Wykład 7 (30.03.2011 r.)

I. SKUTKI DECYZJI. MOC WIĄŻĄCA DECYZJI. WYDANIE DECYZJI.

Skutki decyzji - to co łączy decyzję i postanowienie to jest to, że akty te wiążą. Wiążą z momentem wydania decyzji.

UWAGA: dyskusja wokół dwóch artykułów w KPA (nie ma zgodności w orzecznictwie) z jakim momentem mamy do czynienia z decyzją? Chodzi o art. 110 KPA Organ administracji publicznej, który wydał decyzję, jest nią związany od chwili jej doręczenia lub ogłoszenia, o ile kodeks nie stanowi inaczej. Więc pytanie - co oznaczają pojęcia: moment doręczenia, moment wydania decyzji i czy te momenty się pokrywają czy nie? Wiele rozbieżnych stanowisk sędziów. Pojawiło się stanowisko dotyczące spraw podatkowych (więc nie do końca dotyczy istoty) np. sprzeciw ministra - przyjęto liczenie momentu od dnia doręczenia aktu mającego podlegać sprzeciwowi. Podobnie przyjmowano, że od momentu wydania decyzji, od momentu doręczenia.

Co to jest moment wydania decyzji? Ma to znaczenie dlatego, że powstaje sytuacja: czy jeśli decyzja została upubliczniona w jakikolwiek sposób ale nie przez formę doręczenia stronom, to czy wtedy mamy do czynienia z decyzją czy nie? Czy to akt czy nieakt? W okresie międzywojennym już zastanawiano się, co oznacza moment wydania aktu.

Stanowisko Gosi: jeśli ustawodawca posługuje się terminem „wydaje”, „doręczenie” - to oznacza to coś innego. Kwestia doręczenia związana art. 110 KPA - w tym art. chodzi o gwarancję dla stron a więc: od tego momentu zaczynają biec środki zaskarżenia itd. Ale jeśli chodzi o istnienie decyzji, to jeśli ta decyzja została już podpisana to ona istnieje. Czym innym są trudności dowodowe, ale takich nie ma jeśli decyzja upubliczniona. Przykład: treść decyzji podana w radiu, nie doręcza się stronie a potem się ją zmienia bo organ nie jest nią związany. Jest to zaprzeczenie pewnej idei trwałości decyzji. Więc wg Gosi mimo niefortunnego sformułowania art. 110 KPA decyzja istnieje od momentu kiedy w jakiejkolwiek formie została upubliczniona stąd Gosia pojęcia nietaktu nie wiąże z doręczeniem. Co za tym przemawia? Jeśli przyjmiemy stanowisko, ze decyzja istnieje od momentu doręczenia (lub wysłania) to jest to moment niepewny a dalsze konsekwencje: stan faktyczny/prawny ustala się na moment wydania decyzji (więc majstrowanie przy momencie wydania decyzji to majstrowanie przy stanie faktycznym/prawnym). Suwaj uważa, że organ w tym samym momencie, kiedy decyzję wydaje to powinien ją w tym samym dniu wysłać i stąd nie ma problemu że momentem wydania decyzji jest moment wysłania; organ, który chce wysłać później musi brać to pod uwagę co powoduje, że np. jeśli przyjmiemy doręczenie to musimy to ustalać wg jakiegoś stanu faktycznego/prawnego, który jest nieznany, jeśli nawet uznamy że jest to moment nadania to jeśli strona w tym czasie umiera to organ nie wie.

Wg Jaśkowskiej moment wydania decyzji to moment, w którym wszystkie podmioty do tego uprawnione tę decyzję podpisują. Co innego jest, gdy sąd ma wątpliwości co do tego, co było rzeczywiście momentem wydania decyzji, to przeprowadza postępowanie wyjaśniające, w którym jak ma wątpliwości to może taką decyzję uchylić.

Prof. Jaśkowska mówi: nie wiązałabym pojęcia wydania decyzji ani z momentem nadania ani doręczenia bo to są 2 różne momenty. Wg profesor decyzja istnieje od momentu jej wydania. Co to jest moment wydania: podpisanie czyli sformułowanie pisemne decyzji. Natomiast związanie - czyli to, o czym mówi art. 110 KPA związanie z momentem doręczenia lub ogłoszenia decyzji; prof. Jaśkowska rozumie to związanie jednak inaczej niż rozumie to ten przepis, bo wg niej jeśli weźmiemy pod uwagę zasadę zaufania do organów państwa, to należy ten artykuł interpretować tak: w sytuacji, kiedy treść decyzji jest upubliczniona przez podmiot wydający decyzję, to ten podmiot wydający jest związany wydaną przez siebie decyzją. Natomiast, gdyby decyzja była w aktach i nikt do niej nie zajrzał i nie została ona jeszcze wysłana, to organ może taką decyzję zmienić, ale zmieniając, przesuwa moment wydania aktu w związku z czy musi brać stan faktyczny/prawny z dnia, w którym decyzję wydaje.

Doręczenie decyzji natomiast wiąże się ze skutkami gwarancyjnymi od tego momentu biegnie termin do wniesienia środków zaskarżenia - ma ten moment ogólne znaczenie

• Odwołanie: bo w przypadku, gdy stronie doręczono decyzję to termin do wniesienia odwołania biegnie od tego momentu dnia doręczenia przez 14 dni

• Wznowienie postępowania - tu ten moment ma małe znaczenie ponieważ strona albo nie wie o decyzji (i wtedy nie od momentu doręczenia ale od momentu, kiedy się strona o decyzji się dowiedziała, od momentu wejścia w życie orzeczenia TK, doręczenia wyroku sądu będącego podstawą wznowienia, od dnia w ciągu miesiąca w którym to dniu strona dowiedziała się o przyczynie wznowienia). Niekiedy jednak dla tej strony doręczenie decyzji będzie miało znaczenie: gdy decyzja została doręczona jakiejkolwiek stronie i minął termin zaskarżenia dla wszystkich stron, które otrzymały decyzję - to strona, która nie dostała decyzji, może korzystać tylko ze środka wznowieniowego a nie odwołania. Niekiedy więc oznacza to, że strona straci prawo do odwołania- straci je wtedy, gdy nastąpi wznowienie (a wznowienie nastąpi na pewno, kiedy zostaną spełnione ku temu warunki formalne) i sprawa wróci do początku bo wydana decyzja będzie decyzją wydaną w I instancji nawet, gdyby pozbawienie prawa udziału było w postępowaniu odwoławczym (od nowa zostaje otwarty tok instancji).

Podsumowując, tak należy wg profesor Jaśkowskiej rozumieć treść art. 110 KPA; ze wskazaniem, ze istnieją oczywiście inne stanowiska, i możemy mieć taką sytuację, że np. łączy się moment wiązania decyzji (czy moment powstania różnych uprawnień zarówno dla strony jak i dla organów) . I musimy się liczyć, że są takie 2 stanowiska bo takie dwa stanowiska właśnie sędziowie reprezentują.

Uwaga!

Art. 110 KPA odnosi się zarówno do decyzji i do postanowień, na które służy zażalenie i na te, które nie służy. Ale z jednym wyjątkiem: nie wiążą postanowienia dowodowe - mogą być w każdym czasie uchylone lub zmienione (np. poszerzony zakres dowodów) przez organ wydający.

II. ŚRODKI ZASKARŻENIA - WIADOMOŚCI OGÓLNE

Różne podziały:

I

• Zwyczajne - służą od rozstrzygnięć nieostatecznych.

• odwołanie

• zażalenie

• Nadzwyczajne - służą od rozstrzygnięć ostatecznych.

• wniosek o wznowienie postępowania

• wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji

• wniosek o uchylenie lub zmianę decyzji

II

• Doskonałe - ich wniesienie powoduje obowiązek dla organu wypowiedzenia się.

• Niedoskonałe - jest to prośba, do której organ może się przychylić lub nie.

III

• Formalne - wymagają zachowania pewnej formy.

• Nieformalne - nie wymagają formy.

IV

• Dewolutywne - powodują przeniesienie kompetencji na organ wyższy.

• odwołanie

• zażalenie

• wniosek o stwierdzenie nieważności

• Niedewolutywne - nie przenoszą kompetencji na organ wyższy.

• wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy

* wniosek o wznowienie postępowania - jaki ma charakter zależy od tego, kto zawinił.

V

• Samoistne - może być wniesiony samodzielnie dla danego orzeczenia

• odwołanie

• zażalenie

• wniosek o stwierdzenie nieważności

• Niesamoistne - żeby coś zaskarżyć, to musimy najpierw zaskarżyć inny akt np. mamy postanowienie organu I instancji o odmowie przeprowadzenia dowodu, które musimy zaskarżyć.

III. WERYFIKACJA DECYZJI - ODWOŁANIE

1. Informacje wstępne

• Art. 140 KPA W sprawach nie uregulowanych w art. 136-139 w postępowaniu przed organami odwoławczymi mają odpowiednie zastosowanie przepisy o postępowaniu przed organami pierwszej instancji.

• Weryfikacja decyzji nieostatecznej.

Ta weryfikacja jest zasadą. Zgodnie z tym, że zasadą ogólną jest zasada dwuinstancyjności, a więc zasadą jest prawo do wnoszenia odwołania. A ponieważ do odwołań stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, odnosi się te zasady o którym mowa poniżej, w tym prawo do złożenia takiego wniosku, również do tego środka zaskarżenia: art. 127 § 3 KPA Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy; do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji. Postępowanie odwoławcze toczy się w części przed organem II instancji a właściwe przed organem odwoławczym. W przypadku wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wszystko toczy się przed jednym organem.

Uwga! W chwili obecnej zmienił się przepis zmieniający pojęcie decyzji ostatecznej: decyzje wydane w I instancji, od których nie minął jeszcze termin do wniesienia odwołania lub wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy są decyzjami nieostatecznymi. co z tego wynika? Że zarówno odwołanie jak i wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy są środkami prawnymi zwyczajnymi - takie, których stosowanie jest zasadą, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Ale zwróćmy uwagę, że pierwszeństwo wśród tych środków stanowi odwołanie natomiast wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy służy na podstawie art. 127 § 3 KPA.

• Charakterystyka środka.

Co to znaczy środek prawny zwyczajny? Dotyczy decyzji nieostatecznych, wydanych w I instancji.

Zwróćmy uwagę, że decyzją wydaną w I instancji są również decyzje wydane po raz pierwszy w trybach nadzwyczajnych. Więc decyzja wydana w wyniku wznowienia, stwierdzenia nieważności, w trybie art. 154, 155, 161 KPA jest decyzją wydaną w I instancji od której służy odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Środki prawne zwyczajne są środkami doskonałymi ponieważ w momencie ich złożenia organ ma obowiązek ich rozpatrzenia. Gdyby organ nie rozpatrzył to strona może złożyć najpierw: zażalenia lub wniosek o ponowne rozpatrzenie a następnie skargę do sądu administracyjnego.

Odwołanie jest środkiem dewolutywnym - bo przenosi co do zasady kompetencje do rozpatrzenia sprawy na organ wyższy. Niektórzy autorzy mówią, że jest środkiem względnie dewolutywnym, ponieważ istnieje możliwość samokontroli przez organ I instancji na podstawie art. 132 KPA. Uwaga! Proszę nie sugerować się treścią art. 138 pkt 1 gdzie jest mowa o utrzymaniu w mocy zaskarżonej decyzji gdyż jest to skrót myślowy- organ odwoławczy tak naprawdę drugi raz wydaje taką samą decyzję: może ją umotywować innym uzasadnieniem ale o tej samej treści.

Ale! Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy nie jest środkiem dewolutywnym - bo rozpatruje ten sam organ co I instancji wydał decyzję.

Odwołanie jest to środek suspensywny - suspensywność łączymy ze wstrzymaniem wykonania decyzji. Na podstawie art. 137 par. 2 KPA wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji. Nie stosuje się tego w przypadku, gdy decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności w trybie art. 108 KPA lub gdy decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy ale w fazie czynności wstępnych organ odwoławczy może zadecydować o tym wstrzymaniu także w tych przypadkach. Przy czym dyskusyjne jest, czy te przypadki dotyczą tylko rygoru czy także wstrzymania aktu, który jest wykonalny z mocy ustawy (o tym będzie mowa przy czynnościach wstępnych organu odwoławczego).

• Warunki wniesienia odwołania.

Obydwa środki są mało sformalizowane, ale jednak sformalizowane.

Dowody świadczące o sformalizowaniu:

• przysługują następującym podmiotom:

• stronom - niezależnie od tego, czy brały w postępowaniu administracyjnym czy dowiadują się o postępowaniu i treści decyzji po jej wydaniu.

• podmiotom na prawach stron - przysługują wtedy, gdy uczestniczyły one w postępowaniu administracyjnym w i instancji. Bo postępowanie odwoławcze jest oparte tylko o zasadę skargowości - nie można go wszcząć z urzędu: prokurator, rzecznik, czy organizacja społeczna mogą wnieść odwołanie tylko wtedy, gdy uczestniczyli w postępowaniu w I instancji.

• każdej osobie, która była traktowana jako strona w postępowaniu w I instancji (nieważne, czy rzeczywiście stroną była).

• jest określony termin, po upływie którego prawo do odwołania nie przysługuje art. 129 § 2 KPA Odwołanie wnosi się w terminie czternastu dni od dnia doręczenia decyzji stronie, a gdy decyzja została ogłoszona ustnie - od dnia jej ogłoszenia stronie.

• odwołanie wnosi się za pomocą organu, który wydał zaskarżoną decyzję: art. 129 § 1 KPA Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję. Tak samo jest w przypadku skargi so sądu administracyjnego. Jest to istotne w przypadku postępowania sądowoadministracyjnego (jeśli wyślemy do sądu to on wysyła do organu i można stracić termin do złożenia skargi) a mniej w przypadku postępowania administracyjnego przed organami (bo tu gdy wniesiemy do organu odwoławczego niewłaściwego to ten przekazuje do właściwego i mamy zachowany termin).

W związku z powyższym, można powiedzieć, że postępowanie odwoławcze toczy się w części przed organem II instancji a właściwe przed organem odwoławczym. W przypadku wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wszystko toczy się przed jednym organem.

• jaki organ rozpatruje: art. 127 § 2 KPA Właściwy do rozpatrzenia odwołania jest organ administracji publicznej wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy.

Dowody świadczące o niesformalizowaniu:

• Art. 128 KPA Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji. Przepisy szczególne mogą ustalać inne wymogi co do treści odwołania.

Więc na dobrą sprawę wystarczy, że strona napisze: wnoszę odwołanie; uważam, że decyzja jest wydana błędnie. Przy czym zwróćmy uwaga na przepisy szczególne, które często trzeba wskazać zarzuty przeciwko treści decyzji i tak jest w przypadku np. fundusze unijne, prawo podatkowe. Wówczas odwołanie staje się środkiem bardziej sformalizowanym. Ale co do zasady wystarczy okazanie niezadowolenia (ale gdy strona pisze tak, że nie wiadomo o co chodzi, to wtedy organ pyta się strony o to , o jaki środek jej chodzi). Strona musi zachować tylko formę prawną przewidzianą dla składania pism.

2. Samokontrola organu I instancji (w KPA termin „zmiana własnej decyzji”).

Organ I instancji, za pomocą którego wpływa odwołanie, powinien się z nim zapoznać i po pierwsze zastanowić się, czy nie skorzystać z samokontroli. Uwaga, tu ważne! Ten organ I instancji nie może stwierdzić niedopuszczalności odwołania - jeśli uważa, ze odwołanie jest po terminie, albo niedopuszczalne itd. to i tak przesyła do organu II instancji. Natomiast sam dla siebie musi sprawdzić, czy odwołanie jest dopuszczalne i czy jest w terminie, bo tylko wtedy może skorzystać z samokontroli, musi i tak sam dla siebie sprawdzić re rzeczy. We wszystkich innych przypadkach, gdy stwierdzi, że nie jest odwołanie dopuszczalne lub nie chce skorzystać z samokontroli to przesyła do organu odwoławczego.

Obowiązek zawiadomienia stron w niesieniu odwołania. Organ I instancji, otrzymując odwołanie, jednocześnie musi zawiadomić na podstawie art. 131 KPA O wniesieniu odwołania organ administracji publicznej, który wydał decyzję, zawiadomi strony. po co? Aby strony nie zaczęły wykonywać decyzji, co się zdarza że strona po upływie terminu do wniesienia odwołania wykonuje decyzję (bo może być rozdźwięk czasowy miedzy wysłaniem odwołania a jego wpływem do organu). Więc organ w momencie gdy otrzymuje odwołanie powinien szybko zawiadomić pozostałe podmioty, bo jak wynika z art. 130 § 2 KPA Wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji.

Samokontrola (art. 132 KPA) polega na tym - następujące sytuacje:

Jest to taka instytucja, która w przypadku wnoszenia środków odwoławczych daje organowi możliwość poprawy własnego rozstrzygnięcia co czyni przez „uwzględnienie odwołania”.

I sytuacja: art. 132 § 1 KPA Jeżeli odwołanie wniosły wszystkie strony, a organ administracji publicznej, który wydał decyzję, uzna, że to odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, może wydać nową decyzję, w której uchyli lub zmieni zaskarżoną decyzję. jest to zasadą. Chodzi tu o sytuację, gdy żądania wszystkich stron są zbieżne i w całości się je uwzględnia. Nie można w tej sytuacji: uwzględnić częściowych żądań, wyjść poza zakres żądań.

II sytuacja: art. 132 § 2 KPA Przepis § 1 stosuje się także w przypadku, gdy odwołanie wniosła jedna ze stron, a pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem odwołania.

Gwarancją dla tego powyższego jest to, że od nowej decyzji wydanej w trybie samokontroli służy odwołanie, które będzie rozpatrywane w postępowaniu odwoławczym art. 132 § 3 KPA Od nowej decyzji służy stronom odwołanie.

Terminy dla przesłania odwołania art. 133 KPA Organ administracji publicznej, który wydał decyzję, obowiązany jest przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy organowi odwoławczemu w terminie siedmiu dni od dnia, w którym otrzymał odwołanie, jeżeli w tym terminie nie wydał nowej decyzji w myśl art. 132 KPA. (czyli nie skorzystał z samokontroli) dla przesyłania pism jest to termin procesowy, a dla dokonania samokontroli jest to termin materialny (wiążący, organ nie może go przekroczyć) gdyż wiąże się on z kompetencją organu do wydania aktu władczego.

Powtórzmy jeszcze raz: jeśli organ I instancji stwierdza: przekroczenie terminu, niedopuszczalność odwołania (bo wnosi podmiot niebędący stroną) to nie można wstrzymać odwołania. Jedyną reakcja organu I instancji jest samokontrola i zawiadomienie pozostałych stron o wniesieniu odwołania. Musi przesłać to odwołanie wraz z aktami sprawy do organu odwoławczego co wynika z treści art. 133 KPA. Ponadto przyjmuje się również, że powinien udzielić odpowiedzi na zarzuty wniesione w odwołaniu w odpowiednim piśmie. W literaturze wskazuje się, że te argumenty nie powinny być powieleniem argumentów zawartych w uzasadnieniu decyzji ale powinny być ponownym ustosunkowaniem się do zarzutów.

3. Właściwe postępowanie odwoławcze

Teraz zaczyna się właściwe postępowanie odwoławcze toczące się przed organem II instancji.

Składa się ono z 3 faz:

• Czynności wstępne.

• Postępowanie wyjaśniające.

• Orzekanie.

I Faza - czynności wstępne

a. Organ bada 2 odmienne kwestie: dopuszczalność odwołania i zachowanie terminu do jego wniesienia (organy często to mylą i łączą).

Jak wynika z art. 134 KPA Organ odwoławczy stwierdza w drodze postanowienia niedopuszczalność odwołania oraz uchybienie terminu do wniesienia odwołania. Postanowienie w tej sprawie jest ostateczne.

2 rodzaje postanowień w ramach czynności wstępnych:

• Niedopuszczalność odwołania. Odwołanie jest niedopuszczalne z przyczyn:

• przedmiotowych np. nie ma w ogóle wydanej decyzji (wydano np. pismo informacyjne).

• podmiotowych gdy odwołanie wnosi podmiot, który nie jest stroną postępowania.

Najłatwiej jest to oczywiście stwierdzić, gdy odwołanie wnosi np. prokurator, rzecznik lub organizacja społeczna, które nie brały udziału w postępowaniu administracyjnym.

Trudniej jest w przypadku stron, bo strona mogła być podmiotem biorącym udział w postępowaniu administracyjnym ale może zjawić się też zjawić ktoś, kto do tej pory nie brał udziału w postępowaniu i nagle się zjawia i mówi organowi tak: „to dotyczy mojego interesu prawnego”. Pamiętajmy, że w postępowaniu administracyjnym już na samym początku przed postępowaniem wyjaśniającym, trudno jest ustalić, czy ktoś ma czy nie interes prawny bo to często wymaga przeprowadzenia dowodu, czy jego interes prawny jest czy nie. Przykład: łatwo jest sprawdzić istnienie czyjegoś interesu prawnego w przypadku spraw imion i nazwisk - jeżeli organ dokonał zmiany nazwiska, to taka osoba z nowym nazwiskiem jest nową stroną na etapie postępowania odwoławczego. Ale może być sytuacja, gdy nie można na tym etapie ustalić - np. pozwolenia na budowę/decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach stroną jest ten podmiot, na którego jeśli jest np. negatywne oddziaływanie środowiska to oddziaływanie to jest na jego działkę. W związku z tym, aby sprawdzić, czy to jest strona to nie wystarczy powiedzieć że jest to strona bo jest to wnioskodawca ale trzeba tego dochodzić (postępowanie wyjaśniające przeprowadzić). Profesor Jaśkowska: a więc zwróćmy uwagę na to, że bardzo często ustalenie strony może nastąpić dopiero wskutek przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego.

Nie zawsze jest więc to łatwe do ustalenia, aby móc na tym etapie zakończyć postępowanie administracyjne.

Uwaga! Nie można z tego korzystać wobec osoby, która stroną się stała chociażby ją nie była - chodzi o takie sytuacje, kiedy skierowano decyzje I instancji do kogoś, kto stroną w myśl prawa materialnego być nie mógł. Gdy taka osoba wniesie odwołanie, to organ odwoławczy nie może powiedzieć: nie jesteś stroną, nie służy ci prawo do odwołania. Jest to oczywiste, ale Gosia zapodaje tutaj case z pracy: strona taka wniosła odwołanie i powiedziano jej, że nie jest stroną i postanowieniem stwierdzono niedopuszczalność odwołania. Także różne kwiatki w administracji się zdarzają. I to jest pierwszy rodzaj postanowienia o niedopuszczalności odwołania.

• Uchybienie terminu do wniesienia odwołania. Postanowienie o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania.

Chodzi o sytuacje, „jeśli strona wniesienie odwołanie z uchybieniem terminu”. Ale zwróćmy uwagę, że strona może z odwołaniem równocześnie złożyć wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania. Jakie ma to znaczenie? To znaczy, że organ nie powinien śpieszyć się z rozpatrzeniem odwołania póki nie upłynie termin do wniesienia odwołania bo strona może taki wniosek wnieść w ostatnim dniu do wniesienia odwołania. Najpierw strona powinna wnieść odwołanie, dowiedzieć się czy to było po terminie i 14-go dnia złożyć wniosek o przywrócenie terminu. W związku z tym, jeżeli mamy złożony wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania, sądy podkreślają: nie można przystąpić do wydania postanowienia o niedopuszczalności odwołania z powodu przekroczenia terminu (organy często tak ładnie mówią; prawidłowo powinno być: stwierdzić wniesienie odwołania z przekroczeniem terminu) przed rozpatrzeniem prośby o przywrócenie terminu. Najpierw trzeba rozpatrzyć tę prośbę o przywrócenie terminu, wydać w tej mierze postanowienie (o przywróceniu/o odmowie przywrócenia, na co służy skarga do sądu administracyjnego) i następnie wydać postanowienie o złożeniu odwołania z przekroczeniem terminu (na to służy skarga do sądu administracyjnego).

Wszystkie czynności wstępne (we wszystkich trybach postępowania zresztą) kończą się postanowieniem, gdy się kończy (bo ogólnie to przecież może być postanowienie w sprawie wszczęcia lub odmowy wszczęcia) i w postępowaniu odwoławczym postanowienie wydaje się tylko w przypadku zamknięcia czynności wstępnych (gdy organ stwierdza odmowę wszczęcia postępowania i nie otwiera się postępowania odwoławczego).

Na te wszystkie 3 rodzaje postanowień wydawanych w trybie czynności wstępnych (postanowienie o niedopuszczalności odwołania, postanowienie o odmowie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania i postanowienie o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania) są ostateczne.

Ale uwaga, służy od nich skarga do sądu administracyjnego. Skargi tej nie trzeba już poprzedzać wnoszeniem jakiegokolwiek wezwania. Co najważniejsze, w tej chwili do postanowień z art. 134 KPA, służy wniosek o wznowienie postępowania i wniosek o stwierdzenie nieważności ponieważ zmieniono treść art. 126 KPA i obecnie zarówno wznowienie jak i nieważność stosuje się również nie tylko do postanowień, na które służy zażalenie. Uwaga! Nie ma tutaj postanowienia o odmowie przywrócenia terminu. W związku z tym jest dyskusja - czy dlatego, że w ogóle na postanowienie o odmowie przywrócenia terminu służy zażalenie czy to oznacza, że służy również wniosek o wznowienie i o stwierdzenie nieważności chociażby wydał to organ odwoławczy - a wtedy to zażalenie nie służy. Zgodnie z zasadą trwałości decyzji ostatecznych należy raczej wąsko rozpatrywać przyczyny wznowienia/nieważności i tak samo ich przedmiot.

b. Kolejno, organ odwoławczy powinien zastanowić się, czy nie a innych stron w postępowaniu. Nie opiera się więc na tym , co zrobił organ I instancji tylko sam przeprowadza pewne czynności wyjaśniające. Jeśli ustali, że są jeszcze dodatkowe strony, to te strony zawiadamia.

c. Następnie na tym etapie organ decyduje o wstrzymaniu natychmiastowego wykonania decyzji: art. 135 KPA Organ odwoławczy może w uzasadnionych przypadkach wstrzymać natychmiastowe wykonanie decyzji.

Jest to fakultatywne (oparte na uznaniu).

Jakie przypadki są uzasadnione? Takie, kiedy można podejrzewać, że decyzja będzie uchylona. Ale przecież wniesienie odwołania wstrzymało wykonanie.

Więc dwa jeszcze przypadki, kiedy decyzja jest wykonywana:

• Rygor natychmiastowej wykonywalności decyzji art. 108 KPA - w odniesieniu do rygoru, nie budzi wątpliwości ani w doktrynie ani w orzecznictwie, że organ odwoławczy może wstrzymać tu wykonywanie, jeżeli nadano rygor samej decyzji lub odrębnym postanowieniu przez organ I instancji. Organ odwoławczy może na początku stwierdzić, że rygor ten był zbędny albo jego zdaniem zachodzą duże przesłanki, że decyzja będzie uchylona.

• Wykonalność z mocy ustawy - tu problem, czy można poprzez to wstrzymać wykonalność decyzji? Stanowiska podzielone. Pierwsza strona mówi: wykonalność z mocy ustawy oznacza, że ustawodawca zadecydował, że taki przedmiot sprawy podlega natychmiastowemu wykonaniu; póki się nie zmieni przedmiot (więc póki organ odwoławczy nie wyda innej decyzji) to obowiązuje przepis ustawy nakazujący wykonanie. Druga strona mówi: jest art. 135 KPA który jest również ustawą. Wątpliwości istnieją, gdyż ten artykuł nie wskazuje o jaką wykonalność dokładnie chodzi (nie rozdziela bowiem, czy chodzi o wykonanie z rygoru czy chodzi o wykonanie z mocy ustawy) i nie odwołuje się on do art. 130 KPA (wskazując stosunek do par. 3) to stanowisko wydaje się w tej chwili przeważać.

Przykład: przy aktach prawa miejscowego mówi się, że nie ma co wstrzymywać bo ustawa to gwarantuje.

II Faza - postępowanie wyjaśniające

Profesor Jaśkowska używa tego pojęcia w znaczeniu wąskim - jako synonim odwołania.

• Zakres kompetencji organu II instancji.

Zasadniczo postępowanie wyjaśniające odwoławcze toczy się wg takich samych zasadach co postępowanie przed organem I instancji z tymże, może mieć ono tylko charakter uzupełniający. Ponieważ jest zakaz reformationis in peius, to jeżeli nawet jest coś do ustalenia to sens tego jest iluzoryczny. Z jednej strony organ odwoławczy powinien mieć do czynienia z materiałem, na podstawie którego wyda decyzję, a z drugiej strony jest to kontrola aktu a nie nowe postępowanie. Więc kompromis jest taki, że co do zasady organ odwoławczy więc przeprowadza postępowanie tylko uzupełniające co wynika z treści art. 136 KPA Organ odwoławczy może przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie albo zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi, który wydał decyzję.

Konsekwencje: kiedy organ kontroluje i uznaje, że postępowanie wyjaśniające w ogóle nie zostało przeprowadzone, to uchyla decyzję organu I instancji i przekazuje mu sprawę dom ponownego rozpatrzenia.

Jeżeli zdecyduje, że materiał dowodowy nie wystarcza, to może przeprowadzić nowe dowody.

• Istnieją 3 możliwości przeprowadzania postępowania odwoławczego:

• organ może przeprowadzać je sam ale tylko uzupełniające: art. 136 KPA Organ odwoławczy może przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów (…)

• organ może skorzystać z pomocy prawnej organu I instancji (który wydał decyzję w I instancji) na mocy art. 136 KPA Organ odwoławczy może (…) zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi, który wydał decyzję.

• organ może skorzystać z pomocy prawnej organu I instancji na mocy art. 52 KPA W toku postępowania organ administracji publicznej zwraca się do właściwego terenowego organu administracji rządowej lub organu samorządu terytorialnego o wezwanie osoby zamieszkałej lub przebywającej w danej gminie lub mieście do złożenia wyjaśnień lub zeznań albo do dokonania innych czynności, związanych z toczącym się postępowaniem. Organ prowadzący postępowanie oznaczy zarazem okoliczności będące przedmiotem wyjaśnień lub zeznań albo czynności, jakie mają być dokonane.

Ponieważ istnieje zasada bezpośredniości, tzn. że ten kto wydaje decyzję powinien co do zasady mieć styczność bezpośrednią z materiałem dowodowym, to stosowanie pomocy prawnej powinno mieć charakter wyjątkowy związany z tym, że nie można jakiejś osoby przesłuchać w miejscu gdzie organ ma siedzibę bo przebywa ta osoba daleko ale nie powinno to dotyczyć sytuacji, gdzie całe postępowanie wyjaśniające się przesyła a organ ogranicza się tylko do wydania decyzji.

Uwaga! strona może na każdym etapie, aż do momentu wydania decyzji, ponieważ mamy zasadę skargowości łączącą się z zasadą rozporządzalności swoimi prawami - strona może cofnąć odwołanie na mocy art. 137 KPA Strona może cofnąć odwołanie przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy. Organ odwoławczy nie uwzględni jednak cofnięcia odwołania, jeżeli prowadziłoby to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny.

Nie zawsze jednak organ odwoławczy musi się z tym pogodzić jeżeli prowadziłoby to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny. Istnieje wprawdzie prawo rozporządzalności ale organie musi się przychylić. Dlaczego? Może przykładowo być sytuacja, że strona wniesie odwołanie i je cofa ale organ uważa, że zachodzą przesłanki np. do uchylenia decyzji bo organ kieruje się nie tylko legalnością ale też celowością decyzji.

Kiedyś prof. Jaśkowska stała na stanowisku, że ten przepis jest niezsynchronizowany z zasadą zakazu reformationis in peius. Niekiedy jest to bezsensowne, bo organ nie może zmienić decyzji na niekorzyść strony tylko wtedy, gdyby decyzja rażąco naruszałaby prawo lun interes społeczny. A nie może przychylić się do cofnięcia odwołania wówczas, gdy jest tylko zwykłe naruszenie prawa. Pozostaje więc sytuacja, że organ toczy postępowanie odwoławcze chociaż tak i tak nie może wydać decyzji na niekorzyść strony. Obecnie prof. zmienia stanowisko, ponieważ nie zawsze strona wnosi odwołanie niekorzystne, ponadto nie zawsze zmiana musi być dla strony niekorzystna, nie zawsze też strona cofa odwołanie w sytuacji kiedy ma przegraną. Więc przepis pozwala na to, ze organ odwoławczy nie uwzględni cofnięcia odwołania, kiedy ta decyzja naruszałaby prawo lub interes społeczny, bo może to dotyczyć takich sytuacji, kiedy nie dochodziłoby w konsekwencji do reformationis in peius np. kiedy jedna strona wniosła odwołanie a druga nie wnosiła, ta teraz namawia do wycofania odwołania a decyzja narusza prawo choć nie w sposób rażący- organ mógłby wtedy uchylić taką decyzję na korzyść strony wnoszącej odwołanie.

III Faza - orzekanie.

Decyzje organów odwoławczych.

Tutaj w art. 138 KPA, dotyczącym rodzajów decyzji organów odwoławczych nastąpiły zmiany w kwietniu 2011r. i ten nowy stan prawny obowiązuje na egzaminie. Są to zmiany znaczne.

Pierwsza podstawowa zasada organ odwoławczy może wydać tylko decyzje przewidziane w art. 138 KPA! Jest to katalog zamknięty.

Żadne inne! Wydanie decyzji o innej sentencji powoduje ich nieważność. Dlatego też, nie można się w tych nazwach decyzji mylić bo prof. Jaśkowska i sądy administracyjne przywiązują do tego ogromną uwagę.

Zwróćmy uwagę w związku z powyższym, że w trybie art. 138 KPA nie można stwierdzić nieważności decyzji. Jeśli strona wniesie w terminie do wniesienia odwołania środek prawny i nie będzie wyraźnie wskazywała, że nie chodzi jej o stwierdzenie nieważności to organ potraktuje to jako postępowanie odwoławcze i nie będzie mógł stwierdzić nieważności decyzji (co może mieć potem znaczenie dla pewnych roszczeń).

W związku z tym co się dzieje, kiedy zachodzą przesłanki nieważności a strona wniosła odwołanie? Organ może się zachować różnie w zależności od tego, co było przyczyną nieważności:

• w sprawie w ogóle nie mógł orzekać organ administracji - wtedy organ odwoławczy powinien uchylić zaskarżoną decyzję w całości i umorzyć postępowanie w I instancji

• rażące naruszenia prawa, brak podstawy prawnej do orzekania - organ może uchylić decyzję i orzec co do istoty w tym zakresie, że: odmówić przyznania uprawnienia lub nie nałożyć obowiązku.

Więc w obu przypadkach organ uchyla uprzednią decyzję ale nie stwierdza jej nieważności gdyż takiego rozstrzygnięcia nie ma w art. 138 KPA.

Rodzaje decyzji w postępowaniu odwoławczym:

Art. 138 § 1 KPA Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której:

1) utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję albo

2) uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy albo uchylając tę decyzję - umarza postępowanie pierwszej instancji w całości albo w części, albo

3) umarza postępowanie odwoławcze.

• ad. 1 utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję.

To utrzymanie całej decyzji w mocy.

Mamy więc dwie decyzje: utrzymaną i tę, która ją utrzymuje.

Organ może zmieniać motywy, co może mieć czasem znaczenie, jeśli w jakiś sposób wyjaśnia to treść jakiegoś rozstrzygnięcia. Problem - bo organ I instancji może pewnych rzeczy nie zawrzeć i wtedy strona, która posługuje się tą decyzją może posługiwać się tylko przed I a tutaj pokazywać tylko sentencję a pewne rzeczy mogą wynikać tylko z uzasadnienia. Profesor jest zwolenniczką takiego rozwiązania: jeśli są istotne zmiany to nawet gdyby nie wpływały one na treść to uchylać.

• ad. 2 uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy - to tzw. decyzja rewizyjna.

Składa się ona z dwóch elementów: uchylenia i rozstrzygnięcia w tym zakresie. Brak jednego z nich powoduje nieważność takiej decyzji bo nie ma takiego rozstrzygnięcia w art. 138 KPA.

• ad. 3 uchyla zaskarżoną decyzję w całości i umarza postępowanie pierwszej instancji w całości albo w części.

Tutaj więc uchyla, ale nie rozstrzyga merytorycznie. Tylko uchyla i umarza w całości lub częściej. Nie pozostaje w mocy decyzja I instancji lub pozostaje jej część. Chodzi o umorzenie postępowania w I instancji.

• ad. 4 umarza postępowanie odwoławcze.

Chodzi o umorzenie postępowania odwoławczego, a więc pozostaje w mocy decyzja organu I instancji.

Uwaga! Pkt 3 i 4 to są dwie różne decyzje umorzeniowe!

§ 2. Organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji, gdy decyzja ta została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. Przekazując sprawę, organ ten powinien wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

• ad. 5 decyzja kasacyjna

To przekazanie do ponownego rozpatrzenia nadal łączy się z postępowaniem wyjaśniającym, ale nieco inaczej. W gruncie rzeczy wiąże się bowiem z istotnym naruszeniem przepisów postępowania a więc z czymś co w zasadzie traktuje się jako przesłanki wznowieniowe przecież. W każdym razie, przesłanki wznowieniowe są na pewno istotnym naruszeniem przepisów postępowania. Pytanie może być, czy są też inne naruszenia przepisów postępowania istotne.

Kiedy te wszystkie decyzje są wydawane i jakie są ich skutki.

Wszystkie one są decyzjami organu odwoławczego, które mogą podlegać skardze do sądu administracyjnego. Poza decyzją kasacyjną, przepisy nie wskazują, kiedy są przypadki, kiedy te pozostałe decyzje zapadają. Jest to wytwór doktryny.

• Decyzja o utrzymaniu w mocy zaskarżonej decyzji.

Decyzja organu I instancji jest utrzymana w mocy, jeśli:

• poprzednie rozstrzygnięcie było słuszne, zgodne z prawem i celowe

• poprzednie rozstrzygnięcie było niezgodne z prawem i niecelowe ale jest zakaz reformationis in peius.

Skutki:

• powoduje to, że pozostaje w mocy decyzja organu I instancji, można zmienić uzasadnienie.

• Decyzja uchylająca zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzekająca co do istoty sprawy.

Uchyla się w taki sposób, jeśli:

• sprawa jest przedmiotowa, należy do drogi postępowania administracyjnego, jest właściwy podmiot który sprawę wniósł natomiast decyzja narusza prawo albo interes społeczny albo jest niecelowa albo jest oparta na uznaniu a nie wchodzi w grę zakaz reformationis in peius albo zachodzą przypadki, kiedy jest to możliwe.

Skutki: zostaje uchylona poprzednia decyzja i zostaje wydana nowa decyzja w zakresie, w jakim nastąpiło uchylenie. Ta nowa decyzja musi składać się z dwóch elementów (co mocno podkreślają sądy administracyjne).

• Decyzja uchylająca zaskarżoną decyzję w I instancji i umarzająca postępowanie w I instancji w całości lub części.

Skutki:

• uchylona zostaje decyzja organu I instancji (i jej nie ma) ale pozostaje otwarte postępowanie (z urzędu) albo został złożony wniosek o wszczęcie i wszczęto (na wniosek). Trzeba je zakończyć. Samo uchylenie decyzji nie kończy postępowania bo mielibyśmy sprawę otwartą. Wiec uchyla się decyzję żeby sprawę wyczyścić i umarza się postępowanie. Przykładowo, kiedy postępowanie można było wszcząć tylko na żądanie strony a strona takiego żądania nie złożyła a organ mimo to wydał decyzję. Kolejny przykład: kiedy orzeczono w sprawie, która nie należy do drogi administracyjnej ale do drogi sądowej. Częściowe umorzenie w sytuacji, kiedy jest kilka żądań i jedna z tych osób wycofałaby swoje żądanie na pierwszym etapie, składała wniosek o umorzenie postępowania (o umorzenie można wnosić zarówno na etapie postępowania odwoławczego i na etapie postępowania przed organem I instancji) i co się tutaj dzieje?

• Decyzja umarzająca postępowanie odwoławcze.

Kiedy się umarza:

• kiedy strona skutecznie cofnie odwołanie

• kiedy wnosi odwołanie ktoś kto nie był stroną a zostanie jako strona potraktowany a postępowanie odwoławcze się toczyło to nie stwierdza się niedopuszczalności tylko umarza się postępowanie odwoławcze. Po co? Aby mogła pozostać w mocy decyzja, która nie mogła być zaskarżona w trybie odwołania bo wniósł nieodpowiedni organ. A więc w zależności o tego, czy łatwo jest ustalić interes prawny podmiotu, dla tego podmiotu na etapie postępowania odwoławczego sprawa albo się skończy postanowieniem o niedopuszczalności odwołania jeśli nie jest stroną i jest to oczywiste albo nie jest stroną i nie jest to oczywiste to skończy się decyzją o umorzeniu postępowania odwoławczego. Jeśli brak jest przymiotu strony, to ustali się to w toku postępowania odwoławczego.

Skutki:

• w mocy pozostaje decyzja organu I instancji

• umarza się postępowanie odwoławcze.

• Decyzja kasacyjna.

Art. 138 § 2 KPA Organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji, gdy decyzja ta została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. Przekazując sprawę, organ ten powinien wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

Polega ona na tym, że:

• uchyla się w całości decyzję organu I instancji ale organ odwoławczy sprawy nie rozstrzyga ani nie kończy. Stąd mówi się niekiedy, że jest to decyzja międzyinstancyjna. Organ odwoławczy przekazuje sprawę organowi I instancji do ponownego rozpatrzenia.

Kiedy się wydaje decyzję kasacyjną:

• decyzja w I instancji wydana z naruszeniem przepisów postępowania a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. Przykładowo sytuacja, kiedy strona nie może wybrać trybu wznowieniowego w czasie gdy biegnie termin do wniesienia odwołania np. strona nie brała udziału w postępowaniu przed organem I instancji. Tak naprawdę powinno się wtedy taką decyzję uchylić, aby dać stronie prawo do dwóch instancji. Ale pojawiły się nowe fakty lub dowody ale proszę zwrócić uwagę, że mają one istotne znaczenie (istotny wpływ)- nie każde naruszenia, postępowanie kasacyjne zostało powiązane z istotnym naruszeniem przepisów postępowania (a nie tylko z zakresem postępowania dowodowego).

• Ostatni rodzaj decyzji w postępowaniu odwoławczym:.

Art. 138 § 4 KPA Jeżeli przepisy przewidują wydanie decyzji na blankiecie urzędowym, w tym za pomocą środków komunikacji elektronicznej, a istnieją podstawy do zmiany zaskarżonej decyzji, organ odwoławczy uchyla decyzję i zobowiązuje organ pierwszej instancji do wydania decyzji o określonej treści. (w.ż. 11.04 2011r. nowość!!!)

Jest to nowy rodzaj decyzji kasacyjnej, który przesądza o treści decyzji I instancji. Dzieje się to w sytuacjach, kiedy mamy ten blankiet (zarówno postać papierowa i elektroniczna)- ustawodawca po raz pierwszy wprowadza ten blankiet.

Czym jest blankiet - pewien wzór, a więc wydanie decyzji zawierającej określony rodzaj informacji, są to dokumenty urzędowe ścisłego zalakowania - bo jak mają np. znaki wodne. W takiej sytuacji organ odwoławczy czegoś takiego wydać nie może. W takiej sytuacji organ odwoławczy uchyla decyzję i wskazuje np. że należy tej osobie wydać takie zezwolenie (przesądza treść decyzji) natomiast wypełniać tę decyzję będzie organ I instancji.

Na etapie postępowania odwoławczego strona może cofnąć odwołanie. Ale także na etapie postępowania odwoławczego może cofnąć wniosek. Strona może bowiem żądać umorzenia na wniosek przed organem I instancji fakultatywnie, organ w zasadzie powinien przychylić się do tego wniosku zgodnie z art. 105 § 2 KPA Organ administracji publicznej może umorzyć postępowanie, jeżeli wystąpi oto strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.

Ale zwróćmy uwagę, że jeśli strona która czegoś żądała, nie wystąpiła o umorzenie postępowania na etapie I instancji i strona ta albo inna strona wniosła odwołanie, a strona dochodzi na etapie postępowania odwoławczego (i tu następuje bełkot i nie wiem, czy dobrze zapisałam: „żąda a druga tego nie chce”). Postępowanie było wszczęte na jej wniosek i teraz chce zrezygnować z roszczenia. Gdyby cofnęła odwołanie, to nic by jej to nie dało, bo decyzja organu I instancji pozostaje w mocy i powstaje pytanie: czy na etapie postępowania odwoławczego strona może cofnąć całe żądanie? Przyjmuje się, ze tak. Na etapie postępowania odwoławczego strona może cofnąć zarówno odwołanie jak i całe żądanie. Wtedy organ korzysta z art. 105 par.2 i może również umorzyć postępowanie. Co wtedy robi organ odwoławczy? Uchyli zaskarżoną decyzję i umorzy postępowanie w I instancji stosując art. 105 § 2 KPA.

4. Zakaz reformationis in peius (spory)

Art. 139 KPA Organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny.

Jest to zakaz pogarszania sytuacji odwołującego się. Instytucja ta tak naprawdę chronić stronę przed tym, aby nie bała się wnosić środków zaskarżenia. Bo postępowanie odwoławcze jest oparte na zasadzie rozporządzalności i skargowości- tylko strona decyduje o wniesieniu. Im większa możliwość pogorszenia sytuacji strony, tym mocniejszy jest ten zakaz.

W prawie karnym nie można pogorszyć i dlatego adwokaci w ostatnim momencie składają środek zaskarżenia- bo jeśli wniosę ja ten środek to ja jestem chroniona póki inna strona nie złoży środka bo wtedy tak i tak byłoby to postępowanie odwoławcze czyli po to ostatniego dnia aby polepszyć swoją sytuację a nie żeby nasz przeciwnik nie złożył tego odwołania bo wtedy nie jesteśmy chronieni. W postępowaniu administracyjnym, nie jest tak dobrze, bo istnieje możliwość pogorszenia sytuacji strony. Ten zakaz nie jest więc pełen. Można pogorszyć naszą sytuacje oczywiście, jeśli postępowania odwoławczego nie byłoby. Jeśli prokurator na prawach strony wniesie odwołanie i my jako strona wniesiemy odwołanie to nie działa już zakaz reformationis in peius bo już przez same działania prokuratora doszłoby tak i tak do postępowania odwoławczego.

I co następne, w postępowaniu administracyjnym uczestniczą różne strony. Jak ja jedna wniosłam odwołanie, to ten zakaz chroni mnie a nie pozostałe strony. Ich problem, że nie wniosły.

Zakaz nie jest pełen i to z tego powodu jest dyskusja z tego powodu. Jest pełen, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny. Dyskusja jest o to, jaki jest to rodzaj alternatywy: czy musi być równocześnie i rażące naruszenie prawa i rażące naruszenie interesy społecznego (więc alternatywa łączna - ze spójnikiem) czy wystarczy samo rażące naruszenie interesy społecznego bez naruszenia prawa żeby można było pogorszyć naszą sytuację. Od lat ustawodawca tego nie rozstrzyga bo nie chce. Sądy rygorystycznie to traktują, ale jeśli sprawa jest niejasna to różnie może być.

Przynajmniej jest oczywiste, czym jest rażące naruszenie prawa - jest jedną z przesłanek nieważności w art. 156 par.1 pkt 2. Co prawda jest to pojęcie niedookreślone, ale wskazuje się na 3 stanowiska (wszystkie 3 przeplatają się w orzecznictwie):

• naruszenie przepisu jasnego, oczywistego, nie budzącego wątpliwości.

• naruszenie przepisu podlegającego wykładni, jest wątpliwy ale jego naruszenie powoduje skutki nieodwracalne będące nie do zaakceptowania z punktu widzenia zasady praworządności.

• przepis jasny i naruszenie drastyczne skutki powoduje - najbardziej rygorystyczne podejście.

Nie wiadomo, czym jest rażące naruszenie interesu społecznego i w związku z tym sięgamy do doktryny. Nie jest to do końca rozstrzygnięte.

__________________________________________________________________________________________

III. PREZESZKODY W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM

W toku każdego postępowania, zarówno I instancji, odwoławczego jak i w trybach nadzwyczajnych mogą wystąpić różnego rodzaju przeszkody.

Mogą mieć charakter:

• trwały

• nietrwały

• przeszkody mało istotne - powodują odroczenie rozprawy lub wyznaczenie nowego terminu do dokonania jakiejś czynności. Nie powodują, że nie mogą być podjęte żadne czynności. Powodują zaś, że w danym terminie nie może być podjęta określona czynność. Nie przerywają postępowania. Są niezaskarżalne w formie zażalenia, możemy tylko podnosić zarzut bezczynności organu. Nie powodują przerwania biegu terminów.

• bardziej istotne - nie nieumożliwianą rozstrzygnięcia sprawy ale powodują zawieszenie postępowania. Powodują, że na pewnym etapie nie może się toczyć postępowanie w pewnym wycinku czasowym. Powodują przerwanie biegu terminów. Nie można podejmować twedy zadnych czynności oprócz tych, które zmierzają do usunięcia przeszkody.

Porównanie tych 3 przeszkód i opisanie ich skutków dla postępowania. Wskazanie różnic. To 3 najważniejsze przeszkody.

1. Odroczenie rozprawy

• Kiedy następuje odroczenie rozprawy? Gdy występują przeszkody (przyczyny) krótkotrwałe- przykładowo, kiedy strona nie mogła się wstawić a prawidłowo otrzymała zawiadomienie z przyczyn od siebie niezależnych; nieprawidłowo doręczono zawiadomienie o rozprawie itp.

Te sytuacje przewiduje art. 94 § 2 KPA Kierujący rozprawą odroczy ją, jeżeli stwierdzi poważne nieprawidłowości w wezwaniu stron na rozprawę, jeżeli niestawienie się strony zostało spowodowane przeszkodą trudną do przezwyciężenia, a także z innej ważnej przyczyny.

Przyczyny odroczenia rozprawy są przyczynami obligatoryjnymi: „organ odroczy rozprawę w takiej sytuacji” tyle tylko, że mają one charakter ocenny bo to ocenie organu podlega to, czy występuje czy nie ważna przyczyna. To ocena a nie uznanie.

• Kto odracza? Ten organ, przed którym miała się toczyć rozprawa.

• Jak się odracza? Postanowieniem i to niezaskarżalnym bo przepisy nie przewiduje, że przysługuje na nie zażalenie.

• Kiedy możemy zakwestionować to, że rozprawa nie była odroczona albo że była nieprawidłowo odroczona? To, że nie była odroczona możemy skarżyć w odwołaniu od decyzji albo środkiem nadzwyczajnym możemy podnosić przykładowo zarzut wznowienia postępowania z powodu braku udziału strony w postępowaniu z tego powodu, ze mimo naszej nieobecności myśmy się bez naszej winy nie mogli stawić i wnosiliśmy odroczenie a organ rozprawy nie odroczył. Więc tutaj można stawiać tego rodzaju zarzuty, albo w skardze do sądu administracyjnego można te zarzuty podnosić. Natomiast nie ma środka samoistnego odrębnego, jakim jest zażalenie.

Natomiast to, ze organ nieprawidłowo odroczył, możemy skarżyć skargą na przewlekłość postępowania: że organ nie załatwia sprawy w terminie albo prowadzi postępowanie w sposób przewlekły.

• Skutki. Jest to przeszkoda krótkotrwała- nie powoduje bowiem zawieszenia lub wstrzymania terminów (zarówno procesowych jak i materialnych)- one nadal biegną. Następuje jedynie wyznaczenie nowego terminu rozprawy.

2. Zawieszenie postępowania

• Kiedy następuje? Tutaj przeszkody są bardziej trwałe, bo powodują, że chwilowo należy przerwać postępowanie ale nie powodują bezprzedmiotowości postępowania. Są one bowiem związane z samym postępowaniem, więc jest ono nadal możliwe do przeprowadzenia.

• Na czym polega? Wstrzymuje się bieg terminów procesowych ale nie materialnych (o nich decyduje prawo materialne) od momentu wydania postanowienia o zawieszeniu. W tym czasie też nie podejmuje się żadnych czynności procesowych z wyjątkiem tych, które mają służyć podjęciu postępowania a więc usunięciu przeszkody lub takich, które nie cierpią zwłoki w celu zapobieżenia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnym szkodom dla interesu społecznego art. 102 KPA W czasie zawieszenia postępowania organ administracji publicznej może podejmować czynności niezbędne w celu zapobieżenia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnym szkodom dla interesu społecznego.

Przykładowo, na etapie postępowania odwoławczego, mimo zawieszenia, można wstrzymać wykonanie decyzji.

• W jakiej formie następuje zawieszenie? W formie postanowienia i to zaskarżalnego art. 101 § 3 KPA Na postanowienie w sprawie zawieszenia postępowania albo odmowy podjęcia zawieszonego postępowania służy stronie zażalenie.

W tym przepisie chodzi o każde postanowienie w sprawie zawieszenia: zarówno postanowienie o zawieszeniu i postanowienie o odmowie zawieszenia; a także postanowienie o podjęciu oraz o odmowie podjęcia.

• O postanowieniu zawiadamia się strony.

2 rodzaje zawieszenia: (uwaga! Nazwy są mylące!)

• Obligatoryjne art. 97 KPA

§ 1 Organ administracji publicznej zawiesza postępowanie:

1) w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe (bo przykładowo nie wiadomo jeszcze kto jest spadkobiercą) i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5 (gdzie mamy kuratora masy spadkowej w przypadku spadków nieobjętych), a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe (art. 105), (więc sprawa nie dotyczy np. zmiany nazwiska tylko jest nadal aktualna bo chodzi przykładowo o sprawę wywłaszczenia nieruchomości) chodzi o to aby spadkobiercy mogli wejść w prawa strony i nie powoływali się na brak swego udziału jako przyczynę wznowienia

2) w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony, (a więc nie pełnomocnika np. adwokata; tutaj strona nie może się sama reprezentować do czasu aż sąd nie wyznaczy nowego przedstawiciela ustawowego np. dla osoby niepełnoletniej lub nie mającej zdolności do czynności prawnych)

3) w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych, (znowu nie chodzi o pełnomocnika; chodzi o sytuację, kiedy nikt tej strony nie może reprezentować a ona sama nie może działać i trzeba wyznaczyć nowego przedstawiciela albo po raz pierwszy go wyznaczyć)

4) gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. (jest to tzw. zagadnienie wstępne).

§ 2 Gdy ustąpiły przyczyny uzasadniające zawieszenie postępowania, organ administracji publicznej podejmie postępowanie z urzędu lub na żądanie strony.

• następuje zarówno z urzędu i na żądanie strony.

• przesłanki: pkt. 1-4.

• przy ich spełnieniu organ musi zawiesić.

• Fakultatywne art. 98 KPA

§ 1 Organ administracji publicznej może zawiesić postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie zagraża to interesowi społecznemu.

§ 2 Jeżeli w okresie trzech lat od daty zawieszenia postępowania żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane.

• następuje tylko na żądanie strony.

• jeśli są spełnione przesłanki, to zgodnie z zasadą rozporządzalności organ powinien przychylić się do żądania strony.

3. Umorzenie postępowania

• Kiedy następuje? Przeszkody trwałe z powodów:

• obiektywnych - bezprzedmiotowość postępowania np. przestała istnieć instytucja prawna wymagająca reglamentacji w tym zakresie

• subiektywnych - strona, która występowała o jakieś uprawnienie, przestała być nim zainteresowana.

• Skutki. Nie chodzi wiec o wstrzymanie postępowania ale o to, aby je zakończyć. Stąd umarza się postępowanie. Decyzja ma skutki procesowe - kończy postępowanie. Może wywołać skutki materialne gdy przykładowo będzie umarzał z powodu tego, że przestała istnieć instytucja gdyż przepisy prawa nie pozwalają w tym przypadku na reglamentację. Ale jeśli będzie umorzenie z przyczyn subiektywnych (np. strona cofnęła żądanie) to są tylko skutki procesowe i nie ma przeszkód, by strona ponownie złożyła wniosek, nie ma bowiem zakazu kilkakrotnego składania wniosku a przecież sprawa nie została merytorycznie zakończona. Ale oczywiście może być sytuacja, że biegną jednocześnie terminy materialne i strona straci prawo do roszczenia z powodu upływu terminów materialnych, natomiast sama ta decyzja wywołuje skutki procesowe.

• Jaka forma? Ponieważ postępowanie kończy się decyzją, to umarza się decyzją.

• Co służy? Odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

* Zagadnienie wstępne

Będzie omawiane przy instytucji współdziałania organów.

Nie chodzi w nim więc o uzależnienie od opinii - tutaj są to przypadki współdziałania organów z art. 106 KPA a w zagadnieniu wstępnym mamy sytuację kiedy są 2 różne niezależne od siebie sprawy: sprawa sądowa i sprawa administracyjna albo inna sprawa administracyjna i inna sprawa administracyjna z których jedna oddziaływuje na drugą a należy do kompetencji różnych organów.

Przykład I: toczy się sprawa dotycząca wywłaszczenia albo sprawa ustalenia warunków inwestycji drogowej na podstawie specustawy i powstaje wątpliwość, kto jest właścicielem działki przez którą droga ma przechodzić. I jest spór przed sądem. Nie jest rozstrzygnięcie prawa własności tym samym, co wywłaszczenie - to są dwie różne sprawy rozpatrywane przez dwa różne organy administracji a od tego kto jest właścicielem zależy rozstrzygnięcie sprawy bo ta osoba która jest właścicielem jest stroną postępowania.

Przykład II: staramy się o zezwolenie o wpis na listę radców prawnych i musimy posiadać obywatelstwo polskie. To wojewoda stwierdza istnienie/nieistnienie obywatelstwa polskiego. Wpisuje minister lub organ samorządu.

Nie chodzi więc o sytuacje, gdzie ten sam organ rozpatruje dwie różne sprawy to nie może zawiesić postępowania tylko najpierw rozstrzygnąć jedną a potem drugą (od niego zależy jak sobie ustawi grafik). Muszą być dwa różne organy i musi istnieć związek między tymi sprawami ponieważ rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia sprawy, która jest w zagadnieniu wstępnym. I trzeba zawiesić postępowanie.

1

---