Pojęcie gatunku:

Podstawowa jednostka w systematyce organizmów żywych.

1. Grupa organizmów, które w warunkach naturalnych są zdolne do wzajemnego krzyżowania się i wydawania płodnego potomstwa, natomiast nie mogą się krzyżować z przedstawicielami innych grup.

2. Grupa osobników na tyle odmienna, aby mogła uzyskać taką rangę.

• Osobniki powinny być do siebie podobne, przez co są łatwe do rozpoznania, jako przedstawiciele gatunku;

• Istnieje wyraźna nieciągłość pomiędzy pokrewnymi gatunkami - hiatus.

• Gatunek ma ściśle określony zasięg i jest związany z warunkami siedliskowymi.

• W przypadku taksonów rozmnażających się płciowo, osobniki powinny być zdolne do efektywnego krzyżowania się przy jednoczesnym zmniejszeniu zdolności krzyżowania się z innymi gatunkami, czego miarą może być płodność mieszańców lub ich możliwości konkurencyjne.

Systematyka (taksonomia) - nauka, której celem jest opisanie i skatalogowanie organizmów żywych.

METODY: makroskopowe, mikroskopowe, badania fizjologiczne, badania biochemiczne, badania molekularne.

KRÓLESTWO PROKARIOTA:

• Brak wyodrębnionego jądra komórkowego.

• Brak podziałów mitotycznych i mejotycznych;

• Materiał genetyczny nie wykazuje łączności z białkami;

• Brak struktur Golgiego, mitochondriów, plastyków;

• Brak prądów i ruchów cytoplazmy;

• Mezosomy - odpowiedniki mitochondrium;

• Tylakoidy - odpowiedniki chloroplastów;

• Rybosomy o współczynniku sedymentacji 70S, połączone zwykle w polirybosomy.

SCHEMAT BUDOWY KOMÓRKI BAKTERYJNEJ:

Budowa bakterii - 1. Otoczka , 2. Błona zewnętrzna, 3. Ściana komórkowa , 4. Błona cytoplazmatyczna, 5. Cytoplazma, 6. Rybosomy, 7. Wtręty, 8. Nukleoid, 9. Mezosom

BAKTERIE

Organizmy o prokariotycznej budowie komórki, których materiał genetyczny (DNA) nie jest izolowany od cytoplazmy strukturą błonową. W królestwie bakterii - nazywanym często MONERA - można wyróżnić dwie zasadnicze grupy (podkrólestwa): archebakterie żyjące w ekstremalnych warunkach środowiskowych, oraz eubakterie, do których należą miedzy innymi: sinice, prochlorofity, bakterie właściwe oraz wiele grup innych bakterii.

SINICE (cyjanobakterie):

Sinice w większości to organizmy samożywne, mające zdolność wytwarzania związków organicznych na drodze fotosyntezy.

Sinice mają rzadką zdolność asymilacji azotu atmosferycznego. Asymilacja jest możliwa dzięki tzw. heterocystom. Heterocysta jest to komórka sinic otoczona grubą ścianą komórkową i posiadające uwsteczniony aparat fotosyntetyczny (brak produkcji tlenu). W takich warunkach nitrogenaza (enzym asymilujący azot) może działać poprawnie. Związany azot przesyłany jest przez tzw. plasmodesmy (łączenie heterocysty z protoplastami sąsiadujących komórek).

Zdolności te sprawiają, że sinice są pionierami. Można je spotkać w prawie każdym środowisku na Ziemi, nie straszne są im długotrwałe susze czy wysokie temperatury gorących źródeł, a nawet wysokie zasolenie czy kwasowość podłoża. Do termofili należą m.in. Mastigocladus laminosus, Oscillatoria filiformis, Phormidium laminosum, Synechococcus lividus. Sinice współżyją również z roślinami bądź jako epifity, bądź jako endofity (Anabaena azollae w paproci Azolla) jak i ze zwierzętami i protistami (w Paulinella chromatophora). endosymbiotyczne sinice nazywane są cyjanellami, a cały organizm cyjanomem. Niektóre gatunki współtworzą porosty.

BUDOWA SINIC:

Sinice mają budowę prokariotyczną. W peryferyjnej części komórki znajdują się tylakoidy, które zawierają tylko chlorofil a. Występują w nich również inne barwniki takie jak: niebieska fikocyjanina, czerwona fikoerytryna, żółty karoten. Barwników zazwyczaj jest więcej niż chlorofilu a toteż sinice mają charakterystyczne sino-zielone zabarwienie. Produktem asymilacji jest skrobia zwana skrobią sinicową. Jako ciekawostkę można dodać że nieliczne gatunki sinic nie posiadają barwników asymilacyjnych - są heterotrofami.

Materiał genetyczny zlokalizowany jest w nukleoidzie. W budowie wyróżnia się ścianę komórkową (delikatną), a na zewnątrz błonę zewnętrzną podobną jak u bakterii. Do okoła zewnętrznej błony komórkowej wytwarzane są grube pochwy śluzowe.

Sinice to najczęściej skupienia kolonii. Wyróżnia się dwa typy nici sinicowych:

• typ pleurokapsalny - nić zbudowana jest z komórek otoczonych całkowicie ścianą komórkową.

• typ trychomowy - wszystkie komórki sinic tkwią w wspólnej ścianie komórkowej.

ROZMNAŻANIE:

Sinice rozmnażają się wyłącznie wegetatywnie przez prosty podział komórki, rozerwanie nici (utworzonej przez pewną liczbę komórek sinic) lub wytwarzanie specjalnych utworów w tym celu. Rozerwanie nici następuje, gdy pewne komórki ją tworzące obumierają przez co nić ulega podzieleniu na części. Komórki takie nazywane są nekrydiami.

Rozróżniamy następujące rodzaje tworów służących do rozmnażania wegetatywnego:

• akinety, inaczej artrospory, komórki o charakterze przetrwalnikowym występujące tylko u form nitkowatych, większe od komórek wegetatywnych, o grubej ścianie komórkowej i dużej ilości ziarnistości materiałów zapasowych,

• endospory, powstające wewnątrz komórki macierzystej i uwalniane po jej rozpadzie; nie mają one charakteru przetrwalnikowego,

• egzospory, powstają gdy komórka macierzysta otwiera się na szczycie i odcina je ze swego wnętrza; w stadium początkowym nie mają ściany komórkowej,

• hormogonia, twory wielokomórkowe, zdolne do aktywnego ruchu, mogące przybrać charakter przetrwalnikowy,

• planokoki, działają podobnie jak homogonia, z tą różnicą, że są jednokomórkowe,

• nannocyty, liczne, drobniutkie komórki powstające przez wielokrotne podziały cytoplazmy komórki macierzystej.

ZNACZENIE SINIC:

Sinice wodne mogą stanowić również niepożądany składnik biocenozy w zbiornikach szczególnie w czasie tzw. zakwitów, oraz niektóre gatunki wydzielają substancje trujące. Dla organizmów wodnych sinice są marginalnym źródłem pożywienia gdyż zawierają mało substancji łatwo przyswajalnych. Ponadto forma nitkowata ich kolonii jest utrudnieniem dla typowych fitoplanktonożerców. Nici sinic dostając się do aparatów filtracyjnych wioślarek, mechanicznie je blokują, utrudniając dalszą filtrację. W skrajnych przypadkach takie oddziaływanie może prowadzić do zmniejszenia liczebności dużych planktonożerców (nici sinic są zbyt duże, by dostać się do aparatów filtracyjnych małych wioślarek).

Dla człowieka poza niekorzystnym działaniem (zakwity, toksyny sinicowe) sinice mają również wpływ pozytywny. Wykorzystuje się je do wzbogacania gleby w związki azotowe, np. wprowadzone do upraw ryżu zwiększają plon o około 20%.

BAKTERIE BRODAWKOWE:

Bakterie ściśle współpracujące z niektórymi roślinami uprawnymi. Żyją w specjalnych brodawkach powstających na korzeniach tych roślin. Wiążą azot atmosferyczny i umożliwiają korzystanie z niego roślinom, które z kolei zaopatrują bakterie w wodę i substancje organiczne, na przykład węglowodany.

Bakterie brodawkowe inaczej bakterie azotowe mające zdolność wiązania azotu z powietrza, żyjące w symbiozie np. z roślinami motylkowymi, u których powodują powstawanie charakterystycznych brodawek korzeniowych. Bakterie brodawkowe (Rhizobium) zaopatrują rośliny w związki azotowe, w zamian korzystają z produkowanych przez rośliny związków organicznych.

ARCHEBAKTERIE:

Archebakterie (Archaebacteriae) wyróżniana jako podkrólestwo wśród → bakterii, a obecnie traktowana również jako równorzędne królestwo archeanów (Archaea), grupa systematyczna organizmów bezjądrowych, zajmująca pośrednią pozycję między organizmami prokariotycznymi i eukariotycznymi, wyróżniająca się szczególnymi właściwościami ekologicznymi (organizmy przystosowane do występowania w skrajnych siedliskach - beztlenowych, silnie zasolonych, w wodach o wysokiej temperaturze i w wodach kwaśnych); wyraźnie różnią się od pozostałych bakterii i sinic budową lipidów wchodzących w skład błony komórkowej (w miejsce wiązań estrowych wchodzą wiązania eterowe), odmiennymi właściwościami transportujących kwasów nukleinowych (tRNA), a także strukturą ściany komórkowej; mają szereg cech zbliżających je do organizmów eukariotycznych (np. obecność intronów w niektórych genach); pod względem filogenetycznym należą do najstarszych organizmów.

---