Postępowanie administracyjne
Kodeks postępowania administracyjnego ( KPA) ma zastosowanie do postępowań, których przedmiotem jest rozstrzyganie spraw indywidualnych przez organy administracji publicznej. Sprawa ma charakter indywidualny, gdy dotyczy imiennie określonego podmiotu oraz konkretnych jego praw i obowiązków. Rozstrzygnięcie to ma zazwyczaj postać decyzji administracyjnej, ale nie zawsze ( np. postępowanie skargowe).
Wyłącza się stosowanie kpa (z wyjątkiem dz.VIII - skarg i wniosków) w następujących postępowaniach:
- karno-skarbowych,
- podatkowych,
- należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów
Konsularnych,
- dotyczących stosunków nadrzędności i podległości organizacyjnej między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi,
- dotyczących podległości służbowej pracowników organów i państwowych jednostek organizacyjnych, chyba że przepisy wprost odsyłają do stosowania kpa.
Według kpa organami administracji publicznej są:
- ministrowie,
-centralne organy administracji rządowej,
-wojewodowie,
- organy administracji rządowej działające w imieniu własnym lub w imieniu wojewodów (tzw. terenowe organy administracji rządowej),
-organy jednostek samorządu terytorialnego,
-organy państwowe i podmioty, powołane na mocy prawa do lub w drodze porozumie n do załatwienia spraw administracyjnych w drodze decyzji administracyjnej.
Ministrem w rozumieniu kpa jest:
- Prezes Rady Ministrów,
-Wiceprezes Rady Ministrów, który jest równocześnie ministrem kierującym działem administracji rządowej,
- Minister kierujący działem administracji rządowej,
- przewodniczący komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów,
- kierownik innych równorzędnych urzędów załatwiający sprawę przez wydanie decyzji (np. Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji)
Organizacjami społecznymi są:
- organizacje zawodowe (np. Związek Zawodowy Kolejarzy),
- organizacje samorządowe,
- organizacje spółdzielcze
- pozostałe organizacje społeczne .
Zwrot „organy jednostek samorządu terytorialnego” oznacza:
- organy gminy,
-organy powiatu,
- organy województwa,
- związki gmin,
- związki powiatów,
- wójta, burmistrza, prezydenta miasta,
- starostę,
- marszałka województwa,
- kierowników służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza, prezydenta, starosty, marszałka,
- samorządowe kolegium odwoławcze.
Zasady postępowania administracyjnego ( rozdz. 2 kpa )
Art. 6 kpa - zasada praworządności - działalność organów administracji publicznej oparta
być może tylko na normach prawnych i tylko w ich granicach mogą one
rozstrzygać indywidualnie.
Art. 7 kpa - zasada prawdy obiektywnej - czuwanie nad przestrzeganiem prawa przez organy
administracji publicznej oraz dążenie do załatwienia sprawy z uwzględnieniem
interesu społecznego i słusznego interesu obywateli,
Art.8 kpa - zasada wiarygodności organu prowadzącego postępowanie- organ ma działać w
taki sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli do władzy publicznej,
Art.9 kpa - zasada informowania strony -organ administracji ma obowiązek informować
stronę o przebiegu postępowania, wyjaśniać stronie wszystkie problemy
postępowania, tak aby strona nie poniosła szkody z powodu nieznajomości prawa,
Art.10 kpa - zasada czynnego udziału strony w postępowaniu - organ ma obowiązek
umożliwić stronie udział we wszystkich stadiach postępowania, np. przy
czynnościach dowodowych, przez zawiadamianie jej o wszystkim, co się w jej
sprawie dzieje, wyjątki: odstąpienie od tej zasady w przypadku zagrożenia dla
życia lub zdrowia, szkody materialnej,
Art.11 kpa - zasada przekonywania - organ ma obowiązek wyjaśnić stronie zasadność
przesłanek rozstrzygnięcia w jej sprawie, ważną rolę odgrywa tu uzasadnienie
decyzji,
Art. 12 kpa- zasada szybkości postępowania - organ powinien działać bez zbędnej zwłoki, tak
aby w miarę możliwości szybko zakończyć postępowanie; przedłużanie
postępowania może być tylko z ważnych przyczyn, o których organ ma obowiązek
stronę powiadomić,
Art. 13 kpa - zasada skłaniania stron do ugody - w miarę możliwości organ powinien dążyć
do ugodowego załatwienia sprawy,
Art.14 kpa - zasada pisemnego załatwienia sprawy - oznacza, że wszystkie czynności w toku
postępowania administracyjnego powinny być stwierdzone pisemnie, co jest
ważne np. do celów dowodowych; wyjątek od zasady pisemności - sprawa może
być załatwiona ustnie, gdy nie szkodzi to interesowi strony oraz nie stoi na
przeszkodzie konkretny przepis prawa,
Art. 15 kpa - zasada dwuinstancyjności - strona ma prawo do tego, aby jej sprawa była
dwukrotnie rozpoznana: w I i w II instancji, ma prawo do wniesienia odwołania;
wyjątki - decyzje ostateczne w instancji ( np. decyzje centralnego organu
administracji rządowej),
Art. 16 kpa - zasada decyzji ostatecznych - decyzja obowiązuje tak długo, dopóki nie
zostanie uchylona lub zmieniona nową decyzją; możliwość wniesienia skargi na
decyzje administracyjną do sądu administracyjnego ( §2).
Pracownik administracji publicznej podlega wyłączeniu w przypadku gdy:
- jest stroną w postępowaniu lub jest ze stroną tak związany, że rozstrzygnięcie sprawy może wpłynąć na jego prawa i obowiązki,
jest małżonkiem strony sprawy, jej krewnym lub powinowatym (do II stopnia - do dziadka lub do wnuka; przy powinowactwie - do rodziców teściów, rodzeństwo małżonka pracownika),
- jest opiekunem lub kuratorem strony sprawy albo łączy go ze stroną przysposobienie,
- był świadkiem, biegłym albo przedstawicielem jednej ze stron,
- brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji,
- gdy z powodu tej sprawy wszczęto wobec niego postępowanie dyscyplinarne, służbowe lub karne,
- gdy prowadzi sprawę swojego przełożonego,
- gdy zachodzi podejrzenie o brak jego bezstronności.
Postanowienie o wyłączeniu pracownika wydaje bezpośredni przełożony pracownika, który wyznacza innego pracownika do prowadzenia sprawy ( art. 26 kpa).
Oprócz pracownika, można wyłączyć także cały organ, gdy sprawa dotyczy majątku kierownika lub bezpośredniego przełożonego tego organu ( także ich krewnych i powinowatych) ( art. 25 kpa).
Sprawę to załatwia organ wyższego stopnia.
Wyłączenie pracownika organu kolegialnego - na jego wniosek, na wniosek pracownika tego organu lub z urzędu. Postanawia o tym przewodniczący organu ( art. 27 § 1 kpa).
Stroną postępowania administracyjnego jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku to postępowanie dotyczy albo ten, kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek ( każdy - czyli nie tylko obywatel, ale też cudzoziemiec, apatryda).
Za osoby fizyczne, które nie mogą działać samodzielnie (np. dzieci, osoby ubezwłasnowolnione), działają ich przedstawiciele ustawowi ( rodzice, kurator).
Za strony, które nie są osobami fizycznymi, działają ich ustawowi lub statutowi przedstawiciele.
W sprawach dotyczących dziedziczenia za spadkodawcę wchodzą spadkobiercy.
W sprawie innej strony może występować organizacja społeczna. Może ona:
- żądać wszczęcia postępowania,
- dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu ( jeśli sprawa jest związana z jej statutem).
Organ administracji publicznej uznaje, czy żądanie organizacji jest zasadne i postanawia o wszczęciu
postępowania z urzędu lub o dopuszczenie organizacji do już trwającego postępowania. Organizacja jest w postęp. Na prawach strony. Organ powinien zawiadomić stronę o wszczęciu postępowania.
PEŁNOMOCNICTWO
Strona może ustanowić pełnomocnika, który działa za nią. Pełnomocnikiem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych ( pełnoletni). Istnieje wymóg pisemności przy udzielaniu pełnomocnictwa, chyba że jest ono zgłaszane do protokołu lub przy sprawach mniejszej wagi pełnomocnikiem jest członek rodziny. Oryginał pełnomocnictwa powinien być niezwłocznie dołączony do akt sprawy. W przypadku nieobecności strony lub niezdolnej do czynności prawnych organ występuje do sądu o wyznaczenie przedstawiciela. W sytuacji pilnej organ sam wyznacza takiego przedstawiciela.
ZAŁATWIENIE SPRAWY
Sprawa powinna być załatwiona przez organ bez zbędnej zwłoki, szczególnie gdy:
- strona przedstawiła niezbędne dowody razem z wnioskiem o wszczęcie postępowania,
- oparta jest na faktach i dowodach powszechnie znanych lub znanych organowi z urzędu,
- organ może ustalić pewne informacje na podstawie danych, które posiada.
Termin załatwienia to 1 m-c dla sprawy nieskomplikowanej, 2 m-ce dla sprawy skomplikowanej. Organ musi powiadomić stronę o niezałatwieniu sprawy w terminie, podać przyczyny tego oraz przewidywany czas rozstrzygnięcia. Od niezałatwienia sprawy w terminie można się odwoływać.
DORĘCZENIA
To czynność bardzo ważna w postępowaniu, powodująca poważne skutki prawne. Jest to sposób informowania strony o podjętych czynnościach lub zapadłych rozstrzygnięciach.
Elementy doręczenia:
- pisma doręczane są stronie pocztą za pokwitowaniem lub przez pracowników organu,
- gdy strona ma przedstawiciela lub pełnomocnika - doręcza się im ( termin biegnie od doręczenia im pisma!),
jest obowiązek informowania organu o każdorazowym zmianie miejsca zamieszkania w czasie postępowania;
skutki niepoinformowania -pismo traktuje się jako doręczone,
Miejsce doręczenia
- zasada -doręcza się osobom fizycznym w ich miejscu zamieszkania lub miejscu pracy ( chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej),
- także - doręczać można w organie administracji publicznej,
- wyjątkowo- gdy nie można w ww. sposoby - tam, gdzie się stronę zastanie, np. na ulicy, w sklepie.
Doręczenie zastępcze
Gdy nie można doręczyć osobiście stronie:
- doręcza się za pokwitowaniem dorosłemu domownikowi, sąsiadowi, dozorcy domu, gdy te osoby zapewnią dostarczenie pisma adresatowi; o dostarczeniu sąsiadowi i dozorcy zostawia się zawiadomienie w drzwiach mieszkania adresata, jest to skuteczne doręczenie,
- poczta przechowuje pismo przez 14 dni - 2 razy awizuje ( po 7 dniach od pierwszego); po upływie czasu -pismo odsyła z informacją; skutek- pismo doręczone skutecznie,
- można zostawić pismo w urzędzie gminy (miasta) na 14 dni, gdy doręczyć ma urzędnik gminy.
W przypadku doręczenia organizacjom społecznym i jednostkom organizacyjnym - można tylko osobie do tego upoważnionej.
Jeśli adresat odmawia przyjęcia pisma - osoba dostarczająca zwraca pismo organowi z datą i informacja o odmowie doręczenia; pismo włącza się do akt sprawy i traktuje jako skutecznie doręczone.
Ogólne doręczenie - przez obwieszczenie lub inny zwyczajowo w danej gminie przyjęty sposób publicznego ogłoszenia, na podstawie przepisów szczególnych, podanie informacji o działalności organów, skuteczne po 14 dniach od ogłoszenia.
Wezwanie musi zawierać ( art.54 kpa):
- nazwę i adres organu wzywającego,
- imię i nazwisko wzywanego,
-określenie w jakiej sprawie jest się wzywanym,
- czy jest konieczne osobiste obecność, czy można przez pełnomocnika lub pisemnie, data, , godzina, miejsce,
- termin do spełnienia tych czynności,
skutki niespełnienia wezwania
( grzywna, odpowiedzialność dyscyplinarna),
- podpis upoważnionego pracownika organu.
Wyjątkowo, w sprawach bardzo pilnych -wezwanie może być telefoniczne, telegraficzne, lub w inny sposób ( np. faks), ale musi zawierać wszystkie elementy wezwania.
Można żądać zwrotu kosztów podróży.
TERMINY
Podziały:
bezwzględnie oznaczone- wyrażone w konkretnych okresach, np. 14 dni, 30 dni,
względnie oznaczone - wyrażone pojęciami nieostrymi, np. bez zbędnej zwłoki,
ustawowe -zawarte w ustawach,
wyznaczone - wskazywane przez organ,
zwykłe (tzw. instrukcyjne) - można je skracać, mają wpływ na długość postępowania,
zawite - po ich upływie czynność jest nieważna; może być przywrócony, gdy strona zwróci się do organu o przywrócenie z powodu obiektywnej przeszkody i zobowiąże się dokonać daną czynność w ciągu 7 dni od przywrócenia terminu.
Oznaczenie terminów - w dniach, miesiącach, tygodniach ( art.57).
Termin jest dochowany, gdy pismo zostanie wysłane w jego ostatnim dniu w polskiej placówce pocztowej.
Gdy uchybiono terminowi bez naszej winy ( obiektywna przeszkoda, np. powódź)- można wystąpić do organu z wnioskiem o przywrócenie terminu doniesienia odwołania w ciągu 7 dni od ustania przeszkody, z wnioskiem należy dołączyć odwołanie.
WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA
Z urzędu lub na wniosek strony.
Wszczęcie postępowania w dniu, w którym strona złożyła wniosek lub organ podjął pierwszą czynność na zewnątrz w danej sprawie.
Wszystkie strony postępowania muszą być powiadomione przez organ.
Zasadą jest jedno postępowanie jednej strony, ale kpa dopuszcza możliwość jednego postępowania dla kilku stron, gdy mają ten sam interes w danej sprawie, a właściwy do prowadzenia postępowanie dla każdej ze stron jest ten sam organ ( art.62).
Podania (odwołania, zażalenia) są składane w formie pisemnej, za pomocą faksu, poczty elektronicznej,
telegrafu lub ustnie do protokołu (art.65). Podanie musi zawierać imię i nazwisko osoby, która je wnosi, jej adres oraz żądanie co chce. Jeśli są braki - strona ma 7 dni od wezwania do ich uzupełnienia. W przeciwnym razie podanie zostanie bez rozpoznania. Bez rozpoznania pozostanie też podanie bez nazwiska i adresu strony wnoszącej. Jeśli termin jest zachowany, można wnieść ponowne podanie w tej sprawie.
Jeśli jest wniesione do złego organu -organ przekazuje go właściwemu.
Jeśli podanie dotyczy kilku spraw, to organ, do którego je wniesiono, zajmuje się tylko tym, czym może, a o konieczności wniesienia podania do jeszcze innych organów, powiadamia stronę . Ma na to 14 dni od zawiadomienia przez organ ( art. 66 § 1 kpa)
Gdy podanie wniesiono do organu niewłaściwego, a organu właściwego nie można ustalić, albo powinien to być zwykły sąd, organ zwraca podanie stronie ( art. 66 § 3 kpa)
PROTOKOŁY I ADNOTACJE
Protokół - zwięzły, sporządzany z czynności mającej istotne znaczenie dla sprawy.
Protokół musi być w szczególności z:
- przyjęcia ustnego podania,
- przesłuchania strony, świadka, biegłego,
- oględzin,
- rozprawy,
- ustnego ogłoszenia decyzji lub postanowienia.
Musi być zaznaczone, kto, kiedy, gdzie i jak ten protokół sporządził.
Protokół powinien być przeczytany przez stronę, a następnie przez nią podpisany, jeśli zgadza się z jego treścią ( art. 69 kpa).
Za zgodą organu można dołączać do protokołu załączniki. Wszelkie poprawki w tekście, skreślenia, muszą być czytelne i podpisane przez osobę, która to zrobiła.
Art. 72 - jeśli nie ma protokołu -adnotacje urzędowe z czynności mającej istotne znaczenie dla sprawy.
Udostępnianie akt sprawy - strona w każdym etapie postępowania ma prawo do przeglądania akt swojej sprawy, robienia odpisów i notatek a organ ma obowiązek je udostępnić. Uwierzytelnione odpisy - jeśli strona wykaże
swój ważny interes ( np. konieczność posiadania dokumentów do innego postępowania). Odmowa organu - zażalenie do organu wyższego stopnia.
DOWODY
Jako dowód może być wszystko, co może pomóc w wyjaśnieniu sprawy, jeśli tylko nie jest sprzeczne z prawem ( głównie: dokumenty, opinie, zeznania).
Dokument urzędowy -w odpowiedniej formie i przez odpowiedni organ; jest dowodem tego, co jest w nim urzędowo stwierdzone ( art. 76 § 1 kpa).
Dokument prywatny nie ma takiej mocy.
Przesłuchanie świadka jako dowód -art. 82 kpa
Wyłączenia świadkiem nie może być:
- osoba, do której istnieją podejrzenia, że ma problemy z odbieraniem rzeczywistości, np. osoba upośledzona,
- zobowiązana do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej,
- duchowni co do spowiedzi.
Nie można odmówić złożenia zeznań jako świadek, ale można odmówić odpowiedzi na niektóre pytania, które mogłyby narazić na odpowiedzialność karną, hańbę, szkodę majątkową. Omówić zeznania mogą tylko osoby wymienione w KPA: małżonek, wstępni, zstępni, rodzeństwo.
Złożenie fałszywych zeznań zagrożone jest karą.
Gdy potrzebna jest wiedza specjalistyczna -organ powołuje biegłego ( art. 84 kpa)
Wyłączenie biegłego - na podstawie pokrewieństwa ( tak jak przy świadku).
Art. 85 - oględziny
Art. 86 - przesłuchanie strony; dowód pomocniczy, gdy inne dowody nie dały wyjaśnienia lub innych dowodów nie było.
Art. 88 - sankcja ze nieprzedstawienie dowodu ( odmowa zeznań, opinii biegłego, oględzin) - grzywna 50 zł; służy na to zażalenie.
Art. 77 - dowody ma dostarczać strona jak i organ prowadzący postępowanie.
Nie wymagają dowodu:
- fakty powszechnie znane,
- fakty znane organowi z urzędu (ale trzeba o nich powiadomić stronę).
Strona może brać udział we wszystkich czynnościach dowodowych, zgłaszać pytania, wątpliwości,. Organ ma obowiązek powiadomić stronę na co najmniej 7 dni przed daną czynnością o jej terminie,
godzinie i miejscu przeprowadzenia.
Art. 75 § kpa -na wniosek strony - odebranie od niej oświadczenia o mocy równej urzędowemu dokumentowi, ale pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania.
Art. 80 kpa - zasada swobodnej oceny dowodów przez organ - to on ocenia, którym dowodom dać wiarę, a którym nie, ale musi to uzasadnić.
Art.81 kpa -domniemania faktyczne - można uznać daną okoliczność za udowodnioną, jeśli strona się co do niej wypowiedziała, chyba że sprawę trzeba załatwić szybko ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia albo niepowetowaną stratę majątkową.
ROZPRAWA
Art. 89 - rozprawa gdy wymaga tego charakter spawy. Organ ma być przygotowany przez zapoznanie się z katami, wezwanie stron, świadków.
Art.91 § 3 kpa -możliwość zawiadomienia o rozprawie w drodze obwieszczenia lub zwyczajowo przyjętego w gminie ogłoszenia.
Powiadomienie o rozprawie -co najmniej 7 dni przed rozprawą.
Nieobecność strony na rozprawie nie powoduje jej odroczenia.
Organ może odroczyć rozprawę gdy:
- stwierdzone zostaną poważne nieprawidłowości w wezwaniu strony,
- przybycie strony było niemożliwe z powodu obiektywnej przeszkody,
- zaistnieją inne, poważne powody.
Art. 96 kpa- policja sesyjna -wydalenie z Sali lub ukaranie grzywną do 100 zł za niewłaściwe zachowanie; na postanowienie o grzywnie służy zażalenie.
ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA
Art. 97 - zawieszenie postępowania z urzędu ( obligatoryjnie):
- w przypadku śmierci strony lub jednej ze stron, gdy nie można wezwać spadkobierców, ustanowić zarządcę majątku spadkowego, ani umorzyć postępowania jako bezprzedmiotowego,
- w przypadku śmierci przedstawiciela strony,
- utraty zdolności do czynności prawnych przez stronę lub jej przedstawiciela,
- gdy rozstrzygnięcie sprawy zależy od zagadnienia rozstrzyganego przez inny organ.
Umorzenie postępowania poprzez wydanie decyzji.
Art. 98 kpa -zawieszenie postępowania na wniosek strony ( fakultatywne); musi o to wnieść strona, na wniosek której rozpoczęto postępowanie , gdy inni się temu nie sprzeciwiają i nie zaszkodzi to interesowi społecznemu.
Strona ma 3 lata na złożenie wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania - jeśli tego nie zrobi w terminie postępowanie umarza się.
Art.99 obowiązek usunięcia przez organ przyczyn obligatoryjnego zawieszenia postępowania.
Art. 100 § 1 - zawieszenie postęp. z powodu zagadnienia wstępnego; organ występuje do właściwego organu lub sądu, żeby to zagadnienie rozstrzygnął.
§ 2 - jeśli jest nagląca potrzeba, organ prowadzący postęp. sam może rozstrzygnąć.
Zawieszenie postępowania - postanowieniem wraz z pouczeniem o terminie odwieszenia, obowiązek powiadomienia strony ( art. 101 kpa).
DECYZJE
Decyzja to przejaw działalności administracji publicznej, która działa przez wydawanie aktów administracyjnych. Ma charakter zewnętrzny - skierowana jest do podmiotów będących poza administracją publiczną.
Cechy decyzji to: jednostronne, władcze rozstrzygnięcie organu mające konkretny i indywidualny charakter ( tzn. adresatem jest konkretna osoba, a decyzja dotyczy jej indywidualnej sytuacji prawnej).
Może mieć różne nazwy, np. zezwolenie, licencja, zakaz - o byciu decyzją decyduje treść, nie nazwa aktu.
Art. 104 § 2 kpa - decyzja rozstrzyga sprawę co do jej istoty.
Decyzja o umorzeniu postępowania, gdy:
- z określonych powodów stało się one bezprzedmiotowe,
- na wniosek strony która wszczęła postępowanie, gdy inne strony się nie sprzeciwiają i nie zagraża to interesowi społecznemu.
Art. 106 kpa - niesamoistny charakter niektórych decyzji - czasem do podjęcia decyzji w sprawie konieczne jest zaciągnięcie opinii innego organu 9 np. wydanie decyzji zezwalającej cudzoziemcowi na osiedlenie się wymaga pozytywnej opinii ABW.
Termin na wydanie stanowiska- 2 tygodnie, forma -postanowienie, na które służy zażalenie; stosuje się tu odpowiednio przepisy art. 36-38 kpa.
Nie zajęcie stanowiska w terminie -obowiązek poinformowania strony i podania przyczyn.
Art. 107 kpa -elementy niezbędne decyzji:
- oznaczenie organu wydającego ( tylko organ właściwy może wydać ważna decyzję)
- data, miejsce wydania ( decyduje data decyzji późniejszej),
- strony decyzji,
- podstawa prawna ( nr art. I na podstawie jakiego aktu prawnego),
- rozstrzygnięcie ( orzekanie o prawach i obowiązkach),
- uzasadnienie faktyczne i prawne ( jakie dowody przeważyły w sprawie i dlaczego),
- informacja o możliwości odwołania,
- czytelny podpis osoby upoważnionej do wydania i jej stanowisko służbowe,
- gdy jest możliwość wniesienia skargi lub powództwa do sądu -pouczenie o tym.
Do ważności decyzji konieczne są 4 elementy z podanych wyżej:
- oznaczenie organu,
- oznaczenie strony,
- rozstrzygnięcie,
- podpis osoby uprawnionej,
Zasada - uzasadnianie faktyczne decyzji, ale wyjątki ( art. 107 § 4 i 5 kpa):
- gdy uwzględnia ona w całości żądanie strony,
- gdy wymagają tego względy bezpieczeństwa Państwa
- ze względu na ochronę porządku publicznego.
Decyzja może być wykonana, gdy jest ostateczna.
Wyjątek! Rygor natychmiastowej wykonalności decyzji ( art. 108 kpa):
- konieczność ochrony zdrowia,
- ochrona życia,
- ochrona gospodarstwa narodowego przed wielkimi stratami,
- ważny interes społeczny,
- ważny interes strony ( organ może żądać tu zabezpieczenia ).
Rygor natychmiastowej wykonalności- może być wydany razem z decyzją lub postanowieniem. Przysługuje na to zażalenie.
Art. 109 kpa - zasada pisemnego doręczenia decyzji, wyjątkowo - możliwość ogłoszenia decyzji ustnie, ale tylko wtedy gdy nie sprzeciwia się temu interes strony ani przepisy prawa.
Organ ponosi konsekwencje wydania decyzji od momentu jej doręczenia lub ogłoszenia.
Po wydaniu decyzji można jeszcze:
- uzupełniać ją ( na żądanie strony zgłoszone w ciągu 14 dni od doręczenia; organ uzupełnia w drodze postanowienia),
- sprostować ( np. w przypadku błędnego pouczenia strona na podst. Art. 112 kpa nie może ponosić konsekwencji błędu popełnionego przez organ),
- dokonywać wykładni decyzji ( w razie wątpliwości co do jej treści).
POSTANOWIENIA
Postanowienie a decyzja:
- decyzja rozstrzyga co do istoty i kończy postępowanie w sprawie, postanowienie -nie, - decyzje kierowane są tylko do stron postępowania, postanowienia -także do uczestników,
- inne podstawy prawne: decyzja -prawo materialne, postanowienie - procedura administracyjna.
Elementy postanowienia ( art. 124 kpa):
- organ wydający,
- data, miejsce wydania,
- strona, strony, inni uczestnicy postępowania,
- podstawa prawna ( właściwy artykuł),
- rozstrzygnięcie - o co chodzi,
- pouczenie o ewentualnej możliwości wniesienia zażalenia,
- podpis osoby upoważnionej o wydania i jej stanowisko.
Art. 124 § kpa -jeśli przysługuje zażalenie lub skarga - postanowienie powinno zawierać uzasadnienie faktyczne.
Art. 125 kpa - postanowienia zaskarżalne doręcza się na piśmie.
Art. 126 kpa - odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących decyzji do postanowień:
- uzasadnienia,
-sprostowania,
-uzupełniania,
- wznowienia postępowania,
- nieważności.
Nie ma rygoru natychmiastowej wykonalności przy postanowieniach!
UGODA
Jeśli sprawa toczy się przed organem administracji publicznej, można zawrzeć przed nim ugodę. Ważny jest zamiar stron -jeśli jedna odstąpi od zamiaru zawarcia ugody, sprawę załatwia się w drodze decyzji. Ugoda powinna być pisemna i zawierać takie elementy jak: oznaczenie organu, datę jej sporządzenia, strony, przedmiot i treść, informację o je odczytaniu i przyjęciu, podpisy stron oraz podpis pracownika upoważnionego do
sporządzania ugody. Ugoda jest zatwierdzana postanowieniem wydanym w ciągu 7 dni od jej zawarcia, na które służy zażalenie. Tak samo jest przy odmowie zatwierdzenia ugody. Wykonanie ugody następuje z dniem, w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu stało się ostateczne. Tak zawarta ugoda wywołuje takie same skutki prawne, jak decyzja administracyjna.
ODWOŁANIE
To rodzaj sprzeciwu wobec zapadłej decyzji. Wnosi się je do organu wyższej instancji, ale za pośrednictwem organu, który zaskarżoną decyzję wydał. Strona ma 14 dnia od doręczenia decyzji na wniesienie odwołania. Nie wymaga szczegółowego uzasadnienia, wystarczy, że strona zaznaczy swoje niezadowolenie z wydanej decyzji. Po wniesieniu odwołania decyzja nie może być wykonana, z wyjątkiem sytuacji gdy decyzja nadano rygor natychmiastowej wykonalności lub podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy prawa. Strony zostają powiadomione o wniesieniu odwołania.
Jeśli odwołanie wnoszą wszystkie strony postępowania, organ może je w całości uwzględnić i wydać nową decyzję, od której również służy odwołanie. Możliwe jest cofnięcie odwołania przez stronę przed wydaniem decyzji, ale organ może tego nie uwzględnić, gdy skutkiem tego byłoby wydanie decyzji naruszającej interes społeczny lub słuszny interes strony.
Organ rozpatrujący odwołanie może wydać następujące decyzje:
- utrzymać w mocy zaskarżoną decyzję,
- uwzględnić odwołanie w całości lub w części i w tym zakresie przekazać do ponownego rozpoznania,
- umorzyć postępowanie odwoławcze.
ZAŻALENIA
Na wydane postanowienie stronie służy zażalenie, które wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczeni postanowienia. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia jednak organ adm. publ. który wydał postanowienie może wstrzymać jego wykonanie gdy uzna to za uzasadnione. Postanowienie, na które nie służy zażalenie, strona może zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji.
WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA
Przesłanki wznowienia postępowania art. 145
- dowody okazały się fałszywe
- decyzja została wydana w wyniku przestępstwa
- decyzja została wydana przez organ lub pracownika, który podlega wyłączeniu (art. 24, 25, 27)
- strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu
- wyjdą na jaw nowe istotne dla sprawy dowody lub okoliczności istniejące w dniu wydania decyzji ale nie znane organowi
- decyzja została wydana bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu
- decyzja została wydana w oparciu o decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie zmienione lub uchylone
- organ wydał decyzję na podstawie aktu normatywnego a Trybunał Konstytucyjny uznał ten akt za niezgodny z Konstytucją
Wszczęcie postępowania następuje z urzędu lub na wniosek strony. Podanie o wznowienie wnosi się do organu, który wydała decyzję w ciągu 1 m-ca od powzięcia informacji o okoliczności stanowiącej podstawę do wznowienia postępowania. Wznowienie postępowania następuje w drodze postanowienia. Odmowa wznowienia następuje w drodze decyzji.
PROKURATOR W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM
Prokurator może wystąpić do właściwego organu adm. publ. o wszczęcie postępowania. Może on w każdym stadium postępowania zgłosić swój udział jeśli jest gwarantem tego, że jego obecność jest pomocna, aby postępowanie było zgodne z prawem.
Sam organ adm. publ. może powiadomić prokuratora, aby włączył się on w postępowanie. Czy włączy się zależy tylko od niego.
Instytucja sprzeciwu prokuratora jako środek zaskarżania decyzji. Sprzeciw od decyzji ostatecznej przysługuje tylko prokuratorowi. Sprzeciw od decyzji wydanej przez ministra wnosi Prokurator Generalny. Sprzeciw prokuratora powinien być rozpatrzony i załatwiony w ciągu 30 dni od daty wniesienia. W przypadku wniesienia sprzeciwu organ adm. wszczyna postępowanie z urzędu i zawiadamia strony
oraz jest obowiązany niezwłocznie rozpatrzyć czy zachodzi potrzeba wstrzymania wykonania decyzji do chwili załatwienia sprzeciwu.
Prokurator, który wniósł skargę na decyzję organu adm. publ. do sądu adm. nie może z tych samych przyczyn wnieść sprzeciwu.
ZAŻALENIA
Przysługują na postanowienia wydane w toku postępowania. Strona ma 7 dni od doręczenia na jego wniesienie do organu wyższej instancji, ale za pośrednictwem organu, który zaskarżone zażalenie wydał. Zażalenia można wnosić tylko na postanowienia, na które zażalenia wyraźnie przysługują. Na pozostałe zażalenia strona może się skarżyć tylko w dowołaniu od decyzji. Przez wniesienie zażalenia wykonanie postanowienia nie zostaje wstrzymane, ale organ może stwierdzić to zasadne i wstrzymać wykonanie postanowienia.
WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA
Przyczyny wznowienia ( art. 145 kpa):
- istotne dowody okazały się fałszywe,
- decyzję wydano w wyniku przestępstwa,
-decyzję wydał wyłączony pracownik,
- strona nie brała udziału w postępowaniu, ale tylko bez własnej winy,
- pojawią się nowe, istotne okoliczności istniejące w momencie wydania decyzji, ale nieznane organowi.
- decyzja byłą bez wymaganego stanowiska,
- inaczej oceniono zagadnienie wstępne niż to zrobił właściwy do tego organ lub sąd,
- decyzja oparta została o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które uchylono lub zmieniono,
- decyzja została oparta o akt normatywny uznany przez Trybunał Konstytucyjny ze niekonstytucyjny (fakultatywnie).
Wznowienie postępowania następuje w ciągu 1 miesiąca od dnia, kiedy strona dowiedziała się o podstawie wznowienia. Wniosek o wznowienie wnosi się do organu, który orzekał w sprawie w I instancji. Postępowanie wznawia się w formie postanowienia, a odmawia się wznowienia w formie decyzji.
PROKURATOR W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM
Prokuratorowi przysługuje prawo wystąpienia do właściwego organu administracji publicznej o wszczęcie postępowania.
Może on w każdym etapie przystąpić do już toczącego się postępowania. Jest gwarantem tego, że postępowanie nie będzie niezgodne z prawem.
Organ administracji gdy uzna to za niezbędne, powiadamia prokuratora o wszczęciu postępowania lub już toczącym się postępowaniu. Udział w nim zależy od uznania prokuratora.
Prokurator może wnieść sprzeciw od decyzji ostatecznej. Od decyzji wydanej przez ministra sprzeciw wnieść może tylko Prokurator Generalny. Organ ma 30 dni na rozpatrzenie sprzeciwu prokuratora. Jeśli sprzeciw zostanie wniesiony, organ wszczyna postępowanie i zawiadamia o tym fakcie strony i rozstrzyga, czy konieczne jest wstrzymanie wykonania decyzji do chwili rozpatrzenia sprzeciwu.
Wniesienie skargi przez prokuratora na decyzję organu administracji publicznej wyłącza możliwość wniesienia w tej samej sprawie sprzeciwu.
ROZSTRZYGANIE SPORÓW O WŁAŚCIWOŚĆ MIĘDZY ORGANAMI ADMINISTARCJI PUBLICZNEJ A SĄDAMI POWSZECHNYMI
Rozstrzyga je Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym. Skład Kolegium to 3 sędziów SN, przedstawiciele ministra sprawiedliwości oraz przedstawiciele ministra zainteresowanego ze względu na rodzaj sprawy.
Wniosek o rozpatrzenie sporu mogą złożyć:
- organ administracji publicznej,
- strona,
- Prokurator Generalny,
- minister sprawiedliwości.
Wniosek jest kierowany do Prezesa SN, który zawiadamia ministra sprawiedliwości, zainteresowanego ministra oraz Prokuratora Generalnego. Rozstrzygnięcie KK w przedmiocie sporu jest ostateczne i nie podlega zaskarżeniu.
ZAŚWIADCZENIA
Wydawane są na żądanie osoby, gdy urzędowego potwierdzenia wymaga przepis prawa lub osoba ubiegająca się o nie ma w tym interes prawny. Zaświadczenie wydaje się niezwłocznie, nie później jednak niż 7 dni od wniesienia o zaświadczenie. Organ ma obowiązek wydać zaświadczenie potwierdzające istnienie faktu albo
stanu prawnego zawartych w prowadzonej przez ten organ ewidencji lub rejestrów ( art. 218 kpa). Na odmowę wydania zaświadczenia służy zażalenie ( art. 219). Jeśli fakt jest znany organowi z urzędu - nie może on żądać od osoby zaświadczenia ( art. 220). Żądając zaświadczenia, organ musi podać podstawę prawną tego żądania.
SKARGI I WNIOSKI
Art. 221 kpa -każdy ma prawo wniesienia skargi, wniosku do organów państwowych, organów jednostek samorządu terytorialnego lub jednostek organizacyjnych, i nie może to szkodzić pozycji i interesom danej osoby ( art. 225 kpa).
Można je składać w interesie publicznym, własnym lub innej osoby, za jej zgodą.
Art. 222 kpa - o charakterze pisma ( czy jest skargą czy nie) decyduje jego treść.
Skargi
Art. 227 kpa -przedmiot skargi:
- zaniedbanie lub niewłaściwe wykonanie zadań przez organ lub jego pracowników,
- naruszenie praworządności,
- naruszenie interesów skarżących,
- przewlekłe i biurokratyczne załatwienie sprawy.
Skargę składa się do właściwych organów nadrzędnych w czasie postępowania lub po jego zakończeniu. Nie obowiązują żadne terminy.
Art. 235 - jeśli w sprawie wydano już decyzje, która stała się ostateczna, skargę traktuje się jako wniosek o zmianę decyzji, jej unieważnienie lub wznowienie postępowania.
Art. 237 - załatwienie sprawy - niezwłocznie, nie dłużej niż 1 miesiąc. Powiadamia się stronę.
Wnioski
Art. 241 kpa - przedmiot wniosku, ( wyliczenie przykładowe ):
- ulepszenie organizacji,
- wzmocnienie praworządności,
- usprawnienie pracy,
- zapobieganie nadużyciom,
- ochrona własności,
- lepsze zaspokajanie potrzeb ludności.
Wniosek składany jest do organu właściwego ze względu na przedmiot wniosku. Jeśli organ stwierdzi swoją niewłaściwość, w ciągu 7 dni przekaże wniosek do organu właściwego. Niezadowolonemu wnioskodawcy przysługuje skarga na załatwienie sprawy.
Art. 253 - przyjmowanie skarg i wniosków - organy państwowe, samorządowe i inne mają obowiązek przyjmowania obywateli w sprawach skarg i wniosków w określonych, wyznaczonych przez siebie dniach i godzinach.
Art. 257 - nadzór i kontrola skarg - sprawuje je Krajowa Rada Sądownictwa ( skargi składane do sądów) lub Prezes Rady Ministrów ( pozostałe skargi).
KOSZTY
Wraz z decyzją organ orzeka o kosztach postępowaniach. Postanowieniem określa ich wysokość, osoby zobowiązane do ich zapłacenia, termin oraz sposób zapłacenia.
WAŻNE USTAWY
Od 1.01.2004 r. zaczęły obowiązywać ustawy, które wprowadziły wiele zmian w prawie administracyjnym materialnym i procesowym. Są to:
Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. prawo o ustroju sądów administracyjnych,
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi,
Ustawa z 30 sierpnia 2002 r. wprowadzająca powyższe ustawy.
W wyniku tych zmian uchylono wcześniej obowiązującą ustawę o NSA i zrealizowano nareszcie konstytucyjną zasadę dwuinstancyjności poprzez wprowadzenie Wojewódzkich Sądów Administracyjnych ( I instancja), od orzeczeń których przysługują środki zaskarżenia do NSA ( II instancja).
NSA jako organ nadrzędny sprawuje nadzór na orzekaniem WSA, wydaje zagadnienia prawne.
Ad.1
Ważne założenia:
- sędziowie sądów administracyjnych -powoływani przez Prezydenta RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa,
- nadzór Prezesa NSA nad działalnością orzeczniczą sądów administracyjnych,
- WSA zasięgiem terytorialnym obejmują zasięg dawnych ośrodków zamiejscowych NSA,
- WSA tworzy i znosi Prezydent RP na wniosek Prezesa NSA w drodze rozporządzenia; tak ustala się także zasięg terytorialny, siedzibę, placówki zamiejscowe,
- podział strukturalny WSA - wydziały, które tworzy i znosi Prezes NSA,
skład WSA to: Prezes WSA, wiceprezes lub wiceprezesi, sędziowie,
- skład NSA to: Prezes, zgromadzenie ogólne sędziów NSA i kolegium NSA,
- siedziba NSA -Warszawa,
- podział strukturalny NSA - Izba finansowa, gospodarcza i ogólnoadministracyjna,
Ad.2
Ważne założenia:
- możliwość wniesienia skargi na prawomocną decyzję do WSA,
- podmioty uprawnione do wniesienia skargi:
strona postępowania,
Rzecznik Praw Obywatelskich,
prokurator,
organizacja społeczna ( jeśli brała udział w postępowaniu),
- warunek wniesienia skargi - wyczerpanie środków zaskarżenia,
- termin wniesienia skargi - 30 dni; prokurator i RPO - 6 miesięcy,
- wniesienie za pośrednictwem organu, który wydał ( lub nie przy bezczynności) zaskarżone orzeczenie,
- odrzucenie skargi: gdy nie spełnia ona warunków formalnych ( organ nie bada już wówczas jej zasadności):
Wniesiona po terminie,
Sąd nie jest właściwy do orzekania w tej sprawie,
Nie uzupełniono braków formalnych w terminie,
Sprawa jest już przedmiotem postępowania lub zapadło już prawomocne orzeczenie ( res iudicata),
Jeśli chociażby jedna ze stron nie ma zdolności sądowej, skarżący działa bez przedstawiciela a nie ma zdolności procesowej lub jeśli występują w organach jednostki organizacyjnej, która jest stroną, takie braki, których nie da się uzupełnić.
- rozstrzygnięcie - wyrokiem; możliwe orzeczenia:
Uwzględnienie skargi na decyzję lub postanowienie -uchylenie jej w całości lub części, gdy doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego lub procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy,
lub naruszenia prawa uzasadniające wznowienie postępowania,
Stwierdzenie sądu, że wydanie decyzji lub postanowienia nastąpiło z naruszeniem prawa,
Stwierdzenie nieważności decyzji lub postanowienia w całości albo w części,
Stwierdzenie braku naruszenia prawa - oddalenie skargi.
Skarga kasacyjna:
- uprawnione do wniesienia podmioty:
Strona,
RPO,
Prokurator,
- podstawa wniesienia skargi:
Naruszenie prawa materialnego ( błędna jego wykładnia lub niewłaściwe
zastosowanie
Naruszenie prawa procesowego (gdy miało to istotny wpływ na przebieg
Postępowania ).
- wymóg reprezentacji -skarga kasacyjna może być sporządzona tylko przez adwokata lub radcę prawnego; wymóg ten nie obowiązuje przy sporządzaniu skargi przez sędziego, prokuratora, doktora hab. i profesora nauk prawnych, RPO.
W przypadku skargi w sprawach podatkowych -może ją sporządzić doradca podatkowy.
Podobnie przy własności przemysłowej -może sporządzić rzecznik patentowy,
- termin - 30 dni od doręczenia odpisu z uzasadnieniem; obowiązuje wszystkie uprawnione podmioty,
- wniesienie - do NSA za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżoną wyrok lub postanowienie,
- NSA może uchylić skargę lub uwzględnić;
Jeśli uwzględnia to:
Uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części,
Przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który
wydał zaskarżone orzeczenie.
- z urzędu NSA uwzględnia nieważność postępowania gdy:
Droga sądowa była niedopuszczalna,
Strona nie ma zdolności sądowej lub procesowej,
W tej sprawie toczy się już postępowanie lub zapadł prawomocny wyrok,
Skład sądu był sprzeczny z prawem lub w orzekaniu brał udział sędzia
wyłączony,
Strona nie miała możliwości obrony swoich praw,
Gdy w sprawie właściwej NSA orzekał WSA.
ADMINISTARCYJNE POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE
Rodzaje egzekucji:
- sądowa -na podstawie procedury cywilnej,
- administracyjna- na podstawie Ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji,
Organ egzekucyjny: to organ, który doprowadza do wykonania nałożonych na określone osoby zobowiązań pieniężnych lub niepieniężnych albo zabezpieczeń wykonania tych zobowiązań i w tym celu posługuje się środkami przyznanymi mu ustawowo.
Przykłady organów egzekucyjnych
-zobowiązania o charakterze pieniężnym:
Naczelnik Urzędu Skarbowego,
Dyrektor Izby Celnej,
Dyrektor Oddziału ZUS-u,
- zobowiązania o charakterze niepieniężnym:
Wojewoda,
Właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego. w zakresie zadań własnych,
Policja, organ policji, ABW, straż graniczna,
Państwowa Inspekcja Pracy.
Przykłady środków egzekucyjnych
- o charakterze pieniężnym:
egzekucja z posiadanych pieniędzy,
z wynagrodzenia za pracę,
z rachunków bankowych,
z papierów wartościowych,
z weksli,
z ruchomości i nieruchomości,
z innych środków,
- o charakterze niepieniężnym:
wykonanie zastępcze,
odebranie nieruchomości, lokalu, innych pomieszczeń,
odebranie rzeczy ruchomej.
Zobowiązany - to osoba będąca dłużnikiem z powodu nie wykonania w zakreślonym terminie
ciążącego na niej obowiązku o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym;
może nim być osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej ( np. spółka cywilna).
Przedmioty wyłączone spod egzekucji:
Urządzenia domowe ( łóżka, stół, zastawa), przedmioty służące do wykonywania pracy, ordery, dokumenty osobiste, przedmioty do kultu religijnego.
Zbieg egzekucji:
- Dwie lub więcej egzekucji administracyjnych - gdy zostały wszczęte niezależnie od siebie do tego samego przedmiotu lub środków - następuje ich połączenie i prowadzi je Naczelnik Urzędu Skarbowego, który pierwszy rozpoczął egzekucję,
- Zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej - gdy przedmiotem egzekucji jest ta sama rzecz lub prawo majątkowe, z urzędu lub na wniosek dłużnika zostaję one wstrzymane, a akta spraw przekazane do właściwego Sadu Rejonowego. Sąd w terminie 14 dni wydaje postanowienie, w którym orzeka, która egzekucja będzie prowadzona. Wówczas jedna zawiera się w drugiej - w zależności od tego, którą sąd wyznaczy do kontynuowania.
Postępowanie zabezpieczające
Prowadzone przez organ egzekucyjny w przypadku, gdy zabezpieczenie należności pieniężnych lub zobowiązań niepieniężnych jest konieczne z uwagi na możliwość utrudniania lub uniemożliwiania egzekucji.
Organ egzekucyjny może zabezpieczyć zobowiązania przez:
- zajęcie np.:
Wynagrodzenia za pracę,
Wierzytelności na rachunku bankowym,
- zakaz zbywania nieruchomości,
- ustanowienie hipoteki przymusowej.
Zgodnie z regulaminem serwisu www.bryk.pl prawa autorskie do niniejszego materiału posiada Wydawnictwo GREG. W związku z tym, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody Wydawnictwa GREG podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.