Scenariusz szkoleniowej rady pedagogicznej

na temat ,, Zagrożenia agresywne i ich pokonywanie”

Cel :

• rozpoznawanie i nazywanie zachowań agresywnych

• uświadomienie źródeł agresji u dzieci

• uczenie świadomego zapobiegania zachowaniom agresywnym

• samoocena swoich zachowań

Czas trwania spotkania : około 120 minut

Pomoce : duże arkusze kartonów, pisaki, kserokopie ustalonych wniosków, motto spotkania

,, Pięć praw Fensterheima”, ankieta ewaluacyjna, karty pracy z gwiazdą, arkusze- ,, Zasady kontrolowania złości” i ,, Jak zapobiegać agresji?”, tekst historyjki, herbata, kawa.

Uczestnicy spotkania : nauczyciele, rodzice uczniów klas I-VI i uczniowie klas IV-VI wybrani losowo.

Zagospodarowanie przestrzeni : stoliki i krzesła ustawione w pięć grup. Uczestnicy mają możliwość poczęstowania się herbatą lub kawą, co stworzy przyjazny nastrój i będzie sprzyjać atmosferze życzliwości oraz pozytywnemu nastawieniu do działań prowadzących.

Przebieg spotkania:

I. Zagajenie.

1. Prowadzący nauczyciele witają rodziców, uczniów i nauczycieli i zapraszają

do zajmowania miejsc, nie sprawdzają listy obecności, uczestnicy wpisują się

na podaną kartkę papieru.

2. Przedstawienie problemu spotkania.

Ważnym problemem ludzi żyjących we współczesnym świecie, zarówno dzieci

jak i dorosłych, jest obecność negatywnych emocji i złych relacji między nimi.

Życie codzienne dostarcza nam wielu przykładów świadczących o takich właśnie zachowaniach, jak włamania, kradzieże, rozboje, krzyki, bicie itp.

Agresja pojawia się w sposób gwałtowny i bezpośredni. Będąc w takiej sytuacji , czujemy się niepewnie, jesteśmy rozczarowani, często bezradni, szukamy rozwiązania bądź przyjmujemy postawę uległą.

Ponieważ jest to bardzo ważny problem wychowawczy, a zjawisko agresji zatacza coraz szersze kręgi, uznałyśmy za konieczne porozmawiać na ten temat.

Chcemy wspólnie podjąć próbę odpowiedzi na pytanie : Co zrobić, aby poradzić sobie z agresją?

1

II. Praca indywidualna.

Ćwiczenie ,, Gwiazda”.

Każdy z uczestników wpisuje na kartce z gwiazdą odpowiedzi na postawione pytanie: Czym jest złość w twoim myśleniu? Przy promieniach napisz swoje skojarzenia.

Następnie prowadzący zbierają kartki i mieszają je.

III. Praca w grupach.

Dzielimy uczestników na pięć grup mieszanych. Każda grupa otrzymuje losowo kartki

z ,,Gwiazdą” i arkusz papieru. Głównym zadaniem jest analiza ich treści oraz zapisanie przyczyn wybuchu złości.

IV. Praca na forum uczestników.

• Prezentacja grup.

Omawiamy kolejno wszystkie sytuacje, które denerwują poszczególnych uczestników, zwracając szczególną uwagę na mechanizmy powstawania zachowań agresywnych.

• Przedstawienie przez prowadzących genezy i rodzajów agresji oraz czynników wpływających na jej powstawanie.

1. Agresja i jej geneza.

Pojęcie ,,agresja” jest równoznaczne z pojęciami ,,wrogość”, ,, wojowniczość”

lub ,, destrukcyjność”, Terminy te służą do określenia tendencji czy też skłonności

do zachowania czynnego lub werbalnego skierowanego przeciwko komuś

lub czemuś. Według Z. Skornego przez zachowanie agresywne rozumie się zachowanie skierowane przeciw określonym osobom lub rzeczom, przynoszące szkodę przedmiotowi agresji, przybierając e formę ataku, czyli napaści fizycznej

lub słownej.

2. Czynniki wpływające na powstawanie agresji .

• Czynnik wrodzony - u wszystkich ludzi mniej więcej jednakowy. Większe różnice w tym zakresie determinują w szczególnym stopniu agresję patologiczną.

• Czynnik aktywnościowy - stwarza różne możliwości w zakresie zdobywania

• przez dziecko doświadczeń.

• Czynnik frustracyjny - zależy w dużym stopniu od środowiska i postaw rodzicielskich.

• Czynnik naśladowczy - zależy głównie od środowiska. Można go modyfikować przez wychowanie dostarczając odpowiednich wzorów do naśladowania

lub wpływając na środowisko dziecka.

• Czynnik instrumentalny - bardzo zależy od pozostałych czynników, jest też

w największym stopniu podatny na wpływy wychowawcze.

3. Rodzaje agresji.

• agresja fizyczna

- uderzenie, potrącenie, wyrywanie przedmiotów, podstawianie nogi, kopanie

- reakcje mimiczne : wykrzywianie się, przedrzeźnianie, posługiwanie się w toku agresji przedmiotami martwymi, rzucanie, uderzanie, kłucie

- zniszczenie lub uszkodzenie społecznego i prywatnego mienia, dewastacja przyrody, drażnienie bądź zabijanie zwierząt

• agresja słowna- atak może polegać na grożeniu, straszeniu, poniżanie słowne

drugiej osoby, przezywanie, zabranianie uczestnictwa w niektórych pracach

czy zabawach

• agresja instrumentalna - w tym wypadku agresja funkcję instrumentu, narzędzia,

pozwalającego na osiągnięcie określonego celu np. dziecko grozi rodzicom,

że w razie odmowy spełnienia jego życzeń przestanie się uczyć lub popełni

samobójstwo

• agresja naśladowcza - ma swoistą formę nawyku. Silnie utrwalone nawyki stają się ,, drugą natura” i niełatwo je zmienić. Uleganie prośbom dziecka sprzyja utrwaleniu się takiej strategii postępowania. Równocześnie tolerowanie agresywnego zachowania dziecka sprzyja utworzeniu się u niego przeświadczenia o bezkarności.

Każdy z uczestników otrzymuje kartki z zapisanymi zasadami kontrolowania złości.

Zasady kontrolowania złości

1.Zdystansuj się

daj sobie czas ,aby silne emocje minęły, bo to pomoże Ci uniknąć przemocy

2.Odpręż się i rozchmurz

staraj się pamiętać, jak okropnie wyglądasz, gdy się złościsz-nie napinaj mięśni twarzy

i całego ciała, oddychaj głęboko

3. Postaraj się nie kontrolować otoczenia

nie myśl o innych, raczej staraj się skoncentrować wyłącznie na sobie

4. Stosuj prośby zamiast żądań

spróbuj częściej stosować „słowa- klucze”, one skutecznie pomagają porządkować relacje pomiędzy ludźmi

5. Bierz odpowiedzialność za to, co mówisz i co robisz

analizuj to, jak mówisz do innych- mów spokojnie, nie przeklinaj, nie obrażaj innych słowami, gestami, swoim zachowaniem

6. Staraj się okazywać innym szacunek

bądź uprzejmy, to na pewno pozwoli Ci na lepsze relacje z innymi, nawet w sytuacjach trudnych

7.Mów otwarcie innym co Cię trapi

to pozwoli innym lepiej zrozumieć Ciebie i Twoje zachowanie, oni mogą dać Ci wsparcie

i pomóc w kłopotach

8. Stosuj wyłącznie komunikaty typu „ja”

mów przede wszystkim o sobie, a nie o innych i nie unikaj także informacji o tym, jakie emocje przeżywasz

V. Przedstawienie wyników ankiety na temat przestrzegania praw i obowiązków ucznia.

Ankietę przeprowadzono w Szkole Podstawowej w Popowie w grudniu 2003 roku wśród uczniów, rodziców i nauczycieli.

Oto wybrane spostrzeżenia dotyczące interesującego nas tematu.

Opinie nauczycieli na temat przestrzegania praw i obowiązków:

Z którymi zdarzeniami miał Pan/Pani najczęściej do czynienia?

N=13

Dane w %

Odpowiedzi	Liczba
- uczniowie dokuczają sobie - uczniowie przezywają się - uczniowie narzucają swoją wolę - uczniowie biją się - zaistniałe problemy uczniowie starają się sami rozwiązywać - uczniowie boją się kolegów i koleżanek - uczniowie boją się mieć własne zdanie - uczniowie wyśmiewają się z innych	9 5 2 2 2 0 0 0	69,2 38,5 15,4 15,4 7,7 0 0 0

Liczba % nie sumuje się do 100, ponieważ zdaniem respondentów w szkole, niestety, mają miejsca negatywne zachowania zachodzące między uczniami, z którymi nauczyciele spotkali się zarówno na lekcjach, jak i na przerwach. Najczęstszym zdarzeniem jest wzajemne dokuczanie sobie uczniów, na co wskazywało 69,2%, oraz przezywanie się

Rzadziej zdarzają się sytuacje, gdy uczniowie narzucają swoją wolę i biją się

(po 15%).

Podsumowując, najczęściej zdarzają się w szkole przypadki dokuczania

i przezywania.

Opinie rodziców:

Proszę podkreślić te sytuacje, na które Pana/Pani dziecko najczęściej skarżyło się w domu.

N=66

Dane w %

Odpowiedzi	Liczba
moje dziecko jest przezywane zaistniałe problemy uczniowie starają się rozwiązywać sami koledzy/koleżanki dokuczają mojemu dziecku moje dziecko musi dostosować się do kolegów/koleżanek koledzy/koleżanki wyśmiewają się z mojego dziecka moje dziecko nie może mieć swojego zdania moje dziecko jest bite moje dziecko boi się kolegów/koleżanek	7 6 4 2 1 1 1 0	12,5 10,71 7,14 3,57 1,75 1,75 1,75 0

Liczba nie sumuje się do 100, ponieważ znaczna część respondentów (60,74%)

nie podkreśliła zaproponowanych odpowiedzi. Świadczyć to może o tym, że ich dzieci

nie skarżyły się w domu na w/w problemy.

Respondenci wskazali również, że uczniowie najczęściej starają się rozwiązywać zaistniałe problemy sami. 12,55 respondentów podkreśliło, że ich dziecko jest przezywane,

a kilkoro dzieci (7,14%) skarżyło się, że koleżanki/koledzy dokuczają im.

Opinie uczniów:

Moje relacje z kolegami/koleżankami są ( podkreśl wybraną przez siebie odpowiedź

lub odpowiedzi):

N=66

Dane w %

Odpowiedzi	Liczba
czuję się dobrze w ich towarzystwie mogę liczyć na ich pomoc czasami mamy problemy, ale wspólnie je rozwiązujemy przezywają mnie dokuczają mi nie mogę mieć własnego zdania biją mnie boje się ich muszę się dostosować do innych wyśmiewają się ze mnie	52 45 33 11 7 5 5 4 4 3	78,79 68,18 50 16,67 10,61 7,58 7,58 6,06 6,06 4,55

Liczba procentów nie sumuje się do 100, ponieważ uczniowie wybierali kilka odpowiedzi.

Na podstawie powyższej analizy można stwierdzić, że uczniowie mają dobry kontakt

z rówieśnikami, czują się dobrze w ich towarzystwie, mogą liczyć na ich pomoc. Niepokojący jest jednak fakt iż, niektórzy uczniowie twierdzą, że koledzy przezywają ich, biją ich, a nawet wyśmiewają się z nich. Uczniowie skarżą się, że nie mogą mieć własnego zdania i muszą się dostosowywać do innych. Nie jest to jednak duża grupa uczniów, a więc potwierdza to wyniki wcześniejsze, że w szkole panuje raczej przyjazna między uczniami atmosfera.

VI. Praca w grupach.

• Uczestników dzielimy na trzy grupy: rodzice, nauczyciele i uczniowie.

Teraz otrzymują nowe zadanie.

Prowadzący przedstawia sytuację: ,, Koleżanka powiedziała na Klarę Jesteś śmierdzielem”.

Następnie grupy zastanawiają się nad postawionymi pytaniami i przygotowują scenki, wskazujące rozwiązanie tego problemu:

• Jak czułbyś(łabyś) się będąc Klarą ?( uczniowie)

• Jak byś postąpił(ła) ?( wszyscy)

• Jak zareagujesz będąc rodzicem, nauczycielem?

• Prezentacja przygotowanych scenek i dialogów.

VII. Praca na forum uczestników.

Analizujemy wspólnie przedstawione sposoby, zwracając uwagę na skutki tych reakcji ponoszone przez siebie oraz innych, ze szczególnym podkreśleniem zachowań dorosłych i dzieci.

VIII. Praca w grupach mieszanych.

• Grupy opracowują teraz sposoby świadomego zatrzymywania mechanizmów agresji, będących odpowiedzią na pytanie: ,, Jak zapobiegać agresji?” i zapisują

na kartonie.

• Przedstawiciele poszczególnych grup prezentują ustalone zachowania powstrzymujące rozwój agresji.

IX. Podsumowanie.

Prowadzący wskazują na motto, które wisiało w czasie całego spotkania:

Pięć praw Fensterheima

1. Masz prawo do robienia tego, co chcesz- dopóty dopóki nie rani to kogoś innego.

2. Masz prawo do zachowania swojej godności poprzez asertywne zachowanie - nawet jeśli rani to kogoś innego- dopóty, dopóki Twoje intencje nie są agresywne, lecz asertywne.

3. Masz prawo do przedstawiania innym swych próśb- dopóty, dopóki uznajesz, że druga osoba ma prawo odmówić

4. Istnieją takie sytuacje między ludźmi , w których prawa nie są oczywiste. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania tej sprawy z drugą osobą i wyjaśnienia jej.

5. Masz prawo do korzystania ze swych praw.

Prowadzący rozdają kserokopie rozwiązań walki z agresją.

Jak zapobiegać agresji ?

• nie stosuj kar fizycznych - nie można eliminować u kogoś zachowań agresywnych, samemu będąc agresywnym

• karanie słowne, perswazyjne, ,, psychologiczne” wymaga opanowania własnych negatywnych emocji - nie karz w uniesieniu, zdenerwowaniu, słowa ranią równie

mocno jak pięść. Jednak różnica polega na tym, że siniaki znikają, a urazy

psychiczne nie!

• wskazuj pozytywne lub negatywne konsekwencje jego zachowania

dla innych osób

• uświadamiaj sobie mechanizm konfliktu, ucz się alternatywnych sposobów rozwiązywania

• buduj pozytywny obraz dziecka poprzez :

-mówienie dziecku, jak bardzo jest dla nas ważne

-wysłuchiwanie tego, co ma nam do powiedzenia

- dawanie mu wsparcia

-wspólne przeżywanie jego radości i niepowodzeń

-nielekceważenie, nawet błahych dla nas, problemów dziecka ( np. zgubienia gumki, czy podkreślonego wyrazu w zeszycie)

-stosowanie postawy : jestem przy tobie, słucham Cię - daje poczucie bezpieczeństwa, ważności, motywuje, by stawać się lepszym, rozwija otwartość, uczy optymizmu

i wiary we własne siły. W efekcie wyrasta człowiek radosny, szanujący siebie i innych, otwarty na życie.

• gań czyn , a nie dziecko - mów ,, Jestem zła na ciebie, bo zrobiłeś mi przykrość”,

zamiast ,, ...bo ty zawsze ...”

• spokój w rodzinie, atmosfera zrozumienia i akceptacji dziecka

• mów dziecku, że jest dla nas bardzo ważne

• uznaj, że dziecko też ma prawo się złościć, mieć niedobry dzień, ma prawo okazać

swoje negatywne odczucia

• stosuj profilaktykę - agresji zwalczyć się nie da, ale można zadbać o przeżywane

konflikty i rozmawiać o nich

Rodzice aprobują dziecko i w każdej sytuacji mówią mu :

masz prawo do mnie nie dorosnąć - kocham cię

masz prawo być taki jak ja - kocham cię

masz prawo mnie przerosnąć - kocham cię

Organizatorzy dziękują uczestnikom za przybycie i wspólną pracę, proszą

o wypełnienie ankiety ewaluacyjnej, której celem jest sprawdzenie stopnia zainteresowania tematyką agresji.

Podkreśl wybraną odpowiedź

Jakie były zajęcia?

- nudne

- mogło być lepiej

• ciekawe

• bardzo interesujące

Jak oceniasz swój udział w zajęciach?

• słabo

• starałem/łam się

• dobrze

• wspaniale

Ile wiadomości zdobyłeś/łaś?

• mało

• trochę

• dużo

• bardzo dużo

Przygotował, opracował i przeprowadził zespół w składzie:

LISTA UCZESTNIKÓW SZKOLENIOWEJ RADY PEDAGOGICZNEJ

przeprowadzonej w Szkole Podstawowej w

dnia 1 kwietnia 2004 roku.

Lp.	Nazwisko i imię	Podpis

---