Pedagogika (wykład nr 1) 2001-10-02

Temat: Podstawowe założenia metodologiczne współczesnej pedagogiki.

Metodologia - system działań, procedur jakie stosują badacze.

Struktura:

• opisać przedmiot badań,

• wzgląd badania (czyli punkt widzenia z jakiego badamy przedmiot),

• założenia dotyczące procedur badań,

• badania są zawsze ukierunkowane na coś (są użyteczne),

• zadania jakie realizuje,

• konwencja terminologiczna.

Nurty:

• addytywizm - rozpatrywał przedmiot badań jako sumę części (dziś odrzucony),

problematyka badań = przedmiot badań + wzgląd badania

Pedagogika współczesna:

Pedagogika:

• jest dziedziną nauk,

• obejmuje system dyscyplin i subdyscyplin (czyli wyróżnienie przedmiotu badań),

• wszystkie dyscypliny należące do pedagogiki są dyscyplinami humanistycznymi (nie przyrodniczymi).

Przedmiotem badań pedagogiki jest kultura - zintelektualizowana natura człowieka.

Przedmiotem nauk pedagogicznych jest człowiek „stający się” - człowiek w procesie całożyciowego rozwoju (od momentu poczęcia do śmierci).

Pytanie: „Kim jest człowiek, co sobą reprezentuje?”

Etyka - teoria moralności.

Kartezjusz: „Człowiek - myślą jestem”.

Człowieczeństwo - droga stawania się człowiekiem.

Paradygmat - wspólny punkt widzenia przyjęty przez wszystkich badaczy na .... (jakiś temat).

Pedagogika naturalistyczna - (gubi istotę człowieka).

Paradygmat antynaturalistyczny:

• człowiek jest osobą,

• człowiek jest wartością najwyższą, której przymiotami są: godność, wolność i odpowiedzialność,

• człowiek jest bytem jednorazowym, niepowtarzalnym.

Nurty metodologiczne:

• addytywizm - dodawać, sumować (człowiek - to suma części),

• witalizm - czynnik zespalający (czynnik życia),

• holizm - całość,

• systemowość - człowiek to pewien system zorganizowany.

Pedagogika współczesna preferuje badania systemowe, w których realizuje 4 zespoły zadań:

• opis rzeczywistości,

• zadania związane z wyjaśnianiem, rozumieniem tych zadań (asplikacja),

• zadania prakseologiczne (praktyka i diagnostyka pedagogiczna),

• prognozowanie (przyszłości).

Paradygmaty współczesnej pedagogiki:

• metodologiczny,

• podmiotowy (przede wszystkim człowiek),

• elastyczności organizacyjnej i dydaktycznej.

Pedagogika (wykład nr 2) 2001-10-16

Temat: Filozoficzne podstawy pedagogiki współczesnej.

Filozoficzne źródła refleksji o wychowaniu:

1. POZYTYWIZM jako podstawa pedagogiki naukowej.

2. FENOMENOLOGIA jako filozofia inspirująca nowe sposoby myślenia o edukacji.

3. PERSONALISTYCZNO - EGZYSTENCJALNE podstawy edukacji.

POZYTYWIZM:

Twórcy: A. Cane (1798 - 1857) i J. S. Mill (1806 - 1873)

„Lepiej być niezadowolonym człowiekiem,

niż zadowoloną świnią.

Lepiej być niezadowolonym Sokratesem,

niż zadowolonym głupcem.”

Utylitaryzm - użyteczny, potrzebny.

Cechy pozytywizmu:

• empiryzm - wszelkie poznanie wartościowe oparte jest na faktach, faktem jest tylko to, co dane jest w spostrzeżeniach,

• materializm i postawa antymetafizyczna,

• scientyzm - to postawa wyrażająca kult nauk empirycznych, to jednocześnie postawa metodologiczna i etyczna, scientym jako postawa metodologiczna wyraża się w tym, że nauka jest w stanie rozwiązać wszystkie problemy człowieka.

Strategie badawcze w pedagogice:

• Strategia obiektywistyczna:

1. Powstanie problemu:

„Czym wywołany jest, lub co wywołuje obserwowany stan rzeczy?”

2. Przyjęcie hipotezy roboczej:

„Obserwowany stan rzeczy wywołany jest przez zjawiska Z”

3. Sprawdzenie hipotezy roboczej:

„Sprawdzenie na dostatecznie dużej liczbie przypadków, czy wystąpienie zjawiska Z powoduje wystąpienie stanu obserwowanego SO.”

4. Wyprowadzenie ogólnego wniosku:

„.....................”

• Strategia teleologiczna (teoria celów, celowościowa):

1. Powstanie problemu:

„Jakie są warunki niezbędne np. wystąpienia postulowanego stanu rzeczy SP?”

2. Przyjęcie hipotezy roboczej:

„Postulowany stan rzeczy SP może wystąpić w warunkach W”

3. Sprawdzenie hipotezy roboczej:

„Sprawdzenie na dostatecznie dużej liczbie przypadków, czy w warunkach W występuje SP”

4. Wyprowadzenie ogólnego wniosku:

„Zaistnienie warunków W prowadzi do wystąpienia stanu rzeczy SP”

KANONY Johna Stuarta MILLA (1806 - 1873):

• kanon jednej zgodności,

• kanon jednej różnicy,

• kanon zmian współtowarzyszących,

• kanon połączonej zgodności,

• kanon reszt towarzyszących.

KANON jednej różnicy:

Jeżeli jakaś okoliczność zachodzi gdy dane zjawisko występuje, a nie zachodzi gdy dane zjawisko nie występuje, podczas gdy wszystkie pozostałe za każdym razem są te same, to okoliczność tu jest .....................

FENOMENOLOGIA - to co się zjawia, pokazuje:

Twórcy: J. Kant (1724 - 1808), G. F. Hegel (1770 - 1831), E. Hussler (1859 - 1938)

Jest to koncepcja zakładająca, że podstawowym kontaktem człowieka z rzeczywistością jest doświadczenie wewnętrzne. To doświadczenie wewnętrzne jest w pełni podmiotowe, jest ono charakterystyczne tylko dla nas. Cechą doświadczenia człowieka jest wolność (jako osobiste prawo doświadczania według zbioru cech mieszczących się w pojęciu „JA”). Doświadczenie jest indywidualne, osobiste i stanowi fenomen ludzkiego poznania przedmiotowego.

PERSONALISTYCZNO - EGZYSTENCJALNA:

Twórcy: E. Monier, I. Mamrite, Karol Wojtyła.

Persona - osoba „dziejąca się”.

Podstawowe cechy personalizmu Karola Wojtyły:

• odniesieniem jest fenomenologia,

• w centrum antropologii Karola Wojtyły jest osoba ludzka,

• osobę tę ogląda Karol Wojtyła poprzez czyn (przeciwstawny dzianiu się i doznawaniu),

• osoba jest nie tylko podmiotem czynu, jego obserwatorem, ale i sprawcą,

• poprzez czyny osoba staje się pod względem moralnym,

• warunkiem tego stawania się jest zdolność do samostanowienia,

• osoba jest zdolna do uczestnictwa,

• samorozumienie i spełnienie się człowieka nie jest możliwe bez odniesienia do Boga,

• bardzo ważne miejsce w strukturze człowieka zajmuje jego ciało.

Twierdzenia:

• wartość i godność człowieka tkwi w nim samym,

• wartość i godność człowieka jest zawsze fundamentalnie taka sama,

• osoba nigdy nie może być traktowana jako środek, przedmiot, jako narzędzie w realizacji jakichkolwiek celów, musi zawsze stanowić przedmiot i cel sam dla siebie,

• egzystencję człowieka określają nie relacje do rzeczy, natury, ale relacje międzyludzkie (do innego człowieka),

• osoba ludzka posiada w sobie walor niepowtarzalny (jest bytem niepowtarzalnym),

• jest nadrzędna względem wszelkich innych struktur.

Tezy:

• konieczna jest afirmacja każdego człowieka,

• prymat życia duchowego,

• człowieka nie można zredukować w zakresie jakiegokolwiek wymiaru,

• w osobie ludzkiej tkwią niezbywalne prawa, w tym prawo do wykształcenia, prawo do pracy itp.,

• człowiek jest nie tylko osobą zdolną, ..................... (człowiek jest osobą rozumną, świadomą, odpowiedzialną, samoświadomą i zdolną do samorozwoju),

• 
  prymat człowieka oznacza jednocześnie świadomość powinności tej osoby wobec innych.

Rys. Czwórmian etyczny.

Personalizm (w wąskim znaczeniu) - jest jednym z najnowocześniejszych kierunków człowieka, budowanym na chrześcijańskiej wizji człowieka, jego genezą, źródłem była II wojna światowa.

Literatura obowiązkowa:

1. Kunowski S. „Podstawy współczesnej pedagogiki” W-wa 1997

2. Matyjas E., Ratajek Z., Trafiałek E. „Orientacje i kierunki w pedagogice współczesnej” Kielce 1997

3. „Tendencje w dydaktyce współczesnej” pod red. K. Denka i F. Bereźnickiego Toruń 1998

Temat: Psychologiczne podstawy pedagogiki.

Psychologiczne źródła różnych orientacji w pedagogice:

1. Psychologia tradycyjna podstawą naukowej refleksji pedagogicznej.

2. Behewioryzm - jako źródło pedagogicznej refleksji.

3. Psychologia humanistyczna, założenia i konsekwencje pedagogiczne.

BEHEWIORYZM:

Tezy (podstawowe):

• człowiek jest układem reaktywnym,

• zachowania człowieka są sterowane przez środowisko zewnętrzne.

• system nagród i kar znajdujących się w środowisku decyduje ku czemu człowiek dąży i czego unika,

• procesy psychiczne nie odgrywają żadnej roli w sterowaniu ludzkim zachowaniem,

• pojęcie słowa „silna wola” jest fikcją,

• zachowania możemy ćwiczyć, trzeba tylko trafnie dobierać system nagród i kar.

Zachowanie - ogół obiektywnie obserwowanych reakcji osobnika wywołanych czynnikami zewnętrznymi lub wewnętrznymi (Słownik Pedagogiczny).

Obejmuje świadomość, cele i sposobów docierania do niego.

PSYCHODYNAMICZNA KONCEPCJA:

Twierdzenia:

• człowiek jest systemem złożonym,

• zachowania ludzi zależą od wewnętrznych sił dynamicznych (popędy, potrzeby, dążenia),

• WSD są z reguły nieświadome,

• konflikty WSD są podstawą zmian zachowań człowieka.

Antynaturalistyczny model rozumiejącego człowieka:

• Poznawcza koncepcja człowieka:

Twierdzenia:

• człowiek jest układem przetwarzającym informację,

• zachowania człowieka zależą nie tylko od bieżących informacji, ale także od struktur poznawczych zakodowanych w pamięci trwałej (czyli od wiedzy i doświadczenia),

• człowiek jest układem samodzielnym i twórczym, modyfikacja zachowań możliwa jest tylko przez wychowanie człowieka.

• Humanistyczna koncepcja człowieka:

Twierdzenia:

• człowiek jest bytem „stającym się”,

• człowiek jest całościowym podmiotem ukierunkowanym na rozwój własnego „JA”, to stanowi o jego unikalności i indywidualności,

• podstawową własnością człowieka jest rozwój uwarunkowany przez czynniki wewnętrzne i zewnętrzne,

• główną siłą napędową jest dążenie do samorealizacji i aktualizacji,

• człowiek jest z natury dobry.

Postępowanie = zachowanie + znaczenie jakie nadajemy zachowaniu osoby (sens).

Znaczenie wiąże się z:

• racją,

• powodem,

• intencjonalnością jednostki,

• ideą życia, ukierunkowaniem.

Pedagogika (wykład nr 3) 2001-10-30

Temat: Podstawowe pojęcia pedagogiki współczesnej.

WYCHOWANIE - ??? (jest ciągle pojęciem wieloznacznym).

Pojęcia muszą być:

• jasne,

• wyraźne,

• operatywne.

Konieczne jest:

• wskazanie ich desygnatów,

• określenie zakresu ich treści (denotacji),

• wyjaśnienie pojęć wieloznacznych i różnoznacznych (homonimy).

Definicje wychowania:

• Prakseologiczne

• Ewolucyjne

• Sytuacyjne

• Adaptacyjne

• Pedagogiki współczesnej (personalistycznej)

Przykłady PRAKSEOLOGICZNYCH definicji wychowania:

1. Wychowanie to proces kształtowania (urabiania) osobowości wychowanków.

2. Wychowanie to świadoma działalność społeczna, której celem jest wywołanie określonych (zamierzonych) zmian w osobowości wychowanka. (W. Okoń, Słownik Pedagogiczny, 1992, s. 233)

3. Wychowanie jest opiekuńczym, regulującym i kształtującym oddziaływaniem ludzi dojrzałych na rozwój dojrzewających. (O. Wilmann, pedagog niemiecki XX wieku)

Przykłady definicji EWOLUCYJNYCH (tzw. nowego wychowania):

1. Wychowanie jest procesem wrastania jednostki w społeczną świadomość gatunku.

2. Wychowanie jest procesem zdobywania przez jednostkę doświadczeń (W. CH. Bagley, pedagog angielski, lata 20-te XX wieku)

Przykłady definicji SYTUACYJNYCH:

1. Wychowanie jest przygotowaniem do życia przez życie.

2. Wychowanie organizowaniem przeżycia dzieci przez zabawę, pracę, rozmowę, ekspresję twórczą jako sytuacje wychowawcze (P. Peterson, pedagog niemiecki, lata 20-te XX wieku)

Przykłady definicji ADAPTACYJNYCH:

1. Wychowanie to przysposabianie wychowanka do pełnoprawnego członka grupy społecznej (F. Znamiecki)

Przykłady definicji WSPÓŁCZESNEJ PEDAGOGIKI:

1. Wychowanie to świadoma działalność pedagogiczna prowadząca do zamierzonych zmian w psychice wychowanków.

2. ..................... Aby potrafili podołać zadaniom, które im stawia, aby korzystali z możliwości kulturalnego rozwoju, którego im dostarcza, aby wiedzieli ku czemu i jak dążyć, z jakich źródeł czerpać radość życia.

3. .....................

4. .....................

5. .....................

6. Wychowanie to sposoby i procesy, które istocie ludzkiej pozwalają odnaleźć się w swoim człowieczeństwie (K. Schuler).

Temat: Istota wartości.

„Pędzimy naprzód

i zatrzymać się nie możemy

Możemy tylko coraz sprawniej

władać silnikami

i sterami pojazdu ...”

(T. Kotarbiński: „Sprawność i błąd”, 1970)

Aksjologiczne aspekty edukacji szkolnej:

1. Istota wartości i ich znaczenie w edukacji:

1. Kategorie wartości.

2. Klasyfikacja wartości.

3. Wartości poznawcze.

4. Wartości uniwersalne.

2. Odczytywanie, klaryfikacja wartości (określenie miejsca wartości) i ich związek z celami edukacji.

3. Rozpoznawanie i odczytywanie wartości.

4. Rozumienie wartości.

5. Stosowanie wartości.

6. Synteza wybranych wartości: Ojczyzna i język.

„Wartości są wieczne,

a człowiek nie może być ich autorem,

lecz je tylko

okrywa i akceptuje.”

(R. Kartezjusz)

Konsekwencją subiektywnego widzenia wartości jest utożsamienie ich za sferą doznań psychicznych.

Następstwem jest relatywizm wartości w stosunku do jednostki.

Wartość - wszystko to, co nie jest neutralne i obojętne, lecz jest cenne, ważne, doniosłe, a przez to stanowi cel ludzkich dążeń jest ważne samo w sobie.

Pytanie o wartości:

To przecież pytanie o to, co robimy, do czego dążymy, jak postępujemy i jak powinniśmy postępować.

Jest to więc pytanie o człowieka, pytanie o kompas, według którego mamy się orientować w życiu.

Wartości to klucz edukacji:

Wartości muszą przenikać cały proces wychowania.

Wartości stawiają człowiekowi wymagania. Dzięki „wewnętrznemu przymusowi” działa on na rzecz tego, co uznaje za dobre. (Max Schelev)

Edukacja - to proces polegający na wpajaniu młodzieży wartości, które są jej rdzeniem.

„Cele są czymś, co wyznacza się na podstawie uprzedniego uczucia wartości.”

(W. Pasterniak)

„Wartości stanowią źródło celów i zadań, jakie winny być realizowane w szkole.”

1. M. de Tchorzewski)

Klasyfikacja wartości: - duchowe

- materialne

- animalne (nienormatywne)

- normatywne

- absolutne

Wartości:

• samoistne,

• niesamoistne.

Wartości samoistne - są przejawami tego, co wieczne, niezmienne, ponad kulturowe.

Wartości niesamoistne - niezmienne.

Wartości :

• uniwersalne,

• partykularne (utylitarne).

Wartości uniwersalne:

• prawo do życia,

• prawo do wolności,

• podmiotowość,

• tożsamość człowieka,

• swobody obywatelskie,

• tolerancja,

• godziwość życia,

• samorealizacja,

• rodzina,

• zdrowie,

• edukacja,

• praca.

Cechy wartości uniwersalnych:

• opierają się na dobrze,

• mają charakter autoteliczny,

• powszechność,

• trwałość.

Wartości poznawcze (ich fundamentem jest PRAWDA):

• odkrywczość,

• prawdziwość,

• twórczość.

• 
  podmiotowość

• wolność

• odpowiedzialność

• spotkanie

• dialog

• odwaga

• nadzieja

• szacunek

KATEGORIE AKSJOLOGICZNE

Ideał wychowania to Antycypowany Obraz psychiczny człowieka.

Treść ideału wychowania szkoły tradycyjnej:

1. Stosunek do siebie określają idee:

• wewnętrznej wolności,

• doskonałości.

2. Stosunek do świata określają idee:

• życzliwości,

• podporządkowaniu prawa,

• słuszności.

Ideał szkoły tradycyjnej:

• wiara,

• nadzieja,

• miłość.

Ideał naturalizmu i racjonalizmu:

• wolność,

• równość,

• braterstwo.

MODELE IDEAŁÓW

Wartości określają MODEL ORIENTACJI ŻYCIOWEJ.

Czwórmian wartości etycznych: MIEĆ

BYĆ

CHCIEĆ

DZIAŁAĆ

Czwórmian wartości etycznych:

• znaczenia (BYĆ),

• etyki (postępowania),

• miłosierdzia (życzliwości),

• .....................

Kryteria jakości życia człowieka:

• bogactwo przeżyć subiektywnych;

• poziom świadomości, w tym świadomego uczestnictwa w różnych działaniach;

• samodzielność i twórczość;

• możliwości samorozwojowe;

• współuczestnictwo w ważnych zjawiskach życia społecznego;

• etyczność, kompatybilność systemów wartości osobowych i społecznych.

Proces uczenia się wartości:

• Rozpoznawanie wartości

• Rozumienie wartości

• Internalizacja wartości

• Stosowanie wartości (życie watrościami)

„Od wieków lepszy ten .....................

od .....................

od .....................

od rozumiejących ten kto działać umie.”

(za H. Wilczyńskim)

Aksjologia współczesnej pedagogiki:

1. Aksjologia pedagogiczna przegląd podstawowej problematyki.

2. Ontologia pedagogiczna przegląd podstawowej problematyki.

3. Epistemologia pedagogiczna przegląd podstawowej problematyki.

4. Modele ideału wychowania w ujęciu historycznym.

5. Model ideału wychowania w pedagogice współczesnej.

Pedagogika (wykład nr 4) 2001-11-06

Temat: Teleologia współczesnej pedagogiki (przegląd podstawowej problematyki).

Etyka - teoria moralności.

Moralność - praktyka.

1. Aksjologia pedagogiki.

2. Ontologia pedagogiczna.

3. Epistemologia pedagogiczna.

Ad. 1

Aksjologia - jest to nauka o wartościach zajmująca się badaniem natury wartości, postawami i kryteriami wartościowania, także określona teoria wartości.

Aksjologia pedagogiczna - przegląd podstawowej problematyki:

1. Czym są wartości edukacyjne?

2. Jaki jest ich status obecnie i w przyszłości?

3. Jaka jest geneza wartości edukacyjnych? Jak od nich przechodzić do celów edukacji?

4. Jakie wizje stanu docelowego formułowano kiedyś, a jakie obecnie?

5. W czym wyrażają się niedostatki funkcjonujących instytucji edukacyjnych?

6. W jakim kierunku zmierzają przemiany ładu edukacyjnego?

7. Jaka będzie ich przyszłość?

8. Na czym polega idealny porządek edukacyjny?

Źródło wartości pedagogicznych:

• Stwierdzone tendencje rozwojowe kultury i społeczeństwa.

• Filozoficzne koncepcje człowieka.

• Religijne koncepcje człowieka.

• Ideologia społeczna.

• Stan praktyki pedagogicznej.

• Osiągnięcia współczesnych nauk współpracujących z pedagogiką.

• Głos opinii społecznej.

• Programy polityki państwa.

Ad. 2

Ontologia - nauka o bycie, podstawowy dział filozofii zajmujący się teorią bytu, charakterem i strukturą rzeczywistości, bądź ogólną teorią przedmiotów.

Ontologia pedagogiczna:

1. Jaka jest istota ładu edukacyjnego?

2. Jaka jest jego geneza? Co stanowi rację istnienia?

3. Jaka jest struktura tego ładu? Z jakich elementów się on składa? Jak są one zintegrowane?

4. Jakie zajmuje miejsce i jakie funkcje pełni w porządku społecznym?

5. W jakich relacjach pozostaje do innych form porządku społecznego?

6. Co decyduje o trwałości ładu edukacyjnego?

7. W czym wyraża się jego zróżnicowanie w czasie?

8. Na czym polega jego rozwój?

9. Jakie jest jego tu i teraz?

10. Pod wpływem jakich czynników ulega on przekształceniom?

11. Jakie będą kierunki dalszego jego rozwoju?

12. Jaka będzie jego przyszłość?

Ad. 3

Epistemologia - dział filozofii traktujący o przedmiocie, treści, procesach, sposobach, granicach i kryteriach poznania ludziego, teoria poznania, gnozeologia.

Epistemologia pedagogiczna - przegląd podstawowej problematyki:

1. Na czym polega poznawanie porządku edukacyjnego?

2. Kto i po co poznaje w sferze wychowania?

3. Na czym polega mechanizm poznawania?

4. Na czym polega rozwój i ewolucja ładu edukacyjnego, ale i dróg jego poznawania?

5. W jakim kierunku będzie to poznawanie się rozwijało?

6. Czym są produkty poznania pedagogicznego?

7. Jakie funkcje pełnią one w teorii i praktyce pedagogicznej?

Taksonomia (systematyka) - naukowy układ pojęć (przedmiotu badania) danej nauki dokonywany według pewnego systemu.

Źródłem kategoryzacji celów edukacji szkolnej są taksonomie:

• jednowymiarowe,

• wielowymiarowe,

• systemowe.

B. Niemierko, profesor Uniwersytetu Gdańskiego - taksonomia jednowymiarowa ABC (dotyczy celów elementarnych):

A - zapamiętywanie wiadomości,

B - rozumienie wiadomości,

C - umiejętności stosowania wiedzy w sytuacjach typowych (rozwiązywanie zadań typowych),

D - stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych (nietypowych).

Postawa (składa się z):

• komponent intelektualny,

• komponent działaniowy,

• komponent emocjonalny.

B. Niemierko - taksonomia wielowymiarowa (dotyczy celów skonkretyzowanych):

A - uczestnictwo w działaniu,

B - podejmowanie działań,

C - nastawienie na działanie,

D - system działań.

Raporty (podział ze względu na zasięg):

• krajowe,

• międzynarodowe:

• dotyczące sytuacji systemów edukacyjnych,

• dotyczące tła na którym system edukacyjny jest budowany na świecie:

• Klub Rzymski - „Raporta Klubu Rzymskiego”,

• Agencja Rozwoju Rządu Stanów Zjednoczonych - „Raport o stanie świata”,

• komitet badań UE - „Biała księga”.

Raporty polskie:

• „O stanie polskiej edukacji”,

• „O nowy kształt edukacji” (Kupisiewicz),

• Polska Akademia Nauk:

• „Model wykształconego Polaka”,

• „O nowoczesny kształt Polski”,

• „Polska 2025”.

Raporty:

• E. Faure - „Uczyć się aby być”,

• J. Delors - „Edukacja jest nie ulotnym skarbem”.

„Biała księga”:

• „Nauka i technologia”,

• „Nauczanie i uczenie się na drodze do uczącego się społeczeństwa”.

Pedagogika (wykład nr 5) 2001-11-13

Temat: Przemiany cywilizacji, a problemy edukacji.

Edgaul Faure (red.) - „Uczyć się, aby być” W-wa 1975

Jacqes Delors „Edukacja jest w niej ukryty skarb”

Denek Kazimierz „Aksjologiczne aspekty edukacji szkolnej”

Pomykało Wojciech „Spór o ideał Polaka” W-wa 1986

Uczyć się, aby wiedzieć.

Uczyć się, aby działać.

Uczyć się, aby żyć wspólnie.

Uczyć się, aby być.

(tezy de Rola)

Przemiany cywilizacji, a problemy edukacji:

1. Podstawowe etapy rozwoju cywilizacji - ich charakterystyka pedagogiczna.

2. Megatrendy rozwoju cywilizacji.

3. Cywilizacja informacyjna i jej konsekwencje pedagogiczne.

4. Globalizacja, a problemy edukacji.

Dylematy współczesnego człowieka:

1 - kulturowe,

2 - etyczne,

3 - rozwojowe.

Ad. 1

• zagubienie się w świecie wartości,

• relatywizm wartości, zmienność obyczajów,

• podważanie wartości autorytetów intelektualnych,

• negowanie wartości rodziny,

• rozpad więzi społecznych - wskaźniki:

• kryminalizacja życia,

• korupcja władz,

• rozszerzenie się mafii,

• wszelka brutalizacja życia społecznego

Rys. A. Tofler - Fale przemian cywilizacyjnych.

Megatrendy:

Tendencje
	kolejność od nowa:	do megatrendu:
1.	społeczeństwa przemysłowego	społeczeństwa informacyjnego
2.	technologii sitowej	ultratechnologii
3.	gospodarki narodowej	gospodarki globalnej
4.	myślenia krótkofalowego	myślenia długofalowego
5.	centralizacji	decentralizacji
6.	pomocy zinstytucjonalizowanej	samopomocy
7.	demokracji przedstawicielskiej	demokracji uczestniczącej
8.	hierarchii	sieci
9.	północy	południa
10.	schematu albo - albo	wielokrotnego wyboru

Ad. 2

• rozwijanie się konfliktów na tle politycznym, religijnym,

• proponowanie przyjęcia tzw. opcji zerowej,

• utylitaryzm moralny i konsumpcjonizm, rozwój postaw hedonistycznych, relatywizm moralny,

• podważenie wartości autorytetów moralnych,

• akceptacja swobód, odrzucanie obowiązków i odpowiedzialności,

• kult pieniądza i kategoria MIEĆ zamiast BYĆ,

• pogarda dla etosu pracy

Ad. 3

• globalizacji ekonomicznej (rozbudową światowego rynku gospodarczego i kapitałowego, uzależnienie ekonomiczne, kapitałowe i kooperacyjne całych narodów,

• globalizacja techniczna - uzależnienie techniczne i kooperacyjne,

• brak wizji rozwoju świata, Europy, Polski,

• transformacja społeczna, polityczna, gospodarcza,

• wizja „końca świata”

Pedagogika (wykład nr 6) 2001-11-20

Temat: Cywilizacja informacyjna i jej konsekwencje pedagogiczne.

„Naród ,

który by się technicznie zaniedbał,

albo programowo od techniki odwrócił -,

skazałby się na nędzną służebność

w stosunku do innych narodów

- a w ostatecznym wyniku -

na zagładę.”

(T. Kotarbiński, 1959)

Uczyć się, aby wiedzieć

Uczyć się, aby działać

Uczyć się, aby żyć wspólnie

Uczyć się, aby być

Społeczeństwo informatyczne - wszystkie te zjawiska, które związane są ze sprzętem (materialna sfera zjawisk).

Społeczeństwo informacyjne - wytwarzanie informacji.

Nowa epoka cywilizacyjna opiera się na nowych pojęciach, nowym sposobie rozumienia świata:

od mechanistycznego rozumienia świata

do systemowe rozumienie świata.

cywilizacja informacyjna to zjawisko globalne,

natomiast społeczeństwo informacyjne to zjawisko lokalne

Podstawowym elementem cywilizacji informacyjnej jest globalne społeczeństwo informacyjne.

Społeczeństwo informacyjne miało wiele nazw: poprzemysłowe, usługowe, postfordowskie, społeczeństwa poinformowanego rozumu, społeczeństwo ekonomii wiedzy (knowledge ekonomy) itp.

Kraje, które wejdą w erę społeczeństwa informacyjnego zbiorą największe żniwo. To one wyznaczą drogę dla innych. Natomiast te kraje, które będą zwlekać lub podejmą działania połowiczne, mogą w czasie krótszym od dziesięciolecia stanąć w obliczu załamania inwestycji i kryzysu na rynku pracy.

Cywilizację informacyjną charakteryzowała będzie:

1. Postępująca dematerializacja pracy.

2. Ewolucja zawodów: konieczna mobilność zawodowa, przeciętny człowiek będzie musiał się w ciągu swego życia wielokrotnie przekwalifikowywać.

3. Narastające rozwarstwienie społeczeństwa - kraje, które nie zdołają się przystosować, stracą swą pozycję ekonomiczną i cywilizacyjną.

Podstawą rozwoju społeczeństwa informacyjnego jest gospodarka oparta na wiedzy, zasadniczym zasobem gospodarczym, skumulowanym zarówno w bazach danych, jak i w społecznym potencjale intelektualnym.

Zasób - informacja i sposób jej wykorzystania.

Epoka cywilizacji informacyjnej, .....................

Jeżeli proces ten będziemy próbować powstrzymać w Polsce to tylko sami sobie wybierzemy rolę zaścianka cywilizacyjnego Europy.

Klasyfikacja zawodów (z uwzględnieniem zakresu przygotowania zawodowego):

1. Pracownicy .....................

2. Pracownicy .....................

3. Pracownicy .....................

4. Pracownicy średniego poziomu kształcenia.

5. Pracownicy wyższego przygotowania zawodowego.

6. Pracownicy działalności koncepcyjnej.

Konieczne jest takie dostosowanie programów edukacji powszechnej, by obejmowały one podstawy elektronicznego przetwarzania informacji.

Dostosowanie systemu kreowania wiedzy oraz systemu edukacji do wymogów powstającej .....................

Każdy uczeń szkoły podstawowej powinien umieć:

• .....................

• opracować za pomocą komputera proste teksty i rysunki,

• korzystać z różnorodnych źródeł i sposobów zdobywania informacji oraz jej przedstawiania i wykorzystania,

• używać komputer do wzbogacania własnej wiedzy i poznawania różnych dziedzin.

Uczeń gimnazjum powinien zaś umieć:

• wybierać, łączyć i świadomie stosować różne narzędzia informatyczne do rozwiązywania typowych problemów praktycznych i szkolnych,

• korzystać z różnych, w tym multimedialnych, rozproszonych źródeł informacji dostępnych za pomocą komputera,

• rozwiązywać umiarkowanie złożone problemy przez stosowanie poznanych metod algorytmicznych,

• dostrzegać korzyści i zagrożenia związane z rozwojem zastosowań komputerów.

Istnieje konieczność bieżącego posługiwania się mediami elektronicznymi podczas zajęć z innych przedmiotów, co wymaga wprowadzenia do programów kształcenia i doskonalenia nauczycieli prezentacji i ćwiczeń .....................

Zmiana programów nauczania powinna iść .....................

Konieczne jest zwiększenie dotacji na informatyzację szkół:

• brak odpowiednio przekształconej kadry nauczycielskiej,

• w polskich szkołach podstawowych pod koniec 1999 roku jeden komputer przypadał na 85 uczniów,

w 1998 roku we Francji na 26 uczniów,

w Wielkiej Brytanii na 16 uczniów,

a w Finlandii i w Szwecji na 13 uczniów.

Kryteria jakości życia człowieka:

• .....................

• .....................

• .....................

• .....................

• współuczestnictwo w ważnych zjawiskach życia społecznego,

• etyczność, kompatybilność systemów wartości osobowych i społecznych.

13

---