Postępowanie sądowo- administracyjne

Sądownictwo- największe gwarancje państwa prawnego.

System administracyjny polega na orzekaniu legalności aktów administracyjnych przez organy sądowe. Sąd Administracyjny poddaje kontroli akt administracyjny z punktu widzenia jego zgodności z prawem.

To postęp sądowo- administracyjny, ma charakter kasacyjny (tzn. uchyla się kontrolowany akt, ale jednocześnie nie tworzy się nowego).

I Postępowanie administracyjne : Decyzja I instancji

Odwołanie

Decyzja II instancji (ostateczna)-nie służy odwołanie

Zaskarżyć można do

II Postępowanie Sądowe: Wojewódzki Sąd Administracyjny

NSA

Mamy 2 metody kontroli:

• Klauzula generalna- kontroli podlegają wszystkie akty administracyjne, bądź działania własne. Od tej generalnej zasady służą wyjątki

• Enumeracji- kontroli poddaje się akty czy działania własne wyraźnie wymienione. Miała ona miejsce w momencie powołania do życia I NSA.

System sądownictwa aktu:

1. System ochrony prawa podmiotowego tzn. sądy działają tylko na wniosek osoby (WSA), której prawo podmiotowe zostało naruszone. Podmiot taki musi mieć tzw. Legitymację skarbową, musi posiadać uprawnienie do tego aby taka decyzje zaskarżyć. Warunkiem zaskarżenia jest uprawnienie.

Celem sądu jest ochrona praw jednostki. Dla realizacji tego celu służy postępowanie przed sądem administracyjnym.

2. System ochrony prawa przedmiotowego- sąd może kontrolować akty generalne i wkraczać do akcji w pewnych sytuacjach, bądź też z czyjejkolwiek inicjatywy.

Szereg przepisów konstytucyjnych ma odzwierciedlenie do postępowania sądowego.

ART. 115-prawo każdego sądu do rozpoznawania jego sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. W pewnym zakresie dotyczy to postępowania administracyjnego. Ostatecznym organem decydującym o prawach, obowiązkach może być sąd. Ustawa określa w sposób kategoryczny, a nie jakiś sąd.

ART. 45 jest źródłem 2 zasad:

• Zasada prawa do sądu:

Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd". Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrole wykonywania administracji publicznej oraz rozstrzyganie

• Zasada prawa do procesu:

Art. 14 - międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych. Mówi, że każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozstrzygania sprawy bez uzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny i bezstronny sąd.

Art. 6- europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Mówi, że każdy ma prawo do spraw i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły, bezstronny sąd ustanowiony na mocy ustawy.

Art. 176- postępowanie sądowe jest co najmniej 2-instancyjne. Ten artykuł pozostawał w ścisłym związku z art. 236 „w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie Konstytucji RM przedstawi Sejmowi projekty ustaw niezbędnych do stosowania konstytucji”

Art. 175- Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe. Sąd wyjątkowy lub tryb doraźny może być ustanowiony tylko na czas wojny.

Art.. 177 - Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów.

Art. 184 - Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej.

1. Kontrola ta obejmuje też orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego

2. Aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej

-zgodność z ustawą S.A.

-zgodność z konstytucja bada Trybunał Konstytucyjny

I Sądy powszechne

SN

Sądy wojskowe

II WSA-NSA

3. aktów nadzoru nad działaniem organów jednostek samorządu terytorialnego

4. rozstrzyganie sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego

5. rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między organami jednostek samorządu terytorialnego, a organami administracji rządowej

Charakter prawotwórczy wyroku sądu administracyjnego uwzględnia wniesiona skargę dotyczy aktu prawa miejscowego.

Mamy elementy:

• Treść adresata do nieokreślonego kręgu adresatów

• Orzeczenie eliminuje porządek aktu

Wyrok podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Art. 147 ust. 1 ustawy „ Prawo o ustroju sądów administracyjnych”

I Sad, który uwzględnia skargę na uchwalę lub akt, stwierdza ważność uchwały lub aktu w całości lub części.

II Stwierdza, że został wydany akt lub uchwała z naruszeniem prawa jeżeli z przepisu szczególnego wynika brak możliwości stwierdzenia nieważności.

A WSA Uchwała Sądu terytorialnego

Zaskarża X decyzji

uchwałę

niemożność

uchwały

Sąd może uchylić decyzję lub postanowienie w całości albo w części gdy:

1. Mamy do czynienia z naruszeniem prawa materialnego przez organ administracji publicznej

2. Stwierdzi naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego ( gdy decyzja została wydana w wyniku przestępstwa , przez pracownika lub organ, gdy strona bez własnej winy nie prała udziału w postępowaniu, gdy wyjdą na jaw istotne dla czynności faktyczne lub nowe dowody, które istniały w dniu wydania decyzji ale nie były znane organowi

3. Inne naruszenia przepisów postępowania jeżeli mogły one mieć wpływ na wynik sprawy

Sąd może stwierdzić nieważność decyzji lub postępowania w całości lub w części jeżeli zachodzą właściwe do tego przyczyny:

• Jeżeli wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa

• Jeżeli dotyczy sprawy już wcześniej rozstrzygniętej inną decyzja

• Jeżeli decyzja została skierowana do osoby, która nie była strona (tj. nie był legitymacji)

• Jeżeli nie była wykonalna w dniu jej wydania

• Gdy decyzja ma wadę powodującą nieważność z mocy prawa

• Stwierdza wydanie decyzji lub postanowienie z naruszeniem prawa jeżeli zachodzą przyczyny w KPA lub innych przepisach

Ustrój:

W Austrii (1876r.) został powołany Naczelny Trybunał Administracyjny. Przez 50 lat nie było skodyfikowane to postępowanie administracyjne. 1918r. obowiązywało ustawodawstwo państw zaborczych.

Tereny pod zaborami austriackimi, rosyjskimi stosowano dość długo prawo. Po 1918r. w zaborze pruskim powstały 3 sądy wojewódzkie w Katowicach, poznaniu, Toruniu.

Do 1980r. nie mieliśmy sądownictwa administracyjnego. W 1980r. wchodzi w życie ustawa o NSA i zmiany w KPA. Była zasada enumeracji- ustawodawca wskazał przypadki w jakich można wnosić skargi do sadownictwa.

03.2001r. powstało 11 zamiejscowych ośrodków NSA , w 1995r. wykreślono dział IV KPA.

Stosowanie konkretnych przepisów tak aby nie wypaczyły one sensu instytucji regulowanych przepisów. Zrezygnowano z posiłkowego korzystania z przepisów z KPC.

Aktualne źródła 3 podstawowej ustawy sądownictwa administracyjnego:

• 25.VII.2002r ”prawo o istnieniu sądów administracyjnych”- weszła 01.IV.2004r.

• 30.VIII.2002r. „Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi”

• 30VIII.2002r. „ Przepisy wprowadzające ustawę. Prawo o istnieniu sądów administracyjnych, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi”

PRP rozporządzenia tworzy i znosi WSA i określa siedzibę WSA (wniosek pochodzi od Prezesa NSA).

SĘDZIOWIE:

Musi być obywatelem Polski, pełnie praw cywilnych i obywatelskich (zdolność do czynności prawnych, praw wyborczych), nieskazitelny charakter, ukończone wyższe studia prawnicze (tytuł magistra)- w Polsce, ukończone studia za granicą, honorowane w Polsce oraz odpowiedni stan zdrowia i wiek (min. 35 lat), ustawa przewiduje, że sędzią może być Radca Prawny, Notariusz ale z min. 8 lat praktyki oraz osoby związane ze stanowiskiem administracyjnym związane z tworzeniem prawa (10 lat).

Sędziowie sądów administracyjnych w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom.

Sędziów sądów administracyjnych do pełnienia urzędu na stanowisku sędziowskim powołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.

Sędziowie sądów administracyjnych są powoływani na stanowisko sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego, z wyznaczeniem miejsca służbowego (siedziby) sędziego, albo na stanowisko sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Prezes Wojewódzkiego Sądu Prezes NSA

Administracyjnego 3 organy

Wice Wice Zgromadzenie Ogólne WSA

Wiceprezes (wszyscy sędziowie)

Kolegium

Prezes WSA stoi na czele, reprezentuje na zewnątrz. WSA

ZGROMADZENIE OGÓLNE:

Prezes, Wiceprezes oraz pozostali członkowie (etatowi i pozaetatowi).

Zadania:

• Rozpatrywanie, zatwierdzanie informacji wypatrywanych przez Prezesa

• Propozycje Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na Sędziów

• Opinie w sprawie powoływania odwoływania PWSA, lub Wiceprezesów

• Określa skład kolegium , dokonuje wyboru członków kolegium

• Dokonuje wyboru 2 przedstawicieli na Zgromadzenie Ogólne, sędziów NSA, na którym wybiera się członków Krajowej Rady Sądownictwa

• Rozpatrywanie wszelkich spraw wniesionych przez Prezesa

• Rozpatrywanie wszelkich spraw wniesionych przez członków

KOLEGIUM:

Tworzą sędziowie wybrani przez Zgromadzenie Ogólne.

Zadania:

• Podział czynności w sądzie

• Określenie zasad szczegółowych przydziału spraw poszczególnych sędziów

• Przygotowanie dla zgromadzenia opinii o kandydatach na sędziów

• Przygotowanie sprawozdania na Zgromadzeniu Ogólnym

PRAWNICY WSA:

To sędziowie, asesorzy sądowi, referendarze sądowi ( muszą ukończyć prawo)-przede wszystkim w wydziale ksiąg wieczystych., mogą przyjmować wnioski o przyznanie prawa pomocy, przekazywać wnioski do rozporządzeń sędziowi

WEWNĘTRZNA ORGANIZACJA:

• Wydziały orzecznicze- mogą w ich ramach powstać sekcje-rozpoznaje się sprawie w sensie merytorycznym, wg Kryteriów rzeczowo-problemowych

• Wydziały informacji sądowej

- informowanie zainteresowanych o właściwości sądu, o aktualnym stanie załatwianych spraw w rządzie, udostępniane do wglądu akta osobom uprawnionym, Jawność wewnętrzna-strony mają prawo wglądu do swych akt, Jawność zewnętrzna- wobec osób trzecich,

-często jest ograniczona,

-Przygotowanie orzeczeń do publikacji,

-Obsługa Rzecznika Procesowego Sądu,

-Zgromadzenie przepisów prawa europejskiego

• Oddziały funkcjonalne

-oddziały administracji gospodar.

- oddziały spraw ogólnych, osobowych

- oddziały finansowo-budżetowe

NSA

wice wice wice

-zgromadzenie ogólne

-kolegia NSA

Trzeba mieć 40 lat aby zostać sędzia NSA i min. 10 lat praktyki.

Art. 185 Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego powołuje Prezydent Rzeczypospolitej na sześcioletnią kadencję spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Wiceprezesa powołuje również PRP na wniosek PNSA za zgodą Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA.

Ma prawo wglądu w czynności NSA, może uczestniczyć w rozprawach , w których jest wyłączona jawność.

PNSA- uprawnienia:

• Nie mogą pozostawać w kolizji z niezawisłością sędziowską.

• Może wystąpić o podjęcie przez NSA uchwały wyjaśniającej przepisy prawne, jeśli stwierdzi rozbieżność orzecznictwa

• Przewodniczy Zgromadzeniu Ogólnemu sędziów,

• przewodniczy kolegium NSA,

• na mocy art. 191 konstytucji, może wystąpić z wnioskiem do TK w sprawie konstytucyjności ustaw, umów międzynarodowych, aktów normatywnych wydawanych przez centralne organy państwowe.

• Prezes za zgoda kolegium znosi i tworzy wydziały w poszczególnych izbach

• Izba Finansowa

• Gospodarcza

• Ogólno-administracyjna

• W Kancelarii PrNSA

• W biurze orzecznictwa

Prezes powołuje i odwołuje:

• Przewodniczących wydziałów w izbach

• Szefa kancelarii PrNSA

• Dyrektora biura orzecznictwa

• Może powoływać i odwoływać ich zastępców

• Wydaje zbiór urzędowych orzeczeń sądów administracyjnych

• Sprawuje zwierzchni nadzór nad działalnością administracji S.A.

Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA: Obejmuje wszystkich sędziów , przewodniczy PNSA

Kompetencje:

• Rozpatrywanie informacji Prezesa o działalności

• Wybór kandydatów na PNSA

• Wyraża zgodę na powołanie lub odwołanie wiceprezesów

• Ustala skład kolegium NSA i dokonuje wyboru członków kolegium

• Rozpatruje i opiniuje sprawy przedłożone przez Prezesa i sprawy, które samo Zgromadzenie wnosi pod obrady

• Dokonuje wyboru 2 członków do Krajowej Rady Sądownictwa

Kolegium NSA: Wybiera się na 3 lata

Kompetencje:

• Ustalanie podziału czynności NSA

• Przedstawianie Zgromadzeniu Ogólnemu opinii o sądach

• Wyraża zgodę na tworzenie i znoszenie wydziałów i odwołuje i powołuje przewodniczących

• Rozpatrywanie spraw na Zgromadzeniu i innych spraw:

• 
  Izba Finansowa

• Gospodarcza jest 3 wiceprezesów

• Ogólno-administracyjna

Izby o charakterze merytorycznym, sprawują nadzór nad orzecznictwem Wojewódzkich Sądów Administracyjnych. Ten nadzór to II instancja.

Izba Finansowa- ceł; zobowiązań podatkowych i innych świadczeń pieniężnych, do których mają zastosowanie przepisy podatkowe; cen, opłat, stawek taryfowych, budżetu, prawa dewizowego, papierów wartościowych, bankowości i instytucji ubezpieczeniowych oraz egzekucji świadczeń pieniężnych.

Izba Gospodarcza- w działalności gospodarczej, ochrona własności przemysłowej (patenty )

Izba Ogólno-administracyjna- budownictwa i nadzoru budowlanego, planowania przestrzennego, gospodarki wodnej i ochrony środowiska, działalności gospodarczej, rolnictwa i leśnictwa, zatrudnienia, ustroju samorządu terytorialnego, gospodarki gruntami, prywatyzacji mienia, powszechnego obowiązku obrony kraju, spraw wewnętrznych.

Kancelaria PNSA: zajmuje się obsługą PNSA, tworzy odpowiednie warunki właściwego sprawowania sądów.

Biuro to wykonuje zadania związane z pełnieniem przez PNSA czynności w zakresie sprawności postępowania sądowego oraz orzecznictwa S.A.

Zwierzchni nadzór sprawuje PNSA i Prezesi WSA maja prawo wglądu w czynności właściwych S.A. Mają prawo obecności na rozprawie z wyłączeniem jawności. Prawo żądania wyjaśnień i uchybień. Prezes NSA i WSA mogą uchylać zarządzenia administracyjne niezgodne z prawem. PNSA może zarządzić wizytację (raz na 4 lata) lub lustrację.

Wizytacja- badanie obecności sędziów, sprawności postępowania sądowego, wykonywania działalności, badanie poziomu w zakresie jednolitości orzecznictwa na tle innych sądów, powstaje sprawozdanie wraz z projektem zarządzeń po wizytacji, kompleksowe badanie funkcjonowania sądu

Lustracja- zbadanie określonej problematyki w zakresie funkcjonowania określonego sądu lub jego organów, badanie działalności nadzorczej prezesa i wiceprezesów oraz przewodniczącego wydziału, składa się sprawozdanie PNSA, sprawdza się terminowość

Zakres kontroli prowadzonej przez Sądy Administracyjne:

Przedmiotem skargi jest decyzja administracyjna.

Decyzją jest także- pismo niemające formy decyzji administracyjnej, jeżeli pochodzi od organu administracji publicznej, jeżeli jest skierowane na zewnątrz i w sposób władczy rozstrzyga o prawach lub obowiązkach osoby fizycznej lub prywatnej w sprawach indywidualnych. Warunek wniesienia skargi do S.A. to wyczerpanie dostępnych środków zaskarżenia decyzji (odwołanie, zażalenie, wniosek ponowne rozpatrzenie). Nie dotyczy to RPO, Prokuratora- oni nie musza wyczerpać dostępnych środków.

Wyczerpanie środków odwoławczych- wniesiono odwołanie a organ odwołanie uchylił do ponownego rozpatrzenia tej spray.

Kontroli sądu podlegają decyzje administracyjne bez względu na charakter sprawy.

ZASKARŻENIE POSTANOWIEŃ:

Mamy 3 grupy postanowień:

1. Na które służy zażalenie ( nie koniecznie na postępowanie KPA)-postanowienie takie można zaliczyć do sądu dopiero po rozpatrzenia zażalenia

2. Kończą postępowanie0 od niego służy zażalenie- można zaskarżyć od razu. Nawet jak nie ma środka odwoławczego.

3. Rozstrzygające sprawę co do istoty

Kontroli podlegają postanowienia wydawane w toku egzekucyjnym i w postępowaniu zabezpieczającym.

Akty nie będące decyzja i postanowieniem, akty rejestracji, czynności techniczne, wykreślenie z rejestru, odmowa uznania lub stwierdzenia uprawnień wynikających bezpośrednio z przepisów prawa , jeśli nie jest przewidziana dla nich forma decyzji administracyjnej.

Jeśli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia warunkiem wniesienia skargi do sądu jest uprzednie wezwanie organu na piśmie w ciągu 14 dni, aby skazany mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub dokonanej czynności. Musi wezwać organ do usunięcia naruszenia prawa.

Bezczynność organów:

Jeśli organ nie podejmie działań to możemy taką bezczynność zaskarżyć do sądu. Jeśli nie przysługuje środek zaskarżania to musimy najpierw wezwać ten organ bezczynny aby podjął działanie( w ciągu 1 miesiąca). Termin 600dniowy od dnia wezwania zaskarżenia działań to w ciągu 30 dni mogę wnieść skargę do WSA

WYŁĄCZENIE KONTROLI SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH:

Sądy administracyjne nie są kompetentne-w sprawach wynikających :

• Podległości organizacyjnej między organami administracji publicznej

• W sprawach wynikających z podległości służbowej między przełożonymi i podwładnymi

• W sprawach odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji ( chyba że mianowanie wynika z przepisów prawa)

Objęte zostały kontrolą Sądu Wojewódzkiego:

• Sprawy dyscyplinarne radców prawnych i adwokatów

• Sprawy ze stosunków służb gdy wynika to z przepisów szczególnych

• Sprawy zezwoleń na przekraczanie przez cudzoziemców granic państwa

• Zgoda na wydalenie cudzoziemców

• Zwolnienie ze służby funkcjonariuszy

• Zezwolenie na .................cudzoziemców- na czas określony

ZASADY POSTĘPOWANIA:

Każde postępowanie toczy się wg Określonych reguł. Mogą być zasady naczelne oraz o podstawowym znaczeniu.

Zasady określają:

• Kierunki działań prawodawczych

• Ukierunkowują proces wykładni

• Kierunki stosowania prawa, sposoby wypełniania luk prawnych odrębnych, szczegółowych regulacji

• Wyznaczają sposoby, granice korzystania z praw przeznaczonych różnym podmiotom

• Wyznaczają pozycję procesową strony, dyrektywy, które z tych zasad wynikają, są korzystne dla stron a nie dla organów

ZASADY:

Mogą wynikać z samego sformułowania przepisu. Przepis sam w sobie określa ustawy.

Zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości i prawa do sądu-zasada konstytucyjna (art. 45 ust 1, 184),ważne aby organy powołane do realizowania prawa, korzystały z przymiotów wyróżniających sądy od innych organów państwa, aby były dostępne dla obywateli.

• Obowiązek stworzenia odpowiedniej struktury organizacyjnej sądownictwa

• Obowiązek stworzenia sformalizowanych procedur

• Zapewnienie efektywnego dostępu do sądu przez ograniczenie barier materialnych

• Dążenie do precyzyjnego ograniczenia Kompetencji (sądy powszechne: okręgowe itp.)

ZASADA RZETELNEGO POSTĘPOWANIA:

Wynika z zasady:

• prawo dostępne dla wszystkich

• prawo do odpowiedniego ukształtowania postępowania przed sądem

• prawo do wyroku ( do merytorycznego rozpatrzenia sprawy)

ZASADA NIEZALEŻNOŚCI SĄDU I NIEZAWISŁOŚCI SĘDZIOWSKIEJ:

Sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom. Co innego swoboda i co innego dowolność. Jego orzeczenie musi być ściśle powiązane z materiałem dowodowym. Jego niezawisłość jest poddana kontroli.

Gwarancja niezawisłości:

1. tajność narad

2. swobodna ocena dowodu

3. wyłączenie sędziego bądź to z mocy ustawy lub na wniosek strony

4. sam sędzia może się wyłączyć jeżeli stwierdzi że jego występowanie może być dwustronne

ZASADA INSTANCYJNOŚCI:

Każde postępowanie jest przynajmniej dwuinstancyjne, tzn. każdemu przysługuje prawo do odwołania się do sądu wyższej instancji ( do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w I instancji)

Modele sądowe:

1. Model apelacyjny- rozpoznawanie w II-giej instancji środków odwoławczych od orzeczeń sądów okręgowych, wydawanych w I instancji, sprawowanie nadzoru nad działalnością administracyjną sądów, nadzór nad działalnością notariuszy, nadzór nad komornikami sądowymi

2. Model kasacyjny- 1 raz sprawa rozpatrywana merytorycznie, za 2 razem kontrolnie ( w konsekwencji jest uchylenie orzeczenia)

3. Model mieszany

ZASADA JAWNOŚCI:

Prawo do jawnego rozpatrywania sprawy.

Możliwość wyłączenia jawności rozprawy ( sąd rozpatruje sprawę przy drzwiach zamkniętych) ze względu na moralność, na bezpieczeństwo państwa, na porządek publiczny, na ochronę życia prywatnego, na inny własny interes prywatny.

Art. 45 konstytucji, Art. 96 ustawy- Orzekanie w sprawach, ogłaszanie orzeczenia-zawsze odbywa się jawnie, ogłoszenie sentencji, uzasadnienie-sąd wydaje ustnie przy drzwiach zamkniętych.

Art. 6 ust. 1- Europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wonnościach:

Kontrola społeczna:

• Jawność:

• Wobec uczestników postępowania (wewnętrzna)

• Wobec ogółu (zewnętrzna)

• Posiedzenia niejawne:

• Rozpoznaje się kwestie np. zwolnienie od kosztów rozprawy

ZASADY POSTEPOWANIA SĄDOWO-ADMINISTRACYJNEGO:

ZASADA PRAWDY MATERIALNEJ ( przeciwieństwo zasady formalnej): strona jest gospodarzem, a sąd obserwuje

Gwarancje:

1. Prewencyjne: udział prokuratora w postępowaniu, uprawnienie sadu do dochodzenia z urzędu, dopuszczenie dowodów z urzędu

2. Represyjne: przepisy o zwyczajnych środkach zaskarżonych orzeczeń, przepisy o nadzwyczajnych środkach zaskarżonych orzeczeń

Miejsce WSA:

• Weryfikują działalność organów administracji publicznej

• Nie dokonują subsumcji (tzn. pod określona normę prawna musi być dopasowany stan faktyczny)

• Kontroluje przebieg postępowania dowodowego

• Ocenia sposób zebrania przez organ administracji publicznej danych o faktach istotnych w sprawie

• Rozstrzyga sprawę w granicach danej sprawy

• Może uzupełniająco przeprowadzić dowody z dokumentów

S.A- co do zasady nie rozstrzyga w granicach danej sprawy

NSA- nie czyni ustaleń co do istoty okoliczności rozstrzygnięcia, ale jedynie kontroluje czy WSA poprawnie rozpozna sprawę

ZASADA SKARGOWOŚCI (przeciwieństwo oficjalności):

Przed sądami powszechnymi, gromadzenie materiału dowodowego przez strony (strony pozostają w sporze ze sobą).

Kwestia legalności-czy zostały wydane zgodnie z obowiązującym prawem.

Skarga za bezczynność.

Osłabienie zasady: udział prokuratora w rozprawie, RPO, NSA Art. 172 ustawy

Przejawy zasady:

1. Sąd ma uprawnienia do zarządzenia stawienia się strony lub pełnomocników

2. Ma obowiązek uwzględniania z urzędu faktów zwanych powszechnie

3. Ma obowiązek przeprowadzenia z urzędu faktów zwanych urzędowo

ZASADA RÓWNOŚCI STRON:

1. To samo prawo przysługuje jednej i drugiej stronie

2. Skargę wnosi się do WSA za pośrednictwem organu, który wydał decyzję

3. Sąd ma obowiązek udzielania stronom informacji, wskazówek, pouczeń

4. Powinien pouczać o terminach obowiązujących i o środkach zaskarżania

ZASADA BEZPOŚREDNIOŚCI:

Dotyczy sądu, ten który ostatni sprawę rozpoznał musi wydać decyzję. Skład może się zmienić. Sprawę, którą Sąd otrzyma, rozpatruje do końca. Wiąże się z zasadą ufności- wszystko co dzieje się na rozprawie, dzieje się ustnie.

Art. 182- skargę może rozpatrzyć na posiedzeniu jawnym (NSA)

ZASADA PISEMNOŚCI:

W drodze pisemnej, co poza rozprawą w drodze ustnej ( dotyczy czynności stron i uczestników postępowania). Z rozprawy sporządza się protokół.

ZASADA KONCENTRACJI MATERIAŁU PROCESOWEGO:

Art. 7 ustawy- S.A. powinien podejmować czynności zmierzające do szybkiego załatwiania sprawy i dążyć do jej rozstrzygnięcia- na jej I posiedzeniu. Sąd musi dobrze przygotować się do rozprawy.

Właściwe przygotowanie sprawy:

• System ................- pewne działanie i czynności muszą być dokonywane we właściwym czasie i formie postępowania

• Dyskrecjonalna władza sędziego- przewodniczy, przygotowuje i analizuje materiał, powinien wydać stosowne zarządzenie (art. 99 S.A.- może odroczyć posiedzenie tylko z ważnej przyczyny).

Odroczenie rozprawy:

• Nieprawidłowość zawiadomienia stron

• Nieobecność stron lub pełnomocnika jej wywołana nadzwyczajnym zadaniem, którego nie można przezwyciężyć (art. 108).

ZASADA KIEROWNICTWA SĘDZIOWSKIEGO:

Sąd ma prawo wniesienia skargi i cała sprawa przechodzi w ręce sądu.

• Sąd zarządza doręczenie pism

• Czuwa nad porządkiem posiedzeń

• Udziela głosu stronom i uczestnikom

• Zadaje pytania

• Ma prawo odbierania głosu

• Określa terminy dla określonych czynności

• Uchylanie pytań

• Ogłaszanie orzeczeń

Jeżeli się ogłasza sentencję to należy stać, ale jeżeli odczytuje postanowienie to stać nie trzeba. Wynik wydaje się w imieniu RP.

ZASADA FORMALIZMU PROCESOWEGO:

Postępowanie jest jedną z form postępowania. Wszystkie czynności muszą mieć charakter zorganizowany pod względem formalnym tj. określona forma, określone miejsce, czynności nie mogą być dowolnie odwołane.

Zasada pozwala do: praworządności, legalności, formalizm powinien zamykać się w granicach koniecznych.

W postępowaniu administracyjnym- wychodzi się naprzeciw, informuje itp.

Właściwość sądów administracyjnych:

Przepisy pozwalają nam na orzeczenie sądu właściwego, władnego, rozpoznać konkretna sprawę, w której istnieje droga postępowania sądów administracyjnych.

Właściwość:

1. Rzeczowa-wskazuje zakres spraw, którymi zajmuje się dany organ

2. Miejscowa~ na terenie działania określonej jednostki lub części  
   podziału terytorialnego kraju organ może wykonywać swoje kompetencje

3. Funkcjonalna ~ mówi, kto w sposób rzeczywisty i faktyczny w strukturze  
   organizacyjnej realizuje kompetencje organu administracyjnego, a zwłaszcza wydawanie  
   decyzji/ rozstrzygnięć, łączy się ona z dekoncentracją adm. publicznej

1. Zdolność sądu do rozstrzygania spraw określonego rodzaju kategorii spraw. Zasada- wszystkie sprawy co do zasady należą do właściwości do WSA za wyjątkiem spraw, dla których właściwy jest NSA.

Właściwość NSA:

• Rozpoznaje środki kasacyjne od orzeczeń WSA

• Podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych

• Podejmuje uchwały zwiększające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych sprowadzonych do konkretnej sprawy

• Uchwały mogą być podejmowane na wniosek Prezesa NSA, prokuratora, RPO, na postanowienie składu orzekającego w konkretnej sprawie

NSA rozstrzyga sprawy o:

• Właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego

• SKO (jeżeli ustawa nie stanowi inaczej)

• Spory kompetencyjne między tymi organami a sądami administracji rządowej

• NSA rozpoznaje inne sprawy, które na mocy przepisów szczególnych zostały mu przeznaczone

2. Ograniczenie kompetencji pomiędzy sądami tego samego rządu, ze względu na przypisany im zasięg terytorialny jurysdykcji. Właściwy jest WSA, na którym obszarze na jednostkę organu administracji publicznej, której działalność została zaskarżona.

Art. 13 ust. 3 ustawy- prezydent może w drodze rozporządzenia przekazać rozpoznanie sprawy do innego sądu.

Jeżeli w trybie( rozpoznawania) rozpatrywania skargi kasacyjnej NSA uchyli orzeczenie WSA i powinien przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia.

Jeżeli sprawa zostanie wniesiona do Sądu niewłaściwego to musi on przekazać do Sądu właściwego.

3. Wynika z podziału funkcji i czynności procesowych w postępowaniu sądowo-administracyjnym.

Funkcje WSA:

• Rozpoznanie spraw w I instancji w granicach właściwości miejscowej

• Przejmowanie środków odwoławczych od wydanych przez nie orzeczeń

WSA: Rozpoznaje wnioski o udzielenie pomocy, Przeprowadzenie postępowania mediacyjnego

Funkcje NSA:

• Rozpoznawanie środków odwoławczych od WSA

• Orzeczenie w sprawach o wyznaczenie sądu, który wspiera wniosek o wyłączenie sędziego jeżeli sąd ten nie jest w stanie sam tego wykonać

• Rozstrzyganie w powiększonym składzie zagadnień prawnych, budzących poważne wątpliwości

Skutki niewłaściwości sądu:

• Jeżeli sprawa wpłynęła i sąd jest niewłaściwy, ma obowiązek przekazania sprawy do właściwego sądu

• Ma obowiązek badania właściwości

NSA nie jest związany postanowieniem przekazaniu.

Rozpoznanie sprawy nie zachowuje właściwości:

• Gdy rozpatruje WSA zamiast NSA

• We wszystkich innych przypadkach jest to uchybienie procesowe

STRONY:

Strona może być każdy kto ma interes prawny.

Strona rzeczywista- dotyczy stosunku materialno-prawnego. Strona może być osoba, która nie uczestniczyła w postępowaniu administracyjnym, ale ma interes prawny.

Strona przeciwną zawsze będzie organ, na działanie lub bezczynność .

UCZESTNIK POSTĘPOWANIA:

• Osoba, która brała udział w postępowaniu, ale nie zaskarżyła decyzji, z mocy prawa występuje na mocy strony

• Nie brała udziału w postępowaniu może wystąpić jeżeli wynik dotyczy jej interesu prawnego

• W sposób fakultatywny może brać udział

• Organizacja społeczna- na prawach strony i działa zgodnie ze swoim statusem

ZDOLNOŚĆ SĄDOWA:

• Każda osoba fizyczna i prawna ma zdolność występowania w procesie jako strona.

• Zdolność sądową mają także organizacje społeczne dopuszczone do działania na podstawie obowiązujących przepisów, choćby nie posiadały osobowości prawnej.

• Osoby prawne- bliżej określona liczba jednostek organizacyjnych, które nie posiadają osobowości prawnej, działają one na mocy osobowości prawnej Skarbu Państwa

• Inne podmioty posiadające osobowość prawną

• Państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej

• Inne jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, jeżeli przepisy dopuszczają możliwość precyzowania im uprawnień -Art. 25

ZDOLNOŚĆ PROCESOWA:

• Osoby fizyczne

• Cała reszta

SKUTKI BRAKU POSIADANIA ZDOLNOŚCI SĄDOWEJ I PROCESOWEJ:

1. Sąd może dopuścić tymczasowo do czynności stronę nie mającą zdolności sądowej lub albo osobę nie mającą należytego ustawowego umocowania, z zastrzeżeniem, że przed upływem wyznaczonego terminu braki będą uzupełnione, a czynności zatwierdzone przez powołaną do tego osobę.

2. Osoba fizyczna nie mająca zdolności może podejmować czynności procesowe tylko przez swego przedstawiciela ustawowego

3. Jeżeli braki w zakresie zdolności sądowej lub w składzie właściwych organów dają się uzupełnić, sąd wyznaczy w tym celu odpowiedni termin. W wypadkach, w których ustanowienie przedstawiciela ustawowego powinno nastąpić z urzędu, sąd zwraca się o to do właściwego sądu opiekuńczego.

WSPÓŁUCZESTNICTWO:

Nie ma współuczestnictwa po stronie organu gdy nie ma strony. Każdy z nich ma osobiście wnieść skargę, ale sąd ma obowiązek je połączyć i na jednym posiedzeniu rozpatrzyć. Współuczestnikami mogą być osoby o silnym charakterze prawnym.

NASTĘPSTWO PROCESOWE:

Sukcesja ogólna- zbycie nieruchomości

Sukcesja szczególna- w przypadku śmierci strony, bądź z powodu utraty bytu

PEŁNOMOCNICTWO PROCESOWE:

Ustawa określa kto może być pełnomocnikiem- art. 25. Pełnomocnikiem osoby prawnej może być pracownik tej jednostki.

PEŁNOMOCNICTWO:

W formie pisemnej, 15 zł w znaczkach skarbowych. Można udzielić pełnomocnictwa w formie ustnej do protokołu na rozprawie.

Wyróżniamy pełnomocnictwa:

• Ogólne: upoważnia pełnomocnika do dokonywania czynności zwykłego zarządu, do prowadzenia spraw przed S.A.

• Szczególne:   
  - rodzajowe - upoważnienie do dokonywania czynności prawnych określonego rodzaju;
  - szczegółowe - upoważnienie do dokonania jednorazowo konkretnej czynności.

ŻRÓDŁA PRAWA W POSTEPOWANIU EGZEKUCYJNYM:

17-04-1966r.- o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zawiera 50 odniesień do innych ustaw odrębnych, obowiązujących lub konkretnych.

Ma powiązanie z prawem bankowym, ustawę o spółdzielczych bankach kredytowych, prawo wekslowe, podatkowe, budowlane, przepisy z zakresu BHP, przepisów o umorzonych, utraconych dokumentach, o hipotekach, o gospodarowaniu nieruchomościami, kodeksie pracy, KPC.

Ustawa zawiera 21 upoważnień do wydania przepisów wykonawczych.

Na podstawie art. 6-następuja zmiany:

23-04-2002r. Rozporządzenie Rady Prezesa- w razie udzielenia pomocy

16-07-2001r.- przy asystowaniu przez Urząd Ochrony Pracy przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych w administracji.

2001r.-w sprawach kosztów upomnienia przed wszczęciem egzekucji

2002r.- dotyczy żandarmerii (Ministra Obrony Narodowej)

2003r.- Minister Sprawiedliwości wewnętrznej- udzielenie przez policję lub straż graniczną pomocy

ZASADY POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO:

Zasada celowości :

jest to zasada nadrzędna, nie możemy jej bezpośrednio wyczytać, wynika z ogólnych zasad. Postępowanie musi być skierowane na określony cel, wskazuje cel egzekucji, a jedynym celem egzekucji jest wymuszenie wykonania obowiązku poprzez stosowanie środków egzekucyjnych. Egzekucja nie ma na celu  ukarania dłużnika.

Zasada zastosowania najłagodniejszych środków egzekucyjnych:

Są to środki które zmuszają do spłaty jakiegoś długu po najmniej uciążliwej linii dla dłużnika. Każda sprawa jest rozpatrywana indywidualnie. Organ egzekucyjny powinien badać co dla zobowiązanego będzie najbardziej korzystne.

Zasada zagrożenia (upomnienia):

Zgodnie z tą zasadą wszczęcie egzekucji musi być poprzedzone wysłaniem upomnienia. Po upływie 7 dni od daty doręczenia wierzyciel może wystawić tytuł wykonawczy i skierować wniosek do organu. Egzekucja nie może być wszczęta w momencie gdy upomnienie nie zostało doręczone. 

Zasada obowiązku prowadzenia egzekucji: organ egzekucyjny ma obowiązek prowadzenia egzekucji ( z pieniędzy, z wynagrodzenia za pracę...)

Zasada prowadzenia egzekucji w porze dziennej:

od 7 rano do godziny 21, nie w dni wolne od pracy, tylko od poniedziałku do piątku. Od tej zasady są wyjątki, ale w takich sytuacjach należy powołać świadka.

Zasada poszanowania minimum egzystencji (szerokiego wyłączenia spod egzekucji):

Egzekucji mogą podlegać np.: futra, biżuteria, obrączki (jeżeli jest ich więcej niż 2 sztuki), sprzęt stereofoniczny, lodówki, dywany, TV ,który ma mniej niż 5 lat, określona ilość zwierząt, jedzenie, samochód (także zarobkowy), itp. Egzekucji nie mogą podlegać: rzeczy codziennego użytku, obrączki (jeżeli jest ich mniej niż 2 sztuki), przedmioty religijne, itp.

Zasada stosowania środków prowadzących bezpośrednio do wykonania obowiązku:

Wykonanie zastępcze, bezpośrednio doprowadzić do efektu końcowego

8

---