji społecznych.
wszystko to jest 5 odrębnych procedur postępowania
a. postępowanie administracyjne ogólne (art. 1 pkt 1 i 2 KPA)
!!! Gdy mówimy o zakresie stosowania KPA w postępowaniu jurysdykcyjnym to mówimy wogóle o zakresie stosowanie KPA i mówimy wtedy jednym z postępowań uregulowanych w KPA jest postępowanie jurysdykcyjne ale tylko tzw. postępowanie ogólne!!!
Postępowanie ogólne bowiem jest jednym z postępowań jurysdykcyjnych, bo te jurysdykcyjne dzielą się na:
Ogólne.
Wyłączone (odrębne, szczególne).
Kpa reguluje tzw. postępowanie adm. ogólne (pkt. 1 i 2) - A CO TO ZNACZY OGÓLNE: że jak nie ma szczególnej ustawy, to stosujemy te przepisy KPA dotyczące postępowania jurysdykcyjnego.
Ogólne post. adm. (tzw. jurysdykcyjne, orzekające) - to wydanie aktu stosowania prawa; jest to postępowanie administracyjne w znaczeniu węższym - więc takie, które zmierza do wydania decyzji adm. - do ukształtowania sytuacji prawej jakiegoś podmiotu i czyni to w formie decyzji administracyjnej. Nawet jeśli się skończy ugodą to dlatego, ze sprawa była do załatwienia w drodze decyzji administracyjnej.
b. postępowania administracyjne szczególne (odrębne, wyłączone)- wyłączenie spod regulacji KPA
Kpa nie reguluje postępowań odrębnych- 2 rodzaje sytuacji tu mogą zajść:
ustawy tworzące całkowicie odrębne procedury *
* Ale trzeba pamiętać o zasadzie lex posteriori derogat legi priori i dlatego jest więcej wyłączeń.
są to więc autonomiczne postępowania administracyjne jurysdykcyjne
przykłady: ordynacja podatkowa, postępowanie przed organami konsularnymi i dyplomatycznymi
Art. 3 KPA wyłączenie stosowania KPA
§ 1 Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się do:
postępowania w sprawach karnych skarbowych,
sprawach uregulowanych w ustawie a dnia 29 sierpnia 1997r.- Ordynacja podatkowa ( stosuje się do nich przepisy KPA dział IV, VIII i te, do których ustawa bezpośrednio odsyła)
§ 2 Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się również do postępowania w sprawach:
1)-3) (skreślone),
4) należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej *
*więc przepisy szczególne mogą przewidywać zastosowanie KPA + delegacja ustawowa wynikająca z treści: § 5 Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia może rozciągnąć przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego w całości lub w części na postępowania w sprawach wymienionych w § 2.
te odrębne ustawy mogą tworzyć pewne wyjątki co do niektórych instytucji- więc stosujemy KPA ale pewne regulacje podlegają ograniczeniu np. możliwość stwierdzenia nieważności w ustawie o tytułach naukowych.
§ 3 Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się także do postępowania w sprawach wynikających z:
1) nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi,
2) podległości służbowej pracowników organów i jednostek organizacyjnych wymienionych w pkt 1, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. ale do tego stosuje się przepisy działu VIII KPA (patrz § 4)
są to działania prowadzone w wewnętrznej sferze administracji
______________
§ 4 Do postępowania w sprawach wymienionych w § 1, 2 i 3 pkt 2 stosuje się jednak przepisy działu VIII.
c. sprawy rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej, oraz między podmiotami o których mowa w pkt. 2 prof. Jaśkowska nie lubi traktować tego jako odrębnej procedury postępowania ale ponieważ wszystkie podręczniki to wyodrębniają; wg prof. Jaśkowskiej nie jest to postępowanie całkowicie odrębne, odbywa się w ramach toczącego się postępowania administracyjnego kiedy odbywa się spór o to kto jest właściwy. Jeśli chodzi o rozstrzyganie sporów kompetencyjnych to nie jest to regulowane w kpa a ustawą prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Postępowanie w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość wymienionych w art. 22 § 1 jest w istocie rodzajem wewnętrznej, nieuregulowanej przepisami kodeksu, procedury załatwienia sporu. W postępowaniu tym organ wyższego stopnia nad organami pozostającymi w sporze wyznacza organ właściwy do załatwienia sprawy administracyjnej. Zarówno forma tego rozstrzygnięcia, jak i procedura jego podjęcia nie są prawnie uregulowane.
d. dwa postępowania administracyjne uproszczone
w sprawie wydania zaświadczeń (art. 1 pkt 4 KPA)- tu nie chodzi o ukształtowanie praw obowiązków ale o potwierdzenie stanu faktycznego lub prawnego, który już został ukształtowany czymś innym (np. aktem ogólnym) np. stwierdzenie wysokości zarobków, posiadania gospodarstwa domowego. Postępowanie to nie kończy się wydaniem decyzji stosowania prawa lecz wydaniem osobie zainteresowanej zaświadczenia. Osoba ubiegająca się o zaświadczenie nie jest stroną postępowania w rozumieniu art. 28.
Dlaczego więc KPA to uregulowało? Bo w tym postępowaniu może się pojawić nie tylko czynność materialna ale też postanowienie- wtedy gdy organ odmawia wydania zaświadczenia lub odmawia wydania zaświadczenia (bełkot).
w sprawie skarg i wniosków (art. 2 KPA) - tu tylko forma czynności materialnej.
Uproszczenie postępowania skargowego wyraża się w tym, że "nie ma w nim stron postępowania, nie wydaje się rozstrzygnięć adresowanych do skarżącego (wnioskodawcy), a tylko zawiadamia się go o swoich działaniach wewnętrznych zmierzających do wyjaśnienia okoliczności będących przyczynami skargi, nie ma toku instancji ani środków zaskarżenia".
Dlaczego więc jest w KPA? Bo ma bardzo szeroki zakres i może dojść do jego zbiegu z post. adm. ogólnym i w takim zbiegu postępowanie jurysdykcyjne ma pierwszeństwo.
Podsumowanie: KPA reguluje post. adm. w znaczeniu szerszym!!! Prof. J. 100 razy to podkreśla; studenci bardzo często zawężają tylko do ogólnego, pomijają postępowania uproszczone.
Każde z tych postępowań ma odmienny zakres stosowania jest to w sumie 5 odrębnych postępowań.
Kwestia, kiedy KPA się stosuje jest najtrudniejszym pytaniem, jakie można sobie w praktyce życia codziennego zadać. Stosować czy nie? istotne pytanie
6. POSTĘPOWANIE JURYSDYKCYJNE OGÓLNE
! Egzamin
Zakres stosowania KPA w postępowaniu jurysdykcyjnym czyli kiedy możemy stosować KPA w postępowaniu jurysdykcyjnym- pytanie podstawowe na egzaminie!!!
(post. ogólne jest rodzajem postępowania jurysdykcyjnego)
Postępowanie jurysdykcyjne takie post. adm., taki ciąg czynności procesowych podejmowanych przez organy adm. i innych uczestników post. który zmierza do rozpoznania (rozstrzygnięcia) sprawy adm. indywidualnej w drodze decyzji adm. albo ma na celu weryfikację tej decyzji.
Zmierza: do wydania decyzji (ukształtowanie praw i obowiązków) albo jej weryfikacji (postępowanie odwoławcze jurysdykcyjne) to jest istotą tego postępowania jurysdykcyjnego.
Postępowaniem ogólnym my się zajmujemy!!!
Postępowanie ogólne uregulowane jest w KPA w działach: I, II, częściowo III, IV, IX, X. Pozostałe do szczególnego.
Kiedy to postępowanie stosujemy - warunki ZAKRES STOSOWANIA KPA W POSTEPOWANIU JURYSDYKCYJNYM !E - czyli postępowanie jurysdykcyjne regulowane KPA (to nie jest pytanie o zakres stosowania samego tylko KPA).
warunki kumulatywne:
a. Warunki z zakresu podmiotowego - warunek podmiotowy art. 1 pkt. 1 KPA - musi istnieć podmiot
Organy administracji publicznej orzekające w postępowaniu administracyjnym wymienione są w art. 1 pkt 1-2 KPA i należy to odczytywać łącznie z definicjami legalnymi z art. 5 par. 2 pkt 3-6 KPA. W pkt 3 pojęcie administracji publicznej jest wytłumaczone przez definicję ustawową.
3 rodzaje organów:
Organy administracji publicznej w znaczeniu ustrojowym art. 1 pkt 1 KPA: „(…) przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych”.
Są to takie organy, w przypadku których wykonywanie zadań należących do sfery administracji publicznej stanowi główną a nawet wyłączną domenę ich działania. Powstały, aby pełnić te funkcje.
Będą to: RM, minister, centralne organy administracji rządowej, wojewodowie, terenowe organy administracji rządowej (zespolone i niezespolone), organy jednostek samorządu terytorialnego.
Do organów administracji publicznej w rozumieniu art. 1 pkt 1 KPA nie należą organy Unii Europejskiej rozstrzygające sprawy indywidualne w drodze decyzji, nawet gdy decyzje te dotyczą interesu prawnego jednostki, opartego na przepisach prawa polskiego. Organy te w rozstrzyganiu spraw należących do ich właściwości stosują bowiem unijne przepisy proceduralne.
Organy administracji publicznej w znaczeniu funkcjonalnym art. 1 pkt 2 KPA „inne organy państwowe”.
Przepisy kodeksu nie wyjaśniają spornego w doktrynie i orzecznictwie sądowym pojęcia "inny organ państwowy". Należy przyjąć, że pojęcie "inny organ państwowy" w rozumieniu art. 1 pkt 2 KPA oznacza inny niż organ administracji publicznej w podanym wyżej znaczeniu organ państwowy, który definiuje się jako wyodrębnioną kompetencyjnie i organizacyjnie część aparatu państwowego (jednostkę organizacyjną) powołaną do wykonywania oznaczonych przez prawo zadań państwowych.
Teoretycznie jest zatem dopuszczalne wyposażenie organów władzy ustawodawczej i organów władzy sądowniczej, a także innych niż administracyjne organów władzy wykonawczej w kompetencje do wydawania decyzji administracyjnych w sprawach z zakresu administracji publicznej.
Są to takie organy, które co do zasady nie pełnią funkcji administrującej, które nie zostały ustrojowo zaliczone do organów administracji publicznej ale należą do nich wyjątkowo wtedy, gdy przepis prawa powierza tym organom państwowym taką funkcję administrującą. Więc ze względu na funkcję. I musi być ten przepis o tym, że organ wydaje decyzję, to nie może być domniemanie.
Chodzi tutaj o te organy państwowe, których głównym działaniem jest działalność organizatorska (kierownicza) w ramach jakiejś szerszej struktury.
Są to więc wyodrębnione części aparatu państwa, które mają własne kompetencje (co odróżnia je od urzędu) polegające na działalności organizatorskiej (kierowniczej).
Kto jest organem administracji wynika z ustaw ustrojowych! Kto ma kompetencje? To, kto jest organem zależy od tego, komu jest powierzona działalność organizatorska, przykłady:
STAROSTA ustawa o samorządzie powiatu mówi, ze organami są tylko rada i zarząd powiatu, a ustawa mówi dalej że kompetencję do wydawania w sprawach indywidualnych wydaje starosta- więc to, kto jest organem zależy od tego, komu jest powierzona działalność organizatorska
PREZES SĄDU POWSZECHNEGO w ustawie o ustroju sądów powszechnych to jemu dano kompetencję do: decydowaniu w formie decyzji o przyjęciu na aplikację, wpisie na listę tłumaczów przysięgłych. wydaje decyzje choć należy do struktury ustrojowej sądownictwa a nie administracji.
Ponadto w KPA pojawia się trzeci podmiot, który nie jest organem administracji publicznej ani w znaczeniu ustrojowym ani funkcjonalnym co wynika z treści art. 1 pkt. 2 „przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt. 1 czyli spraw indywidualnych rozstrzyganych w formie decyzji”.
"Inne podmioty" w rozumieniu tego przepisu to przewidziane w nieobowiązującym przepisie art. 1 § 2 KPA państwowe, komunalne, powiatowe i wojewódzkie jednostki organizacyjne, organizacje społeczne w rozumieniu art. 5 § 2 pkt 5 KPA oraz wszelkie inne podmioty, które są powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw administracyjnych w drodze decyzji.
Gdy więc im się powierzy wydawanie decyzji administracyjnej przez przepisy prawa lub porozumienie, to obowiązuje wtedy te podmioty KPA.
Mogą to być następujące podmioty: organizacja społeczna, osoba prawna, osoba fizyczna.
Przykłady takiego powierzenia: Ustawa o systemie oświaty- chodzi o szkoły np. szkoły średnie prywatne (niepaństwowe)- gdy szkoły mające uprawnienia szkoły publicznej skreślą ucznia to musi to nastąpić w drodze decyzji administracyjnej (jak skreślenie studenta) do której to decyzji stosuje się tryb stosowania KPA. To rozszerzenie kręgu podmiotów wynika z ustawy
Wyłączenia podmiotowe: organy konsularne. Podległość organizacyjna i służbowa też obejmuje wyłączenia podmiotowe więc na wszelki wypadek należy to wskazać;
Uwaga!!! W KPA jest szersze niż w ustawach ustrojowych samorządu terytorialnego rozumienie pojęcia organów jednostek samorządu terytorialnego bo np. starosta.
PODSUMOWANIE: zakres podmiotowy KPA jest bardzo szeroki - nie tylko podmioty wydające zasadniczo decyzje. nawet podmiot indywidualny. W każdym przypadku, nawet powierzenie podmiotowi indywidualnemu; wystarczy, ze przepis mówi o powierzeniu rozstrzygania spraw indywidualnych- nie musi być zapis, że będą nimi związane.
Problem, kto jest organem administracji nie jest więc dużym problemem, gdyż ustawa expressis verbis najczęściej na to wskazuje: X wydaje decyzje, do X należy (pracownicy muszą mieć upoważnienie organu).
Uwaga! W doktrynie odróżnia się organ administracji publicznej od urzędu. Za organ administracji publicznej uznaje się osobę (grupę osób), powołaną na stanowisko organu wyłącznie lub głównie w celu realizacji norm prawa administracyjnego w granicach przyznanych przez prawo kompetencji. Pojęcie "urząd" jest wieloznaczne. Może oznaczać: a) zespół kompetencji przysługujących organowi, b) szczególną nazwę organu administracji publicznej, c) zorganizowany zespół osób przydany organowi do pomocy w wykonywaniu jego kompetencji.
W niektórych jednak wypadkach urząd jest organem administracji publicznej załatwiającym sprawę administracyjną w drodze decyzji, jak ma to miejsce w odniesieniu do Urzędu Patentowego (ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej.)
Warunki z zakresu przedmiotowego - tu problem musi istnieć indywidualna sprawa rozstrzygana w drodze decyzji adm. Co to znaczy? Musi być odpowiednia sprawa, KPA mówi, że musi to być: sprawa indywidualna i konkretna, która może być rozstrzygnięta w drodze decyzji administracyjnej (art. 1 pkt 1 KPA). Czyli konkretne sprawy dotyczące indywidualnie oznaczonego podmiotu (tzw. podwójna konkretność).
- sprawa indywidualna dotycząca indywidualnie określonego podmiotu (z imienia i nazwiska gdy osoba fizyczna lub nazwy), musi być indywidualnie skierowana. Nie stosuje się KPA wobec podmiotów wskazanych ogólnie.
Gdy decyzja wydana do niezindywidualizowanego podmiotu to będzie to nietakt!!! Czynność prawna nieistniejąca (nie trzeba stwierdzać nieważności, bo nie istnieje dla prawa).
- sprawa konkretna pewne rozstrzygnięcie: nałożenie lub stwierdzenie uprawnień/ obowiązków.
- w drodze decyzji przedmiotem jest nałożenie praw/ obowiązków ale następuje to w drodze decyzji administracyjnej. KPA możemy stosować wtedy, kiedy możemy wydać decyzję. Z przyjmowanego w teorii prawa rozróżnienia między aktami stanowienia i aktami stosowania prawa wynika, że w ogólnym postępowaniu administracyjnym nie jest dopuszczalne załatwianie spraw ogólnych w formie aktów stanowienia prawa, które są wydawane w innych postępowaniach i procedurach tworzenia prawa.
I teraz problem: kiedy możemy wydać decyzję administracyjną?
Art. 104 KPA
§ 1 Organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej.
§ 2 Decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji. KPA mówi tu o tym, że w postępowaniu, które może się zakończyć jest wydawane postanowienie (decyzja), ale nie mówi o tym, że żeby zastosować art. 104 to musimy zastosować KPA; żeby zastosować KPA musimy móc zastosować Kodeks; kodeks odsyła tu do przepisów szczególnych- KPA można stosować wtedy, gdy z przepisów szczególnych wynika, że dane sprawy rozstrzygane są w drodze decyzji - i tu problem bo w czasie zmieniają się ciągle różne przepisy tych ustaw. Więc wniosek I to przepisy szczególne wskazują, kiedy dana sprawa może być rozstrzygnięta w drodze decyzji.
Więc kolejny problem: kiedy na podstawie przepisów szczególnych możemy powiedzieć, że wydajemy decyzję- jest to odpowiedź na pytanie: kiedy możemy stosować KPA ze spełnionym warunkiem przedmiotowym nie ma jednolitego zdania!!! Na początku problemu nie było- NSA w 1982 r. przyjął, że „można powiedzieć, ze sprawa jest rozstrzygana w drodze decyzji gdy przepisy ustaw szczególnych przewiduję tę formę w sposób wyraźny lub dorozumiany” forma decyzji musi mieć więc zakotwiczenie w przepisach szczególnych- to nie budzi wątpliwości. Gdy więc w ustawie pada słowo decyzja- to co zasady możemy przyjąć, jeżeli nie ma wyłączenia, że stosujemy KPA- to sposób wyraźny, decyzje w prawach X podlegają kontroli podmiotu V, „organ orzeka”; też w sposób dorozumiany np. określenie synonimiczne np. koncesja, zezwolenie, licencja, organ orzeka. NSA w zasadzie stosuje to do dzisiaj.
Potem pojawiła się koncepcja (jej zwolenniczką Barbara Adamiak): nie musi istnieć wyraźny przepis wskazujący podmiot decyzji żeby można było stosować KPA. Stanowisko powstało w związku z działalnością IPN dot. wydawania zaświadczeń o byciu osobą pokrzywdzoną (z dawnymi przepisami)- IPN przyjął sobie formę zaświadczenia, ponieważ nie było formy określonej w przepisach prawa, a dlatego, że forma zaświadczenia w przypadku odmowy daje to, że odmowa wydania zaświadczenia musi być w formie postanowienia na które służy zażalenie a następnie skarga do NSA. IPN przyjął formę uproszczoną aby zapewnić ochronę proceduralną osobom, którym odmawia się przyznania tego statusu. Wg Adamiak żeby określić czy ktoś współdziałał czy nie, należy dokonać stosowania przepisów dawnego art. 6 KPA wskazującego krąg podmiotów, kolejno trzeba dokonać oceny sytuacji faktycznej- czyli przyjąć typową procedurę stosowania prawa- tam, gdzie nawet przepisy nie mówią o formie decyzji, to należy przyjąć jej domniemanie gdy chodzi o skonkretyzowanie czyichś praw i obowiązków. NSA orzekł, że w sprawie uznawania statusu pokrzywdzonego powinno wydawać się decyzję administracyjną. koncepcja domniemania.
Jakie stanowisko obecnie dominuje? Że wtedy, gdy przepis szczególny wskazuje w sposób wyraźny lub dorozumiany- to w orzecznictwie dominuje. W IPN- ie jednak pojawiają się koncepcje domniemania decyzji. Dlatego dobrze jest na bieżąco śledzić orzecznictwo.
Przykład: przydział lokalu socjalnego (zakwalifikowanie do przydziału), co poprzedza zawarcie umowy. Komu takie uprawnienie do zawarcia umowy przysługuje? S.a.- zakwalifikowanie na taką listę nie jest decyzją administracyjną, jest to czynność faktyczna, która Może być kontrolowana przez s.a. ale nie ma zastosowania KPA.
Przypadki, ze w jednym postępowaniu mamy decyzje i pisma niebędące decyzją np. ustawa o dostępie do informacji publicznej (2001 r.) określająca sposób udzielenia informacji publicznej; forma: art. 16 „odmowa udostępnienia informacji publ. oraz umorzenie postępowania następują w drodze decyzji” gdy więc komuś organ daje tę informację publiczną to KPA nie stosuje; gdy nie ma wogóle ustawa zastosowania to nie ma również zastosowania art.16. Gdy organ, który otrzymał wniosek stwierdzi, że powinien odmówić to w tym momencie musi zawiadomić ten podmiot i wszcząć postępowanie w sprawie odmowy wydania informacji publicznej. Postępowanie, które kończy się decyzją, dotyczy tylko odmowy ?ustnej?. Dziwne, bo każdy ma prawo do informacji publicznej (w każdej formie, nawet ustnej; nie muszę się też indywidualizować) ale przy odmowie wniosek musi być zindywidualizowany i stosowane reguły KPA. Np. w formie decyzji odmowa wydania informacji publicznej ze względu na ochronę danych osobowych. Kiedy chcę sie odwołać od odmowy wydania informacji to też muszę stosować się do KPA.
Przykłady działań polegających na rozstrzygnięciach, które nie są decyzjami: wezwanie kierowcy pojazdu przez organ administracji publicznej do sprawdzenie kwalifikacji na podstawie ustawy prawo o ruchu drogowym; są decyzjami: zezwolenie na przyjęcie darowizny przez jednostki organizacyjne i państwowe; udzielenie zgody przez ministra sprawiedliwości na wykonywanie przez adwokata zawodu, też niektóre tzw. akty zakładowe- takie, które są aktami zakładowymi zewnętrznymi, więc decydują o statusie danego podmiotu (np. nawiązanie stosunku zakładowego, jego przekształcenie lub rozwiązanie.); decyzjami tu są: nawiązanie stosunków, rozwiązanie np. skreślenie z listy studentów.
Uwaga! Przy tych stosunkach zewnętrznych kontroluje się decyzję ale jeśli sprawa dochodzi do sądu administracyjnego to on nie kontroluje, bada tylko legalność ale nie zajmuje sie kwestia oceny. Jest to tzw. stosunek wewnętrzny niepodlegający kontroli. Wg prof. Jaśkowskiej jednakże podlega to pewnej kontroli- zawsze jakąś ocenę stosuje. Jednakże kontrola zewnętrzna ma charakter ograniczony.
Warunek braku wyłączeń - wyłączenia stosowania KPA w postępowaniu jurysdykcyjnym (a nie pracownika czy organu w toku postępowania adm.)
- wyłączenia wynikające KPA z art. 3 par. 1, 2,3 częściowo 4 KPA.
Co wynika z tych artykułów: w pewnych sytuacjach KPA wyraźnie wskazuje, ze nie znajduje zastosowanie- chodzi o wyłączenia podmiotowe i przedmiotowe:
sprawy karne i skarbowe
sprawy uregulowane w ustawie Ordynacja Podatkowa (zobowiązania podatkowe)- to nie oznacza, że nie stosuje się podobnych instytucji bo ta ustawa w dużej mierze powtórzenie treści KPA
w sprawach należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej (wg Gosi to śmieszne bo ta sama sprawa może być rozstrzygana lub nie w trybie KPA; bo gdy odwołamy się od konsula do ministra to w tym odwołaniu już się KPA stosuje choć wcześniej konsul nie stosował)- przykłada wyłączenia podmiotowego) wyłączenie podmiotowe
przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się także do postępowania w sprawach wynikających z:
1) nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi ( sfera wewnętrzna makro)
2) podległości służbowej pracowników organów i jednostek organizacyjnych wymienionych w pkt 1 ( sfera wewnętrzna mikro)
Zasadą jest, że KPA ma zastosowanie do sfery zewnętrznej działania adm., nie ma zastosowania do wewnętrznych form działania administracji: służbowej, organizacyjnej, zakładowej (wewnętrzne akty zakładowe). Nie stosuje się KPA ani kontroli sądowej w odniesieniu do aktów nadzoru nawet gdy te organy podrzędne/ nadrzędne mają samodzielność organizacyjną- są oparte na systemie nadzoru!!! W stosunku do samorządu inaczej- nie stosuje się w stosunkach wewnętrznych KPA ale stosuje kontrolę sądową administracyjną! Jest oddzielenie sposobów wkroczenia- niezależność organizacyjna ustawowa. Tym bardziej nie stosuje się KPA w odniesieniu do poleceń zakładowych (ale tylko tych wewnętrznych) i służbowych- ale doktryna wskazuje na pewną zewnętrzną- gdyż nawet ten podporządkowany ma pewną sferę zewnętrzną w związku z czym granicą stosunku służbowego jest nawiązanie, przekształcenie i rozwiązanie go- tutaj stosuje się bowiem KPA!!! (mianowanie, rozwiązanie mianowanego stosunku pracy- na podstawie decyzji administracyjnej; też przeniesienie i odwołanie kogoś)- dlaczego są to decyzje administracyjne? Bo dotyczą osoby o statusie obywatela! Pojęcie podległości służbowej nie obejmuje sfery nawiązania, rozwiązania lub przekształcenia tego stosunku!- to w formie decyzji opartej w KPA to efekt orzecznictwa sądów administracyjnych. Pojawiają się obecnie glosy, by opinia o pracowniku była wydawana w formie decyzji (a wiec że można by było ją zaskarżać). Stąd mamy rozróżnienie sfery zewnętrznej i wewnętrznej w zakładzie administracyjnym.
- inne wyłączenia stosowania KPA:
Te powyższe wyłączenia wynikają z KPA! Ale mogą ponadto wynikać też z:
ustaw szczególnych (w PL przyjmuje się trochę prymat kodeksów nad innymi ustawami mimo de facto równej mocy)
zasady lex posteriori derogat legi priori- wiele ustaw późniejszych wprowadza odstępstwa od KPA (terminy, formy, kontrola)- każda taka późniejsza ustawa może w gruncie rzeczy wprowadzać odstępstwa od KPA.
d. Rozszerzenie stosowania KPA:
- na mocy art. 3§ 5 KPA Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia może rozciągnąć przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego w całości lub w części na postępowania w sprawach wymienionych w § 2 (dyplomatyczne i konsularne) można poszerzyć stosowanie KPA nie w drodze ustawowej ale nie można zwęzić! (bo zasadniczo rozszerza to ustawa)- RM może upoważnić do stosowania KPA organy dyplomatyczne i konsularne.
- postępowanie egzekucyjne zasadniczo bowiem przepisy KPA mają zastosowanie również do innych procedur- ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w adm. art. 18. tej ustawy: mają do tego postępowania zastosowanie przepisy KPA gdy ustawa o postępowaniu egzekucyjnym dalej sprawy nie reguluje w sposób odmienny (wyraźny). Treść art. 18 tej ustawy: „Jeśli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej, w postępowaniu egzekucyjnym mają, zastosowanie odpowiednie przepisy KPA”. Więc, wynika z tego, że: jeśli mówimy o środkach prawnych służących osobie w postępowaniu egzekucyjnym to będziemy wymieniać oprócz środków wynikających z ustawy o postępowaniu egzekucyjnym też środki wynikające z KPA- pomocniczo stosujemy KPA w procedurze egzekucyjnej. Sądy administracyjne stosują też czasami przepisy KPA.
Sporne jest, czy organy administracji publicznej prowadzące ogólne postępowanie administracyjne mogą stosować normy należące do innych gałęzi prawa. Należy przyjąć, że przedmiotem stosowania mogą być te normy (prawa cywilnego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, finansowego itd.), jeżeli upoważniają organy administracji publicznej do załatwiania spraw indywidualnych w drodze decyzji.
1