Polityka Ekonomiczna - określona działalność Państwa w zakresie
następujących 5 punktów:
określanie długoterminowych celów gospod.
Kreowanie mechanizmów gospodarczych
Powstawanie i rozwój struktur gospod.
Kształtowanie reakcji podmiotów gospod.
Obserwacja efektów i ich konfrontacja z celami
Polityka (grecki) - sztuka rządzenia państwem (wew. I zew.)
Przedmiotem PE będzie gospodarka narodowa.
Podmiotem PE będzie rząd, ale też organizacje społeczne, samorządy terytorialne.
Cele Polityki Ekonomicznej:
Generalne
suwerenność
sprawiedliwość
postęp społeczny
prawa człowieka
Ekonomiczne
wzrost gospodarczy
przemiany strukturalne
rozwój przedsiębiorczości
wzrost udziału w międzynarodowym podziale pracy
(UE - globalizacja)
równowaga gosp. (wew i zew.)
wewnętrzna - budżetowa, polityka budżetowa
zewnętrzna - równowaga między exp. a imp. ; polityka zagraniczna
Społeczne
sprawiedliwy podział dochodu
Pełne zatrudnienie
Wyrównane szanse awansu i dostępu do oświaty i kultury
Zapewnienie ochrony zdrowia
Zabezpieczenie społeczne
Ekologiczne
ochrona środowiska naturalnego
rekultywacja (odnowa)
Ustrojowe i obronne
umocnienie ustroju społeczno-gospodarczego
powiększenie potencjału obronnego
RODZAJE POLITYKI
Kryteria podziału:
ZASIĘG
polityka makroekonomiczna (pieniężna, fiskalna, budżetowa, kursu walut, stopy%)
polityka mikroekonomiczna (przemysłowa, finansowa w przeds., strukturalna, antymonopolowa)
RODZAJ PORUSZANEGO PROBLEMU
polityka wzrostu
polityka strukturalna
polityka regionalna
polityka ekologiczna
DZIEDZINY GOSPODARKI:
polityka przemysłowa
polityka rolna
polityka handlowa
polityka współpracy gospod. Z zagranicą
polityka mieszkaniowa
RODZAJE MECHANIZMÓW
polityka monetarna (kredytowa, emisyjna)
polityka ubezpieczeń
polityka cenowo-dochodowa
polityka budżetowa (podatkowa, celna)
polityka inwestycyjna
polityka zatrudnienia
polityka naukowa
GŁÓWNE UWARUNKOWANIA POLITYKI GOSPODARCZEJ
Ustrojowo-systemowe
ustrój społeczno-polityczny
struktury admnistracyjne i społeczne
rozwiązania systemowe w gospodarce
Zewnętrzne
międzynarodowa sytuacja polityczna
przynależność do międzynarodowych organizacji gospodarczych
międzynarodowe warunki wymiany
Wewnętrzne
stan i struktura zasobów (przyrodniczych, majątkowych, ludzkich)
zagospodarowanie przestrzenne kraju
wewnętrzna sytuacja polityczna
stosunek społeczeństwa do państwa
Główne kierunki Polityki Gospodarczej
1. MERKANTYLIZM (XVII w. - Francja)
Polegał przede wszystkim na rozwoju handlu wewnętrznego i zagranicznego. Oddziaływanie państwa na rozwój handlu, wspierało export i rozwój przemysłu.
Merkantylizm stawiał na rozwój infrastruktury komunikacyjnej (budowa dróg, mostów, portów, koleji). Wprowadzono nadzór nad jakością. Wspierał napływ kruszców, które pomagały rozwijać określone gałęzie gospodarki.
Do polski merkantylizm przyszedł w II połowie XVIII w.
2. LESEFERYZM I LIBERALIZM (XVIII w.)
Zakładał wolność gospodarczą, nieograniczoną wolność ekonomiczną. Uważano, że państwo nie powinno ingerować. Główny regulator - wolny rynek
Czyli ograniczona rola państwa.
3. FIZJOKRATYZM
Różni się od innych, że dawał priorytet rolnictwu. Uważano, że rolnictwo ma być główną siłą napędową gospodarki (postęp technologiczny)
4. MONETARYZM
Główna rola pieniądza. Wpływ na efektywność i zmany strukturalne.
Celem jest ograniczenie inflacji. Prowadzi do równowagi gospodarczej.
5. INTERWENCJONIZM
Najbardziej ze wszystkich dostrzega konieczność oddziaływania państwa w gospodarkę.
6. PROTEKCJONIZM
Jest polityką ochrony produkcji krajowej przed konkurencją zagraniczną (kontyngenty, taryfy, cła).
Wszystkie te kierunki przeplatają się zależnie od obecnej sytuacji ekonomicznej państwa.
ZADANIA PAŃSTWA
1. Ekonomiczne
ochrona praw własności
zapewnienie równowagi gospodarczej
zapewnienie równowagi ekologicznej
ograniczenie bezrobocia
bezpieczeństwo dochodów pracowników najemnych
2. Społeczne
rozwój nauki, techniki, kultury
zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego
FUNKCJE PAŃSTWA
1. Ekonomiczne
fiskalna
stymulacyjna
alokacyjna
dystrybucyjna
2. Zarządzania
kontrolna
administrowanie
planowanie
3. Społeczne
negocjacyjna
wychowawcza
Rola Państwa wg Polskich ekonomistów:
Określanie celów rozwoju i środków ich realizacji
Sterowanie przemianami strukturalnymi
Kształtowanie rynkowych reguł gry
Działanie na rzecz stabilizacji gospodarczej
Dbanie o równowagę wew i zew
Udział w tworzeniu infrastruktury technicznej i społecznej
Rozwijanie informacji dla podmiotów gospodarczych
Troska o rozwój edukacji i postępu technicznego
Udział w zaspokajaniu potrzeb publicznych
Cechy nowoczesnego Państwa:
optymalna koordynacja celów: krótko i długoterminowych, makro i
mikroekonomicznych oraz wew i zew.
zdolność do zmniejszania zakresu ingerencji w gospodarkę (gdy oddziaływanie jest mało efektywne)
nie podporządkowuje polityki ekonomicznej celom politycznym (wybory)
zdolność do przeciwstawiania się różnym grupom nacisku
umiejętność wspierania sektora prywatnego wydatkami z budżetu
wiarygodność prowadzonej polityki gospodarczej
stosowanie przejrzystych reguł polityki gospodarczej
nie traktowanie funkcji opiekuńczych państwa jako metody dynamizowania gospodarki
wykorzystuje wyniki badań ekonomicznych
Przedmiotem Polityki Gospodarczej jest gospodarka:
Gospodarkę tworzą 2 elementy:
1) Elementy realne gospodarki
podmioty gospodarcze
zasoby i strumienie gospodarcze
sektory, działy, regiony, ośrodki gosp.
Nauka, wiedza, wynalazki, kwalifikacje
Czynniki społeczno-ekonomiczne
2) Mechanizmy regulacyjne gospodarki
systemy regulacyjne (rynek, państwo, samorząd)
systemy organizacji i zarządzania
instrumenty polityki gospodarczej
Klasyfikacja Gospodarki Narodowej
1) Wg sektorów własności
a) publiczny
własność skarbu państwa
własność państwowych osób prawnych
jednostek samorządu terytorialnego
własność mieszana z przewagą sektora publicznego
b) prywatny
własność krajowa
własność zagraniczna
własność mieszana z przewagą sektora prywatnego
2) Wg sektorów instytucjonalnych
a) sektor przedsiębiorstw
osoby prawne
jednostki nie mające osobowości prawnej
osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
b) sektor instytucji finansowych i ubezpieczeniowych (banki)
c) sektor gospodarstw domowych (indywidualne gospodarstwa rolne, spółki
cywilne zatrudniające do 5 osób, osoby fizyczne pracujące najemnie,
renciści, emeryci)
d) sektor instytucji niekomercyjnych
e) sektor zagranica (własność zagraniczna)
Klasyfikacja Gospodarki
Od 1991 r obowiązuje Europejska Klasyfikacja Działalności (EKD)
Gospodarka dzieli się na:
sekcje: 17
działy: 60
grupy: 222
klasy: 512
podklasy: 109
Do funkcjonowanie gospodarki potrzebny jest system ekonomiczny, który stanowi zbiór powszechnie obowiązujących norm prawnych i zasad regulujących postępowanie wszystkich uczestników procesu gospodarczego.
Modele systemów ekonomicznych:
kapitalizm rynkowy
gospodarka kapitalistyczna regulowana
gospodarka zarządzana centralnie
socjalizm rynkowy
system społecznej gospodarki rynkowej
Ad. 1) Wolna konkurencja, czysty model gospodarki rynkowej (nie istnieje już)
Obecnie mamy mieszany system.
Co decyduje o przewadze jednego systemu nad drugim. Wygrywa ten system który zapewni wysoką efektywność.
Kryteria oceny systemu gospodarczego:
efektywność
stabilność (kryzysy, załamania)
elastyczność
zdolność adaptacyjna
Polityka Ekonomiczna wykład 15.03.2002
Temat: Polityka transformacji systemowej
1. Gospodarka przed transformacją
malejąca efektywność wykorzystania zasobów
wadliwa struktura przemysłu, która odznaczała się nadmiernym rozwojem branż ciężkich i niedorozwojem branż lekkich oraz słabym rozwojem gałęzi stosujących nowe technologie
nierównowaga gospodarcza w postaci niedoboru dóbr konsumpcyjnych i inwestycyjnych
dominacja sektora państwowego (publicznego) w przemyśle,
rozregulowanie sfery finansów, mająca swój wyraz w rosnącej inflacji, sztucznym systemie cen i kursów walutowych, rozbudowanych dotacjach i deficycie budżetowym,
likwidacja mechanizmów rynku (plan centralny),
istnienie monopolu handlu zagranicznego (bez zgody państwa nie można było współpracować z zagranicą),
administracyjne stanowienie cen,
brak rynku kapitałowego
zależność od RWPG,
brak demokracji i wiary w slkuteczność przeprowadzanych reform gosp.
III REFORMY GOSPODARKI PLANOWEJ
I REFORMA (56-58) Reforma systemu
Nadmierna szczegółowość planowania centralnego. Odczuwano brak samodzielności
zaczęto stawiać na samorządność
przywrócenie znaczenia kategoriom rynkowym, ekonomicznym (zysk, rachunek końcowy)
Chodziło o zwiększenie roli zysku, pełnego rachunku kosztów. Była ona na owe czasy postępowa, ale nie doczekała się realizacji w praktyce.
II REFORMA (73-75)
Polegała na wprowadzeniu WOG Wielkie Organizacje Gospodarcze. Próbowano decentralizować pewne elementy zarządzania (WOG - przeds zatrudniające kilka tys pracowników). Dyrektorzy przeds uzyskali możliwość decydowania o cenach, wynagrodzeniu i zatrudnieniu. Ponieważ nie objął całej gospodarki więc nie mógł spowodować zmiany systemu. W 1976 system WOG-ów został zawieszony.
III REFORMA (81-82)
Wymyślono „ 3 S” SSS - Samorządność , Samodzielność, Samofinansowanie. Decentralizacja zarządzania. Wprowadzono zarządzanie parametryczne. Państwo stwierdziło że można zarządzać gospodarką pośrednio, parametrycznie. Ta reforma dawała większe uprawnienia samorządom. Też nie obejmowała całej gospodarki. Plan centralny nadal obowiązywał. Okazało się że gospodarka centralnie planowana jest niereformowalna.
Dopiero rok 1989 - chodziło o przebudowę generalną gospodarki centralnie planowanej na rzecz gospodarki rynkowej. W tym roku wprowadzenie reformy systemowej. Pojawił się plan Balcerowicza.
Na czym polegał plan Balcerowicza:
liberalizacja cen mająca na celu szybkie doprowadzenie do równowagi rynkowej,
podjęcie działań stabilizacyjnych,
wprowadzenie wew wymienialności złotego na waluty obce po kursie równowagi,
zastosowanie zaporowego podatku tzw. Popiwku (nie dopuszczenie do nadmiernego wzrostu płac w sektorze państwowym powyżej ustalonego współcznynnika
restrykcyjne indeksowanie płac, umożliwiające częściowe tylko rekompensowanie wzrostu cen (indeksacja pełna: ceny wzrastają o 10% i płace też o 10%).
Ograniczenie wydatków budżetowych poprzez silne ograniczenie wydatków i wzrost dochodów budżetowych.
Zaostrzenie polityki kredytowej banków (wpływa pieniądza)
1 kanał - płaca
2 kanał - budżet
3 kanał - kredyty nadmierne
zniesienie preferencji dla eksporterów i wprowadzenie nowej taryfy celnej
Osiągnięcia dotychczasowej transformacji
Obniżenie inflacji (sukces)
Ceny wzrosły o 586% w roku 1990 - 20% inflacji; teraz
wynosi 4% - określony wymóg UE
stworzenie rynku konsumenta (konsument decyduje o rynku)
wprowadzenie wymienialności złotego
ograniczenie sektora państwowego
umorzenie części długu zagranicznego
otwarcie gospodarki na zewnątrz
wzrost produktu krajowego brutto
KOSZTY TRANSFORMACJI
wzrost bezrobocia (ukryte przekształciło się w jawne)
recesja gospodarcza (1990-92) spadek PKB (1% wzrosło PKB w tym roku)
zbyt restrykcyjna polityka kredytowa i fiskalna
powolny przebieg procesu prywatyzacji
ujemne saldo obrotów bieżących, nadmierny import
znaczne zróżnicowanie dochodów społeczeństwa
spadek płacy realnej w latach 90-92 (płaca nominalna rosła a realna malała)
szczególny spadek dochodów ludności wiejskiej (na skutek utrzymania bezrobotnych)
Proces transformacji systemowej
I Etap: zrównoważenie gospodarki
II Etap: restrukturyzacja i modernizacja gospodarki (ważna polityka
prywatyzacji)
Cele i metody i skutki prywatyzacji:
Prywatyzacja - odpłatne przekazanie własności państwowej w ręce prywatne.
Komercjalizacja - polega na utworzeniu 1-osobowych spółek skarbu państwa. Jest to 1 etap prywatyzacji .
Cel komercjalizacji:
zapewnić równe szanse i warunki działania w gospodarce różnym podmiotom (pryw, spółdz.)
przeniesienie funkcji organów założycielskich na skarb państwa
wzmocnienie nadzoru nad własnością państwową - wzmocnienie kontroli
stworzenie warunków prowadzenia tej spółki na zasadach komercyjnych,musi się samofinansować (rentowna)
restrukturyzacja byłych przeds państwowych
Komunalizacja - nieodpłatne przekazanie własności państwa samorządom terytorialnym - powstają przeds komunalne w gminach (użyteczności publicznej)
Reprywatyzacja - proces zwrotu własności państwa prawowitym właścicielom. Polska tego procesu jeszcze nie przeprowadziła. W większości krajów właściciele otrzymali rekompensaty w postaci bonów za które mógł zakupić własność. W Słowacji i Włoszech - gotówka.
Cele prywatyzacji:
zwiększenie efektywności w skali mikro i makro,
uruchomienie mechanizmów gosp rynkowej
ograniczenie wpływu rządu na gospodarkę (redukcja dotacji)
powstanie rynku kapitałowego
wprowadzenie do gospodarki kapitału zagranicznego
wieksza elastyczność i podatność na postęp
stworzenie klasy średniej
zmniejszenie inflacji i zwiększenie wpływów do budżetu
podniesienie jakości i samodzielności i wykorzystania majątk
10) możliwość przeprowadzenia restrukturyzacji
gospodarki.
Prywatyzacja jest tylko wstępem do modernizacji systemu.
Zagrożenia (słabości)
wolne tempo prywatyzacji
brak niezależnych instytucji kontrolujących
odgórne podejście do procesu prywatyzacji
brak do 1996 Instytucji skarbu państwa
osłabienie pozycji organów zamorządowych
różnice w poglądach na temat metod i zakresu prywatyzacji
duży udział zagranicznych instytucji eksperckich
brak kapitału i akceptacji ze strony załóg pracowniczych
brak rozwiązania problemu reprywatyzacji
bezrobocie i pogorszenie dochodów
Prywatyzacja bezpośrednia
Prywatyzacja pośrednia
ŚCIEŻKI PRYWATYZACJI BEZPOŚREDNIEJ PRZEDSIĘBIORSTW PAŃSTWOWYCH
Przedsiębiorstwo Państwowe
Prywatyzacja bezpośrednia
(rozporządzanie mieniem przedsiębiorstwa)
Publiczne zaproszenie do rokowań
Odpowiedź na zaproszenie do rokowań
Rokowania
Sprzedaż w całości Wniesienie do spółki Oddanie do odpłatnego korzystania
SPÓŁKA PRAWA HANDLOWEGO
Prywatyzacja powszechna objęła 512 przedsiębiorstw. Utworzono 15 Narodowych Funduszy Inwestycyjnych. Nastąpiła emisja świadectw udziałowych (96% ludności nabyła te świadectwa). Dematerializacja świadectw udziałowych w Biurach Maklerskich.
Powszechna prywatyzacja - jest krytykowana ponieważ nie zapewniła pełnego uwłaszczenia społeczeństwa, że większość udziałów tej prywatyzacji wykupiły firmy spekulacyjne oraz to że duży udział mają firmy zagraniczne.
W 1996 było referendum na temat uwłaszczenia. Projekt Prywatyzacji powszechnej. Referendum nie miało mocy wiążącej.
POLITYKA STRUKTURALNA (przemian strukturalnych) polega na:
ograniczaniu produkcji i zatrudnienia w gałęziach o przesatrzałej technologii i zmniejszającym się popycie.
Przyspieszenie rozwoju gałęzi stosujących nowoczesne technologie, na wyroby na które istnieje poyt na rynku krajowym i zagranicznym.
Wzroście udziału sektora usług
Decentralizacji organizacyjnych struktur przemysłowych
Cele polityki strukturalnej
dążenie do efektywności ekonomicznej (poprawy)
przyspieszenie wzrostu gospodarczego (zwiększanie PKB)
unowocześnianie gospodarki
zwiększenie konkurencyjności wyrobów
ograniczanie barier rozwojowych
przeciwdziałanie bezrobociu
Polityka strukturalna jest polityką która rozwinęł asie pod koniec lat 70
( zwłaszcza w USA i Japoni). Wiąże się z polityką przemysłową, inwestycyjną, wzrostu i rozwoju gospodarczego.
Formy polityki strukturalnej
dostosowawcza (hamowanie upadku niektórych dziedzin), ochrona rolnictwa
zapobiegawcza (oparta na mechaniźmie rynkowym, rząd usuwa tylko powstające przeszkody
antycypacyjna (ułatwianie przed dostosowanie się do nowych warunków
Pojęcia polityki strukturalnej:
Zmiany strukturalne - charakter ilościowy
Restrukturyzacja - zastosowanie nowych technologii
POLITYKA PRZEMYSŁOWA
Cele Polityki przemysłowej:
przyspieszenie efektywnego rozwoju przemysłu
podniesienie konkurencyjności międzynarodowej
pobudzanie rozwoju postępu technicznego
odziaływanie na zmiany strukturalne
zmniejszanie bezrobocia i ochrona środowiska
nastawić przemysł na zwiększanie exportu
Zakres polityki przemysłowej:
polityka przemian systemowych w przemyśle
polityka przemian strukturalnych w przemyśle
polityka wspomagania małych i średnich przedsiębiorstw
polityka badań i wdrożeń
polityka integracji przemysłu z polityką UE
terytorialna polityka przemysłowa
Podmioty Polityki przemysłowej:
rząd
samorządy terytorialne
przedsiębiorstwa
Dwa główne rodzaje polityki przemysłowej:
1) ogólna
zatrudnienia
inwestycyjna
innowacyjna
2) sektorowa
defensywna
stabilizacyjna
promocyjna
długookresowa i bieżąca
Rola przemysłu w gospodarce:
produkcja środków produkcji, konsumpcji i usług
tworzenie miejsc pracy
nośnik postepu technicznego
główne źródło exportu
zwiększa PKB i dochodu budżetu państwa
2 Koncepcje w polityce przemysłowej
1) Koncepcja I - polityka targetingu (znaczna rola państwa), typowanie kilku
dziedzin (rząd przyznaje priorytety - wybiera kierując się:
wysoką opłacalnością
postępem technicznym
konkurencyjnością na rynku światowym (udział w exporcie)
Obecnie ta teoria poddawana jest krytyce
2) Koncepcja II - Polityka Porządku Rynkowego i Wolności Gospodarczej.
Rynek i wolność gospodarcza - dwa podstawowe czynniki wyznaczające te
dziedziny potrzebujące wsparcia ze strony państwa. Rola państwa -
ograniczona.
Polityka przemysłowa rozpoczęła się w 1992 r. (program 10 letni).
Polityka wspierania Sektora MSP (małych i średnich przedsiębiorstw):
I Cel - zwiększenie konkurencyjności sektora MSP poprzez:
wspomaganie transferu technologii
promowanie firm i ich produktów
zmniejszenie kosztów zatrudnienia
ułatwienie dostępu do zamówień publicznych
upowszechnianie wiedzy o rozwoju przedsiębiorczości
zwiększenie dostępu do funduszu pracy.
II Cel - wzrost exportu sektora MSP poprzez:
opracowywanie strategii rozwoju exportu
promocja MSP na rynku zagranicznym
ułatwienia w dostępie do informacji
wprowadzenie ułatwień celnych
zwiększenie kredytów exportowych
wspieranie uczestnictwa w programach UE
III Cel - wzrost nakładów inwestycyjnych w sektorze MSP poprzez:
uproszczenie systemu podatkowego
rozbudowa poręczeń kredytowych
ułatwienie w dostepie do zewnętrznych źródeł finansowania (UE)
uproszczenie procedur przy udzielaniu kredytów
udzielanie pomocy ze środków budżetowych
Udział MSP w gospodarce narodowej poprzez:
tworzenie PKB (48,2%)
udział MSP w zatrudnieniu w sektorze rynkowym (65,6%)
udział MSP w nakładach inwestycyjnych przedsiębiorstw ogółem (46,8%)
udział MSP w exporcie (99 r. - 47,6%)
udział MSP w imporcie (99 r. - 65,4%)
Słabe strony sektora MSP
słabe wyposażenie w kapitał rzeczowy i finansowy
mniejsza sprawność zarządzania i marketingu
brak doświadczenia przedsiębiorców
trudności w dostępie do źródeł finansowania
słabsza jakość oferowanych usług i prodkutów
niski poziom inwestycji
trudności w rozszerzeniu exportu
koncentracja na działalności bieżącej
Szanse rozwoju sektora MSP:
rosnący popyt wewnętrzny i zew.
Duża elastyczność i dynamizm
Zdolność do naśladowania i wdrożania postępu
Napływ nowoczesnych technologii i zamówień z UE
Większa rentowność prowadzonej działalności
Wysoka motywacja do pracy zatrudnionych osób.
Polityka wspierania sektora MSP
tworzenie warunków ułatwiających rozwój
zmniejszenie ryzyka działalności MSP
utworzenie funduszu poręczeń kredytowych
modyfikacja systemu podatkowego
wspieranie tworzenia towarzystw ubezpieczeń wzajemnych
zwiększanie konkurencyjności MSP
wspieranie w dostępie do technologii
włączenie MSP do kooperacji przemysłowych
pomoc w organizowaniu i zarządzaniu
tworzenie rynku usług finansowych.
Polityka Ekonomiczna (wykład) 12.04.2002-04-16
POLITYKA INWESTYCYJNA (oddziaływanie rządu na rozmiary, kierunki,
aktywność i efektywność inwestycji)
1) CELE:
tworzenie warunków do wysokiego tempa wzrostu gosp.
Określanie efektywnych kierunków inwestycji
Kształtowanie warunków finansowania inwestycji
Określanie warunków dla inwestorów zagranicznych
Modernizacja potencjału gospodarczego kraju
Tworzenie warunków inwestycyjnych niezbędnych do integracji z UE
2) INSTRUMENTY:
podatki ich rodzaje i wysokość oraz ulgi
oprocentowanie kredytów inwest.
Warunki zakupu terenów pod inwestycje
Korzystanie z kredytów zagranicznych
Warunki prawne i ekonomiczne dla inwestorów zagranicznych
Zamówienia rządowe
Inwestycje centralne (budżetowe)
Regulacja dochodów i dywident z tytułu własności inwestycji i majątku trwałego
Zasady finansowania inwestycji z funduszy zbiorowych
Gwarancje dla banków udzielających kredyty inwestycyjne
3) KIERUNKI POLITYKI INWESTYCYJNEJ:
zwiększenia tempa wzrostu inwestycji (do 9-10% rocznie)
zwiększenie stopy inwestycji (do 25% rocznie)
zwiększenie inwestycji zagranicznych do 30% ogółu
zwiększenie nakładów na rekonstrukcję i modernizację
zwiększenia nakładów na maszyny i urządzenia
zwiększenia nakładów na infrastrukturę społeczną i ekonomiczną
zwiększenie inwestycji proexportowych
zwiększenie inwestycji w gałęziach o wysokiej konkurencyjności
zwiększenie nakładów na budownictwo mieszkaniowe
zwiększenie nakładów na naukę i edukację
zwiększenie inwestycji podejmowanych przez samorządy
zwiększenie inwestycji finansowanych w oparciu o kredyty krajowe i zagraniczne
4) CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE WIELKOŚĆ INWESTYCJI
przychody
stopa procentowa kredytów bankowych
stopa podatkowa
ulgi i zwolnienia podatkowe
stopa inflacji
poziom PNB (PKB)
postęp techniczny
poziom wykorzystania zasobów
oczekiwania dotyczące koniunktury w przyszłości
ZASADA EFEKTYWNOŚCI - realizacja celów przy jak najniższych nakładach
ZASADA WEWNĘTRZNEJ ZGODNOŚCI (zbilansowania) wszystkich składników procesów inwestycyjnych.
ZASADA KOMPLEKSOWOŚCI - dostrzeganie tylko 1 inwestycji i nic poza tym.
( budowa osiedla - sklepy, drogi, przedszkola tzw inwestycje towarzyszące)
ZASADA KONCENTRACJI - nie można rozpraszać środków na inwestycje.
Skutki niskich inwestycji:
obniżenie tempa wzrostu PKB
zahamowanie postępu technicznego
dekapitalizacja majątku
prowadzą do bezrobocia
opóźnienie rozwoju gospodarczego kraju
POLITYKA PIENIĘŻNA
Polega na oddziaływaniu rządu na politykę emisyjną, kredytową, walutową.
Cele:
utrzymanie stabilności pieniądza i systemu finansowego państwa
umocnienie pieniądza krajowego
prowadzenie polityki antyinflacyjnej
wspieranie rozwoju gospodarczego
utrzymanie równowagi bilansu płatniczego
regulowanie podaży pieniądza
oddziaływanie na efektywny podział zasobów
Polityka pieniężna obejmuje:
politykę emisyjną
politykę kredytową
politykę walutową
Politykę pieniężną prowadzi Bank Centralny (kształtowanie stopy procentowej)
1) Polityka stopy procentowej
Funkcje:
informacyjna (zamiary Banku centralnego)
dochodowa (skłania do oszczędzania)
motywacyjna (wpływa na popyt, na kredyt)
Konsekwencje wysokiej stopy:
hamuje inwestycje
mniejsza konsumpcja
powoduje zaciąganie kredytów za granicą
podnoszenie cen
Niska stopa nie mobilizuje do oszczędności i zmniejsza się efektywność inwestycji.
2) Polityka Stopy rezerw obowiązkowych i stopa dyskontowa dla banków
komercyjnych - (na rzecz B.C.) - ogranicza podaż pieniądza w banku.
3) Polityka limitowania kredytów (ustalania wysokości) przez B.C. od 97 r. nie istnieje.
4) Operacja otwartego rynku (sprzedaż i kupno papierów wartościowych
Możliwości oddziaływania Banku Centralnego:
1) w okresie recesji
obniżać wskaźnik rezerw obowiązkowych
obniżać stopę dyskontową
zwiększać kwotę kredytów refinansowych
kupować papiery wartościowe na otwartym rynku
2) w okresie inflacji
podwyższać wskaźnik rezerw obowiązkowych
podnosić stopę dyskontową
ograniczać kwotę kredytów refinansowych
sprzedawać obligacje rządowe znajdujące się w banku centralnym.
Funkcje banku centralnego
emisyjna
obsługa rządu
banków w banku
licencyjna, kontrolna, sanacyjna, regulacyjna
Żeby Bank Centralny był skuteczny musi posiadać niezależność dużą od rządu, która wiąże się z tym, że mamy okreslony zapis w konstytucji o samodzielności. Powinien współpracować z rządem. Nie ma w 100% banków niezależnych oprócz USA i Szwajcarii.
Autonomia funkcjonalna Banku Centralnego - swoboda wyboru narzędzi, instrumentów, ale też musi się liczyć z podpisanymi przez rząd umowami i z polityką rządu.
Autonomia finansowa - relacje B.C - budżet (najwięcej konfliktów) rząd chce finansować z B.C deficyt.
Autonomia BC dotyczy też oddziaływania na kurs walutowy. Ta polityka być bezpośrednia lub pośrednia dot regulacji kursu walutowego. Teraz mamy zmienny kurs walutowy.
Polityka pieniężna po 90 r.
Do 90 r - polityka pasywna - pieniądz nie był istotnym narzędziem kształtowania polityki gospodarczej dlatego że istniał system dotacji.
Z chwilą urynkowienia gospodarki trzeba było stworzyć rynek pieniężny.
powstał rynek kapitałowy
wprowadzono dwuszczeblowy system finansowy: BC, Banki komercyjne
wprowadzono kontrole monetarną
realizowanie prywatyzacji sektora bankowego
stworzono elektroniczny system rozliczeń
ujednolicono zasadę deficytu budżetowego
nastapiło zahamowanie ucieczki od złotego (wymienialność złotego)
1991 - denominacja
poprawiono wyniki finansowe
Rodzaje polityki pieniężnej:
ekspansywna (miękka, aktywan, zwiększanie podaży pieniądza w okresie recesji) - nurt kensowski; monetaryści - trzeba zbudować system pieniężny.
Restrykcyjna
Instrumenty Polityki pieniężnej
kontroli ogólnej (stopa dyskontowa)
kontroli selektywnej (kredyty, stopa %)
oddziaływanie na rynek wew i zew.
Oddziaływanie na płynność bankową (kredyty)
Typu administarcyjnego (limity)
Polityka własna banków komercyjnych, która sprowadza się do polityki kredytowej.
Instrument: kredyt
Muszą być przestrzegane pewne zasady. Kredyt to główny czynnik pobudzający wzrost gospodarczy. Nadmiar - inflacja; Niedobór - deflacja = szkodliwe zjawiska.
Te negatywne skutki muszą być korygowane przez odpowiednią politykę kredytową.
Cele Polityki kredytowej:
podnoszenie efektywności i konkurencyjności gosp.
Rozwijanie przedsiebiorczości
Stymulowanie exportu
Stymulowanie przekształceń własnościowych
Rozwijanie infrastruktury technicznej i społecznej
Funkcje polityki kredytowej:
emisyjna (poprzez kredyt zwieksza się podaż pieniądza)
popytowa (j.w. popyt pieniadza)
stymulacyjna
4 kontrolna
dochodowa
Uwarunkowania polityki kredytowej:
1) poziom inflacji: wysoka = drogi kredyt (stopa % nie może być poniżej stopy infacji)
niski = tańszy kredyt
poziom deficytu budżetowego
poziom zadłużenia wew i zew.
Rodzaj polityki NBP pieniężnej
Poziom PKB
Kondycja finansowa banków komercyjnych
Zdolność kredytowa kredytobiorców
Od czego zależy cena kredytu:
od stopy zwrotu na kapitale lub przychodów kapitału kiedy przyczynia się do wzrostu opłacalności
od kondycji finansowej banków
od rodzaju kredytu
Rodzaje ryzyka podejmowanego przez bank przy udzielaniu kredytu:
1) aktywne
straty
utrata płynności
utraty zabezpieczenia
2) pasywne
zmiany procentu
zmiany kursu walutowego
zmiany wartości pieniądza
Rodzaje polityki kredytowej
rynkowa
preferencyjna
Kredyty preferencyjne:
Korzyści = tańsze
oprocentowanie
okres karencji (przez 2 lata nie spłacamy)
termin spłaty
forma zabezpieczenia (łagodniejsza)
prowizja (mniejsza)
udział własny (okazanie włożonego udziału w inwestycje)
Stopa procentowa jest taka sama ale część tego kredytu płaci państwo.
Wady
szkodzi konkurencji między bankami
uprzywilejowuje duże przedsiębiorstwa
utrudnia rozwój nowych przedsiębiorstw
szkodzi w utrzymaniu równowagi
stopa % nie zapewnia efektywnej alokacji zasobów
nie trafia do wszystkich tylko do pewnej grupy kredytobiorców
Te kredyty występują w rolnictwie, ochronie środ, przedsiębiorczości.
Wymagania:
nie mogą naruszać globalnej polityki pieniężnej
musi być precyzyjne zdefiniowana
powinna być weryfikowana i kontrolowana
POLITYKA PODATKOWA
polityka dochodów polityki pieniężnej
deficytów lub nadwyżek budżetowych
Funkcje budżetu:
1) ALOKACYJNA
Dochody publiczne:
pożyczki publiczne
ulgi podatkowe
zwolnienia z VAT
cła protekcyjne
Wydatki publiczne:
inwestycyjne
wspieranie służb rozwijających infrastr ekonom i publiczną
2) REDYSTRYBUCYJNA
Dochody publiczne:
podatki bezpośrednie od dochodów osobistych
Wydatki publiczne:
zasiłki i inne transfery
dopłaty do świadczonych usług publicznych
wydatki na szkolenia
3) STABILIZACYJNA
Dochody publiczne:
operacje pożyczkowe
zmiana stawek podatkowych
ulgi i zwolnienia podatkowe
stymulowanie inwestycji
Wydatki publiczne:
płace w sektorze publicznym
świadczenia socjalne
wydatki na roboty publiczne
wydatki na zbrojenia
Dwa rodzaje Polityki Budżetowej:
Pasywna - państwo stara się ograniczać oddziaływanie na gospodarkę „automatyczne instrumenty sterowania gospodarki” - podatki (na dłuższy okres czasu).
Aktywna (manipulacyjna) zmienia się rząd - zmienia się polityka; zarzuca się małą elastyczność, niedopracowane projekty
Obecnie: 144 mld zł. = dochody budżetu
80% wpływy podatkowe (podatki pośrednie, VAT)
Wydatki: 184 mld zł. - przewyższają dochody = deficyt budżetowy (40 mld)
Bariera dopuszczalna deficytu 5-6% PKB
Zmniejszenie deficytu - sposoby:
obcinanie wydatków publicznych
zwiększanie wpływów do budżetu : 2 drogi - zwiększenie podatków i zwiększenie emisji papierów wartościowych.
Polityka deficytu powoduje wzrost długu publicznego (zew i wew) - obecnie rośnie.
Polityka budżetowa powinna być powiązana z polityką pienieżną.
Podstawą dochodu w budżecie są podatki.
Cele Polityki podatkowej:
gromadzenie środków w budżecie
dostarczenie publicznych dóbr i usług
oddziaływanie na wtórny podział dochodu narodowego
rozwijanie przedsiębiorczości
zmniejszanie inflacji (poprzez wysokie podatki)
obniżanie wahań koniunkturalnych
stworzenie warunków do oszczędzania
oddziaływanie na prywatyzację
wspomaganie konsumpcji prywatnej
Główne trendy zmian w Polityce Podatkowej:
obniżanie podatków (na razie dot tylko firm)
tendencja do wzrostu podatku VAT
wprowadzenie podatku katastralnego
wprowadzenie podatku dochodowego w rolnictwie
POLITYKA PODATKOWA
Cele:
Gromadzenie środków w budżecie
Dostarczanie publicznych dóbr i usług
Oddziaływanie na wtórny podział DN
Rozwijanie przedsiębiorczości
Zmniejszanie inflaci (wysokie podatki)
Obniżanie wahań koniunkturalnych
Stworzenie warunków do oszczędzania
Oddziaływanie na prywatyzację
Wspomaganie konsumpcji prywatnej
Zasady kształtowania podatków:
Powszechności, równości podatkowej
Ekonomiczności, dogodności
Ustalonego charakteru, stałości zasad
Spójności z innymi instrum finansowymi.
Geneza podatków:
Rozwój własności prywatnej
Powstanie instytucji państwa
Pojawienie się źródeł dochodu
Rodzaje podatków:
Majątkowe, przychodowe,
dochodowe, konsumpcyjne
progresywny liniowy (Pdof)
degresywny stały
Zastrzeżenia:
Podatki za wysokie
Złożoność przepisów prawnych
Duża uznaniowość (ulgi)
Niestabilność rozwiązań
Duża liczba podatków
Duże koszty ich ściągania
Tendencje:
Obniżenie podatku dochodowego
Zwiększenie podatku pośredniego
Wprowadzenie podatku katastralnego
Likwidacja stopniowa różnych ulg
Wprowadzenie podatku dochodowego w rolnictwie
Brak opodatkowania najniższych dochodów
Zmniejszenie progów lu 4 progi
POLITYKA ROLNA
Cechy rolnictwa:
Malejący udział w PKB
Duży odsetek pracujących w rolnictwie
Duże bezrobocie ukryte
Rozdrobnienie gospodarstw
Niska wydajność pracy
Słaba infrastruktura
Słabe wykształcenie
Słabość towarowa
Strategia rozwoju :
Cele programu:
1) Poprawa sytuacji dochodowej rolników
wzrost opłacalności prod
stabilizacja rynku rolnego
źródła dodatkowego dochodu
2) Zwiększenie konkurencyjność na rynkach krajowych i zagr.
- Modernizacja i restrukturyzacja sektora rolno-żywnościowego
- unowocześnienie produkcji
- Podwyższenie jakości prod
- Nowa strategia rynkowa
3) Poprawa warunków życia i pracy
- rozwój struktury społeczno-gospodarczej
- promowanie i wspieranie dział gosp na obszrach wiejskich
- rozwój i reforma szkolnictwa oraz doradztwa
4) Integracja z UE
dostosowanie prawno-instytucjonalne
przygotowanie propozycji negocjacyjnych i negocjacje
Instrumenty polityki rolnej:
1) socjalne
a) aktywne:
przeciwdziałanie bezrobociu, rozwój infrastr,
oświaty, reforma szkolnictwa
b) bierne:
ubezp społ , reforma KRUS, pomoc społeczne,
ochrona zdrowia
2) organizacyjne:
zmiany ustwodawcze i systemowe
kontrola granic
decentralizacja uprwanień organów
zmiana struktury organizacyjnej
integracja z UE
wspólnota z zagranicą
3) ekonomiczne
a) podatkowe:
Vat w rolnictwie
System ulg i zwolnień
Ulgi w podatku akcyzowym do paliw
b) dochodowo-restrukturyzacyjne:
środki przedakcesyjne i kredytowe
wsparcie postepu
wsparcie budowy instyt rynkowych