ZASADY AKCJI RATUNKOWEJ

• „ZŁOTA GODZINA”

Ocenę przebiegu śmierci w wyniku urazu wielonarządowego, można dokonać w trzech przedziałach czasowych:

• śmierć natychmiastowa - w ciągu kilku minut od zaistnienia urazu (50% zgonów), najczęściej poza interwencją medyczną,

• śmierć wczesna - w ciągu 2-3 godz. po urazie (30% zgonów), to czas tzw. „złotej godziny”, obszar na który celowo i świadomie wkracza medycyna ratunkowa,

• śmierć późna - w kilka dni lub tygodni po urazie - jako wynik rozwijających się stanów septycznych i niewydolności wielonarządowych. Obejmuje ok. 20% wszystkich zgonów okołourazowych. Obszar ingerencji

IOM.

Czynniki patogenne śmierci wczesnej to najczęściej:

• bezpośredni uraz mózgu lub rdzenia kręgowego (50%)

• nagłe i głębokie wykrwawienie (30-40%)

• ostre niedotlenienie (10-15%)

Na ich pełne rozwinięcie się, z nieodwracalnymi skutkami, potrzeba od kilku do ok. 60 minut. Jest to czas na podjęcie medycznych działań ratunkowych.

„Złota godzina” to czas, mierzony od zaistnienia zdarzenia skutkującego zagrożeniem życia pacjenta, do chwili przekazania go do oddziału ratunkowego, w którym otrzymuje niezbędną, specjalistyczną pomoc.

W „złotej godzinie” działa system ratownictwa medycznego, oparty na koncepcji tzw. łańcucha przeżycia.

Ogniwa tego łańcucha, odpowiednio mocno powiązane, mają zapewnić pacjentowi w stanie nszż lub zdrowia:

• szybkie dotarcie kwalifikowanych służb ratownictwa medycznego w czasie ustalonym na ok. 8-10 min.

• podjęcie niezbędnych działań ratunkowych na miejscu zdarzenia

• rozpoczęcie lekarskich procedur terapeutycznych w warunkach szpitalnego oddziału ratunkowego w czasie nie dłuższym niż 30 min. od nadania z miejsca zdarzenia sygnału „na ratunek”.

„Platynowe minuty” - czas 10 minut na zidentyfikowanie żywych, podjęcie decyzji terapeutycznych i rozpoczęcie transportu poszkodowanych.

Zasady obowiązujące przy transporcie pacjenta do szpitala w zależności od jego stanu ciężkości:

1. Im ciężej poszkodowany pacjent, tym bardziej należy skrócić czas dostarczenia go do szpitala - sytuacja „ładuj i jedź” ( load and go).

Przy wykonywaniu tej procedury na miejscu zdarzenia należy zająć się jedynie unieruchomieniem kręgosłupa, zabezpieczeniem drożności dróg oddechowych, wentylacją wiotkiej klatki piersiowej, zabezpieczeniem odmy otwartej, zatamowaniem krwotoków, przywróceniem krążenia.

Pożądane jest też zapewnienie dostępu dożylnego i - jeśli nie jest to zbyt czasochłonne - resztę zabiegów można przeprowadzić w drodze do szpitala.

2. W przypadku pacjentów z mniejszymi obrażeniami, więcej czasu na miejscu zdarzenia poświęca się na ich dokładne zaopatrzenie - sytuacja „zostań i działaj” (stand and play).

Jednak dalej obowiązuje zasada „złotej godziny” !

ETAPY AKCJI RATUNKOWEJ

1. Utrzymanie stanu gotowości.

2. Uruchomienie systemu ratownictwa medycznego.

3. Dojazd na miejsce zdarzenia.

4. Działania ratunkowe na miejscu zdarzenia.

5. Transport poszkodowanego do SOR.

6. Powrót do bazy i przywrócenie stanu gotowości.

1. UTRZYMANIE STANU GOTOWOŚCI

1. stała kontrola techniczna i utrzymanie sprawności ambulansu (przed, po dyżurze, po akcji, mapy),

2. kontrola działania oraz dezynfekcja i stałe uzupełnianie sprzętu medycznego (istotna jest znajomość instrukcji obsługi i zasad bezpieczeństwa),

3. psychiczne i fizyczne przygotowanie ratowników (odzież ochronna, dobra forma fizyczna i psychiczna, szczepienia ochronne, regularne badania lekarskie).

2. URUCHOMIENIE SYSTEMU RATOWNICTWA MEDYCZNEGO

1. zasadnicze działania CPR

Sposób zgłoszenia

Wyraźnie, spokojnie podać:

• powód wezwania (rodzaj zdarzenia)

• adres, dokładną lokalizację, charakterystyczne punkty topograficzne,

• stan poszkodowanych, ilość

• nazwisko zgłaszającego, n-r telefonu

O zakończeniu przyjmowania wezwania decyduje dyspozytor.

Przed wezwaniem pomocy dokonać oceny zdarzenia i miejsca.

Zasady przyjmowania wezwań

Obowiązki dyspozytora:

• szybka orientacja co do przyczyny zgłoszenia

• ocena stopnia pilności wyjazdu

• zebranie adresu i charakterystyki miejsca

• wezwanie zespołu - nie przerywając rozmowy

• poinformować rozmówcę o wyjeździe zespołu

• dokładny wywiad (okoliczności zdarzenia, wywiad chorobowy)

• zebranie danych formalnych niezbędnych do dokumentacji i ewentualnego skontaktowania się z osobą wzywającą,

• udzielenie osobie zgłaszającej instrukcji dotyczącej postępowania z pacjentem

• poinformowanie rozmówcy, w jakim czasie może się spodziewać pomocy, jaki zespół przyjedzie („R”, ratownictwo powietrzne, policja, straż pożarna)

• w wypadku długiego czasu oczekiwania lub mniej pilnych wezwań wyjaśnić, jakie objawy wskazują na pogorszenie stanu pacjenta i zobowiązać do ponownego kontaktu w przypadku ich wystąpienia.

3. DOJAZD NA MIEJSCE ZDARZENIA

1. dostosować prędkość do warunków drogowych

2. zapiąć pasy bezpieczeństwa w czasie jazdy do pacjenta (wymóg kodeksu karnego)

3. właściwe usytuowanie sprzętu - umocowanie

4. DZIAŁANIA RATUNKOWE NA MIEJSCU ZDARZENIA

I. Ocena miejsca zdarzenia.

Miejsce zdarzenia - miejsce, w którym doszło do powstania nzż i zdrowia oraz strefę, na którą rozciągają się skutki tego zagrożenia.

Etapy oceny (wstępnych działań) miejsca zdarzenia:

1. zabezpieczenie się przed zakażeniem

2. zabezpieczenie miejsca akcji

3. wstępna ocena liczby poszkodowanych i ich stanu

4. ocena niezbędnego sprzętu / wezwanie dodatkowej pomocy,

5. rozpoznanie możliwych mechanizmów urazów.

1. zabezpieczenie się przed zakażeniem

• rękawice ochronne a w uzasadnionych przypadkach okulary i maski, odzież ochronna

PAMIĘTAJ ! zmieniamy rękawice do każdego chorego.

2. zabezpieczenie miejsca zdarzenia

W pierwszej kolejności zadbać o bezpieczeństwo własne i wszystkich członków zespołu !!!

1. WYBÓR MIEJSCA ZAPARKOWANIA AMBULANSU.

• jak najbliżej miejsca wypadku, poszkodowanych

• jak najdalej od strefy zagrożenia

• oznakowany ambulans należy postawić w sposób widoczny (światła awaryjne, sygnały świetlne)

• pojazdy ratunkowe ustawić tak, aby nie blokować drogi ewakuacyjnej oraz umożliwić manewrowanie i wkładanie noszy do pojazdów

• pojazdy ratunkowe powinny stanowić strefę ochronną dla pracującego personelu

1. OCENA BEZPIECZEŃSTWA PODEJŚCIA DO POSZKODOWANYCH

• Policja i Straż Pożarna są odpowiedzialne za zablokowanie ruchu drogowego

• Straż Pożarna jest odpowiedzialna za zapewnienie bezpieczeństwa uczestnikom akcji ratunkowej.

• dowódca jednostki SP ma obowiązek poinformować kierownika zespołu pogotowia o zagrożeniach i udzielić zgody na podejście do poszkodowanych

• w bezpośredniej strefie zagrożenia mogą działać tylko strażacy, do nich należy ewakuacja poszkodowanych z tej strefy

• straż może wpuścić osoby ze służby medycznej do strefy zagrożenia, ale odpowiednio zabezpieczone i ponosi za nie pełną odpowiedzialność

Sami również dokonujemy oceny bezpieczeństwa podejścia do poszkodowanego.

Oceniamy ryzyko związane z :

• ogniem (oparzenia, ograniczone stężenie tlenu, podwyższone stężenie CO2 i CO - stawać po zawietrznej)

• substancjami toksycznymi

• porażeniem prądem, działaniem dużych dawek promieniowania elektromagnetycznego (stacje transformatorowe) - zakaz wejścia przed wyłączeniem prądu

• podejściem po lodzie, wodzie, zboczu

• zawaleniem budynku

• zmniejszonym stężeniem tlenu, czy toksycznym stężeniem substancjami chemicznymi zwłaszcza w małych pomieszczeniach (kanalizacja, silosy, ładownie statków, silniki spalinowe) - sprawdzić, czy istnieje możliwość wejścia bez masek tlenowych

• obecnością ładunków wybuchowych - strefę zagrożenia określa kierujący akcją z ramienia straży pożarnej w porozumieniu z innymi służbami i od niego należy żądać dokładnych wskazówek postępowania (odległości, miejsca ustawienia samochodu itp.). Do wskazówek ściśle się stosować !

• w miejscach podmokłych rozważyć użycie defibrylatora ! Niebezpieczeństwo porażenia prądem.

Nigdy nie powinno się wchodzić do zagrożonego obszaru bez partnera i liny zabezpieczającej.

Miejsce popełnienia przestępstwa - zagrożenie nadal może istnieć. Wezwać policję. Zabezpieczyć dowody, nie zniszczyć dowodów na miejscu zbrodni - chociaż jest to obowiązek policji.

Przypadkowi świadkowie - ocena zachowania:

• głośni, niespokojni,

• walczą między sobą

• posiadają broń

• pod wpływem alkoholu

• narkomanów - zachować szczególną ostrożność przed zakażeniem krwią (uwaga przy zdejmowaniu ubrań - igły)

• chorzy psychicznie

• czy to bójka rodzinna

• niebezpieczne zwierzęta - nie głaskać, nie podchodzić

• ratownik może być rozpoznany jako osoba władzy, a nie niesienia pomocy i zaatakowany

• „gapie”- można spróbować opanować pojedyncze nieprzyjazne reakcje, zaangażować do pomocy najbardziej przeszkadzających

Personelowi medycznemu nie wolno używać siły, należy wezwać policję, której zadaniem jest opanowanie agresji lub przytrzymanie w celu zastosowania przez służby medyczne przymusu bezpośredniego np. podania leków, założenia pasów bezpieczeństwa (chorzy psychicznie, pobudzeni itp.)

Gdy poszkodowany jest nadal w niebezpieczeństwie i należy go wynieść lub usunąć przyczynę, ratownik powinien kierować się zdrowym rozsądkiem i nie narażać się.

Należy wezwać specjalistyczne służby - policję, straż pożarną, pogotowie energetyczne itp.

W razie braku na miejscu zdarzenia jednostek Straży Pożarnej należy zwrócić uwagę na:

• jeżeli pojazd grozi zapaleniem natychmiast ewakuuj z niego ofiary

• jeżeli pojazd nie grozi zapaleniem-wyłącz stacyjkę

• uważaj na stacyjkę uszkodzonego samochodu- włączona może powodować iskrzenie i wybuch

• przed wyjęciem kluczyka otwórz wszystkie drzwi, inaczej centralny zamek zablokuje je ( dopuszcza się wyłączenie stacyjki przez personel medyczny, jednak zdejmowanie klem z akumulatora należy do straży pożarnej)

- zaciągnij ręczny hamulec w rozbitym pojeździe

• uważaj na poduszki powietrzne uszkodzonych pojazdów, które nie otworzyły się podczas kolizji- ich uderzenie może zagrażać twojemu życiu

• uważaj na rozlaną benzynę, która może się zapalić w następstwie iskrzenia uszkodzonych przewodów

• uważaj na zbiorniki gazu (propan, butan), które mogły zostać uszkodzone podczas uderzenia i grożą eksplozją.

• w samochodach o napędzie gazowym, jeśli to bezpieczne, zakręć zawór butli.

• uważaj na rozlany płyn z akumulatora, jest środkiem żrącym i nie wolno dopuszczać do kontaktu ze skórą

• powietrze wokół płonącego pojazdu jest toksyczne, zawiera podwyższone stężenie CO2 oraz O2, niska jest zawartość tlenu - należy zawsze pozostawać po tzw. stronie zawietrznej

• gdy pojawia się dym lub płomień zagaś go gaśnicą samochodową bez otwierania maski przez szpary karoserii

• sprawdź, czy nie tlą się papierosy - zagaś je na gumowym dywaniku podłogi

• uważaj na zderzaki akumulacyjne z przodu pojazdu, nie odbite w trakcie kolizji mogą to zrobić przy każdym lekkim dotyku

• jeżeli w wypadku uczestniczy tramwaj pamiętaj, że niebezpieczeństwo zwiększa zasilająca go energia elektryczna( nie rozpinaj kabla elektrycznego łączącego wagony)

• jeżeli w wypadku uczestniczy pociąg-wymaga to wyłączenia zasilania trakcji kolejowej w miejscu katastrofy

• jeżeli jednostką napędową jest lokomotywa spalinowa, pamiętaj by przed rozpoczęciem akcji został wyłączony jej silnik

• w miejscu, które zagraża porażeniem prądem zawsze przed wejściem w jego strefę należy odłączyć jego źródło

• w miejscu, gdy jest wypadek cysterny lub pojazdu oznakowanego żółtymi tablicami ostrzegawczymi należy wyłączyć nawiew do wnętrza Twojego samochodu (ambulansu), nie zbliżać się do miejsca wypadku, zachowując dystans ocenić kierunek wiatru, odczytać i zapamiętać oznaczenia z tablicy ostrzegawczej

• poszkodowanych wydobywamy z samochodu przez tylną szybę- nie jest hartowana i można ją łatwiej rozbić

• szyby boczne są hartowane i rozbijamy je punktowo w rogu

GDY JESTEŚ ŚWIADKIEM ZDARZENIA, DODATKOWO PAMIĘTAJ:

1. zatrzymaj samochód w bezpiecznej odległości

(ok. 20 m.) i w takim miejscu, aby nie utrudniał

ruchu drogowego

2. ustaw go skośnie do osi jezdni, włącz światła awaryjne i postojowe, skręć koła skrajnie w kierunku rowu i wyłącz silnik

3. pozostaw pojazd na biegu z zaciągniętym hamulcem ręcznym

4. nakaż wszystkim pasażerom Twojego samochodu jego opuszczenie

5. jeżeli jest ciemno ustaw samochód tak, aby oświetlał miejsce wypadku - pomaga w pracy i sygnalizuje oraz uwidacznia zaistniałą sytuację

6. oznacz miejsce wypadku:

• ustaw trójkąt ostrzegawczy 100 m. przed wypadkiem na autostradzie i drodze szybkiego ruchu a 30-50 m. poza obszarem zabudowanym. Najlepiej jakby stał na podwyższeniu

• jeżeli wypadek ma miejsce za zakrętem drogi - ustaw trójkąt w bezpiecznej odległości przed zakrętem ok. 150 m.(?)

• jeżeli wypadek ma miejsce za wzniesieniem - ustaw trójkąt na szczycie przed wzniesieniem

• wykorzystaj osoby drugie do ostrzegania pojazdów i pieszych

7. zabierz ze sobą własną apteczkę, telefon, latarkę, gaśnicę

8. załóż pas odblaskowy, abyś był widoczny dla innych

9. pojazdy zatrzymujemy stojąc na poboczu i wykonując ruchy krzyżowania uniesionych prostych rąk ( nie na stopa! )

10. poszkodowanego ułóż w bezpiecznym miejscu, uwzględniając odległość od rozbitego pojazdu i ruch drogowy, na równym i twardym podłożu z dostępem ze wszystkich stron

3. wstępna ocena liczby i stanu poszkodowanych

Określenie liczby i stanu poszkodowanych jest niezbędne do:

• oceny możliwości ratowniczych twojego zespołu

Potrzeba jednej karetki na jednego poważnie poszkodowanego.

Jeżeli na miejscu wypadku znajduje się kilka ofiar, należy ustalić dowodzącego akcją i wdrożyć protokół postępowania w wypadku masowym.

Jeżeli liczba poszkodowanych przewyższa możliwości ratownicze Twojego zespołu, należy wezwać dodatkowe jednostki.

• sprawdzenia, czy liczba poszkodowanych odpowiada scenie zdarzenia

Należy dokładnie przeszukać miejsce zdarzenia i przyległy teren.

Wysłuchać relacji świadków.

Gdy poszkodowani są nieprzytomni i nie ma świadków, powinno się poszukiwać poszlak wskazujących na obecność innych poszkodowanych np.: plecaki szkolne, pieluchy, lista pasażerów, fotelik dla dzieci.

Nic nie usprawiedliwia pozostawienia poszkodowanych bez pomocy, a akcja poszukiwawcza jest nieodłącznym składnikiem procedur ratowniczych.

4. ocena niezbędnego sprzętu/wezwanie dodatkowej pomocy

Na miejsce wypadku należy zabrać ze sobą cały potrzebny sprzęt ratowniczy, aby zaoszczędzić czas.

Pamiętać o zmianie rękawic do każdego poszkodowanego.

Sprzęt niezbędny do poszkodowanych urazowych:

• sprzęt ochrony osobistej

• sztywne nosze ortopedyczne z możliwością odpowiedniego unieruchomienia chorego i jego głowy

• odpowiednio dobrany kołnierz ortopedyczny

• tlen ze sprzętem do zaopatrzenia dróg oddechowych (m.in. ssak, worek samorozprężalny z maską)

• apteczka (bandaże, ciśnieniomierz, stetoskop)

• może być potrzebna walizka z lekami, szyny do unieruchomienia

W zależności od potrzeby należy wezwać dodatkową pomoc (CPR ).

Oszacowanie potrzeb w zakresie dodatkowej pomocy technicznej (pogotowie gazowe, energetyczne, ratownictwo chemiczne, wysokościowe itp.) należy do kierującego akcją z ramienia straży pożarnej.

Gdy jesteśmy pierwsi, do nas należy ocena i wezwanie dodatkowych służb.

Pamiętać, że każdy ciężko ranny - do jednego ambulansu.

W zdarzeniach masowych- lekko rannych do autokaru z ekipą medyczną.

Wzywając śmigłowiec upewnić się, czy w pobliżu jest miejsce na lądowisko.

5. rozpoznanie możliwych urazów

Znajomość mechanizmu urazu:

• pozwala z dużym prawdopodobieństwem przewidzieć istnienie konkretnych obrażeń.

Poszkodowani z wypadków o dużej energii są szczególnie narażeni na ciężkie obrażenia.

U 5-15% tych chorych mimo prawidłowych oznak życiowych przy badaniu wstępnym, stwierdza się ciężkie obrażenia ciała.

• jest również ważnym narzędziem wstępnej selekcji chorych, informacja o nim musi być przekazana lekarzowi w szpitalu.

Informację o mechanizmie urazu lub zachorowania możemy uzyskać od rodziny, świadków lub z samodzielnej obserwacji otoczenia pacjenta.

Przy rozpoznawaniu mechanizmu urazu bierzemy pod uwagę następujące czynniki:

• prędkość uderzenia

• kinetykę i rozmiar ciała poszkodowanego

• oznaki uwolnienia energii tj. rozległe zniszczenie pojazdu

Wg Amerykańskiego Towarzystwa Chirurgów Urazowych dowody na działanie dużych sił uszkadzających prowadzących do ciężkich urazów wewnętrznych to:

• upadek z wysokości > 6 m.,

• prędkość przy zderzeniu 30 km./godz. Lub więcej,

• wgniecenie samochodu >60 cm.,

• widoczne naruszenie geometrii samochodu,

• wgniecenie przedziału pasażerskiego 40 cm. Po stronie pacjenta lub 50 cm. Po stronie przeciwnej,

• wyrzucenie pacjenta z samochodu,

• „dachowanie” samochodu,

• śmierć jednego z pasażerów,

• uderzenie pieszego z prędkością > lub = 30 km./godz.

Mechanizm urazu może być:

1. uogólniony (wypadek samoch., upadek itp.) - wymaga szybkiej oceny całego chorego,

2. miejscowy (pchnięcie nożem, uderzenie młotkiem, itp.) - mogą wymagać szczegółowej oceny ograniczonej do miejsca urazu.

Podstawowe mechanizmy urazów:

1. Tępe

1. szybka decelercja do przodu (zderzenie)

2. szybka deceleracja pionowa (upadek)

3. uderzenie tępym przedmiotem

1. Przenikające

1. pociski

2. noże

3. upadki na nieruchome (umocowane) obiekty

Wypadki komunikacyjne

Energia kinetyczna w czasie wypadku musi być pochłonięta i jej pochłanianie jest podstawowym powodem powstania obrażeń.

Każdy wypadek rozpatrujemy jako trzy osobne wydarzenia:

• zderzenie pojazdu

• zderzenie ciała ofiary wypadku

• zderzenie narządów wewnętrznych

RUCH JEST SPOWODOWANY SIŁĄ I SŁA ZATRZYMA RUCH.

Przy oglądaniu miejsca wypadku należy zwrócić uwagę na:

• zniekształcenia pojazdu (wskazujące na działanie siły, wymianę energii)

• zniekształcenie struktur wewnętrznych pojazdu (wskazują na miejsce , w które uderzyła ofiara)

• obrażenia u chorego (wskazują którymi częściami ciała uderzyła ofiara)

Wypadki samochodowe występują w kilku formach, a każda z nich powoduje szczególne obrażenia:

1. Zderzenie czołowe

ocena:

• pojazdu - zniekształcony przód

• ciała -„pajączek” na stłuczonej przedniej szybie

• narządów - uszkodzenie mózgu, tkanek miękkich (skóra owłosiona głowy, twarz, szyja), odgięcie/zgięcie kręgosłupa szyjnego

Podejrzewane obrażenia:

1. ukryte uszkodzenia kręgosłupa odcinka szyjnego

2. obrażenia głowy, twarzy - rany cięte, otarcia naskórka, stłuczenia

3. niedrożność dróg oddechowych

Kierowca:

Podejrzewane obrażenia:

1. rany szarpane skóry, ust, brody, krwiaki na przedniej powierzchni szyi

b) uszkodzenia łuku aorty, wątroby, nerek

(źródło wewnętrznego krwawienia i wstrząsu)

oraz jelit

c) zgniecenie płuc, serca, przepony i pęcherza

moczowego

4. niewydolność oddechowa będąca objawem odmy, stłuczenia płuca, przepukliny przeponowej czy wiotkiej klatki piersiowej

5. urazowy „tatuaż” na klatce piersiowej

Stłuczenie klatki piersiowej powinno być traktowane jako stłuczenie serca i monitorowane ekg

Uszkodzenia od deski rozdzielczej:

- obrażenia twarzy, mózgu, kręgosłupa szyjnego, kolan, złamania kości udowej, uszkodzenie stawu biodrowego, miednicy (krwotok, wstrząs)

2. Zderzenie boczne

ocena zderzenia:

• pojazdu - zniekształcenie samochodu

• ciała - stopień zniekształcenia drzwi

• narządów - należy się spodziewać uszkodzeń narządów leżących w rejonach obrażeń zewnętrznych

Obrażenia:

1. uszkodzenie mózgu

2. naciągnięcie mm. szyi, podwichnięcie kręgosłupa ze zmianami neurologicznymi

3. obrażenia kończyny górnej i barku po stronie uderzenia

4. klatki piersiowej (wiotka klatka piersiowa, stłuczenia płuca, odma, krwiak, rany)

5. brzucha (narządów miąższowych, przewodu pokarmowego)

6. złamanie miednicy, biodra, kości udowej

3. Uderzenie w tył samochodu

obrażenia:

- uszkodzenia kręgosłupa szyjnego, lędźwiowego

• uszkodzenie narządów wewnętrznych

4. Dachowanie

obrażenia:

1. kręgosłupa

2. wielonarządowe

3. zgon - prawdopodobieństwo zgonu tych, którzy wypadli z samochodu jest 25 - krotnie większe, niż tych , którzy zostali w nim

5. „Koziołkowanie” poziome samochodu

obrażenia: jak w zderzeniach czołowych i bocznych

6. Pasy i poduszki bezpieczeństwa

-zapięte pasy - większe szanse przeżycia, gdyż są chronieni przed uderzeniami o wewnętrzne części pojazdu i zabezpieczeni przed wypadnięciem na zewnątrz. Są narażeni na:

• obrażenia brzucha

• uszkodzenia kręgosłupa szyjnego

• złamania obojczyka

• obrażenia narządów wewnątrz ciała

- poduszki powietrzne - chronią przed jednym uderzeniem ( po napełnieniu się zapadają), nie chronią przed ześlizgnięciem się pod kierownicę. Zwrócić uwagę na uszkodzenia kierownicy pod zapadniętą poduszką. Mogą być niebezpieczne dla niskich kierowców, którzy przysuwają fotel blisko kierownicy, dzieci w foteliku przed którym są poduszki powietrzne. Są narażeni na:

• uszkodzenie kończyn dolnych,

• miednicy

• brzucha

• obrażenia od kierownicy

6. TRANSPORT POSZKODOWANEGO DO SOR

PACJENT W STANIE CIĘŻKIM

Wymaga jak najszybszego transportu i równie szybkiego zaopatrzenia na miejscu zdarzenia.

Im ciężej poszkodowany pacjent, tym bardziej należy skrócić czas dostarczenia go do szpitala - sytuacja „ładuj i jedź” ( load and go).

Pacjenci priorytetowi, klasyfikujący się do kategorii „ładuj i jedź”:

1. Ofiary urazów o niebezpiecznym mechanizmie

2. Chorzy, u których w wywiadzie stwierdzono:

• utratę przytomności

• problemy z oddychaniem

• występowanie silnego bólu niezależnie od lokalizacji

1. Chorzy, u których w badaniu wstępnym stwierdzono:

• zaburzenia świadomości

• trudności w oddychaniu

• zaburzenia perfuzji

1. Chorzy sprawiający złe wrażenie

Przy wykonywaniu tej procedury na miejscu zdarzenia u pacjentów urazowych należy:

• zabezpieczyć kręgosłup (deska, kołnierz ortopedyczny, materac próżniowy, kamizelka KED),

• udrożnić drogi oddechowe

• przeprowadzić resuscytację oddechowo-krążeniową

• zatamować znaczne krwawienia zewnętrzne

• zabezpieczyć odmę wentylową, wiotką klatkę piersiową i otwarte rany klatki piersiowej

Pożądane jest też zapewnienie dostępu dożylnego i - jeśli nie jest to zbyt czasochłonne - resztę zabiegów można przeprowadzić w drodze do szpitala.

Na wszystkie działania na miejscu zdarzenia u pacjenta urazowego w ciężkim stanie mamy 10 minut ! (platynowe minuty).

Interwencje terapeutyczne na miejscu wypadku:

• stabilizacja kręgosłupa

• tlen o dużym przepływie

• wstępne zaopatrzenia dróg oddechowych

• wspomaganie oddechu

• reanimacja krążeniowo-oddechowa

• zaopatrzenie dużych krwawień zewnętrznych

• zaopatrzenie otwartych ran klatki piersiowej

• stabilizacja cepowatej klatki

• obarczenie odmy prężnej

• unieruchomienie wbitych przedmiotów

Procedury, które nie są czynnościami ratującymi życie i nie powinny opóźniać transportu:

• unieruchomienie złamań

• bandażowanie

• zakładanie dostępu iv.

• intubacja dotchawicza-efektywna

PACJENT MNIEJ POSZKODOWANY

W przypadku pacjentów z mniejszymi obrażeniami, więcej czasu na miejscu zdarzenia poświęca się na ich dokładne zaopatrzenie - sytuacja „zostań i działaj” (stand and play).

Jednak dalej obowiązuje zasada „złotej godziny” !

Wykonuje się pełne zabezpieczenie do transportu przed umieszczeniem pacjenta w ambulansie:

• wszystkie działania jak u pacjenta ciężko poszkodowanego

oraz

• dostęp dożylny

• płynoterapia

• unieruchomienie wszystkich złamań

• zabezpieczenie ran opatrunkami

Nie wolno rozpoczynać transportu pacjenta bez wdrożenia opisanych wyżej zabezpieczeń !

AMBULANS

Czynności ratunkowe zapoczątkowane na miejscu zdarzenia powinny być kontynuowane w czasie transportu pacjenta na SOR.

Nie wolno transportować pacjenta bez odpowiedniego zabezpieczenia go na miejscu zdarzenia.

TRANSPORT ŚMIGŁOWCEM

Smigłowcowa służba ratownictwa medycznego (HEMS).

- Od 2000 roku.

- Wchodzi w struktury Lotniczego Pogotowia

Ratunkowego.

- Do wezwania śmigłowca uprawnieni mają być

dyspozytorzy służb ratowniczych oraz zespoły tych

służb udzielające pomocy na miejscu zdarzenia.

- Kontakt z HEMS odbywa się na kanale

ogólnopolskim

( można korzystać również z lokalnego n-ru telefonu)

- Ekipy HEMS w Polsce pracują od świtu do zmierzchu

- Śmigłowce pracują w obszarze 60 km. od bazy

- Wyposażenie standardowe, jak „R”, personel: pilot,

pielęgniarka lub ratownik, lekarz

Szczególne wskazania do wezwania HEMS:

• zdarzenie o charakterze masowym

• zbyt mała liczba personelu kwalifikowanego stosunku do rozmiarów zdarzenia

• trudno dostępny teren uniemożliwiający lub opóźniający dotarcie do poszkodowanego w stanie zagrożenia życia

• czas transportu drogą lotniczą poszkodowanego do SOR( lub innego stosownego ) jest krótszy i może przynieść korzyść w dalszym leczeniu i rokowaniu

Miejsce lądowania:

• wielkość terenu min. 40 m.- prostokąt

• otoczenie: drzewa, budynki, linie energetyczne, maszty telefonii komórkowej, kominy, wieże itp.

• teren max. zbliżony do płaskiego

• powierzchnia twarda, równa, bez pyłu, drobnych kamieni, śnieg ubity

• min. 30 metrów od miejsca zdarzenia

• karetki pogotowia, wozy policyjne i strażackie min. 30 metrów od lądowiska

• kontrola tłumu-niedopuszczenie do śmigłowca(niebezpieczna ok. śmigiełka ogonowego)

Zasady bezpieczeństwa

• w czasie lądowania zdjąć miękkie nakrycia głowy, założyć okulary ochronne

• być przygotowanym do akcji ratunkowej

• wyznaczona osoba daje sygnały lądowania: stoi w bezpiecznej odległości, plecami do wiatru, ręce uniesione nad głową-w nocy z latarkami. Podobna pozycja z opuszczoną ręką oznacza trudności związane z lądowaniem lub odwołanie śmigłowca.

• czekać aż załoga śmigłowca podejdzie do nas, w razie potrzeby podprowadzi nas do śmigłowca-nie podchodzić samodzielnie

• do śmigłowca podchodzić z boku lub przodu. Nie wolno podchodzić od strony śmigiełka ogonowego. Bezpieczny przedział-między godziną 9.00 a 3.00 (12.00-przód a 6.00 ogon śmigłowca)

• na terenie pochyłym zbliżać się od strony spadku i przodu

• przy odlocie przestrzeń z przodu śmigłowca wolna od ludzi, pojazdów i przedmiotów

• lądowisko utrzymać w gotowości jeszcze przez 5 minut od startu

---