UMOWA SPRZEDAŻY art. 535

1. Definicja

Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

2. Strony umowy

Po każdej ze stron są 2 podstawowe obowiązki:

1. po stronie kupującego:

• obowiązek odbioru rzeczy,

• obowiązek zapłaty ceny.

2. po stronie sprzedawcy;

• obowiązek przeniesienia własności rzeczy,

• obowiązek wydania rzeczy.

3. Cechy

• umowa konsensualna (solo consensu). Nie musi być wydania rzeczy, czy zapłaty ceny by zawrzeć umowę;

• umowa zobowiązująca ale w pewnym zakresie jest rozporządzająca,

• umowa kauzalna, zobowiązanie każdej ze stron ma swoją podstawę w zobowiązaniu drugiej strony - causa obligandi vel acquirendi (sprzedawca zobowiązuje się względem kupującego po to, żeby uzyskać od niego roszczenie o zapłatę ceny i odpowiedni kupujący zobowiązuje się zapłacić cenę by otrzymać rzecz sprzedaną czyli uzyskać prawo własności rzeczy)

• umowa wzajemna.

Umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej.

Świadczenie jednej z nich (1) ma być (ustawa nie mówi, że jest)(2) odpowiednikiem (ekwiwalentem). Zachodzi tu związek, że ja daję aby od ciebie uzyskać wzajemne świadczenie, jakiś odpowiednik. Jest powiązanie tych 2 świadczeń, gdy jedno jest niemożliwe to zobowiązanie do spełnienia drugiego upada. To powiązanie odpowiedników jest subiektywne (różne ceny, bez równowagi) i wola stron ustalająca odpowiedniość świadczeń mieścić się musi w granicach w jakich nie może być podważona przez przepisy o wadach oświadczenia woli np. wyzysk.

Wyróżniamy umowy wzajemne, które zawsze będą wzajemne np. umowa sprzedaży, zamiany, o dzieło, najmu, dzierżawy oraz umowy, które mogą być określane jako odpłatne lub nieodpłatne. Jeżeli może być umową nieodpłatną to nie jest to umowa wzajemna np. zlecenie, pożyczka.

Przedmiot umowy sprzedaży

Zasadą jest, że przedmiotem umowy sprzedaży jest RZECZ (przedmiot materialny - ruchomość i nieruchomość). Mogą to być:

• rzeczy istniejące

• rzeczy przyszłe (spodziewane - emptio rei sperate), wówczas umowa sprzedaży jest zawarta pod warunkiem zawieszającym, że rzecz powstanie

• pożytki z rzeczy np. plony ze zbóż, rzeczy mające być wytworzone.

Czym innym jest sprzedaż nadziei (emptio spei) np. los na loterii. Nabywamy szansę na wygraną, prawo do zrealizowania czegoś. Przy sprzedaży nadziei sama nadzieja musi istnieć bo inaczej jest to pierwotna niemożność świadczenia. (art. 387 umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna). Jest to umowa bezwarunkowa ale i losowa.

- Jeżeli ryzyko obciąża kupującego to jest to sprzedaż nadziei.

- Jeżeli ryzyko jest podzielone lub nie obciąża kupującego to jest sprzedaż rzeczy przyszłej.

Rzecz może być rzeczą cudzą - jeżeli jest to umowa obligacyjna to skutki prawne w postaci powstania zobowiązania do przeniesienia własności i wydania mogą powstać po stronie sprzedawcy, który nie jest właścicielem. On zakłada, że zanim termin tego świadczenia nadejdzie to on tę własność uzyska. Do wykonania konieczne jest żeby sprzedawca uzyskał własność!!!

Przedmiotem sprzedaży mogą być także energia i prawa. Przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się wtedy odpowiednio. Energia to opanowane przez człowieka siły przyrody (elektryczność, para, gaz). Jest to sprzedaż prawa do korzystania z określonej ilości energii.

Przedmiotem sprzedaży są zbywalne prawa majątkowe np. zbywalne prawa rzeczowe

Przedmiotem sprzedaży mogą być zespoły praw np. przedsiębiorstwo. Art. 55§2 „Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych”.

Art.1051 również może nastąpić zbycie spadku (zbiór praw i obowiązków).

Generalna zasada, że sprzedaż może być podstawą sukcesji syngularnej, wyjątkiem będzie przykład powyższy

4. Forma

• jeżeli przedmiotem sprzedaży jest przedsiębiorstwo, wymagana jest forma pisemna z podpisami stron poświadczonymi notarialnie (art. 75 § 1 kc) (pod rygorem nieważności - ad solemnitatem)

• jeżeli przedmiotem sprzedaży jest nieruchomość, prawo użytkowania wieczystego lub spadek, wymagana jest forma aktu notarialnego (art. 158 i 237 kc) (pod rygorem nieważności - ad solemnitatem)

• jeżeli przy sprzedaży zastrzeżono prawo własności rzeczy sprzedanej, a rzecz została wydana kupującemu, to zastrzeżenie takie powinno być potwierdzone pismem (art. 590 kc); skuteczność zastrzeżenia wobec wierzycieli kupującego zależy od tego, czy pismo ma datę pewną (art. 81 kc)

• przy sprzedaży na raty zastrzeżenie natychmiastowej wymagalności ceny może być dokonane tylko na piśmie przy zawarciu umowy (art. 586 § 1),

• jeżeli umowa sprzedaży wymagała szczególnej formy, a sprzedawca na jej podstawie wykonuje zastrzeżone w niej prawo odkupu, musi zachować tę samą formę (art. 593 § 2 kc)

5. Prawa i obowiązki stron

Obowiązki kupującego

1. zapłata ceny

2. odebranie rzeczy.

Ad.1 zapłata ceny

Cena to suma pieniędzy. Cenę strony powinny oznaczyć w umowie, jeżeli nie ustalą ceny i jej wysokości (essentialia negoti) to nie wiadomo czy mamy do czynienia z umową sprzedaży. Cena to zatem składnik przedmiotowo istotny umowy sprzedaży .

Nie trzeba konkretyzować ceny, wystarczy że strony określą, że cena będzie ustalona według pewnych podstaw jej ustalenia. Strony mogą założyć, że będzie zapłata ceny przyjęta w stosunkach danego rodzaju.

Art.536 §2 mówi, że w razie wątpliwości należy traktować i poczytywać, że chodziło o cenę w miejscu i czasie, w którym rzecz miała być kupującemu wydana (cena rynkowa).

Cenę ustalają strony w umowie. W PRL organy państwa współwyznaczały a czasem dyktowały ceny na poszczególne produkty (ceny reglamentowane) np.

• ceny sztywne (zarówno maksymalne i minimalne) art.537 i następne; nie mogą być odmiennie ustalone niż w zarządzeniu. Dzisiaj to nie ma znaczenia.

• cena wynikowa - ustala się w jaki sposób sprzedawca ma obliczyć cenę za rzecz danego gatunku. Cena wynikowa też może mieć charakter sztywny. Dzisiaj przepisy nie przewidują cen sztywnych.

Dzisiaj ustawa z 1982 roku o cenach przewiduje tzw. ceny urzędowe ustalane przez Ministra Finansów np. na energię, produkty naftowe, węgiel. Ta ustawa przewiduje 3 rodzaje cen :

• ceny urzędowe - ustala organ administracji na podstawie wykazu towarów i usług, uchwalonego przez sejm na wniosek Rady Ministrów. Ta ustawa mówi o cenach towarów i usług (za usługi jest tylko wynagrodzenie nie ma ceny). Przewidywane są te ceny na leki, na usługi świadczone prze publiczną służbę zdrowia, na spirytus luksusowy w butelkach litrowych. Mają charakter maksymalny według ustawy o cenach. Wyjątek rynek rolny - na produkty rolne mogą być ustalane ceny minimalne, chroni się producenta.

• ceny regulowane - ustalane przez sprzedawców lub zrzeszenia sprzedawców na podstawie odpowiednich przepisów administracyjnych, mają charakter wynikowy. Mają charakter maksymalny według ustawy o cenach.

• ceny umowne - cenę strony ustalają w umowie w drodze negocjacji. W tych negocjacjach kupujący może żądać przedstawienia mu podstawy kalkulacji ceny i sprzedawca ma obowiązek przedstawić taką kalkulację. Nie dotyczy to sprzedaży detalicznej.

Jeśli zapłacono cenę wyższą niż maksymalna to sprzedawca ma zwrócić nadwyżkę (nie ma tu miejsca instytucja nienależnego świadczenia). Jeśli zapłacono cenę niższą niż cena minimalna to sprzedawcy przysługuje roszczenie o dopłatę. W przypadku ceny wynikowej stosuje się odpowiednio przepisy o cenie sztywnej i maksymalnej.

Uwaga(!) Jeśli strony naruszyły przepisy o cenach, to postanowienie niezgodne z ustawą zostaje zastąpione odpowiednią treścią ustawy, nie ma nieważności umowy.

Cena powinna być wyrażona w walucie polskiej, w myśl zasady walutowości (art. 358)

Miejsce i czas zapłaty.

a. miejsce

Miejsce zapłaty jest w art.454 - miejscem spełnienia świadczenia jeśli chodzi o świadczenie pieniężne to miejsce zamieszkania lub siedziba sprzedawcy jest. Dług ma charakter oddawczy.

Art.488 mówi, że świadczenia z umowy wzajemnej mają być spełnione jednocześnie - więc zapłata ma być w momencie wydania rzeczy. [do ut des]

Odstępstwa są przy sprzedaży wysyłkowej - wydanie następuje z chwilą wręczenia rzeczy sprzedanej przewoźnikowi. dopiero po nadejściu rzeczy do miejsca przeznaczenia (nie wtedy kiedy otrzymał) i po umożliwieniu mu zbadania rzeczy.

Często wydanie rzeczy uwarunkowane jest od tego że mamy kwit, że zapłaciłem.

Problem dotyczy sytuacji gdy towar nie dotrze na miejsce przeznaczenia. Rzecz ulegnie przepadkowi, zniszczeniu a nikt nie odpowiada, ani sprzedawca, ani kupujący, ani przewoźnik. Kupujący ma obowiązek zapłacić cenę mimo, że towar nie nadszedł, zaginął tego wymaga wzajemność umowy. Kupujący może mieć wtedy roszczenie odszkodowawcze do przewoźnika, do zakładu ubezpieczeń itd.

Art. 548§2 - jeżeli strony zastrzegły inną chwilę przejścia korzyści i ciężarów, poczytuje się w razie wątpliwości, że niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy przechodzi na kupującego z tą samą chwilą.

Ad.2 odebranie rzeczy

Kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać.

Jest to jego prawo, on ma roszczenie do sprzedawcy o wydanie rzeczy. To prawo kupującego ale to również jego obowiązek względem sprzedawcy. Tłumaczy się to od strony gospodarczej tym, że sprzedawca nie może przetrzymywać rzecz dla kupującego w nieskończoność.

Jeżeli nadszedł termin wydania a kupujący się nie zgłasza (niewypełnienie świadczenia w terminie) to sprzedawca nadal posiada rzecz i powinien ją przechowywać z należytą starannością - musi jej pilnować, konserwować, składować. Nieodebranie rzeczy w terminie przez kupującego to jest dodatkowe źródło kłopotów dla sprzedawcy.

Wniosek z tego, że odbiór rzeczy to obowiązek kupującego.

Jeżeli kupujący nie odbiera rzeczy w terminie to popada w zwłokę nie tylko jako wierzyciel ale też w zwłokę jako dłużnik. Dochodzi więc do zbiegu przepisów o zwłoce wierzyciela i zwłoce dłużnika. Te przepisy o zwłoce wierzyciela są skonsumowane przez przepisy o zwłoce dłużnika bo one idą o wiele dalej. Kupujący będzie odpowiadał jak dłużnik będący w zwłoce.

Do tego dochodzą przepisy szczególne, które przewidują dla sprzedawcy szczególne środki ochronne:

• art.551 sprzedawca może w razie zwłoki oddać rzecz na przechowanie na koszt (najpierw koszt poniesie sprzedawca) i niebezpieczeństwo kupującego (pozbywa się ciężaru że rzecz ulegnie przypadkowemu zniszczeniu),

• art.551 §2 sprzedawca może również rzecz sprzedać na rachunek kupującego. Powinien jednak uprzednio wyznaczyć kupującemu dodatkowy termin do odebrania, chyba że

- wyznaczenie terminu nie jest możliwe albo

- że rzecz jest narażona na zepsucie, albo

- że z innych względów groziłaby szkoda.

O takiej sprzedaży sprzedawca powinien niezwłocznie zawiadomić kupującego.

Obowiązki sprzedawcy

1. obowiązek przeniesienia własności rzeczy

2. wydanie rzeczy

Ad. 1 obowiązek przeniesienia własności rzeczy.

• Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości tę własność na nabywcę przenosi, chyba że strony co innego stanowią lub co innego wynika z przepisów szczególnych.

• Jeśli chodzi o rzeczy oznaczone co do gatunku to do przeniesienia własności konieczne jest ich wydanie, gdyż musi być konkretyzacja przedmiotów świadczenia a to przeniesienie posiadania powoduje konkretyzację. Nie ma skutku rozporządzającego jeśli chodzi o rzeczy przyszłe lub cudze.

(w pierwszym wypadku po prostu brak tych rzeczy, w drugim przypadku działa zasada nemo plus iuris ad alium transffere)

Ad 2. wydanie rzeczy

Z punktu widzenia gospodarczego jest to najistotniejszy obowiązek sprzedawcy gdyż umożliwia kupującemu korzystanie z rzeczy. Rzecz powinna być wydana w odpowiednim miejscu i czasie.

a. miejsce

Miejsce wydania może wynikać:

z treści umowy

z właściwości zobowiązania

jeśli nie jest w ten sposób określone to miejscem spełnienia świadczenia jest miejsce zamieszkania lub siedziba dłużnika z chwili zawarcia umowy. Sprzedawca powinien przygotować rzecz i czekać aż kupujący rzecz odbierze. Dług ma charakter odbiorczy.

Strony mogą postanowić w umowie, że dług będzie miał charakter oddawczy. Otóż miejscem spełnienia świadczenia czyli wydania rzeczy będzie miejsce zamieszkania lub siedziba wierzyciela (kupującego) i wtedy to sprzedawca będzie musiał rzecz dostarczyć do odpowiedniego miejsca.

Może być sytuacja pośrednia - miejscem wydania rzeczy jest siedziba sprzedawcy ale umowa zobowiązuje sprzedawcę do przesłania rzeczy na miejsce wskazane przez kupującego. Wtedy jest to sprzedaż wysyłkowa i reguluje ją art.544 - Jeśli rzecz sprzedana ma być przesłana przez sprzedawcę do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia, poczytuje się w razie wątpliwości (reguła interpretacyjna), że wydanie zostało dokonane z chwilą, gdy w celu dostarczenia rzeczy na miejsce przeznaczenia sprzedawca powierzył ją przewoźnikowi trudniącemu się przewozem rzeczy tego rodzaju”.

Wydanie następuje wtedy gdy sprzedawca wydaje rzecz przewoźnikowi :

• to wydanie musi nastąpić w celu dostarczenia rzeczy na to miejsce przeznaczenia,

• sprzedawca musi powierzyć rzecz przewoźnikowi, który trudni się przewozem rzeczy tego rodzaju (zawodowy przewoźnik).

Cały przewóz jest na ryzyko kupującego.(!)

Chwila wydania rzeczy jest ważna dla stron umowy bo z chwilą wydania rzeczy, przechodzą na kupującego korzyści i ciężary związane z rzeczą oraz niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy. (art.548)

Sprzedawca ponosi w szczególności koszty wydania, zmierzenia lub zważenia rzeczy, opakowania, ubezpieczenia za czas przewozu i koszty przesłania rzeczy.

Jeśli chodzi o sprzedaż wysyłkową koszty ubezpieczenia i przesłania ponosi kupujący.

Koszty odebrania rzeczy ponosi kupujący.

Przed wydaniem odpowiada sprzedawca, a po wydaniu kupujący.

b. Czas wydania rzeczy

1. termin wynikający z porozumienia stron

2. bądź z właściwości zobowiązania np. towar ma charakter sezonowy.

3. Jeśli termin nie wynika z umowy ani z właściwości zobowiązania to wydanie rzeczy powinno nastąpić niezwłocznie po wezwaniu przez kupującego. (art. 455 kc)

c. Inne obowiązki sprzedawcy art.546:

• obowiązek poinformowania kupującego o stosunkach prawnych i faktycznych łączących się z rzeczą,

• obowiązek wydania dokumentów dotyczących rzeczy. Jeżeli treść takiego dokumentu dotyczy także innych rzeczy, sprzedawca obowiązany jest wydać uwierzytelniony wyciąg z dokumentu.

• obowiązek poinstruowania kupującego o sposobie korzystania z rzeczy jeśli jest to potrzebne do należytego z niej korzystania (np. w formie instrukcji),

• obowiązek udzielenia informacji o niebezpieczeństwie korzystania z rzeczy.

Jeżeli tych obowiązków sprzedawca nie wykona lub nienależycie wykona to niewykonanie może stać się przyczyną szkody i odpowiedzialności sprzedawcy (art. 471)

Poza tymi obowiązkami podstawowymi na sprzedawcy ciąży szczególna odpowiedzialność za wady rzeczy - rzecz w swych cechach nie odpowiada temu czego można oczekiwać na podstawie umowy sprzedaży od rzeczy sprzedanej. Chodzi tu głównie o wartość i użyteczność rzeczy.

Jeśli rzecz sprzedana jest niezgodna z umową np. sprzedana lodówka grzeje a nie chłodzi. Wedle ogólnych zasad sprzedawca miał wydać lodówkę i wydał. Kupujący otrzymał lodówkę. Po 1 tygodniu lodówka przestała działać bo ujawniła się wada. Umowa została wykonana, zobowiązanie wygasa. To niechłodzenie lodówki to nienależyte wykonanie. Jest szkoda u kupującego więc kupujący mógłby od sprzedawcy dochodzić odszkodowania. Sprzedawca mógłby się bronić przed taką odpowiedzialnością wykazując, że przyczyny tego go nie obciążają. On odpowiada tylko za zawinione naruszenie zobowiązania. Sprzedawcy byłoby więc dość łatwo zwolnić się od odpowiedzialności bo to nie on wykonuje rzeczy, które sprzedaje. Mógłby odpowiadać jedynie za to, że nie wykrył wady. To trudne do ustalenia bo wady mogą być niewidoczne. Kupujący do wytwórcy nie miałby roszczenia z tytułu niewykonania zobowiązania bo z wytwórcą umowy nie zawarł. Sytuacja kupującego byłaby bardzo niewygodna.

Doszłoby do naruszenia zasady ekwiwalentności świadczeń. Pieniądze są bez wad albo prawdziwe albo fałszywe (wtedy nie dochodzi do zapłaty) a rzecz może być wadliwa.

Stąd szczególna ochrona kupującego - RĘKOJMIA ZA WADY RZECZY - uprawnienia przyznane przez ustawę kupującemu, środki jakie może kierować przeciwko sprzedawcy gdy rzecz sprzedana nie odpowiada warunkom jakich można oczekiwać od rzecz sprzedanej.

Powstaje rękojmia z mocy samego prawa - niezależnie od woli stron (treści umowy).

Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi podlega dyspozycji stron (art.558). Strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć.

Jednak w umowach z udziałem konsumentów ograniczeniu lub wyłączeniu rękojmi może nastąpić wyłącznie w przypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych. Umowa sprzedaży konsumencka - z jednej strony konsument a z drugiej strony profesjonalista dokonuje sprzedaży w ramach prowadzonej działalność gospodarczą.

Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym

Zasadą jest, że przy sprzedaży rzeczy używanej strony mogą taką odpowiedzialność rozszerzyć, wyłączyć lub ograniczyć np. przy kupnie samochodów używanych jest zawsze w umowie wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmii (kupujący zapoznał się ze stanem technicznym pojazdu i nie zgłasza z tego tytułu roszczeń i pretensji).

Przesłanki odpowiedzialności z tytułu rękojmi:

• Wady rzeczy

1. wady fizyczne,

2. wady prawne.

Ad.1 WADY FIZYCZNE - Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego, albo jeżeli rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

A więc art.556 przewiduje 4 sytuacje:

• zmniejszenie wartości rzeczy - np. rzecz ma być wykonana z metalu a jest z plastiku,

• zmniejszenie użyteczności rzeczy - może nastąpić ze względu:

- na cel w umowie oznaczony (sprzedaż według próbki, wzoru - użyteczność szczególna)

- albo może to wynikać z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy (użyteczność ogólna z natury rzeczy),

• brak cech o jakich istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego - „dicta et promissa”, powiedzianych i obiecanych

• rzecz została wydana kupującemu w stanie niezupełnym.- nie chodzi o braki ilościowe np. 1 kilogram zamiast 2 kilogramów - to jest częściowe niewykonanie. W stanie niezupełnym rzecz jest wydana wtedy gdy nie ma określonej przynależności, która z rzeczą powinna być wydana np. opakowanie, części zapasowe, złożone przedmioty bez instrukcji.

Ad.2 WADY PRAWNE - Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej; w razie sprzedaży praw sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie praw.

• rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej. Sprzedawcy nie przysługuje własność i sprzedawca nie ma upoważnienia do dysponowania tym przedmiotem. Nawet gdyby własność przeszła na kupującego w myśl art.169 to wówczas nie zmienia to faktu, że wada prawna rzeczy była,

• rzecz sprzedana jest obciążona prawem osoby trzeciej np. hipoteka, zastaw

• jeśli przedmiotem sprzedaży są prawa to sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie tych praw.

• Akt staranności

Jeśli rzecz sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną to powstają po stronie kupującego uprawnienia z tytułu rękojmi. One powstają z chwilą ujawnienia się wady. Aby te uprawnienia mogły być przez kupującego zachowane, utrzymane i wykonane to wymaga się od kupującego aktu staranności - kupujący zawiadamia sprzedawcę o wadzie.

Art.563 Kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy w odpowiednim terminie. Kupujący w zasadzie nie ma obowiązku zbadania rzeczy ale są sytuację, że zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyjęte.

Są odrębne regulacje artykułów żywnościowych - Minister Handlu Wewnętrznego może w drodze rozporządzenia ustalić krótsze terminy zawiadomienia sprzedawcy o wadzie.

Przy sprzedaży między osobami prowadzącymi przedsiębiorstwo utrata uprawnień z tytułu rękojmi następuje, jeżeli kupujący nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o dostrzeżonej wadzie, a w wypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później - jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej wykryciu.

Terminy zawiadomienia sprzedawcy o wadzie art.563

• Zasadą jest, że kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia.

• gdy zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyjęte, wtedy kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca po upływie czasu, w którym przy zachowaniu należytej staranności mógł ją wykryć,

• w wypadku wad artykułów żywnościowych są terminy szczególne, krótsze,

• przy sprzedaży między osobami prowadzącymi działalność gospodarczą to termin zawiadomienia o wadzie jest krótszy. Kupujący powinien w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju niezwłocznie zawiadomić sprzedawcę o wykryciu wady. w wypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później - niezwłocznie po jej wykryciu.

Dla zachowania terminów do zawiadomienia sprzedawcy o wadach rzeczy sprzedanej wystarczy wysłanie listu poleconego przed upływem terminu. To zawiadomienie nie jest oświadczeniem woli to jest akt wiedzy.

Są dwa wyjątki - utrata uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy nie następuje mimo niezachowania terminów do zbadania rzeczy przez kupującego i do zawiadomienia sprzedawcy o wadach, jeżeli:

1. sprzedawca wadę zataił,

2. sprzedawca zapewnił kupującego, że wady nie istnieją.

Przy sprzedaży lepiej nie zapewnić, że rzecz jest bez wad.

Uprawnienia kupującego z tytułu rękojmi

Są 4 uprawnienia :

1. odstąpienie od umowy (prawo podmiotowe kształtujące),

2. żądanie obniżenia ceny,

3. żądanie wymiany rzeczy wadliwej na rzecz wolną od wad,

4. żądanie naprawy rzeczy (jest przy rękojmi wąsko dopuszczalne).

Ad.1 - odstąpienie od umowy

Jest to dla sprzedawcy najbardziej dolegliwe. Swoim jednostronnym oświadczeniem kupujący przekreśla zawartą umowę sprzedaży. Jeżeli kupujący zdołał odstąpić od umowy to jest to prawo podmiotowe kształtujące Strony są zobowiązane zwrócić otrzymane świadczenia według przepisów o odstąpieniu od umowy wzajemnej. Kupujący odda przedmiot sprzedaży a sprzedawca musi zwrócić wpłaconą cenę. Cena powinna być zwrócona w całości, sprzedawca nie może nic potrącić nawet zużycia rzeczy. Ryzyko gospodarcze korzystania z rzeczy ponosi sprzedawca. Kupujący może domagać się także naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania ale nie na podstawie przepisów ogólnych tylko z art.566 - roszczenie odszkodowawcze.

Kupujący nie może odstąpić od umowy w 2 przypadkach:

1. jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad,

2. albo sprzedawca niezwłocznie wady usunie (naprawi rzecz).

Według orzecznictwa niezwłocznie to termin 14 dni. W razie dokonania wymiany sprzedawca powinien pokryć związane z tym koszty.

Te ograniczenia uprawnień kupującego nie mają zastosowania jeżeli rzecz była już uprzednio przez sprzedawcę wymieniona lub naprawiana, chyba że wady są nieistotne.

Ad.2 - żądanie obniżenia ceny rzeczy

Jest to roszczenie o obniżenie ceny według art.560 § 3 - jeżeli kupujący żąda obniżenia ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej, to obniżenie powinno nastąpić w takim stosunku, w jakim wartość rzeczy wolnej od wad pozostaje do jej wartości obliczonej z uwzględnieniem istniejących wad.

To roszczenie przysługuje kupującemu - zawsze - nie ma szczególnych ograniczeń. Pozostają ograniczenia naturalne np. kupujący wykonuje uprawnienia do odstąpienia od umowy to nie może żądać obniżenia ceny.

Ad.3 - żądanie wymiany rzeczy na wolną od wad art.561§1

Jeżeli przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, kupujący może żądać:

- dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad oraz

- naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia.

Może to się okazać kłopotliwe dla sprzedawcy bo jest to podobne do odstąpienia od umowy. Sprzedawca odbiera rzeczy wadliwe a w to miejsce dostarcza rzeczy wolnych od wad.

Ad.4 - żądanie naprawienia rzeczy art.561§2

Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz określona co do tożsamości, a sprzedawcą jest wytwórca tej rzeczy (np. sprzedaż u rzemieślnika)

- kupujący może żądać usunięcia wady, wyznaczając w tym celu sprzedawcy odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu od umowy odstąpi.

- Sprzedawca może odmówić usunięcia wady, gdyby wymagało ono nadmiernych kosztów.

Jest to roszczenie uzupełniające. To roszczenie nie wyłącza uprawnienia do odstąpienia od umowy lub do żądania obniżenia ceny.

W praktyce często obok rękojmi, która wynika z mocy samego prawa kupujący dysponuje prawami z gwarancji. Jest tu też prawo do naprawy rzeczy.

Odpowiedzialność sprzedawcy

Odpowiedzialność sprzedawcy z rękojmi jest surowa, wychodzi poza granice odpowiedzialności na zasadach ogólnych. Sprzedawca odpowiada z rękojmi niezależnie od swej winy i wiedzy o wadzie. Ta surowa odpowiedzialność, na zasadach ryzyka, nie jest jednak absolutna.

Sprzedawca może się zwolnić przed odpowiedzialnością z tytułu rękojmi gdy:

• kupujący o wadzie rzeczy sprzedanej wiedział w chwili zawarcia umowy (art.557).

• Gdy przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku albo rzeczy przyszłe, sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili wydania rzeczy

• Sprzedawca nie jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, które powstały po przejściu niebezpieczeństwa na kupującego, chyba że wady wynikły z przyczyny tkwiącej już poprzednio w rzeczy sprzedanej. O zakresie odpowiedzialności sprzedawcy decyduje moment powstania wady fizycznej, jeśli ta wada powstała po wydaniu kupującemu rzeczy to jest to wada powstała u kupującego i sprzedawca nie odpowiada.

Nie dotyczy to sytuacji, w których wada wynika z przyczyny tkwiącej już poprzednio w rzeczy sprzedanej np. do wytworzenia rzeczy użyto niewłaściwego materiału.

Dowód, że wada wynikła „z przyczyny tkwiącej już poprzednio w rzeczy sprzedanej” w tym wypadku obciąża sprzedawcę zgodnie z art. 471 kc i domniemaniem, że nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność.

Prawo polskie nie przyjęło konstrukcji rękojmi za wady ukryte, polski kc mówi o wadach rzeczy. W prawie francuskim instytucja rękojmi obejmuje tylko wady ukryte. Przy czym rozróżnienie to nie ma większego znaczenia w naszym systemie prawnym, gdyż gdy wada była jawna sprzedawca łatwo zwolni się od odpowiedzialności

• upływ terminu do realizacji uprawnień z rękojmi - termin zawity (art. 568)

Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy wygasają po upływie roku od dnia kiedy rzecz została kupującemu wydana.

To nie jest termin przedawnienia bo termin przedawnienia dotyczy tylko roszczeń majątkowych - nie stosujemy przepisów o przerwaniu i zawieszeniu terminów przedawnienia. Wśród uprawnień z tytułu rękojmi jest uprawnienie które nie jest roszczeniem majątkowym - to odstąpienie od umowy.

Skutkiem upływu tego terminu jest wygaśnięcie uprawnień z tytułu rękojmi skutkiem przedawnienia jest zaś niemożność dochodzenia świadczenia, przymusowego wyegzekwowania świadczenia.

Termin 1 roku dotyczy wszystkich rzeczy oprócz budynków. Przy sprzedaży wadliwego budynku termin ten wynosi 3 lata od dnia wydania budynku kupującemu.

Kupujący może wykonać uprawnienia z tytułu rękojmi mimo upływu terminu :

1. §2 - jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił to upływ terminu jest bez znaczenia i nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi.

2. §3 - jeśli przed upływem terminu (1 rok) kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie to kupujący może się powołać, choć w ograniczonym zakresie, na swoje prawa z rękojmi w ten sposób, że podniesie je jako zarzut przeciwko sprzedawcy.

Chodzi tu o sytuację kiedy sprzedawca będzie dochodził jakiegoś roszczenia od kupującego najczęściej jest roszczenie o zapłatę ceny. Kupujący mimo upływu terminu może powołać się na swoje prawa z rękojmi i może zgłosić zarzut obniżenia ceny. Ta rzecz jest wadliwa, zawiadomiłem sprzedawcę przed upływem terminu rocznego i nawet po upływie tego terminu przysługuje mi zarzut np. odstąpienie od umowy (w ogóle ceny nie zapłacę) albo obniżenie ceny.

Problem czy można stosować art.5 ?

Sprzedawca (pozwany) będzie się bronił, że termin upłynął i kupujący (powód) nie może się ze swoim roszczeniem utrzymać. Czy powód może zarzucić, że sprzedawca powołując się na upływ terminu nadużywa swego prawa, działa w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego podając art.5 i wobec tego nie korzysta z ochrony ? Wtedy skutki tego upływu terminu byłyby niweczone. Różne są stanowiska.

Trzeba przyjąć, że art.568 nie jest przepisem dotyczącym przedawnienia, uprawnienia wygasają ex lege. Upływ tego terminu jako terminu zawitego jest uwzględniany przez sąd z urzędu, upływ czasu powoduje wygaśnięcie uprawnienia. Brak możliwości realizacji uprawnień z rękojmi nie następuje na skutek skorzystania z zarzutu (prawa podmiotowego kształtującego). Dlatego konstrukcja nadużycia prawa nie bardzo się da uzasadnić w tej sytuacji.

W doktrynie są pewne odstępstwa także orzecznictwo ma pewne odosobnione orzeczenia.

Roszczenia odszkodowawcze art.566

Chodzi tu o roszczenia odszkodowawcze z tytułu poniesienia szkody wynikłej z wady. Jeśli wydanie rzeczy wadliwej kupującemu oznacza, że nastąpiło nienależyte wykonanie zobowiązania przez sprzedawcę to odpowie on jak dłużnik. Ale nie na zasadach ogólnych bo są szczególne unormowania.

Art.566 Jeżeli z powodu wady fizycznej rzeczy sprzedanej kupujący odstępuje od umowy albo żąda obniżenia ceny, może on żądać naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady, chyba że szkoda jest następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności.

W §2 - odpowiednie zastosowanie gdy kupujący żąda dostarczenia rzeczy wolnych od wad zamiast rzeczy wadliwych albo usunięcia wady przez sprzedawcę (czyli naprawę)

Są kontrowersje co to za roszczenie odszkodowawcze:

• Część doktryny, że to roszczenie odszkodowawcze jest to 5 uprawnienie z rękojmi.

Krytyka: dochodzić odszkodowania można tylko w ciągu 1 roku. Gdyby dochodzono odszkodowania na zasadach ogólnych to byłby to termin lat 10. Dodatkowo gdyby miał dochodzić roszczenia odszkodowawczego to dla zachowania tego roszczenie musiałby dokonać aktu staranności. Zatem w takim rozumieniu pozycja kupującego uległaby pogorszeniu!

• Większość twierdzi, że jest to samodzielne roszczenie odszkodowawcze. Kupujący może dochodzić naprawienia szkody na zasadach ogólnych z art.471. Ustawodawca dopuszcza zbieg roszczeń, otóż oprócz wykonania uprawnień z tytułu rękojmi kupujący może dochodzić odszkodowania za szkodę poniesioną w skutek istnienia wady .

Uwaga!!

Zdanie drugie tego przepisu: W ostatnim wypadku kupujący może żądać tylko naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady; Ten ostatni wypadek jest wtedy kiedy okaże się, że sprzedawca za tę szkodę nie odpowiada - na zasadach ogólnych.

Sprzedawca nie odpowiada na zasadach ogólnych, ale kupujący może wtedy żądać tylko naprawienia szkody, za szkodę którą kupujący poniósł przez to, że zawarł umowę nie wiedząc o istnieniu wady. Jest to odpowiedzialność na zasadach ryzyka. To jest szkoda w ramach interesu zaufania, ujemnego interesu umownego, kupujący w szczególności może żądać:

- zwrotu kosztów zawarcia umowy,

- kosztów odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy

- oraz zwrotu dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniósł korzyści z tych nakładów

Więc nawet gdy sprzedawca nie odpowiada w ramach interesu wykonania, pozytywnego interesu umownego, to sprzedawca odpowie w ramach ujemnego interesu umowy, interesu zaufania.

To drugie roszczenie odszkodowawcze (w ramach interesu zaufania) to nie jest roszczenie, które wynika z zasad ogólnych. Jest to roszczenie z rękojmi, roszczenie szczególne. Tu odpowiedzialność jest niezależna od winy.

To roszczenie może kupujący podnosić jeśli dopełnił obowiązku staranności i pod warunkiem, że nie upłynął wymagany termin.

Przepis podobnie sformułowany to jest art.574 dotyczy wad prawnych. Podobnie jest przy roszczeniach odszkodowawczych kupującego na wypadek wady prawnej rzeczy sprzedanej. Jedyna różnica w sformułowaniach to pominięty §2 art.566, który mówił o innych uprawnieniach (wymiana rzeczy czy naprawa). Tu wśród kosztów których może domagać się kupujący jest zwrot kosztów procesu.

Wady prawne

1. W 96' wprowadzono do kodeksu art.572¹ - Kupujący może dochodzić uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne, chociażby osoba trzecia nie wystąpiła przeciw niemu z roszczeniem dotyczącym rzeczy sprzedanej.

Podstawą skorzystania z uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy nie musi być roszczenie osoby 3.

2. Jednak kiedy osoba trzecia dochodzi roszczeń dotyczących rzeczy sprzedanej, wówczas kupujący obowiązany jest niezwłocznie powiadomić sprzedawcę i wezwać go do wzięcia udziału w sprawie ( art. 573 ).

Sankcje niewypełnienia tego obowiązku przez kupującego

Kupujący naraża się na to, że jeśli przegra sprawę przeciwko osobie trzeciej (wtedy gdy sprzedawca nie został zawiadomiony i nie wziął udziału w sprawie) to wówczas może nie móc zrealizować swoich uprawnień przeciwko sprzedawcy o tyle o ile jego udział (sprzedawcy) w postępowaniu był potrzebny do wykazania, że roszczenie osoby trzeciej były całkowicie lub częściowo bezzasadne. Może się okazać, że gdyby sprzedawca został wezwany i wziął udział w sprawie to by przeciwstawił temu powodowi jakieś zarzuty, które spowodowały by oddalenie powództwa, które by uchroniły kupującego od utraty rzeczy, przegrania sprawy. Skoro kupujący nie wezwał sprzedawcy to musi ponieść ryzyko, że źle prowadził proces.

3. Art.575 - Jeżeli z powodu wady prawnej rzeczy sprzedanej kupujący jest zmuszony wydać rzecz osobie trzeciej, umowne wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi nie zwalnia sprzedawcy od obowiązku zwrotu otrzymanej ceny, chyba że:

- kupujący wiedział, iż prawa sprzedawcy były sporne, albo że

- nabył rzecz na własne niebezpieczeństwo.

Kupujący będzie miał roszczenie o zwrot ceny bo stracił rzecz nawet wtedy gdy strony wyłączyły odpowiedzialność z rękojmi.

Poglądy doktryny na temat czym jest zwrot ceny:

• Część uważa, że skoro strony wyłączyły odpowiedzialność z rękojmi to nie ma mowy o rękojmi więc to jest roszczenie spoza rękojmi według ogólnych zasad - kupujący żąda zwrotu spełnionego przez siebie świadczenia. Umowa sprzedaży istnieje bo wyłącza odpowiedzialność z rękojmi to dlaczego kupujący ma mieć roszczenie o zwrot. Można spróbować stworzyć konstrukcję nienależnego świadczenia ale jest to wątpliwe bo jaka ma być podstawa nienależnego świadczenia (ewentualnie condictio causa data causa non secuta- zapłata ceny miała cel żeby otrzymać w zamian przedmiot. Ten cel nie został osiągnięty bo rzecz zabrana ale jest to wątpliwe bo on w pierwszym etapie tę rzecz otrzymał).
  Ogólnie mówi się, że to roszczenie z bezpodstawnego wzbogacenia ono wynika z tego, że sprzedaż jest umową wzajemną więc skoro świadczenie sprzedawcy okazało się nieskuteczne to i to wzajemne nie powinno być zatrzymane przez niego.

• Według Pajora powinno być inaczej, przepis ten stanowi, że to wyłączenie umowne odpowiedzialności sprzedawcy z rękojmi w tej sytuacji nie będzie w pełni skuteczne. Rękojmia zadziała skoro kupujący został pozbawiony rzeczy wskutek istnienia wady, nawet to wyłączenie rękojmi nie będzie skuteczne i to roszczenie o zwrot ceny będzie roszczeniem z rękojmi tak jakby kupujący odstąpił od umowy z powodu wady. Ustawodawca ograniczył skutki wyłączenia rękojmi (condictio causa finita).

Przepis jednocześnie zastrzega, że to roszczenie o zwrot nie będzie służyć kupującemu jeśli:

- nabył on rzecz wiedząc, że prawa sprzedawcy były sporne albo

- nabył rzecz na własne niebezpieczeństwo.

4. Art.575¹ wprowadza szczególną sytuację jeśli kupujący uniknął utraty nabytej rzeczy albo skutków jej obciążenia na korzyść osoby trzeciej przez to, że tego trzeciego spłacił lub spełnił inne świadczenie.

Wówczas sprzedawca może zwolnić się od odpowiedzialności z tytułu rękojmi. Była wada prawna, kupujący jakieś swoje środki poświęcił na zaspokojenie osoby trzeciej i teraz chce od sprzedawcy. Sprzedawca może zwolnić się od odpowiedzialności:

- zwracając kupującemu zapłaconą sumę lub

- wartość spełnionego świadczenia wraz z odsetkami i kosztami.

W tej sytuacji kupujący nie będzie mógł np. odstąpić od umowy bo sprzedawca może się zwolnić od odpowiedzialności i wyłączy uprawnienia kupującego.

Termin do zawiadomienia o wadzie:

Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady prawne są też ograniczone czasowo.

• Te uprawnienia wygasają z upływem roku od chwili kiedy kupujący dowiedział się o istnieniu wady (ten termin może upłynąć po10 latach - kiedy sobie chce).

• Jeśli kupujący dowiedział się o istnieniu wady prawnej dopiero na skutek powództwa osoby trzeciej , termin ten biegnie od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z osobą trzecie stało się prawomocne.

Są tu 2 wyjątki :

• Upływ powyższego terminu nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił

• jeżeli przed jego upływem (1 roku) kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie - to może swoje uprawnienia z rękojmi wykonać w formie zarzutu

Gwarancja jakości

Gwarancja to umowa łącząca gwaranta z kupującym.

Gwarancja polega na zob. się gwaranta (sprzedawcy albo wytwórcy rzeczy) do spełnienia odpowiednich świadczeń na wypadek, gdyby w oznaczonym terminie (okres gwarancyjny) ujawniły się wady fizyczne rzeczy sprzedanej.

G. udzielana jest zazwyczaj na towary trwałego użytku, jest swoistym zapewnieniem udzielanym przez gwaranta, że rzecz jest odpowiedniej jakości i będzie funkcjonować należycie przynajmniej przez oznaczony w um. gwarancyjnej okres.

CHARAKTER PRAWNY GWARANCJI

G. nie jest reżimem ustawowym, mającym zastosowanie niezależnie od woli stron. Nie powstaje zatem ex lege lecz na podstawie czynności pr. - udzielenie g. jest dobrowolne. Jest to zawsze umowa między kupującym a podmiotem udzielającym g. na rzecz sprzedaną.

Gwarancja to umowa łącząca gwaranta z kupującym - powstaje w wyniku umowy będącej zastrzeżeniem w umowie sprzedaży. Do zawarcia umowy gwarancyjnej nie jest konieczne wręczenie kupującemu dokumentu gwarancyjnego określającego treść gwarancji, mimo że tak stanowi art.577.

Pajor wskazuje, że jest to superfluum (zbyteczny, zbędny, nadmiarowy) ustawodawcy, gdyż do zawarcia tej umowy wcale nie jest konieczne wydanie dokumentu gwaranacyjnego - umowa ta dochodzi do skutku solo consensu

Gwarantem jest wystawca dokumentu gwarancyjnego - może to być:

• sprzedawca - najczęściej, gdy jest importerem.

• wytwórca - tu jednak pojawiają się problemy konstrukcyjne. Umowa pomiędzy wytwórcą a kupującym dochodzi do skutku za pośrednictwem sprzedawcy. Wytwórca wystawiając dok. gwarancyjny, który dołącza do swojego produktu (jest jego przynależnością) składa ofertę ad incertam personam. Ta osoba-adresat ofert konkretyzuje się w momencie zawarcia umowy sprzedaży bo sprzedawca wydaje towar z karta gwarancyjną. Sprzedawca jest posłańcem - przenosi cudze oświadczenie woli. Sprzedając produkt stempluje dok. gwarancyjny i wydaje go wraz z produktem. Kupujący odbierając produkt wraz z kartą przyjmuje ofertę gwarancyjną wytwórcy. Teoria umowna jest zgodna z ogólna zasadą pr. obligacyjnego, że podstawowym źr. zob. są czynn. dwustronne.

Były próby wykazania, że taki dokument wystawiany przez wytwórcę to jednostronne zobowiązanie wytwórcy względem ostatecznego nabywcy ale prawo polskie niechętne jest jednostronnym czynnościom zobowiązującym i w zasadzie uważa się, że zasada swobody umów obligacyjnych dotyczy aktów dwustronnych. Tam gdzie jest jednostronna czynność prawna jako źródło zobowiązania to zasada swobody umów już nie działa więc gdy ustawa wyraźnie przewiduje, że można powołać do życia jednostronnym aktem jakieś zobowiązanie to może być powołane. W tej sytuacji tego nie ma.

GWARANCJA A RĘKOJMIA

To odrębny od rękojmi reżim stanowiący zabezpieczenie int. kupującego tylko w razie wystąpienia wad fizycznych. Kupującemu służy wybór miedzy tymi systemami ochrony - Kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji (art.579). Przy czym upr. z tyt. rękojmi kupujący może wykonywać tylko wobec sprzedawcy, a z tyt. gwarancji - w zależności od tego kto jej udzielił - sprzedawca czy producent (najczęściej).

Nowela 1996 zniosła ograniczenie polegające na uzależnieniu korzystania z ręk. od uprzedniego wyczerpania możliwości ochrony na podst. gwarancji (niezależność obu reżimów zastąpiła więc zasadę pierwszeństwa g.).

Dzisiaj nikt nie nakłada na wytwórców obowiązków udzielenia gwarancji. Oni sami udzielają bo tego wymaga rynek, konkurencja. Do 1997 roku sytuacja dla kupującego niezbyt korzystna bo obowiązywał przepis, że dopóty dopóki kupującemu przysługują uprawnienia z gwarancji to nie może on wykonać uprawnień z rękojmi. Przepis pozwalał kupującemu sięgnąć do uprawnień z rękojmi dopiero wówczas gdy gwarant nie wywiązał się ze swoich obowiązków albo też jeśli się wywiązywał to kupujący nie mógł korzystać z uprawnień z rękojmi aż do czasu kiedy te uprawnienia z gwarancji ustały. Upr. z ręk. ulegały więc zawieszeniu. Była to tzw. rękojmia pogwarancyjna.

Obecnie kupujący może wykonywać uprawnienia z rękojmi za wady fizyczne niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji. Kupujący może wybierać między rękojmią a gwarancją. Możliwość ta istnieje co do poszczególnych wad fizycznych, które ujawnią się w czasie, gdy obowiązuje rękojmia i gwarancja.

Problem gdy pojawiają się kolejne wady np. pierwsza wada samochodu uszkodzenie układu chłodzenia (wymian korka od chłodnicy), nabywca samochodu korzysta z uprawnienia z gwarancji i prosi o naprawę korka. Samochód naprawiony i później pojawia się wada silnika, kupujący idzie do sprzedawcy i mówi ja odstępuje od umowy bo to jest poważna wada i żądam wymiany na wolny od wad albo odstępuje od umowy. Sprzedawca może mu powiedzieć, że skorzystał raz z wyboru i skorzystał z gwarancji i teraz pan już się wyrzekł uprawnień z rękojmi i ma tylko gwarancję, trzeba iść do gwaranta, który naprawi silnik nie będzie wymiany. Problem czy tak należy rozumieć, że jak raz dokona wyboru między uprawnieniami z gwarancji lub rękojmi to czy go wiąże raz na zawsze czy tylko do danej wady. Przedstawiciele producentów i sprzedawców mówią, że raz dokonany wybór wiąże już w odniesieniu do danej rzeczy raz na zawsze - to nie ma uzasadnienia prawnego. Związanie wyborem odnosi się w odniesieniu do określonej wady.

Uprawniony z obu reżimów nie mógłby natomiast wystąpić z roszczeniem „mieszanym”.

PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI

1. ujawnienie się w okresie gwarancyjnym wady fizycznej uzasadniającej tę odp. według postanowień umowy gwarancyjnej.

2. Nie są wymagane, żadne akty staranności ze strony kup.

Jeżeli nie zastrzeżono inaczej gwarant odp. tylko wtedy, gdy wada powstała z przyczyn tkwiących w sprzedanej rzeczy (578). Kupujący ma jedynie wykazać, że wystąpiła wada w okresie gwarancyjnym, a gwarant może zwolnić się wykazując, że z innych przyczyn.

Gwarant przed odpowiedzialnością zaciągniętą z umowy gwarancyjnej może się bronić wykazując, że wada z którą zgłasza się kupujący nie powstała z przyczyn tkwiących w samej rzeczy np. sam kupujący zepsuł rzecz albo inna zewnętrzna przyczyna spowodowała uszkodzenia rzeczy.

Dyspozytywny char. przepisu umożliwia szersze określenie odp. gwaranta, przez uwzględnienie innych wad. Ale węższe byłoby sprzeczne z naturą stos. gwarancji - 353.

UPRAWNIENIA

Węższe niż z tyt. ręk. - g. ma zapewnić niezakłócone korzyst. z rzeczy. Kupującemu przysługują takie prawa jakie wynikają z umowy gwarancyjnej. Jeśli z gwarancji nie wynika nic innego to w razie wątpliwości poczytuje się, że gwarant jest zobowiązany do:

1. usunięcia wady fizycznej rzeczy lub (naprawa)

2. do dostarczenia rzeczy wolnej od wad (wymiana)

Jeżeli nic innego nie wynika z umowy gwarancji, o wyborze świadczeń z tyt. g. nie decyduje kupujący, lecz gwarant. Konstrukcja ta ma więc cechy zob. przemiennego - dłużnik jest zobowiązany do spełnienia jednego z kilku świadczeń. Jeśli okaże się że naprawa jest niemożliwa to kupujący ma inicjatywę i pozostaje drugie świadczenie wydanie nowej rzeczy wolnej od wad. przebieg realizacji - art.580.

§ 1. Kto wykonuje uprawnienia wynikające z gwarancji, powinien dostarczyć rzecz na koszt gwaranta do miejsca wskazanego w gwarancji lub do miejsca, w którym rzecz została wydana przy udzieleniu gwarancji, chyba że z okoliczności wynika, iż wada powinna być usunięta w miejscu, w którym rzecz znajdowała się w chwili ujawnienia wady.

§ 2. Gwarant jest obowiązany wykonać obowiązki wynikające z gwarancji w odpowiednim terminie i dostarczyć uprawnionemu z gwarancji rzecz na swój koszt do miejsca wskazanego w paragrafie poprzedzającym.

§ 3. Niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy w czasie od wydania jej gwarantowi do jej odebrania przez uprawnionego z gwarancji ponosi gwarant.

OKRES GWARANCYJNY

Jeśli w gwarancji nie zastrzeżono innego terminu to ten termin wynosi 1 rok licząc od dnia kiedy rzecz została kupującemu wydana. Często w treści gwarancji są różne inne postanowienia, są gwarancje kilkuletnie.

Termin 1 roku z tytułu rękojmi to termin zawity, po jego upływie uprawnienia wygasają.

Termin roczny gwarancji to termin, na który ma się gwarancja rozciągać, to jest termin do ujawnienia się wady.

Jeśli wada w tym terminie się pojawi to zrealizują się roszczenia kupującego, powstaje zobowiązanie gwaranta. Jeśli w ostatnim dniu gwarancji ujawni się wada to zaktualizuje się zobowiązanie gwaranta do naprawy lub wymiany i odpowiednio powstanie roszczenie u kupującego. To roszczenie można wykonać tak długo jak długo się nie przedawni, nie ma terminu szczególnego przedawnienia gwarancji więc termin ogólny 10 lat. Termin gwarancji to co innego niż termin przy rękojmi.

Ten termin gwarancji jest roczny od dnia wydania ale może ulegać różnym przedłużeniom art.581 :

1. wady istotne - §1 - Jeżeli w wykonaniu swoich obowiązków gwarant dostarczył uprawnionemu z gwarancji zamiast rzeczy wadliwej rzecz wolną od wad albo dokonał istotnych napraw rzeczy objętej gwarancją, termin gwarancji biegnie na nowo od chwili dostarczenia rzeczy wolnej od wad lub zwrócenia rzeczy naprawionej. Jeżeli gwarant wymienił część rzeczy, przepis powyższy stosuje się odpowiednio do części wymienionej.

2. wady nieistotne - §2 - W innych wypadkach termin gwarancji ulega przedłużeniu o czas, w ciągu którego wskutek wady rzeczy objętej gwarancją uprawniony z gwarancji nie mógł z niej korzystać

Istnieje domniemanie prawne wzruszalne, że wada fizyczna rzeczy powstała w okresie gwarancyjnym(!)

Szczególne rodzaje sprzedaży

Odp. S. za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową

Reżim odp. wprowadzony ustawą z 27.VII.2002 o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego wzorowaną na dyrektywie europ. 99/44. Wyłącza w zakresie nią objętym zastosowanie przepisów o rękojmi za wady rzeczy sprzedanej.

Konstrukcja ta ma zastosowanie, gdy osoba prowadząca przedsięb., sprzedaje z zakresie działalności swego pzeds. rzecz ruchomą osobie fiz., która nabywa tę rzecz w celu niezwiązanym z dział. gosp. lub zawod. (art. 1) Tylko taka sprzedaż jest rozumiana jako sp. konsumencka.

Zakres podmiotowy:

Konstrukcja ta odnosi się do umów, w których:

- jedną ze stron jest sprzedawca profesjonalny,

- drugą zaś konsument - os. fiz. nabywająca rzecz w celu niezw. z dział. gosp./zawod.

Zakres przedmiotowy:

Odnosi się do sprzedaży towaru konsumpcyjnego tj. rzeczy ruchomej nadającej się do użytku osobistego. Chodzi o rz. ozn. co do gat. - przy rz. ozn. co do tożsam. S. ma wydać rzecz taką jaka jest.

Wyłączenia - art. 1. ust. 2. i 3.

- do sp.energii elektrycznej, jak również do gazu i wody, chyba że są sprzedawane w ograniczonej ilości lub w określonej objętości.

- do sp. egzekucyjnej oraz sprzedaży dokonywanej w postępowaniu upadłościowym albo innym postępowaniu sądowym.

Ochrona konsum. na podstawie ustawy obejmuje szerszy zakres stos. niż tyko wynikające z umowy sp. Przepisy stosuje się bowiem także do umów:

• dostawy

• sprzedaży komisowej

• dzieło (627 )

Stosunek przepisów ustawy do k.c.

Przepisy ustawy są lex specialis w stos. do k.c. - mają zatem pierwszeństwo. Przepisy ogólne dot. umowy sp. (535 - 555) stosuje się do sp. konsumenckiej, w takim zakresie w jakim nie jest uregulowana odrębnymi przepisami - rozstrzyga to art. 535 . Całkowicie wyłączone jest natomiast stosowanie do sp. konsumenckiej przepisów działu II i III (art.556-581) o rękojmi za wady i gwarancji jakości.

Charakter odpowiedzialności.

Odp. S. za niezgodność tow. konsump. z umową jest bliższa odp. na zasadach ogólnych (odp. za niedopełnienie obow. wydania towaru zgodnie z umową) Odp. ta ma char. obiektywny - nie zależy od winy czy wiedzy S. Dowód braku winy nie zwalnia zatem S. z odp. Niezgodność tow. nie musi też wynikać z działania lub zaniechania S. - chodzi tu o odp. gwarancyjną S., która ciąży na nim z mocy samego prawa (nie zależy zatem od wprowadzenia odpowiedniej klauzuli umownej).

Regulacja ma charakter iuris cogentis - obowiązuje bezwzględny zakaz umownego wyłączenia lub ograniczenia uprawnień.

Odp. tej nie można ograniczyć (art. 11)

• ani poprzez wprowadzenie klauzul egzoneracyjnych

• ani przez oświadczenie kupującego, że wie o wszelkich niezgodnościach towaru z umową (wiedza taka w myśl art. 7. decyduje o wyłączeniu odp. S.)

• ani przez wybór prawa obcego.

Obowiązki sprzedawcy - art. 3

• udzielić kupującemu jasnych, zrozumiałych i niewprowadzających w błąd informacji, wystarczających do prawidłowego i pełnego korzystania ze sprzedanego towaru konsumpcyjnego.

- W szczególności należy podać: nazwę towaru, określenie producenta lub importera, znak zgodności wymagany przez odrębne przepisy, informacje o dopuszczeniu do obrotu w Polsce oraz, stosownie do rodzaju towaru, określenie jego energochłonności, a także inne dane wskazane w odrębnych przepisach.

- Informacje te powinny znajdować się na towarze konsumpcyjnym lub być z nim trwale połączone, w przypadku gdy towar jest sprzedawany w opakowaniu jednostkowym lub w zestawie.

- W pozostałych przypadkach sprzedawca jest obowiązany umieścić w miejscu sprzedaży towaru informację, która może zostać ograniczona do nazwy towaru i jego głównej cechy użytkowej oraz wskazania producenta lub importera.

• Sprzedawca jest obowiązany zapewnić w miejscu sprzedaży odpowiednie warunki techniczno-organizacyjne umożliwiające dokonanie wyboru towaru konsumpcyjnego i sprawdzenie jego jakości, kompletności oraz funkcjonowania głównych mechanizmów i podstawowych podzespołów.

• Sprzedawca jest obowiązany wydać kupującemu wraz z towarem konsumpcyjnym wszystkie elementy jego wyposażenia oraz instrukcje obsługi, konserwacji i inne dokumenty wymagane przez odrębne przepisy.

- w jęz. Polskim lub jeśli dozwolone

- powszechnie zrozumiałej formie graficznej.

- nie dot. do nazw własnych, znaków towarowych, nazw handlowych, oznaczeń pochodzenia towarów oraz zwyczajowo stosowanej terminologii naukowej i technicznej.

Art. 11. dopuszcza umowne ograniczenie odp., jeśli odpowiednia umowa zostanie zawarta po zawiadomieniu S. o niezgodności tow. z um. - dopuszczalna jest więc ugoda między stronami.

Przesłanki odpowiedzialności - art. 4

1. NIEZGODNOŚĆ TOWARU Z UMOWĄ.

Pojęcie to nie zostało w ust. zdefiniowane. Chodzi o syt. gdy dostarczony towar nie ma cech wynikających z umowy. Trzeba zatem określić treść umowy w zakresie dot. właściwości towaru, w ten sposób uzyskamy obraz towaru wzorcowego, modelowego, który porównamy z towarem rzeczywiście wydanym. Przy określaniu cech właściwych towaru bierze się pod uwagę, to co wynika z umowy, a także oświadczenia osób 3. (np. producenta). Jeśli strony zawarły w umowie charakterystykę towaru łatwiej jest to określić. Gdy umowa nie zawiera charakterystyki towaru, to dla wyznaczenia towaru modelowego posługujemy się wprowadzonymi przez ustawod. domniemaniami, które normatywnie kształtują wykładnię umowy. W razie spełnienia określonych przesłanek przewiduje domniemanie zgodności towaru konsumpcyjnego z umową.

Ustawod. wyróżnia 2 sytuacje:

a) art.4./2. - właściwości towaru zostały indywidualnie uzgodnione między stronami - wówczas domniemywa się, że jest on zgodny z umową, jeżeli (alternatywnie):

• odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi lub

• ma cechy okazanej kupującemu próbki albo wzoru,

• a także gdy nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy, chyba że sprzedawca zgłosił zastrzeżenia co do takiego przeznaczenia towaru.

Wszystkie te czynniki są więc włączane (chyba, że zastrzeżenie S. w trzecim wypadku) do umowy na potrzeby ustalenia właściwych cech towaru.

b) art. 4./3. - strony nie dokonały indywidualnych uzgodnień odnośnie cech towaru, w tym wypadku ustawodawca wskazuje cechy towaru, co do których należy przyjąć, że strony uzgodniły je w sposób dorozumiany i nakazuje domniemywać, że towar jest zgodny z takimi uzgodnieniami (ustawodawca buduje treść umowy). Domniemywa się, że towar jest zgodny z umową gdy:

• towar jest przydatny do zwykłego użytku (nadaje się do celu, do jakiego tego rodzaju towar jest zwykle używany);

• towar ma cechy rodzajowe (gdy jego właściwości odpowiadają właściwościom cechującym towar tego rodzaju);

• towar odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru tego rodzaju, opartym na składanych publicznie zapewnieniach sprzedawcy, producenta lub jego przedstawiciela; w szczególności uwzględnia się zapewnienia, wyrażone w oznakowaniu towaru lub reklamie, odnoszące się do właściwości towaru, w tym także terminu, w jakim towar ma je zachować

(!) Art. 5. zwalnia sprzedawcę od odp. za zapewnienia osób 3. - S. nie jest związany takim zapewnieniem, jeżeli wykazał, że:

- zapewnienia tego nie znał ani, oceniając rozsądnie, znać nie mógł albo

- że nie mogło ono mieć wpływu na decyzję kupującego o zawarciu umowy, (sam kupujący nie znał tych zapewnień) albo

- że jego treść sprostowano przed zawarciem umowy.

Na równi z zapewnieniami producenta traktuje się zapewnienia: (art. 4 ust.4)

1. importera

2. producenta deklarowanego

Dowód niezgodności tow. z um. obciąża konsumenta, a wobec wprowadzenia wymienionych domniemań, wykazanie niezgodności wiąże się z obaleniem domniemań przez kupującego albo z ustaleniem, że nie są spełnione przesłanki uzasadniające zastosowanie domniemania.

Pojęcie niezgodn. tow. z um. jest w ustawie dodatkowo rozszerzone przez art. 6 tzw. „klauzula Ikea” : za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową uważa się również nieprawidłowość w jego zamontowaniu i uruchomieniu, jeżeli czynności te zostały wykonane

• w ramach umowy sprzedaży przez sprzedawcę lub przez osobę, za którą ponosi on odpowiedzialność albo

• przez kupującego według instrukcji otrzymanej przy sprzedaży.

2. NIEZGODNOŚĆ TA MA ISTNIEĆ W CHWILI WYDANIA TOWARU.

Dowód obciąża kup., ale wymóg ten jest łagodzony przez domniemanie istnienia niezgodności w chwili wydania z art. 4./1. in fine: w przypadku stwierdzenia niezgodności przed upływem sześciu miesięcy od wydania towaru domniemywa się, że istniała ona w chwili wydania. Po upływie 6 m-cy od wydania towaru, sytuacja K. ulega więc pogorszeniu - musi on wykazać na zas. ogólnych, że niezgodność istniała w chwili wydania.

Okoliczności wyłączające odp. S. (tylko te 3)

1. sprzedawca może obalić domniemanie istnienia niezgodności w chwili wydania (jeśli dom. miało zastosow.) - tzn. wykazać, że niezgodność powstała później;

2. nie odpowiada, gdy K. wiedział o niezgodności lub, oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć. Ustawa nie określa w jakiej chwili - art. 557. zna podobną okoliczność uchylającą odp.: rz. ozn. co do gat. - w chwili wydania rz.; co do tożsam. - w chwili zaw. umowy, dyrektywa mówi o chwili zawarcia umowy. W porównaniu z rękojmią konsument jest w gorszej sytuacji (już samo to, że mógł wiedzieć wyłącza odp. S., przy rękojmi, chodzi jedynie o wiedzę pozytywną). Konsument nie jest jednak zobowiązany do badania rzeczy - chodzi zatem jedynie o oczywiste niezgodności towaru z umową (zob. art. 3./1. i 3.).

3. gdy niezgodność wynikła z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez kupującego - wyraźnie odniesienie do umowy o dzieło.

Uprawnienia konsumenta

W większości pokrywają się z rękojmią, ale tutaj uprawniony nie ma wyboru - upr. przysługują mu w odpowiedniej kolejności wynikającej z art. 8, następuje pewna gradacja uprawnień. (kolejność dochodzenia upr. jest pogorszeniem sytuacji kupującego).

A - roszczenie o doprowadzenie towaru do zgodności z umową przez nieodpłatną:

• naprawę albo

• wymianę na nowy,

chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów.

Nieodpłatność naprawy i wymiany oznacza, że S. ma również obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez kupującego, w szczególności kosztów demontażu, dostarczenia, robocizny, materiałów oraz ponownego zamontowania i uruchomienia.

Jeżeli S., który otrzymał od K. żądanie nie ustosunkował się do tego żądania w terminie 14 dni, uważa się, że uznał je za uzasadnione (8/3.).

Wybór wymiany lub naprawy w zasadzie należy do konsumenta, ale ustawodawca nie gwarantuje, że wybór K. być uwzględniony, gdyż realizacja roszczeń może się okazać niemożliwa lub pociągać za sobą nadmierne koszty (np. coś było produkowane, a już nie jest).

Co znaczy nadmierne koszty? Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się:

- wartość towaru zgodnego z umową oraz

- rodzaj i stopień stwierdzonej niezgodności, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie naraziłby kupującego inny sposób zaspokojenia.

Jeżeli:

1. K. z przyczyn określonych w ust. 1, nie może żądać naprawy ani wymiany albo

2. sprzedawca nie zdoła uczynić zadość takiemu żądaniu w odpowiednim czasie (przy określaniu odpowiedniego czasu naprawy lub wymiany uwzględnia się rodzaj towaru i cel jego nabycia) lub gdy

3. naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności,

to K. może skorzystać z innych uprawnień:

B - ma on prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy.

Tu wybór też należy do konsumenta, ale znów jest znacznie ograniczony - nie może odstąpić od umowy, gdy niezgodność jest nieistotna. Istotność lub nieistotność niezgodności może powodować spory między S. a K. Uprawnienia K. ukształtowano ściśle w myśl dyrektywy - ustawodawca europejski znacznie ograniczając możliwość odstąpienia, kładzie nacisk na utrzymanie umowy. Doszło do nieco paradoksalnej syt. - z jednej strony chodziło o zapewnienie minimalnego poziomu ochrony, a w Polsce nastąpiło pogorszenie pozycji kupującego w stosunku do tego co już istniało - rękojmi.

K. może utracić te uprawnienia, jeśli nie zawiadomi S. o niezgodności w odp. terminie (niżej)

Terminy

Znaczenie mają następujące terminy:

1. termin do stwierdzenia niezgodności (10./1.)

S. odp. za niezgodność tow. konsump. z um. jedynie w przypadku jej stwierdzenia przed upływem dwóch lat od wydania tego towaru kupującemu (przy rękojmi - rok); termin ten biegnie na nowo w razie wymiany towaru. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony mogą ten termin skrócić, jednakże nie poniżej jednego roku.

Przez ten czas S. ponosi ryzyko wyjścia niezgodności na jaw - wyznacza to czasowy zakres odp. S. w tym reżimie.

2. termin do zawiadomienia o niezgodności (9.)

K. traci w/w uprawnienia, jeżeli przed upływem 2 m-cy od stwierdzenia niezgodności nie zawiadomi o tym sprzedawcy.

Jest to akt staranności będący przesłanką odp. S. To akt wiedzy a nie woli. Jest to termin korzystniejszy niż w k.c. Dyrektywa sama nie wymagała aktu staranności, ale pozostawiała państwom swobodę co do jego wprowadzenia oraz terminu.

Dla towarów żywnościowych przewiduje się określenie krótszych terminów zawiadomienia, w drodze rozporządzenia min. właściwego d.s. gosp.( 3 dni od otwarcia)

Do zachowania terminu wystarczy wysłanie zawiadomienia przed jego upływem.

3. termin przedawnienia dla roszczeń o dok. naprawy, wymiany, obniżenie ceny towaru. (10./2. zd. 1.)

Jeżeli spełnione są wszystkie przesłanki odp., nie zachodzą okoliczności zwalniające i zachowane są powyższe terminy powstają odpowiednie r., które następnie mogą ulec przedawnieniu. Roszczenia te przedawniają się - zasadniczo - z upływem roku od stwierdzenia przez K. niezgodności (z dalszych postanowień wynika, że faktycznie od zawiadomienia S. o niezgodności, bo zawiadomienie to przerywa bieg terminu p.). Mamy tu do czynienia z instytucją wstrzymania zakończenia, przerwania i zawieszenia biegu przedaw:

• wstrzymanie zak. terminu p.: przedawnienie nie może się skończyć przed upływem terminu określonego w art.10/1. tj. przed upływem 2 lat od wydania/wymiany towaru.

• przerwanie biegu p.: zawiadomienie sprzedawcy o niezgodności przerywa bieg przedawnienia.

• zawieszenie biegu p. (okresu trwania wskazanych syt. nie uwzględnia się przy obliczaniu term. p.): przedawnienie nie biegnie w czasie:

- wykonywania naprawy lub wymiany

• prowadzenia przez strony rokowań w celu ugodowego załatwienia sprawy, nie dłużej jednak niż przez trzy miesiące.

4. termin zawity dla wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy (10./2. zd. 2.)

Uprawnienie to wygasa z upływem takiego samego terminu z jakim przedawniają się w/w roszczenia tj. rok od stwierdzenia niezgodności. Kierując się wykładnią funkcjonalną należałoby do terminu dla odstąpienia stosować postanowienia o wstrzymaniu zakończenia.

Wykonywanie uprawnień K. nie jest jednak z powodu upływu terminów wymienionych w 1,3,4 wyłączone jeśli w chwili zawarcia umowy S. wiedział o niezgodności i nie zwrócił na to uwagi kupującego (10./4.). Zestawienie 10./4. z 564 k.c. prowadzi do wniosku, że okoliczność ta nie sanuje niezachowania terminów z 2.

Roszczenia zwrotne sprzedawcy - art. 12.

W przypadku zaspokojenia roszczeń wynikających z niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową sprzedawca może dochodzić odszkodowania od któregokolwiek z poprzednich sprzedawców, jeżeli wskutek jego działania lub zaniechania towar był niezgodny z umową sprzedaży konsumenckiej. Do odpowiedzialności odszkodowawczej stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o skutkach niewykonania zobowiązań.

Roszczenie zwrotne przedawnia się z upływem sześciu miesięcy; staje się wymagalne z chwilą zaspokojenia kupującego, nie później jednak niż w dniu, w którym sprzedawca obowiązany był to uczynić.

Gwarancja handlowa - art. 13

W odróżnieniu od gwarancji z kc jest ona jednostronną czynnością prawną, oświadczeniem gwarancyjnym. Określa ona obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego, gdy właściwość sprzedanego towaru nie odpowiada właściwości wskazanej w tym oświadczeniu .

Oświadczenie gwarancyjne może być zamieszczone w:

1. dokumencie gwarancyjnym

2. reklamie

odnoszących się do towaru konsumpcyjnego.

Niby szeroka ochrona doznaje jednak istotnego ograniczenia, otóż reklama, która nie będzie kształtowała obowiązków gwaranta, nie jest uważana za gwarancję.

Sprzedaż na raty (583 - 588 kc)

Szczególne regulacje 583-588 będą miały zastosowanie do umowy sprzed., w której (kumulatywnie):

1. sprzedawcą jest przedsiębiorca

2. sprzedaży dokonuje w zakresie działalności przedsiębiorstwa.

3. przedmiotem sp. jest rzecz ruchoma

4. kupujący jest osobą fizyczną (nie dot. sytuacji gdy to osoba prawna),

5. kupujący nie nabywa rzeczy w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa (587), a zatem na własne potrzeby (jest konsumentem) - w przeciwnym razie sp. taka nie jest szczególnym rodzajem sp. i sytuacja strona kształtuje się stosownie do reg. ogólnych.

6. cena płatna jest w określonych ratach

7. a rzecz zostaje kupującemu wydana przed całkowitym zapłaceniem ceny..

Wystawienie weksli na pokrycie lub zabezpieczenie ceny kupna nie wyłącza przepisów tego działu. Wystawienie weksli to zabezpieczenie wierzytelności, nie stanowi zapłaty. Jest to zaciągnięcie równoległego zobowiązania z weksla.

W regulacji chodzi o ochronę sprzedawcy przed ryzykiem niezapłacenia całej ceny, oraz ochronę kup. przed narzuceniem mu niekorzystnych postanowień

Termin płatności rat jest zgodnie z 585 terminem zastrzeżonym na korzyść dł. (co i tak jest powtórzeniem zas. ogólnej - 457, ale tam ma to char. dyspozytywny). Kupujący może płacić raty przed terminem płatności. W razie przedterminowej zapłaty kupujący może odliczyć kwotę, która odpowiada wysokości stopy procentowej obowiązującej dla danego rodzaju kredytów NBP.

Uregulowania dot. skutków zwłoki w zapłacie rat.

Sprzedawcy przysługują wówczas pod pewnymi warunkami 2 możliwości:

• Może żądać pozostałej części ceny - zastrzeż. natychmiastowej wymagalności nie uiszczonej ceny, jest skuteczne, gdy

• było uczynione na piśmie przy zawarciu umowy (forma ad eventum),

• kupujący musi być w zwłoce z zapłata co najmniej dwóch rat (nie muszą to być dwie raty jedna po drugiej),

• łączna suma zaległych rat musi przewyższać 1/5 umówionej ceny.

• Może odstąpić od umowy - jest to możliwe gdy :

• kupujący jest w zwłoce z zapłatą co najmniej 2 rat,

• łączna suma zaległych rat przewyższa 1/5 umówionej ceny,

• sprzedawca powinien wyznaczyć kupującemu odpowiedni dodatkowy termin do zapłacenia zaległości z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy.

Kodeks przewiduje ochronę kupującego odnośnie uprawnień z tyt. rękojmi (art.584) :

• postanowienia umowne, które by utrudniały wykonanie uprawnień z rękojmi będą bezskuteczne.

• Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi może być wyłączona lub ograniczona tylko w wypadkach przewidzianych przez przepisy szczególne.

Uwaga!!! Obecnie w obrocie z udziałem konsumentów znaczenie przepisów KC o sprzedaży na raty jest poważnie ograniczone, ponieważ przepisy KC nie mają zastosowania do umów objętych ustawą o kredycie konsumenckim 20.07.2001

Przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę, na mocy której przedsiębiorca

w zakresie swojej działalności, udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu w jakiejkolwiek postaci.

Umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta na piśmie, chyba że odrębne

przepisy przewidują inną szczególną formę. Kredytodawca jest obowiązany niezwłocznie

doręczyć konsumentowi egzemplarz umowy.

Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę, na mocy której świadczenie pieniężne konsumenta ma zostać spełnione później niż świadczenie kredytodawcy,

Ustawy nie stosuje się do umów o kredyt konsumencki:

1) o wysokości większej niż 80 000 zł albo równowartości tej kwoty w innej walucie niż waluta polska; wartość waluty obcej oblicza się według średniego kursu ogłaszanego przez NBP dla danej waluty, obowiązującego w dniu poprzedzającym dzień zawarcia umowy

(Wojewoda mówił na ćwiczeniach o starej regulacji)

2) na mocy których termin spłaty kredytu nie przekracza trzech miesięcy

3) na mocy których konsument nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania ani innych kosztów związanych z udzieleniem lub spłatą kredytu konsumenckiego.

ZASTRZEŻENIE WŁASNOŚCI RZECZY SPRZEDANEJ (pactum reservati dominii)

Zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej może się pojawić w każdej umowie, w której całość ceny ma być zapłacona w przyszłości, nie tylko przy sprzedaży na raty ale np. obrót międzynarodowy. Chodzi o zapobieżenie swobodnemu rozporządzaniu rzeczą przez dłużnika

Art.589 Jeżeli sprzedawca zastrzegł sobie własność sprzedanej rzeczy ruchomej aż do uiszczenia ceny(sam sprzedawca nie może, muszą się zgodzić obie strony), poczytuje się w razie wątpliwości(dyrektywa interpretacyjna, że przeniesienie własności rzeczy nastąpiło pod warunkiem zawieszającym.

Strony obejmują umową sprzedaży oba skutki zobowiązania i rozporządzenia, ale tylko skutek rozporządzający zostaje uzależniony od warunku. A zatem kupujący uzyskuje własność nie w chwili zawarcia umowy, lecz dopiero z momentem zapłaty całej ceny.

Skutek zastrzeżenia własności

Skutkiem zastrzeżenia własności jest to, że właścicielem zostaje sprzedawca, ale rzecz może być w posiadaniu kupującego, który jeżeli rzecz została mu wydana staje się posiadaczem zależnym.

Kupujący jako warunkowo uprawniony może wyk. wszelkie czynn. zmierzające do zachowania jego prawa (91), a późniejsze rozporządzenia sprzedawcy tracą moc z chwilą ziszczenia się warunku o ile udaremniają lub ograniczają skutek ziszczenia się warunku (92).

Ziszczenie się warunku powoduje automatyczne przeniesienie własności

Aby przeciwstawić się wierzycielom kupującego sprzedawca musi przedstawić pismo z datą pewną. Reguluje to art.590 „jeśli rzecz zostaje kupującemu wydana, zastrzeżenie własności powinno być stwierdzone pismem (dla celów dowodowych). Jest ono skuteczne względem wierzycieli kupującego, jeśli pismo ma datę pewną (ad eventum) - będzie mógł żądać wyłączenia własności rzeczy z egzekucji prowadzonej przeciwko kupującemu.

Kupujący ma pewne zobowiązania wobec sprzedawcy, który wciąż jest właścicielem i w okresie w którym własność nie przeszła na kupującego nie może skutecznie rozporządzać rzeczą np. sprzedać, zastawić. Jeżeli kupujący dokona zbycia i nabywca jest w dobrzej wierze (art.169) to nabywca uzyskuje własność a sprzedawca traci swoje prawo własności ale będzie miał roszczenie odszkodowawcze do kupującego.

Jeśli sprzedawca odbiera rzecz to może żądać odpowiedniego wynagrodzenia za zużycie lub uszkodzenie rzeczy.

Kto ponosi ryzyko przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy? Ryzyko przechodzi na kupującego z chwilą wydania rzeczy. (To on włada rzeczą)

SN: wskutek zwłoki z zapłatą ceny kupujący, któremu rzecz wydano traci upr. do jej posiadania - ma rzecz zwrócić, a sprzedawca może wystąpić z 222.

SPRZEDAŻ NA PRÓBĘ - łączy się zawsze z wydaniem rzeczy.

Strony mogą zastrzec, że kupujący zdecyduje czy przedmiot objęty umową zechce nabyć czy nie. Na razie przedmiot sprzedaży zostaje mu wydany na próbę albo do zbadania i on ostatecznie rozstrzyga czy chce podtrzymać umowę czy nie.

Sprzedaż na próbę albo z zastrzeżeniem zbadania rzeczy przez kupującego poczytuje się w razie wątpliwości za zawartą pod warunkiem zawieszającym (warunek potestatywny - ziszczenie się zależy w całości od woli stron), że kupujący uzna przedmiot sprzedaży za dobry (czyli nie chodzi o to czy przedmiot jest obiektywnie dobry).

Przy zastrzeżeniu własności rzeczy sprzedanej warunek obejmował skutek rzeczowy (przejście własności), umowa sprzedaży była zawarta bezwarunkowo. Przy sprzedaży na próbę warunek obejmuje całą umowę sprzedaży. Na razie żadne skutki prawne umowy nie powstają.

Jak długo może kupujący ustalać czy zechce sprzedaży dokonać ?

Strony mogą wprowadzić termin. Jeśli umowa nie ustala tego terminu to sprzedawca może wyznaczyć kupującemu odpowiedni termin próby lub zbadania rzeczy. Jeśli kupujący rzecz odebrał i nie złożył oświadczenia woli przed upływem terminu uważa się, że uznał przedmiot sprzedaży za dobry - warunek umowy się spełnił i umowa staje się skuteczna.

Problem co jeśli rzeczy nie odebrał i upłynął wyznaczony termin ?

- Niektórzy są zdania, że umowa upada.

- Inni uważają, wszystko zależy od tego dlaczego nie odebrał.

- Jeśli sprzedawca rzeczy nie dostarczył to termin jest bezprzedmiotowy. Tak czy inaczej umowa nie może być uznana za skuteczną.

- Jeśli kupujący nie odebrał rzeczy to znaczy, że nie chce zawrzeć umowy.

Gdy kupujący odebrał rzecz, zbadał i stwierdził, że mu nie odpowiada to strony zobowiązane są zwrócić te świadczenia według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (condictio data causa data non secuta).

Ryzyko przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy obciąża sprzedawcę, skoro umowa zawarta jest pod warunkiem, rzecz ginie sprzedawcy - działa on na swoje ryzyko.

Od sprzedaży na próbę należy odróżnić:

1.sprzedaż z możliwością wymiany zakupionego towaru na inny na życzenie kupującego albo

2.sprzedaż z zastrzeżeniem prawa odstąpienia od umowy w określonym terminie - umowa sprzed. jest wówczas bezwarunkowa i przejście prawa własności na kup. następuje w zasadzie w chwili zawarcia umowy.

PRAWO ODKUPU art.593

Prawo odkupu umożliwia ponowne nabycie rzeczy sprzedanej, dzięki czemu umożliwia wyzbycie się własności określonego skł. majątkowego tylko na pewien czas.

Prawo odkupu polega na tym, że sprzedawca może w ciągu określonego terminu doprowadzić do powstania stosunku zobowiązania sprzedaży powrotnej, w tym terminie musi złożyć odpowiednie oświadczenie woli kupującemu.

Termin prawa odkupu.

Termin strony określają w umowie ale ustawodawca ogranicza swobodę stron zastrzegając, że to prawo odkupu nie może przekraczać lat 5 - termin dłuższy ulega skróceniu do lat 5 (liczymy od chwili zawarcia umowy). Chodzi o ochronę interesów kupującego. Po upływie tego terminu prawo odkupu wygasa.

Teorie odnośnie charakteru prawa odkupu:

1. Teoria oferty (Czachórski) - jest to oferta dokonania sprzedaży powrotnej skierowana do sprzedawcy, który jeśli ją przyjmie dochodzi do skutku umowa sprzedaży powrotnej

2. Teoria pr. podmiotowego kształtującego - jeśli sprzedawca uzyskał to prawo to jest to prawo podmiotowe kształtujące. Sprzedawca może na podstawie jednostronnego oświadczenia przekształcić stosunek prawny dotychczasowy. Oświadczenie o wykonaniu odkupu jest wykonaniem prawa podmiotowego kształtującego, prowadzącym do powstania stosunku zobowiązania sprzedaży powrotnej

3. Teoria zobowiązania - to zastrzeżenie to zobowiązanie kupującego do sprzedaży powrotnej, które się aktualizuje z chwilą złożenia oświadczenia kupującemu.

W doktrynie najszerzej przyjmowana jest teoria nr 2.

Niestety nie daje ona tak szerokich uprawnień jak teoria nr 3. Otóż tylko w razie przyjęcia teorii zobowiązania możliwe będzie sięgnięcie do art. 59 actio in rem. Przepis ten mówi o „roszczeniu osoby 3” w tym wypadku sprzedawcy, na rzecz którego zastrzeżono prawo odkupu, jednak aby mogło powstać roszczenie, to najpierw musi istnieć zobowiąznie. Zarówno pierwsza jak i druga teoria przyjmuje, że obowiązek sprzedaży powrotnej powstaje dopiero z chwilą bądź to przyjęcia oferty czy też wykonania pr. podm. ,brak tu zatem podstaw do skorzystania z art. 59.

Pajor powiedział na wykładzie tylko o teorii pr. podmiotowego kształtującego i jednocześnie mówił o możliwości skorzystania z actio in rem. Ciekawe skąd wywiódł roszczenie sprzedawcy, skoro ono powstaje dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli, a art. 59 wyraźnie mówi, że roszczenie to już istniało w chwili zawarcia umowy!!!

Skutki zastrzeżenia prawa odkupu.

Zastrzeżenie nie czyni umowy warunkową. Własność rzeczy przechodzi na kupującego ale przez czas trwania prawa odkupu kupujący jest zastrzeżeniem związany, powinien się liczyć, że sprzedawca prawo odkupu może wykonać i tym samym powstanie zobowiązanie do powrotnego przeniesienia własności na sprzedawcę.

Prawo odkupu ma tylko skutki obligacyjne - sprzedawca może wykonać prawo odkupu tylko wobec kupującego. Gdy kupujący dokona rozporządzenia rzeczą, obowiązany jest do przywrócenia stanu poprzedniego, by umożliwić wyk. uprawnienia sprzedawcy, jeśli tego nie uczyni jest odpowiedzialny za niewykonanie zob. na zas. ogólnych. Może nastąpić rozszerzenie skuteczności prawa odkupu przez wpisanie do księgi wieczystej. Prawo to będzie skuteczne względem osoby trzeciej.

Prawo odkupu jest niepodzielne i niezbywalne ale jest dziedziczne. Jeśli jest kilku uprawnionych do odkupu a kilku tego prawa odkupu nie realizuje to pozostali mogą rzecz odkupić. Odkupić można tylko rzecz w całości.

Wykonanie

Prawo odkupu wykonywa się przez oświadczenie, które sprzedawca składa kupującemu. Jeśli zawarcie umowy sprzedaży wymagało zachowania szczególnej formy, oświadczenie o wykonaniu prawa odkupu powinno być złożone w tej samej formie.

To oświadczenie musi do kupującego dotrzeć (ma się z nim zapoznać). Przez wykonanie pr.odk. po stronie kupującego (z pierwotnej umowy sprzedaży) powstaje obowiązek przeniesienia własności z powrotem na sprzed. Powstaje stosunek zobowiązaniowy sprzedaży powrotnej.

Mówi o tym art.594: z chwilą wykonania prawa odkupu kupujący obowiązany jest przenieść z powrotem na sprzedawcę własność kupionej rzeczy za zwrotem ceny i kosztów sprzedaży oraz za zwrotem nakładów; jednakże zwrot nakładów, które nie stanowiły nakładów koniecznych, należy się kupującemu tylko w granicach istniejącego zwiększenia wartości rzeczy.

§ 2 Jeśli cena odkupu przenosi cenę i koszty sprzedaży wówczas sprzedawca może żądać obniżenia ceny odkupu do wartości rzeczy w chwili wykonania prawa odkupu, jednakże nie niżej sumy obliczonej według paragrafu poprzedzającego.

To ograniczenie ma zapobiec praktykom lichwiarskim np. sprzedawca sprzedawałby rzecz kupującemu na zabezpieczenie zaciągniętej od kupującego pożyczki czy kredytu i byłoby to przewłaszczenie na zabezpieczenie (zwłaszcza ruchomości). Sprzedawca spłacałby pożyczkę i kredyt i dochodziłby odkupu a strony ustaliłyby taką cenę by włączyć w nią wysokie odsetki.

PIERWOKUP art. 596

Zastrzeżenie pr.pierw. oznacza zastrzeżenie pierwszeństwa kupna oznaczonej rzeczy, gdyby strona zobowiązana sprzedała tę rzecz osobie trzeciej. Przepis - Jeżeli ustawa lub czynność prawna zastrzega dla jednej ze stron pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy na wypadek, gdyby druga strona sprzedała rzecz osobie trzeciej (prawo pierwokupu), stosuje się w braku przepisów szczególnych przepisy niniejszego rozdziału.

Nie przyznaje w przeciwieństwie do pr.odk. możliwości nabycia przedmiotu sprzedaży w każdym czasie. Prawo pierwokupu może być zrealizowane wówczas gdy zobowiązany dokonuje sprzedaży rzeczy, której to prawo dotyczy, nie ma zastosowania w przypadku innych niż sprzedaż rozporządzeń rzeczą(!)

Istota prawa pierwokupu:

1. danemu podmiotowi przysługuje pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy

2. prawo może być zrealizowane gdy 2 strona dokonała rozporządzenia rzeczą w drodze sprzedaży

Źródłem pr.pierw. może być:

• przepis ustawy (najczęściej)

• czynność prawna (umowa między stronami).

KC reguluje prawo pierwokupu o ile przepisy szczególne nie mówią inaczej (ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami, prawo spółdzielcze, ustawa o agencji nieruchom. rolnych SP). Unormowania k.c. mają w zasadzie char. przep. iuris stricti niedopuszczalne jest umowne rozszerzenie zakresu stosowanie pr.pierw.

Skutki istnienia prawa pierwokupu.

Podstawowym skutkiem jest to, że rzecz, której dot. pr.pierw. może być sprzedana osobie trzeciej tylko pod warunkiem zawieszającym, że uprawniony do pierwokupu swego prawa nie wykona(art. 597 ).

Rodzi to obowiązki zobowiązanego z tytułu pierwokupu:

1. jeśli zamierza sprzedać rzecz osobie trzeciej to może zawrzeć tylko umowę warunkową;

2. niezwłocznie zawiadomić uprawnionego o fakcie zawarcia takiej umowy i o jej treści.

Wówczas aktualizuje się możliwość skorzystania z pr.pierw. przez uprawnionego, który może je wykonać w:

• terminie zastrzeżonym, a w jego braku

• w ciągu miesiąca co do nieruchomości albo

• w ciągu tygodnia przy rzeczach ruchomych - od otrzymania zawiadomienia

Są to terminy zawite. W ustawach szczególnych mogą być zastrzeżone terminy odmienne np. ustawa o gospodarce nieruchomościami zawiera termin 2 miesięcy.

Wykonanie pr.pierw

Uprawniony wykonuje pr.pierw. składając zobowiązanemu ośw. o charakterze prawnokształtującym. Jeżeli zawarcie umowy sprzedaży, której dotyczy prawo pierwokupu wymaga zachowania szczególnej formy, oświadczenie o wykonaniu prawa pierwokupu powinno być złożone w tej samej formie.

Wykonanie powoduje, że między upr. a zobowiązanym dochodzi do skutku umowa sprzedaży tej samej treści co umowa zawarta przez zobowiązanego z osoba trzecią, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej art. 599§1 - Jeżeli zobowiązany z tytułu prawa pierwokupu sprzedał rzecz osobie trzeciej bezwarunkowo albo jeżeli nie zawiadomił uprawnionego o sprzedaży lub podał mu do wiadomości istotne postanowienia umowy sprzedaży niezgodnie z rzeczywistością, ponosi on odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę. Odnosi się to w szczególności do zapłaty ceny oraz różnych klauzul dodatkowych, z dwoma zastrzeżeniami:

• postanowienia umowy z osoba trzecią mające na celu udaremnienie prawa pierwokupu są względem uprawnionego bezskuteczne.

• jeżeli umowa zawarta z osobą trzecią przewiduje świadczenia dodatkowe, których uprawniony do pierwokupu nie mógłby spełnić, może on swe prawo wykonać uiszczając wartość tych świadczeń.

• Jednakże gdy prawo pierwokupu przysługuje Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialnego z mocy ustawy, takie świadczenie dodatkowe uważa się za niezastrzeżone.

Niewykonanie pp.pierw. przez upr. w terminie przepisanym czyni umowę sprzedaży zawartą przez zob-ego z os.3. w pełni skuteczną.

Skutki nielojalności zobowiązanego.

Jeśli zobowiązany:

• sprzedał rzecz bezwarunkowo albo

• jeżeli zobowiązany nie zawiadomił uprawnionego o sprzedaży albo

• podał mu do wiadomości istotne postanowienia umowy sprzedaży niezgodnie z rzeczywistością

Co prawda ponosi on odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę, ale sprzedaż jest skuteczna, a prawo pierwokupu wygasa. Roszczenia odszkodowawcze ograniczają się jedynie do ujemnego interesu umownego (nakłady, które uprawniony z pierwokupu poczynił w ogóle na ustanowienie swego prawa, na zawarcie umowy, przygotowywał się do jakiś czynności w perspektywie wykonania tego prawa, wyższa sumę na nabycie innej podobnej rzeczy, skoro nie otrzymał rzeczy przysługującej mu w ramach prawa pierwokupu). Uprawiony dochodząc odszkodowania musi wykazać naruszenie 1 z 3 obowiązków - to wystarcza nie musi nic innego wykazywać.

Bezwarunkowa sprzedaż jest jednak skuteczna - przenosi własność rzeczy na kupującego, a pr.pierw. wygasa bo ono jest prawem skutecznym inter partes.

środki ochrony uprawnionego

1. prawo pierwokupu zostało wpisane do księgi wieczystej - wówczas staje się skuteczne także względem nabywcy. Krótko i na temat: uprawniony będzie mógł wykonać pr. bezpośrednio przeciwko nabywcy. Nabywca nie możne się zasłaniać, że nie wiedział to prawo nie wygasa a staje się skuteczne względem nabywcy. Prawo pierwokupu było ujawnione w księdze wieczystej i ma skutek względem nabywcy.

2. art. 59. W razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej.

Jest wątpliwość bo prawo pierwokupu nie jest roszczeniem, to prawo kształtujące - uprawniony może swoim jednostronnym oświadczeniem spowodować skutek w postaci zawarcia umowy sprzedaży. Nie ma tu roszczenia o przeniesienie własności rzeczy na uprawnionego. Część doktryny i SN dopuszcza stosowanie przepisu art.59. Przeciwnicy uważają, że stosowanie tego art.59 może nastąpić tylko w drodze analogii, bo nie jest to roszczenie a prawo kształtujące. Uprawiony z tytułu pierwokupu jeśli domagałby się uznania umowy między osobą trzecią a zobowiązanym za bezskuteczną względem niego to pozbawiałby się możliwości wykonania swego prawa. Ta umowa byłaby względem niego bezskuteczna więc on nie mógłby wykonać swego prawa skoro podstawą wykonania tego prawa jest zawarcie umowy sprzedaży przez zobowiązanego z osobą trzecią. Proponuje się by uprawienie z art.59 do uznania za bezskuteczną tej umowy dotyczyło tylko tego bezwarunkowego charakteru umowy. Nie sama umowa bezskuteczna a jedynie bezwarunkowy charakter tej umowy i to dawałoby możliwość wykonania prawa pierwokupu.

Wyjątkowo następstwa zawarcia bezwarunkowej umowy reguluje 599 § 2. - jeśli prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy Skarbowi Państwa, jednostce samorządu terytorialnego, współwłaścicielowi albo dzierżawcy to sprzedaż dokonana bezwarunkowo jest nieważna.

Poglądy na nieważność:

a. Radwański , Nestorowicz - umowa jest nieważna to brak jest podstaw do wykonania prawa pierwokupu. Ta sprzedaż nie dojdzie do skutku a uprawniony z pierwokupu nie będzie mógł swego prawa zrealizować.

b. Czachórski, Pazdan - nieważność dotyczy wyłącznie bezwarunkowości umowy, a nie całej czynn. pr. W konsekwencji umowa nie upadałaby, a przekształcała jedynie w umowę warunkową umożliwiającą uprawnionemu wykonanie pr. Skoro ustawodawca wprowadza sankcję nieważności to nie po to żeby wytrącić uprawnionemu prawo tylko żeby go chronić. Trzeba to tak interpretować aby uprawniony swe prawo wykonał.

Art. 601. Jeżeli według umowy sprzedaży zawartej z osobą trzecią cena ma być zapłacona w terminie późniejszym, uprawniony do pierwokupu może z tego terminu skorzystać tylko wtedy, gdy zabezpieczy zapłatę ceny. Przepisu tego nie stosuje się, gdy uprawnionym jest państwowa jednostka organizacyjna.

Prawo pierwokupu jest niezbywalne i niepodzilene.

Jeśli jest kilku uprawnionych, a niektórzy z nich nie wykonują prawa pierwokupu, pozostali mogą wykonać je w całości.

UMOWA O DZIEŁO (art. 627 - 646) locatio conductio operarum

1.Definicja

Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

2.Strony

przyjmujący zamówienie

zamawiający

3.Cechy

1. umowa dwustronnie zobowiązująca

- po stronie przyjmujący zamówienie zobowiązanie do wykonania oznaczonego dzieła

- po stronie zamawiającego zobowiązanie do zapłaty wynagrodzenia

2. umowa konsensualna - do jej zawarcia wymagane jest zgodne oświadczenie woli stron

3. umowa odpłatna

4. umowa wzajemna - odpowiednikiem świadczenia 1 strony ma być świadczenie 2 strony

(powiązanie synalagmatyczne)

5. umowa kauzalna - causa obligandi vel aquierendi- przysporzenie, które ma na celu zobowiązanie strony do świadczenia wzajemnego

4. Forma : Nie wymaga się przy jej zawarciu żadnej formy szczególnej.

Przedmiot

Dla wyróżnienia umowy o dzieło spośród innych typów umów o świadczenie usług podstawowe znaczenie ma pojęcie dzieła.

W celu zdefiniowania pojęcia „dzieło” należy wziąć pod uwagę całą treść instytucji umowy o dzieło, a z drugiej strony uwzględnić elementy konstytutywne innych umów o świadczenie usług.

wykonanie dzieła:

• działanie przyjmującego zamówienie ma prowadzić do oznaczonego rezultatu

• rezultat ten winien być określony w umowie, zaś jego osiągnięcie musi być przez strony uważane za pewne

• działalność samodzielnie organizuje przyjmujący zamówienie

• ostateczny rezultat jego aktywności czyli dzieło musi być wytworem samoistnym, niezależnym od wykonawcy ( w sensie utrwalenia w przedmiocie materialnym)

Zawarcie umowy

W umowie o dzieło zamawiający zobowiązuje się do zapłaty wynagrodzenia, ale do zawarcia umowy nie jest konieczne, aby strony określiły jego wysokość. W razie braku takich postanowień w umowie należy przyjąć, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju. Jeśli w ten sposób także nie da się określić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie

Przepisy o cenach przy sprzedaży mają tu odpowiednie zastosowanie.

Do umowy o dzieło stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży konsumenckiej wtedy gdy zawarto ją w zakresie działalności przedsiębiorstwa przyjmującego zamówienie, z osobą fizyczną, która zamawia dzieło, będące rzeczą ruchomą, w celu niezwiązanym z jej działalnością gospodarczą ani zawodową.

Strony muszą przewidywać upływ pewnego czasu na wykonanie zamówienia. Między zawarciem umowy a wykonaniem dzieła i jego oddaniem zamawiającemu mogą zajść różne zdarzenia wpływające na sytuację stron.

5. Prawa i obowiązki stron

Umowa o dzieło jest umową 2-stronnie zobowiązującą, w wyniku której po stronie zamawiającego i przyjmującego zamówienie powstają liczne uprawnienia i obowiązki Przede wszystkim sytuacja stron ukształtowana jest z myślą o celu, jakiemu ma służyć wykonanie dzieła.

Interes zamawiającego polega na uzyskaniu odpowiadającego jego indywidualnym potrzebom rezultatu, w związku z czym konieczna jest rozbudowana regulacja dotycząca fazy wykonawstwa, a także odpowiednia ochrona na wypadek niewłaściwej jakości dzieła.

Obowiązki przyjmującego zamówienie

1. Wykonanie dzieła w sposób prawidłowy i w oznaczonym terminie

2. Wydać dzieło

Ad 1. wykonanie dzieła w sposób prawidłowy i w oznaczonym terminie

Co do zasady kc nie formułuje obowiązku osobistego wykonania dzieła, jednak obowiązek taki może wynikać z umowy.

1. sposób wykonania

Sposób wykonania określa umowa, a przyjmujący zamówienie nie jest poza tym obowiązany stosować się do wskazówek dawanych przez zamawiającego.

Jednak gdy wykonał dzieło według jego wskazówek, przyjmujący zamówienie może żądać za wykonaną pracę umówionego wynagrodzenia lub jego odpowiedniej części jeśli rzecz uległa zniszczeniu lub uszkodzeniu, jeżeli uprzedził zamawiającego o niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia dzieła.

Zamawiającemu służy uprawnienie do kontrolowania wykonania dzieła, co do:

• terminowości - jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła.

• prawidłowości wykonawstwa - jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie.

b. materiały

1. W zasadzie to przyjmujący zamówienie jest obowiązany dostarczyć odpowiednie materiały potrzebne do wykonania dzieła.

2. Obowiązek taki może jednak także przyjąć na siebie zamawiający. Jeżeli materiałów na wykonanie dzieła dostarcza zamawiający, przyjmujący zamówienie powinien:

- ich użyć w sposób odpowiedni oraz złożyć rachunek i

- zwrócić nie zużytą część.

W takim przypadku przyjmujący zamówienie powinien zbadać przydatność dostarczonego materiału i niezwłocznie zawiadomić zamawiającego, jeżeli materiał nie nadaje się do prawidłowego wykonania dzieła albo jeżeli zajdą inne okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu (art. 634). Gdy mimo tego zamawiający chce by przy wykonywaniu dzieła użyto jego materiałów ponosi ryzyko uszkodzenia lub zniszczenia dzieła (art. 641 §2)

Niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia materiału na wykonanie dzieła obciąża tego, kto materiału dostarczył.

Przyjmujący zamówienie ma obowiązek pieczy nad dostarczonym materiałem i o powyższej odpowiedzialności można mówić, gdy mimo należytej pieczy materiał uległ uszkodzeniu lub utracie.

Od dostarczenia materiałów do wykonania dzieła należy odróżnić powierzenie określonych rzeczy przyjmującemu zamówienie w związku ze spełnianą usługą np. naprawą

SN 86' odmiennie --> umowa z pralnią chemiczną o czyszczenie odzieży ma charakter umowy o dzieło

Ad.2 Wydać dzieło

Wydanie przybiera różną postać w zależności od wykonywanego dzieła. Może ono polegać na:

- przeniesieniu posiadania na zamawiającego

- przeniesieniu własności na zamawiającego

- wykonanie dzieła będzie uznane za „wydanie” np. u fryzjera

Obowiązki zamawiającego

1. Zapłata wynagrodzenia

2. Odebranie dzieła

Ad.1 - zapłata wynagrodzenia

Zamawiający obowiązany jest uiścić należne wynagrodzenie w chwili oddania dzieła, jeżeli w umowie nie zastrzeżono innego terminu (art. 642)

Jeżeli dzieło ma być oddawane częściami, a wynagrodzenie zostało obliczone za każdą część z osobna, wynagrodzenie należy się z chwilą spełnienia każdego ze świadczeń częściowych(§2)

Wyróżnia się 2 sposoby ustalania wynagrodzenia:

1. kosztorysowe

• obejmuje zestawienie potrzebnych do wykonania dzieła materiałów i planowanych prac z podaniem cen jednostkowych - na tej podstawie oblicza się po wykonaniu dzieła wynagrodzenie

• zmiana cen lub stawek dokonana w toku wykonywania dzieła jest uwzględniana przy ustaleniu wynagrodzenia

• Jeżeli w toku wykonywania dzieła zaszła konieczność przeprowadzenia prac, które nie były przewidziane w zestawieniu prac planowanych będących podstawą obliczenia wynagrodzenia , a zestawienie sporządził zamawiający, przyjmujący zamówienie może żądać odpowiedniego podwyższenia umówionego wynagrodzenia.

• Jeżeli zestawienie planowanych prac sporządził przyjmujący zamówienie, może on żądać podwyższenia wynagrodzenia tylko wtedy, gdy mimo zachowania należytej staranności nie mógł przewidzieć konieczności prac dodatkowych. Przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, jeżeli wykonał prace dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiającego.

• Gdyby zaszła konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia zamawiający może od umowy odstąpić, powinien jednak uczynić to niezwłocznie i zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionego wynagrodzenia.

2. ryczałtowe

• Polega na określeniu z góry wysokości wynagrodzenia w oznaczonej kwocie.

• Należy się ono przyjmującemu zamówienie bez względu na rzeczywiste koszty

wykonania dzieła i nie wymaga przeprowadzenia żadnych rozliczeń.

• Ryzyko określenia wynagrodzenia na zbyt niskim poziomie ponosi przyjmujący zamówienie

• Nie może się on domagać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac (art.632§1)

• Jednak art. 632 § 2 wprowadza klauzule rebus sic stantibus - jeżeli wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą, sąd może:

- podwyższyć ryczałt lub

- rozwiązać umowę.

SN 82' przyjmujący zamówienie nie może żądać rozwiązania umowy wskutek zmiany stosunków, jeżeli zmiana nastąpiła w okresie, gdy był on już w zwłoce z wykonaniem dzieła.

W enumeratywnie wymienionych przypadkach w kc mimo niewykonania dzieła ciąży na zamawiającym obowiązek zapłaty wynagrodzenia:

• art. 639 - jeżeli wykonanie dzieła doznało przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego

• art. 641 - gdy dzieło uległo zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek:

- wadliwości materiału dostarczonego przez zamawiającego albo

- wskutek wykonania dzieła według jego wskazówek,

przyjmujący zamówienie może żądać za wykonaną pracę umówionego wynagrodzenia lub jego odpowiedniej części, jeżeli uprzedził zamawiającego o niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia dzieła.

• art. 644 - jeżeli zamawiający bez uzasadnionej przyczyny odstąpił od umowy

w 1 i 3 przypadku zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie zaoszczędził z powodu niewykonania dzieła.

Ad.2 Odebranie dzieła

Zamawiający obowiązany jest odebrać dzieło, ale tylko wtedy, gdy przyjmujący zamówienie wydaje je zgodnie ze swoim zobowiązaniem, w szczególności gdy jest ono odpowiedniej jakości.

Współdziałanie stron

Art. 640 kc stanowi że jeżeli do wykonania dzieła potrzebne jest współdziałanie zamawiającego, a tego współdziałania brak, przyjmujący zamówienie może wyznaczyć zamawiającemu odpowiedni termin z zagrożeniem, iż po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy, zachowując prawo do odszkodowania na zasadach ogólnych.

Z kolei gdy przyjmujący zamówienie był gotów do wykonania dzieła, a wobec braku współdziałania zamawiającego nie mógł tego uczynić, przysługuje mu wynagrodzenie (art. 639). Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.

Jeżeli materiał dostarczony przez zamawiającego nie nadaje się do prawidłowego wykonania dzieła albo jeżeli zajdą inne okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu, przyjmujący zamówienie powinien niezwłocznie zawiadomić o tym zamawiającego.

Rękojmia za wady dzieła

Do rękojmi za wady dzieła stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi przy sprzedaży, jednakże z uwzględnieniem przepisów dotyczących umowy o dzieło.

W odróżnieniu od rękojmi przy sprzedaży należy mieć na względzie czy wady dadzą się czy nie dadzą się usunąć

a. jeżeli dadzą się usunąć - zamawiający może żądać ich usunięcia, wyznaczając w tym celu przyjmującemu zamówienie odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu nie przyjmie naprawy. Przyjmujący może odmówić naprawy, gdyby wymagała nadmiernych kosztów.

 Jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie. (art. 636§1)

b.jeżeli nie dadzą się usunąć albo gdy z okoliczności wynika, że przyjmujący zamówienie nie zdoła ich usunąć w czasie odpowiednim - zamawiający może:

1. jeżeli wady są istotne od umowy odstąpić,;

2. jeżeli wady nie są istotne, żądać obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku.

To samo dotyczy wypadku, gdy przyjmujący zamówienie nie usunął wad w terminie wyznaczonym przez zamawiającego.

W odróżnieniu od rękojmi przy sprzedaży zamawiającemu nie przysługuje roszczenie o wydanie innego, niewadliwego przedmiotu, wynika to z tego że zamówione dzieło wykonywane jest jednostkowo.

Przyjmujący zamówienie nie odpowiada za wady, jeżeli zamawiający wiedział o nich w chwili odebrania dzieła (art. 557 w zw.638)

Zakończenie stosunku prawnego

1. z chwilą odebrania dzieła

2.dopóki dzieło nie zostało ukończone, dopóty zamawiający może odstąpić w każdej chwili od umowy za zapłatą umówionego wynagrodzenia (art. 644)

3. Gdyby w wypadkach przewidzianych w dwóch artykułach poprzedzających zaszła konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego, zamawiający może od umowy odstąpić

4. Jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić

5. Jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić

6. Przy rękojmi za wady gdy te są istotne i nie dadzą się usunąć

7. Definitywny brak współdziałania zamawiającego gdy ten potrzebny

8. Rozwiązanie umowy następuje w razie śmierci lub niezdolności do pracy przyjmującego zamówienie , ale tylko wtedy, gdy wykonanie umowy zależy od osobistych przymiotów zmarłego

6.Przedawnienie

Roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat (2) dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.

UŻYCZENIE (art.710 - 719) commodatum

1.Definicja

Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.

2.Strony

1. użyczający (Komodant)

2. biorący w używanie (Komodatariusz)

3.Cechy

1. umowa dwustronnie zobowiązująca

- po stronie użyczającego istnieje zobowiązanie do znoszenia tego, że biorący używa wydanej mu

rzeczy

- po stronie biorącego istnieje zobowiązanie do używania rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem i

właściwościami

2. umowa realna - dochodzi ona do skutku dopiero po wydaniu rzeczy

3. umowa nieodpłatna - przysporzenie następuje tylko po 1 ze stron

4. nie jest to umowa wzajemna - gdyż brak jest ekwiwalentności świadczeń

5. umowa kauzalna - donandi causa - przysporzenie następuje tylko po 1 ze stron

• Przedmiot

Jest nim rzecz niezużywalna, chodzi o jej użyczenie.

Zgodnie z ustawą z 21.08.1997 o ochronie zwierząt , zwierze nie jest rzeczą jednak w sprawach nieuregulowanych w ustawie do zwierząt stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zwierząt

4.Forma

Nie wymaga się przy jej zawarciu żadnej formy szczególnej

5.Prawa i obowiązki stron:

Świadczenie użyczającego polegające na znoszeniu tego, że biorący używa rzeczy, zbliża użyczenie do najmu. Natomiast w odróżnieniu od najmu użyczenie jest umową nieodpłatną, jednak inną niż darowizna. Użyczający nie dokonuje bowiem bezpłatnego świadczenia kosztem swojego majątku, gdyż rzecz użyczona nadal pozostaje w jego majątku.

Użyczenie ogranicza się do korzystania z rzeczy bez pobierania z niej pożytków.

Zgodnie z art. 336 biorący w używanie jest posiadaczem zależnym.

• Obowiązki użyczającego

Do obowiązków nie należy wydanie rzeczy użyczonej, użyczający zobowiązany jest jedynie do znoszenia tego, że biorący używa rzeczy już mu wydanej. Związane jest to z tym, że bez wydania rzeczy w ogóle nie doszłoby do zawarcia umowy a tym samym trudno mówić o jakimkolwiek obowiązku.

Z uwagi na nieodpłatny charakter użyczenia użyczający obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach rzeczy nie zawiadomił go o nich. Tego postanowienia nie stosuje się, gdy biorący mógł wadę z łatwością zauważyć. Odpowiedzialność ta powstaje wtedy gdy użyczający, wiedząc o wadach ukrytych , nie zawiadomił o nich biorącego rzecz w używanie (zasada winy)

• Obowiązki biorącego w używanie

• Jeżeli umowa nie określa sposobu używania rzeczy, biorący może rzeczy używać w sposób odpowiadający jej właściwościom i przeznaczeniu. (art. 712§1)

• Bez zgody użyczającego biorący nie może oddać rzeczy użyczonej osobie trzeciej do używania, uzasadnione jest to osobistym charakterem użyczenia (art. 712§2)

• Biorący w używanie sam powinien dbać o rzecz użyczoną i bez upoważnienia zawartego w umowie może ją powierzyć osobie 3, gdy zmuszony jest do tego okolicznościami (art.716)

np. użyczonego psa oddaje pod opiekę sąsiadowi w związku z pobytem w szpitalu

• Biorący do używania ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej.

Jeżeli poczynił inne wydatki lub nakłady na rzecz, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia. (art. 752-757)

• Nie może żądać od użyczającego dokonania żadnych nakładów na rzecz użyczoną

• Biorący do używania jest odpowiedzialny za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy,

jeżeli jej używa:

a. w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub przeznaczeniem

rzeczy

b.gdy nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez

okoliczności powierza rzecz innej osobie,

Zaś rzecz nie uległaby utracie lub uszkodzeniu, gdyby jej używał w sposób właściwy albo gdyby ją zachował u siebie.

Zatem zwolni się z odpowiedzialności gdy udowodni np. że rzecz uległaby utracie także wtedy gdyby używał jej właściwie.

• Jeżeli kilka osób wspólnie wzięło rzecz do używania, ich odpowiedzialność jest solidarna

Ustanie użyczenia

1. gdy umowa był zawarta na czas oznaczony - z upływem termin określonego w umowie

2. gdy umowa była zawarta na czas nieoznaczony - gdy biorący uczynił z rzeczy użytek odpowiadający umowie albo gdy upłynął czas, w ciągu którego mógł ten użytek uczynić

Umowa może wskazać także inne zdarzenie powodujące zakończenie użyczenia.

Użyczający może żądać niezwłocznego wydania rzeczy w enumeratywnie wskazanych sytuacjach

(art. 716):

a. biorący używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub przeznaczeniem rzeczy

b. jeżeli powierza rzecz innej osobie nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okolicznośc

c. rzecz stanie się potrzebna użyczającemu z powodów nie przewidzianych w chwili zawarcia umowy, chociażby umowa zostala zawarta na czas nieoznaczony

Zakomunikowanie takiego żądania powoduje ustanie użyczenia.

Skutki:

Po zakończeniu użyczenia biorący do używania obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie nie pogorszonym; jednakże biorący nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania.

Jeżeli biorący do używania powierzył rzecz innej osobie, obowiązek powyższy ciąży także na tej osobie. (art. 718)

6.Przedawnienie

Roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy

Roszczenia biorącego do używania przeciwko użyczającemu o zwrot nakładów na rzecz oraz o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy

Przedawniają się te roszczenia z upływem 1 roku od dnia zwrotu rzeczy

POŻYCZKA (art.720-724) mutuum

1.Definicja

Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

2.Strony

a. dający pożyczkę

b. biorący pożyczkę

3.Cechy

1. umowa dwustronnie zobowiązująca

- po stronie dającego pożyczkę istnieje zobowiązanie do wydania przedmiotu pożyczki

- po stronie biorącego istnieje zobowiązanie do zwrotu przedmiotu pożyczki

2. umowa konsensualna - dochodzi do skutku poprzez zgodne oświadczenie woli stron

3. umowa nieodpłatna lub odpłatna - zależy to od woli stron. Obecnie w zasadzie istnieje wariant odpłatny gdzie świadczenie biorącego pożyczkę polega zwykle na zapłacie odsetek.

4. nie jest to umowa wzajemna - obowiązek zwrotu przedmiotu pożyczki nie stanowi ekwiwalentu jego wydania

5. umowa kauzalna - solvendi causa - przysporzenie w celu zwolnienia się z ciążącego

zobowiązania

• Przedmiot

pieniądze w znaczeniu środków płatniczych

rzeczy oznaczone co do gatunku np. zboże

Zależnie od przedmiotu pożyczki do świadczeń stron mogą mieć zastosowanie przepisy o świadczeniach pieniężnych czy też niepieniężnych

4.Forma :

Nie wymaga się przy jej zawarciu żadnej formy szczególnej.

Jednak umowa pożyczki, której wartość przenosi 500 zł powinna być stwierdzona pismem (forma ad probationem)

Powyższy przepis nie ma zastosowania do umowy zawartej między przedsiębiorcami Rozporządzenie MPiPS przewiduje obowiązek formy pisemnej niezależnie od wartości przedmiotu pożyczki w przypadku udzielania pożyczki z Funduszu Pracy.

5 Prawa i obowiązki stron

W wyniku spełnienia świadczenia przez dającego pożyczkę określone przedmioty majątkowe stają się własnością biorącego pożyczkę. Zasilają one jednak tylko czasowo majątek biorącego pożyczkę, który jest zobowiązany do zwrotu tych przedmiotów, tzn. do przeniesienia na drugą stronę własności tej samej ilości pieniędzy lub rzeczy tego samego rodzaju. W ramach tej konstrukcji pieniądze traktowane są jak rzeczy oznaczone tylko co do gatunku.

Zatem gospodarczy sens pożyczki wyraża się w tym , że biorący pożyczkę uzyskuje możliwość korzystania przez pewien czas z wartości majątkowych przekazanych mu przez dającego pożyczkę.

• Obowiązki dającego pożyczkę

• Jest on zobowiązany do dokonania wszelkich czynności niezbędnych do przeniesienia na własność biorącego przedmiot pożyczki w szczególności do wydania rzeczy. Jak wydanie przedmiotu pożyczki pieniężnej należy też traktować zapłatę bezgotówkową

• Biorąc pod uwagę art. 155§2 to tutaj zawsze dochodzi do rozbicia skutku rozporządzającego ze skutkiem zobowiązującym. Zatem zawsze konieczne jest wydanie przedmiotu świadczenia czyli rzeczy oznaczonej tylko co do gatunku.

• Jeśli termin spełnienia świadczenia nie został inaczej określony stosuje się tu przepisy ogólne (art.455) - niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wydania przedmiotu

• Obowiązek wydania przedmiotu pożyczki ustaje w 2 przypadkach

1. dający pożyczkę może odstąpić od umowy i odmówić wydania przedmiotu pożyczki, jeżeli zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego drugiej strony. Uprawnienie to nie przysługuje dającemu pożyczkę, jeżeli w chwili zawarcia umowy o złym stanie majątkowym drugiej strony wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć. (art. 721)

- Pogorszenie stanu majątkowego biorącego pożyczkę po zawarciu umowy pożyczki zawsze więc uzasadnia odstąpienie od umowy i niewydanie przedmiotu pożyczki

2. Roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem sześciu miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany. (art. 722)

- W tym wypadku dający pożyczkę musi powołać się na upływ terminu przedawnienia. Przepis ten chroni interesy dającego pożyczkę, który nie powinien zbyt długo pozostawać w niepewności co do tego, czy biorący pożyczkę skorzysta z swego uprawnienia

• Obowiązki biorącego pożyczkę

• Nie jest on zobowiązany do odebrania przedmiotu pożyczki, przysługuje mu natomiast roszczenie o jego wydanie (art. 722)

• Jeżeli przedmiot pożyczki został odebrany, powinien być zwrócony w terminie umówionym

• W razie nie oznaczenia terminu zwrotu dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę. Nie ma tu zastosowania art. 455 o niezwłocznym spełnieniu świadczenia po wezwaniu dłużnika do wykonania

- Termin oznaczony przez czynność pr. poczytuje się w razie wątpliwości zastrzeżony na korzyść biorącego pożyczkę, może on zatem zwrócić pożyczkę przed czasem

• Obowiązek płacenia odsetek ciąży na biorącym pożyczkę tylko wtedy, gdy zastrzeżony został w umowie bądź w ustawie, orzeczenia sądu, decyzji właściwego organu (art. 359)

Rękojmia za wady przedmiotu pożyczki

Dający pożyczkę ponosi odpowiedzialność za wady fizyczne i prawne wydanej rzeczy

Jeżeli rzeczy otrzymane przez biorącego pożyczkę mają wady, dający pożyczkę obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich. Przepisu powyższego nie stosuje się w wypadku, gdy biorący mógł z łatwością wadę zauważyć.

6.Przedawnienie

roszczenie dającego pożyczkę o jej zwrot przedawnia się z upływem ogólnych terminów przedawnienia (10 lat)

roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki ulega przedawnieniu z upływem 6 m-cy od chwili, gdy przedmiot ten miałbyć wydany

PORĘCZENIE (art. 876-887)

Jest to umowa prawa cywilnego będąca klasyczną postacią zabezpieczenia osobistego wierzytelności. W odróżnieniu od form zabezpieczenia rzeczowego np. zastaw tutaj wierzyciel uzyskuje zabezpieczenie swojej wierzytelności w postaci osoby poręczyciela, który odpowiada całym swym majątkiem.

Poręczyć” znaczy wzmocnić odpowiedzialność dłużnika wobec wierzyciela przez dodatkowe zabezpieczenie, jakie stanowi odpowiedzialność poręczyciela za dług główny

1.Definicja

Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał.

2.Strony

a. wierzyciel

b. poręczyciel

3.Cechy

1. umowa jednostronnie zobowiązująca

- po stronie poręczyciela istnieje zobowiązanie wykonania zobow. gdyby dłużnik go nie wykonał

2. umowa konsensualna - dochodzi do skutku poprzez zgodne oświadczenie woli stron tj. wierzyciela i poręczyciela

3. umowa nieodpłatna lub odpłatna - zależy to od woli stron.

4. nie jest to umowa wzajemna - nawet gdyby zastrzeżono odpłatność w postaci wynagrodzenia płaconego przez wierzyciela poręczycielowi

5. umowa kauzalna - szczególna causa cavendi- przysporzenie w celu zabezpieczenia

wierzytelności

Przedmiot

Zabezpieczenie wierzytelności

4.Forma

Jedynie dla oświadczenia woli poręczyciela została zastrzeżona forma pisemna pod rygorem ad solemnitatem.

Zachownie tej formy ma na celu ostrzeżenie poręczyciela przed grożącymi mu niebezpieczeństwami, w razie gdyby dłużnik nie wykonał zobowiązania w terminie.

Pisemne oświadczenie poręczyciela powinno być sformułowane tak, by w sposób dostateczny ujawniało jego wolę wykonania zobowiązania gdyby dłużnik go nie wykonał!!!

Z kolei oświadczenie woli wierzyciela nie wymaga zachowania żadnej formy szczególnej, może być nawet wyrażona tylko w sposób dorozumiany

np.przyjęcie przez pracownika banku dokumentu zawierającego oświadczenie woli poręczyciela

Akcesoryjność poręczenia

Poręczenie zawsze sprzężone jest z jakimś innym stosunkiem zobowiązaniowym. W tymże związku poręczenie ma charakter akcesoryjny co wyraża się w tym, że istnienie i rozmiar długu dłużnika głównego rozstrzyga o istnieniu i rozmiarze długu poręczyciela

Poręczenie powoduje nie tylko powstanie odpowiedzialności osobistej, ale i długu, a więc obowiązku świadczenia po stronie poręczyciela. Poręczyciel świadcząc wierzycielowi w razie niewykonania zobowiązania przez dłużnika, wykonuje własne zobowiązanie. Świadczenie to zaspokajać interes wierzyciela pozbawia go prawa dochodzenia wierzytelności nie tylko od poręczyciela ale także od dłużnika głównego.

Równorzędność odpowiedzialności

W braku odmiennego zastrzeżenia poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny (art.881).

Zatem polski ustawodawca przyjął zasadę, że odpowiedzialność poręczyciela ma charakter równorzędny w relacji do odpowiedzialności dłużnika głównego.

W wielu systemach prawnych poręczenie ma charakter subsydiarny co oznacza, że dług poręczyciela staje się wymagalny dopiero po bezskutecznym podjęciu wobec dłużnika głównego działań zmierzających do uzyskania od niego świadczenia.

Jednak należy zauważyć, że art. 881 kc jest przepisem dyspozytywnym i tym samym strony umowy poręczenia mogą ustalić w umowie, że odpowiedzialność poręczyciela będzie miała charakter subsydiarny.

Podporęczenie

Jest to udzielenie poręczenia za zobowiązanie poręczyciela. Podporęczyciel poręcza wówczas za dług poręczyciela, a zatem w granicach wskazanych przez zobowiązanie poręczyciela. Jest to umowa wierzyciela z podporęczycielem i tym samym odpowiada on bezpośrednio wobec wierzyciela.

Podporęczycielowi względem poręczyciela przysługuje roszczenie regresowe.

Awal

Jest to poręczenie wekslowe będące postacią zabezpieczenia wierzytelności uregulowaną w prawie wekslowym.

W czynności tej poręczyciel, którym może być nie tylko osoba trzecia, ale także osoba podpisana na wekslu , zabezpiecza zapłatę całej lub części sumej wekslowej.

Poręczenie wekslowe ma charakter samodzielny, nieakcesoryjny - odpowiedzialność poręczyciela nie jest bowiem uzależniona od istnienia zobowiązania dłużnika głownego. Jest to więc czynność prawna abstrakcyjna, niezależna od podstawy prawnej (stosunku wierzyciel - dłużnik główny)

Nie jest to podtyp poręczenia z kc, lecz odrębna instytucja prawa wekslowego.

Treść umowy poręczenia

Umowa poręczenia może być zawarta nie tylko bez zgody, ale nawet bez wiedzy dłużnika

Zgodnie z ogólnymi zasadami po każdej ze stron umowy poręczenia może występować więcej osób. W obrocie gospodarczym bardzo często poręczenie udzielane jest przez kilku poręczycieli co wzmacnia zabezpieczenie wierzytelności.

Oświadczenie poręczyciela powinno wskazywać osobę dłużnika głównego oraz dług główny.

Jest to bardzo ważne gdyż ze względu na akcesoryjny charakter poręczenia, gdyż to właśnie dług główny wyznacza treść zobowiązania wierzyciela!!!!!!

Jest to niezbędne także dlatego, że poręczenie nie może obejmować wszystkich zobowiązań dłużnika głównego. Takie postanowienie byłoby sprzeczne z zws i zgodnie z art.58§2 byłoby nieważne.

np. sytuacja gdy poręczyciel miał odpowiadać jako współdłużnik solidarny względem wierzyciela, które dłużnik główny zaciągnął już po zawarciu umowy poręczenia

Jednak w obrocie profesjonalnym przyjmuje się, że można wskazać dług główny rodzajowo, wystarczy by dług główny był oznaczalny np. poręczenie obejmuje wszelkie zobowiązania ale do pewnej wysokości

Poręczyć można za dług wynikający z umowy jak i z innych zdarzeń pr. np. czyn niedozwolony

Poręczenie może obejmować cały dług główny, jego część albo oznaczoną wysokość.

W umowie poręczenia można określić czas trwania odpowiedzialności poręczyciela ; można także zastrzec warunek (zawieszający, rozwiązujący)

Poręczenie może dotyczyć nie tylko istniejącego ale także przyszłego zobowiązania. W przypadku poręczenie dotyczącego przyszłego zobowiązania wiąże się z dużym ryzykiem dla poręczyciela, ponieważ wielkość długu głównego nie jest jeszcze znana. Ustawodawca chroni w tym wypadku poręczyciela w art.887 stanowiąc, że można poręczyć za dług przyszły do wysokości z góry oznaczonej.

Bezterminowe poręczenie za dług przyszły może być przed powstaniem długu odwołane w każdym czasie.

Zakres odpowiedzialności poręczyciela

O zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika (akcesoryjność). Poręczyciel odpowiada więc nie tylko w zakresie długu pierwotnego, ale także za wszelkie skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika głównego, które wynikają z ustawy(np. odsetki) czy z umowy (np. kara umowna)

Czynność prawna dokonana przez dłużnika z wierzycielem po udzieleniu poręczenia nie może zwiększyć zobowiązania poręczyciela, wynika to z tego, że nie wolno nakładać na poręczyciela dodatkowego obowiązku bez jego woli.(art. 879)

Z kolei zmniejszenie zobowiązania głównego, odpowiednio zmniejszy odpowiedzialność poręczyciela.

Jednak na ulgi wynikające z układu zawartego między wierzycielem a dłużnikiem w ramach postępowania upadłościowego poręczyciel nie może się powołać. Zatem zawarcie układu nie łączy się z ograniczeniem odpowiedzialności poręczyciela.

Rozwiązanie to zapewnia realizacje podstawowego celu gosp. poręczenia, polegającego na zabezpieczeniu wierzyciela przed ryzykiem nie uzyskania zaspokojenia z majątku dłużnika.

Można zatem wskazać 2 odstępstwa od akcesoryjności poręczenia:

1. Czynność prawna dokonana przez dłużnika z wierzycielem po udzieleniu poręczenia nie może zwiększyć zobowiązania poręczyciela

2.Ulgi wynikające z zawarcia układu w ramach postępowania upadłościowego nie łączą się z ograniczeniem odpowiedzialności poręczyciela.

Poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny, oznacza to, że jego dług staje się wymagalny z chwilą, gdy dłużnik główny opóźni się ze spełnieniem świadczenia.

Od tego momentu poręczyciel może być od razu pozwany sam lub wraz z dłużnikiem głównym o wykonanie całości lub części zobowiązania.

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel powinien zawiadomić o tym niezwłocznie poręczyciela. (art.880). Wierzyciel ponosi odpowiedzialność wobec poręczyciela za wszelką szkodę, jaką poniósł on w następstwie zwłoki w zawiadomieniu go o opóźnieniu dłużnika głównego, w szczególności chodzi tu o niekorzystne konsekwencje dla dłużnika z tego powodu, że nie mógł zaspokoić wierzyciela wcześniej (np. narosły odsetki). Może tu wchodzić w grę także odpowiedzialność za to, że dłużnik główny stał się niewypłacalny w okresie zwłoki wierzyciela, co skutkuje że roszczenie zwrotne poręczyciela staje się nieskuteczne.

Radwańskiego powyższe zawiadomienie to oświadczenie wiedzy, którego brak przekazanie nie tamuje realizacji uprawnień wierzyciela względem poręczyciela.

Szpunar uważa że jest to oświadczenie woli wierzyciela iż zamierza on uzyskać odpowiednie świadczenie od poręczyciela i stanowi konieczną przesłankę wymagalności roszczenia.

Art. 880 i 881 to przepisy dyspozytywne.

Zarzuty przysługujące poręczycielowi

• Poręczyciel może podnieść przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi; w szczególności poręczyciel może potrącić wierzytelność przysługującą dłużnikowi względem wierzyciela.!!!!! (art. 883)

• Poręczyciel nie traci powyższych zarzutów, chociażby dłużnik zrzekł się ich albo uznał roszczenie wierzyciela, chroni to poręczyciela przed nielojalnością dłużnika

• Poręczyciel dysponuje również środkiem skłaniającym dłużnika do ujawnienia przysługujących mu zarzutów (art. 884) - Poręczyciel, przeciwko któremu wierzyciel dochodzi roszczenia, powinien zawiadomić niezwłocznie dłużnika wzywając go do wzięcia udziału w sprawie.

Jeżeli dłużnik nie weźmie udziału w sprawie, nie może on podnieść przeciwko poręczycielowi zarzutów, które mu przysługiwały przeciwko wierzycielowi, a których poręczyciel nie podniósł z tego powodu, że o nich nie wiedział.

• Zarzuty osobiste poręczyciela wywodzące się z jego własnego prawa (ex iure proprio)

• wady oświadczenia woli

SN 96' poręczyciel nie może uchylić się od skutków pr. swego oświadczenia woli z powodu błędu wywołanego podstępnie przez dłużnika co do jego wypłacalności w dacie poręczenia (glosa aprobująca Petrykowskiej)

• upływ terminu związania poręczyciela gdy określony był czas trwania odpowiedzialności

• niezastosowanie się wierzyciela do żądania poręczyciela, aby wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty

• przedawnienie

• zarzuty oparte na innym stosunku prawnym łączącym poręczyciela z wierzycielem np. potrącenie

• Nie może podnosić zarzutów wynikających z umowy zawartej przez poręczyciela z dłużnikiem głównym lub osobą 3.

• Poręczyciel nie może powołać się wobec wierzyciela na ograniczenia odpowiedzialności wynikające z przepisów prawa spadkowego (gdy spadkobiercy dłużnika głównego przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza) art. 883 §3

Nieważność i niezaskarżalność długu głównego

Z zasady akcesoryjności wynika, że poręczyciel nie będzie odpowiadał, gdy dług główny jest nieważny.

• Gdy zobowiązanie zaciągnęła osoba nie mająca zdolności do czynności prawnych

• W razie poręczenia za dług osoby, która nie mogła się zobowiązać z powodu braku zdolności do czynności prawnych, poręczyciel powinien spełnić świadczenie jako dłużnik główny, jeżeli w chwili poręczenia o braku zdolności tej osoby wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć. (art. 877)

Niedopuszczalne jest udzielenie poręczenia za dług niezaskarżalny, ponieważ wierzyciel nie mógłby wówczas uzyskać zaspokojenia z majątku poręczyciela. Jednak przeszkoda ta nie pojawia się , gdy dłużnik zrzeknie się zarzutu przedawnienia, co może uczynić jednak dopiero po upływie terminu przedawnienia.

Wygaśnięcie poręczenia

Z zasady akcesoryjności wynika, że wygaśnięcie długu głównego powoduje wygaśnięcie zobowiązania poręczyciela.

1. Patrz okoliczności wygaśnięcia zobowiązania np. wykonanie zobowiązania przez dł. głównego ; zwolnienie z długu

2. Patrz art. 509 § 2 kc oraz art. 518 kc - poręczenie przy przelewie wierzytelności

3. Patrz art. 525kc - poręczenie przy przejęciu długu

4. Odwołanie bezterminowego poręczenia za dług przyszły

5. Jeżeli termin płatności długu nie jest oznaczony albo jeżeli płatność długu zależy od wypowiedzenia, poręczyciel może po upływie sześciu miesięcy od daty poręczenia, a jeżeli poręczył za dług przyszły - od daty powstania długu żądać, aby wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty albo z najbliższym terminem dokonał wypowiedzenia. Jeżeli wierzyciel nie uczyni zadość powyższemu żądaniu, zobowiązanie poręczyciela wygasa.

6. Strony określiły w umowie poręczenia okoliczności wygaśnięcia poręczenia np. warunek rozwiązujący

7. Umowa o zwolnienie z długu między wierzycielem i poręczycielem (art.508)

Następstwa zaspokojenia wierzyciela

Zaspokojenie wierzyciela przez poręczyciela powoduje wygaśnięcie zobowiązania poręczyciela. Zobowiązanie dł. głównego nie wygasa lecz zgodnie z subrogacją ustawową z art. 518 poręczyciel wstępuje w prawa zaspokojonego wierzyciela - do wysokości spełnionego zamiast dłużnika głównego świadczenia.

Poręczyciel może żądać od dł. zwrotu wszystkiego co sam świadczył z tytułu poręczenia, a dł. przysługują wobec poręczyciela te same zarzuty, jakie miał względem wierzyciela z zastrzeżeniem art. 884.

Jeżeli wierzyciel wyzbył się zabezpieczenia wierzytelności albo środków dowodowych, ponosi on względem poręczyciela odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę. (art. 887)

W celu zapobieżenia podwójnemu świadczeniu art. 885 nakłada na poręczyciela obowiązek niezwłocznego zawiadomienia dłużnika o zaspokojeniu wierzyciela ; zaś art. 886 analogiczny obowiązek nakłada na dłużnika wobec poręczyciela, ale tylko wtedy gdy poręczenie udzielone zostało za wiedzą dł.

Poręczyciel powinien niezwłocznie zawiadomić dłużnika o dokonanej przez siebie zapłacie długu, za który poręczył. Gdyby tego nie uczynił, a dłużnik zobowiązanie wykonał, nie może żądać od dłużnika zwrotu tego, co sam wierzycielowi zapłacił, chyba że dłużnik działał w złej wierze.

W takim wypadku pozostaje mu tylko roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia przeciwko wierzycielowi.

Dłużnik obowiązany jest niezwłocznie zawidomić poręczyciela o zaspokojeniu przez niego wierzyciela gdy wiedział o poręczeniu, gdyby tego nie uczynił, poręczyciel, który zaspokoił wierzyciela, może żądać od dłużnika zwrotu tego, co wierzycielowi zapłacił, chyba że działał w złej wierze.

W takim przypadku dłużnikowi przysługuje roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia przeciwko wierzycielowi

Na tej samej zasadzie może również poręczyciel domagać się wprost od wierzyciela tego, co świadczył mu nienależnie, rezygnując jednocześnie z roszczenia zwrotnego

Roszczenia zwrotne między poręczycielami

Jeżeli jest kilku poręczycieli, a umowa poręczenia nie stanowi inaczej, odpowiadają oni solidarnie wobec wierzyciela.

Zgodnie z art. 366 wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia od wszystkich łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna.

Każdy z poręczycieli ma zarazem roszczenie zwrotne wobec dł. do wysokości spełnionego świadczenia zgodnie z zasadą subrogacji ustawowej. Zasady tej nie stosuje się między poręczycielami

6.Przedawnienie

Zgodnie z zasadami ogólnymi z art. 117 kc (10 lat)

PRZEKAZ (art. 921^1-5)

Pojawił się w kc na skutek noweli lipcowej z 90' i w dużej mierze opiera się na regulacji tej instytucji z kz.




Przekaz to szczególna figura prawa cywilnego gdzie zaangażowane są 3 podmioty:

• przekazujący

• przekazany

• odbiorca przekazu

1.Definicja (art. 921¹)

Kto przekazuje drugiemu (odbiorcy przekazu) świadczenie osoby trzeciej (przekazanego) upoważnia tym samym odbiorcę przekazu do przyjęcia, a przekazanego do spełnienia świadczenia na rachunek przekazującego.

Przekaz to jednostronna czynn. pr. przekazującego, która zawiera podwójne upoważnienie:

1. dla przekazanego do spełnienia świadczenia do rąk odbiorcy przekazu

2. dla odbiorcy przekazu do przyjęcia świadczenia i zaliczenia go na rachunek przekazującego

Tu uwidacznia się gospodarczy sens przekazu otóż spełnienie 1 świadczenia, tego które przekazany spełnia do rąk odbiorcy przekazu zastępuje dwa świadczenia, które musiałyby być spełnione oddzielnie, (świadczenia na linii przekazujący - przekazany i przekazujący - odbiorca przekazu)

Przekaz dość rzadko występuje samodzielnie , jest wykorzystywany w innych konstrukcjach prawnych np. weksla trasowanego czy czeku

2.Cechy

1. czynność jednostronna - oświadczenie przekazującego (wszystkie umowy dwustronne)

2. czynność upoważniająca - nie rodzi ani zobowiązania ani nie powoduje rozporządzenia

3. odpłatna bądź nieodpłatna

4. czynność odwoływalna - może być odwołana przez przekazującego poza wyjątkami:

przekazany nie przyjął go

przekazany nie spełnił świadczenia

Przedmiot

Świadczenie , do którego zobowiązuje się przekazany może mieć dowolną treść

4.Forma

Jest dowolna przy przekazie jako czynności samodzielnej, jeśli przekaz występuje wraz z inną konstrukcją, wówczas przepis szczególny może zastrzegać szczególną formę np. weksel

5. Prawa i obowiązki stron

1. przekazujący - przekazany (stosunek pokrycia)

Art. 921⁴. [Przekazany dłużnikiem przekazującego] Jeżeli przekazany jest dłużnikiem przekazującego co do przekazanego świadczenia, jest on obowiązany względem niego do zadośćuczynienia przekazowi.

Ustawodawca zdaje sobie sprawę, że w ramach stosunku pokrycia mogło istnieć jakieś inne zobowiązanie. Wskazany wyżej przepis dotyczy właśnie tego istniejącego zobowiązania a nie samego przekazu, tzw. przekaz w dług - przekazany był dłużnikiem przekazującego a sam przekaz nastąpił ze względu na ten dług. Przekazany jest zobowiązany do zadośćuczynienia przekazowi czyli do spełnienia należnego przekazującemu świadczenia do rąk odbiorcy przekazu.

Istnieje również tzw. przekaz w kredyt , w którym spełnienie świadczenia przez przekazanego powoduje, że przekazujący staje się dłużnikiem przekazanego, gdyż przekazany spełniając świadczenie do rąk odbiorcy przekazu udzielił w ten sposób kredytu przekazującemu

np. podmiot A chce udzielić pożyczki B ale nie ma € , w tym celu dokonuje czynności przekazu i upoważnia podmiot C do spełnienia świadczenia w ręce B (tym samym udziela kredytu B zaciągając samemu kredyt u C)

2. przekazujący - odbiorca przekazu (stosunek waluty)

Art. 921⁵. [Przekazujący dłużnikiem odbiorcy] Jeżeli przekazujący jest dłużnikiem odbiorcy przekazu, umorzenie długu następuje dopiero przez spełnienie świadczenia, chyba że umówiono się inaczej.

Może wystąpić taka sytuacja, że przekazujący jest dłużnikiem odbiorcy przekazu i chcąc zwolnić się z tego długu dokonuje przekazu. Umorzenie nastąpi dopiero z chwilą spełnienia świadczenia

Może się też tak zdarzyć, że przekazujący wcale nie jest dłużnikiem odbiorcy, ale udziela w ten sposób kredytu.

3. przekazany - odbiorca przekazu (stosunek zapłaty)

W ramach tego stosunku dochodzi do spełnienia świadczenia z rąk przekazanego do rąk odbiorcy przekazu.

Zlecenie do inkasa

Pomiędzy przekazującym a odbiorcą przekazu nie istnieje żadne zobowiązanie. Przekazujący upoważnia przekazanego żeby spełnił świadczenie do rąk os. 3, a osobę tą upoważnia do przyjęcia tego świadczenia, a następnie by rozliczyła się z niego względem przekazującego.

Os. 3 inkasuje świadczenie dla przekazującego i następnie rozlicza się z niego - instytucja stosowana gdy wierzyciel chwilowo nie może przyjąć świadczenia od dłużnika, a może osoba 3.

Odwołanie przekazu przez przekazującego

Przekazujący może przekaz odwołać, dopóki przekazany nie przyjął go albo nie spełnił świadczenia.

Przyjęcie przekazu

Art. 921²§ 1. Jeżeli przekazany oświadczył odbiorcy przekazu, że przekaz przyjmuje, obowiązany jest względem odbiorcy do spełnienia świadczenia określonego w przekazie.

§ 2. W takim wypadku przekazany może powoływać się tylko na zarzuty wynikające z treści przekazu oraz na zarzuty, które przysługują mu osobiście względem odbiorcy.

§ 3. Roszczenia odbiorcy przeciw przekazanemu, wynikające z przyjęcia przekazu, przedawniają się z upływem roku.

Przyjęcie przekazu - to jednostronna czynn. pr. , oświadczenie woli przekazanego wobec odbiorcy przekazu, które rodzi obowiązek spełnienia przekazanego świadczenia.

Przyjęcie przekazu powoduje powstanie zobowiązania. Istotą przyjęcia jest to, że odbiorca przekazu otrzymuje z tą chwilą roszczenie wobec przekazanego.

Przyjęcie przekazu jest czynnością abstrakcyjną, oderwaną od przyczyny prawnej. Wynika to z ograniczenia zarzutów, jakie przysługują przekazanemu, który poprzez przyjęcie przekazu stał się dłużnikiem, względem odbiorcy przekazu.

zarzuty wynikające z treści przekazu

zarzuty, które przysługują mu osobiście względem odbiorcy

Z innych stosunków czyli ani ze stosunku pokrycia ani ze stosunku waluty nie może on podnosić zarzutów.

Skutki przekazu

W ramach stosunku pokrycia możemy wyróżnić przekaz w dług ; przekaz w kredyt zaś w ramach stosunku waluty zwolnienie się z długu przez przekazującego względem odbiorcy długu

6.Przedawnienie

Roszczenia odbiorcy przeciw przekazanemu, wynikające z przyjęcia przekazu, przedawniają się z upływem roku.

Roszczenia wynikające z przyjęcia przekazu przedawniają się z upływem roku od daty przyjęcia przekazu

PAPIERY WARTOŚCIOWE (art.921^6-16)

Kc w pierwotnym brzmieniu z 1964r. nie regulował papierów wartościowych, w gospodarce socjalistycznej papiery wartościowe odgrywały marginalną role. Obecna regulacja pojawiła się na skutek noweli lipcowej z 90'

Obecna regulacja kc dotycząca papierów wartościowych nie jest wyczerpująca, jest szereg przepisów szczególnych:

prawo wekslowe i czekowe z 1933r.

ksh (akcja)

kodeks morski z 2001r. (konosament)

Kc nie obejmuje też obrotu publicznego papierami wartościowymi. Obrót publiczny to obrót giełdowy regulowany ustawą o obrocie instrumentami finansowymi z 2005r.

Papier wartościowy definiowany jest w art.3 tej ustawy, gdzie zostało przyjęte szerokie pojęcie papieru wartościowego. Główną zasadą obrotu publ. papierami wartościowymi jest dematerializacja papierów wartościowych - papierów wartościowych jako dokumentów nie ma w obrocie publ. np. istnieją świadectwa depozytowe.

Obrót regulowany w kc to obrót powszechny papierami wartościowymi.

1. Definicja papieru wartościowego

Kc takiej definicji nie zawiera. W obrocie powszechnym papier wartościowy to przede wszystkim dokument, będąc dowodem, potwierdzającym istnienie prawa. Jednak papier wartościowy poza funkcją dowodową ma inną cechę, w nim prawo podmiotowe zostaje ucieleśnione, inkorporowane w dokumencie. Istnieje pewien związek między dokumentem i prawem podmiotowym.

W doktrynie niemieckiej wykształciły się 2 teorie próbujące wyjaśnić kiedy dochodzi do takiego związku i poprzez to wyprowadzić definicje papieru wartościowego

• teoria obiegowa (Ulmer) - wąskie ujęcie papieru wartościowego. Zgodnie z nią akcent położony jest na obrót papierami wart., na ich cechę obiegową, uproszczenie formy obrotu

Papierem wartościowym jest tylko taki dokument, który jest przeznaczony do obrotu, gdzie przeniesienie prawa do dokumentu pociąga za sobą przeniesienie prawa inkorporowanego w dokumencie.

Rozporządzenie dokumentem jako rzeczą ruchomą pociąga za sobą rozporządzenie prawem inkorporowanym w dokumencie. „Prawo z papieru podąża za prawem do papieru”

Ta teoria ogranicza się tylko do papierów na okaziciela oraz papierów na zlecenie.

• teoria realizacji (Bruner) - ujęcie szeroki, akcent kładzie na sposób wykonania prawa inkorporowanego w dokumencie, tzw. aspekt realizacyjny. Istotą papieru wartościowego jest fakt, że dla wykonania prawa inkorporowanego w dokumencie jest władanie dokumentem. Na pierwszy plan wychodzi funkcja legitymacyjna papierów.

Teoria ta obejmuje papiery imienne.

Polski ustawodawca przyjął teorię realizacji w sposób pośredni, wymieniając wśród rodzajów papierów wartościowych papiery imienne.

Zasad numerus clausus papierów wartościowych

Powstaje pytanie czy istnieje katalog zamknięty papierów wartościowych czy też strony mogą tworzyć nowe??

Art. 921¹⁰§ 1. Jeżeli do puszczenia w obieg dokumentu na okaziciela jest wymagane zezwolenie właściwego organu państwowego, dokument wystawiony bez takiego zezwolenia jest nieważny.

Należy zgodzić się z poglądem, że istnieje katalog zamknięty w przypadku papierów na okaziciela i na zlecenie - istnieje zakaz powoływania nowych.

Zasada numersu clausus nie dotyczy papierów imiennych, gdyż nie niosą one takiego zagrożenia dla obrotu - prawa inkorporowane przenoszone są przez przelew, a to gwarantuje ochronę dłużnika.

Klasyfikacja papierów wartościowych

A. Według charakteru inkorporowanego prawa

• papiery wierzycielskie - papiery opiewające na wierzytelność inkorporowaną

• papiery inne niż wierzycielskie - inkorporujące prawa inne niż wierzytelność

np. akcja - prawo udziału w spółce ; konosament - inkorporuje pr. do roporządz. Towarem

Przepisy niniejszego działu stosuje się odpowiednio do papierów wartościowych opiewających na prawa inne niż wierzytelności.

B. Według sposobu legitymowania uprawnionego i sposobu przeniesienia papieru wartościowego

• papiery imienne - legitymują osobę imiennie wskazaną w treści dokumentu lub osobę. Przeniesienie praw następuje przez przelew połączony z wydaniem dokumentu.

• papiery na zlecenie; indos - legitymują osobę wymienioną w dokumencie oraz każdego, na kogo prawa zostały przeniesione przez indos

• papiery na okaziciela - legitymują one każdoczesnego posiadacza dokumentu a ich zbycie następuje poprzez wydanie dokumentu (art. 921¹²)

Powstanie zobowiązania z papieru wartościowego

Otóż niezbędne jest wystawienie i podpisanie dokumentu.

Podpis dłużnika może być odbity sposobem mechanicznym, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

Powyższy przepis odnosi się do papierów wartościowych wydawanych w serii np. obligacje SP, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej np. weksel musi być podpisany własnoręcznie i czytelnie

Pojawia się pytanie z jaką chwilą ono powstaje??

• teoria jednostronnej czynn. pr. - zobowiązanie z papieru wartościowego powstaje z chwilą dokonania czynności prawnej przez wsytawcę.

1. teoria kreacyjna - liczy się moment podpisania dokumentu

2. teoria emisyjna - zobowiązanie powstaje z chwilą wydania dokumentu

3. teoria dobrej wiary - przyjęcie papieru wartościowego w dobrej wierze

Najszerzej doktryna opowiada się za b wspartą c. Teoria kreacyjna idzie za daleko

• teoria umowna - zobowiązanie z papieru wartościowego powstaje po zawarciu umowy czyli po złożeniu oświadczenia woli przez zbywce i nabywce (jego chociaż dorozumiane)

REMITENT - pierwszy wierzyciel z papieru wartościowego

Zasady wykonywania praw z papierów wartościowych

Przyjmuje się teorię realizacji a wynika ona z art. 921⁶. Jeżeli zobowiązanie wynika z wystawionego papieru wartościowego, dłużnik jest obowiązany

- do świadczenia za zwrotem dokumentu

- albo udostępnienia go dłużnikowi celem pozbawienia dokumentu jego mocy prawnej w sposób zwyczajowo przyjęty.

(Dłużnik nie ma obowiązku świadczenia jeśli wykonanie tego świadczenia domaga się podmiot, który nie dysponuje papierem wartościowym. Dłużnik w takiej sytuacji ma wręcz obowiązek powstrzymania się od wykonania świadczenia.)

Art. 921⁷ Spełnienie świadczenia do rąk posiadacza legitymowanego treścią papieru wartościowego zwalnia dłużnika, chyba że działał on w złej wierze.

Powyższy przepis jest uzupełniony odnośnie papierów wartościowych wystawionych na okaziciela

Art. 921¹¹. § 1. Dłużnik nie ma obowiązku dochodzenia, czy okaziciel jest właścicielem dokumentu. Jednakże w razie uzasadnionych wątpliwości, czy okaziciel dokumentu jest wierzycielem, dłużnik powinien złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego.

§ 2. Jeżeli właściwy organ państwowy wydał zakaz świadczenia, zwolnienie z zobowiązania następuje przez złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego.

Legitymacja uprawnionego

1. papiery imienne - zbycie następuje przez przelew połączony z wydaniem dokumentu

Legitymowany jest ten posiadacz papieru, który wykaże, że prawo zostało nań przeniesione przez przelew.

„Rekta papiery” to inaczej papiery imienne

2. papiery na zlecenie - zbycie następuje przez indos i wydanie dokumentu

Indos jest pisemnym oświadczeniem umieszczonym na papierze wartościowym na zlecenie i zawierającym co najmniej podpis zbywcy, oznaczającym przeniesienie praw na inną osobę.

§ 3. Do przeniesienia praw z dokumentu potrzebne jest jego wydanie oraz istnienie nieprzerwanego szeregu indosów.(możliowość cofnięcia się przez kolejne indosy do remitenta)

Legitymowany jest ten, kto jest wymieniony w dokumenice jako remitent lub inna osoba, na którą przeniesiono prawa przez indos (indosatariusz)

3. papiery na okaziciela - przeniesienie następuje przez wydanie dokumentu

Wydanie powoduje przejście własności samego dokumentu i jednocześnie powoduje przeniesienie inkorporowanego w dokumencie prawa.

Zatem zawsze zbycie prawa z papieru odbywa się w drodze czynności realnej!

Weksle mogą być wekslami imiennymi badź na zlecenie

Czeki mogą być imienne, na okaziciela i na zlecenie.

Charakter zobowiązania

Relacja między wystawcą papieru (dł.) a uprawnionym remitentem ma zawsze charakter kauzalny. Jednak w toku obrotu papierami wart. zobowiązanie może nabrać charakteru abstrakcyjnego. Owa abstrakcyjność wyraża się w ograniczeniu zarzutów przysługujących dł. względem wierzyciela.

[Zarzuty dłużnika] Dłużnik może powołać się względem wierzyciela na zarzuty, które dotyczą ważności dokumentu lub wynikają z jego treści albo służą mu osobiście przeciw wierzycielowi. Dłużnik może także powołać się na zarzuty, które mu służą przeciw poprzedniemu wierzycielowi, jeżeli nabywca dokumentu działał świadomie na szkodę dłużnika

Zgodnie z tym przepisem dł. może powołać następujące zarzuty:

1. zarzuty, które dotyczą ważności dokumentu

2. zarzuty, które wynikają z jego treści

3. zarzuty, które służą mu osobiście przeciw wierzycielowi

Nie przysługują mu zarzuty jakie miał w stosunku do poprzedniego wierzyciela. Będą mu przysługiwać wyjątkowo jeżeli nabywca dokumentu działał świadomie na szkodę dłużnika.

Powyższa regulacja odnosi się tylko do papierów na okaziciela i na zlecenie, nie odnosi się do imiennych gdyż tu stosujemy przepisy dotyczące przelewu (art. 513) - tu w pełni ma miejsce kauzalność.

Umarzanie papierów wartościowych

Inaczej tzw. amortyzacja papieru wart.

- Umarzanie papierów wartościowych regulują przepisy szczególne.

- Jeżeli papier wartościowy został prawomocnie umorzony, dłużnik jest obowiązany wydać osobie, na której rzecz nastąpiło umorzenie, na jej koszt nowy dokument, a gdy wierzytelność jest wymagalna - spełnić świadczenie.

ZNAKI LEGITYMACYJNE

• Przepisy o papierach wartościowych stosuje się odpowiednio do znaków legitymacyjnych stwierdzających obowiązek świadczenia.

• W razie utraty znaku legitymacyjnego stwierdzającego w swej treści obowiązek świadczenia na żądanie wierzyciela, dłużnik może uzależnić spełnienie świadczenia od wykazania uprawnienia przez osobę zgłaszającą takie żądanie.

• Do znaku legitymacyjnego, który nie określa imiennie osoby uprawnionej, stosuje się odpowiednio przepisy o papierach wartościowych na okaziciela, chyba że co innego wynika z przepisów szczególnych.

Stwierdzają one obowiązek świadczenia, ale nie mają tej szczególnej właściwości, że bez nich uzyskanie świadczenia nie jest możliwe. np. numerek do szatni ; migawka

U M O W A D A R O W I Z N Y

1. Definicja:

Art. 888. § 1. Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Ma zatem na celu dokonanie przysporzenia na rzecz obdarowanego bez ekwiwalentu.

Sama idea darowizny jest znana w wielu systemach prawnych i są różne modele realizowania tej transakcji. Nie wszędzie ta transakcja przybiera charakter umowy np. prawo anglosaskie traktuje darowiznę jako czynność jednostronną. W systemach kontynentalnych, darowizna na ogół jest umową - tak w Polsce.

2. Cechy:.

• Prawo polskie przyjmuje konstrukcję konsensualną - dla wywołania skutków prawnych wystarcza już samo uzgodnienie woli stron. W prawie niemieckim darowizna jest czynnością realną, samo uzgodnienie woli stron oznacza tylko przyrzeczenie darowizny.

• Umowa kauzalna - ma specyficzną kauzę przysporzenia, w przypadku darowizny - causa donandi pokrywa się z treścią czynności prawnej, której najistotniejszym elementem jest sama chęć obdarowania - (animus donandi) . Oceniając z zewnątrz ciężko jest stwierdzić czy wolą osoby dokonującej czynności prawnej była chęc obdarowania czy nie przypadkiem zapłatą ceny przy umowie sprzedaży.

Dlatego też ustawodawcy krajowi różnie starają się rozwiązać ten problem, wskazując , że umowa darowizny jest zawarta wtedy gdy doszło do spełnienia świadczenia (umowa realna w pr. niemieckim), wydania jego przedmiotu bądź też ,tak jak ustawodawca polski wymagają , zachowania określonej formy dla jej skuteczności po to by chronić darczyńcę przed nierozważnymi obietnicami

• Jest to czynność jednostronnie zobowiązująca - obowiązek powstaje tylko po stronie darczyńcy

• Darowizna jest ex definitione umową zobowiązującą, często jednak samo zawarcie umowy darowizny pociąga za sobą skutek wygaśnięcia innego zobowiązania (np. zwolnienie z długu) lub - z uwagi na stosowne przepisy - pociąga za sobą jednocześnie skutek rozporządzający (np. przeniesienie własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości - 155; przeniesienie wierzytelności - 510).

TREŚĆ UMOWY DAROWIZNY.

Teoretycznie wyróżniamy 3 modele:

• darowizną jest przysporzenie z majątku darczyńcy - ujęcie najwęższe, przysporzenie następuje na skutek przesunięcia majątkowego między dwoma majątkami; (wyjście aktywu z majątku darczyńcy)

• darowizną jest przysporzenie kosztem majątku darczyńcy - ujęcie rozszerzone, obejmujące przysporzenie następujące na skutek przesunięcia majątkowego między dwoma majątkami oraz przysporzenia następujące jedynie na skutek zmniejszeniu majątku darczyńcy (wartość aktywów się zmniejsza, darczyńca wyzbywa się określonego aktywu)

np. zwolnienie z długu, zrzeczenie się prawa rzeczowego ograniczonego (nie zachodzi w tych wypadkach przesunięcie majątkowe)

• darowizną jest przysporzenie w postaci jakiegokolwiek nieodpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego - najszersze ujęcie obejmujące oprócz wyżej wymienionych każde świadczenie o charakterze niemajątkowym, choćby nie umniejszało majątku darczyńcy np. nieodpłatne świadczenie usług, pracy, przechowanie rzeczy.

Prawo polskie przyjęło koncepcję drugą - darowizna jest przysporzeniem kosztem majątku darczyńcy!!!

2. Strony

• darczyńca

• obdarowany (os.f ; os.pr)

Wynika stąd zarówno to, że obdarowany ma się przez świadczenie wzbogacić, jak też i to że wykonanie świadczenia przez darczyńcę musi spowodować zmniejszenie lub nie niepowiększenie się jego majątku.

PRZEDMIOT DAROWIZNY. Bezpłatne świadczenie może polegać na:

• przeniesieniu prawa(najczęściej) - zarówno w całości jak i w części praw np. części ułamkowej prawa własności

• zwolnieniu z zobowiązania (jeżeli nie zastrzeżono w zamian innego świadczenia )

Art. 889. Nie stanowią darowizny następujące bezpłatne przysporzenia:

1) gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami kodeksu;

2) gdy kto zrzeka się prawa, którego jeszcze nie nabył albo które nabył w taki sposób, że w razie zrzeczenia się prawo jest uważane za nie nabyte.

Ad1) Są w kodeksie cywilnym umowy nazwane, w których jedna strona zobowiązuje się wobec drugiej spełnić jakieś nieodpłatne świadczenie np. użyczenie, pożyczka nieoprocentowana, renta nieodpłatna (choć art. 906. § 2.: do rent nieodpłatnych stosuje się przepisy)

Ad2) np. spadkobierca odrzuca spadek (skutki jakby prawa nie nabył) ; umowa o zrzeczenie się dziedziczenia

4. Forma: Zawarcie darowizny jest aktem formalnym

Art. 890. § 1. Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

§ 2. Przepisy powyższe nie uchybiają przepisom, które ze względu na przedmiot darowizny wymagają zachowania szczególnej formy dla oświadczeń obu stron.

Ustawodawca zastrzegł wymóg formy aktu notarialnego tylko dla oświadczenia darczyńcy. Obdarowany może zatem złożyć oświadczenie woli w dowolnej formie, Pajor wskazuje, że nawet milczenie obdarowanego może być traktowane jako oświadczenie dorozumiane , skoro darowizna ma na celu jedynie korzyść majątkową dla obdarowanego! Oczywiście gdy przedmiotem darowizny będzie nieruchomość wymóg tej formy dotyczy też oświadczenia obdarowanego.

Zd. 2. § 1. zawiera wyjątek od niemożności konwalidacji nieważnej czynności prawnej. Sama konwalidacja następuje w chwili gdy świadczenie będące przedmiotem darowizny zostaje spełnione .

Chodzi w tym wypadku o obiektywny charakter spełnienia , tzn. że obiektywnie można przyjąć, że darowizna w tym momencie została wykonana.

Szczególna forma pełni funkcję ochronną dla darczyńcy przed nieprzemyślanymi decyzjami, a po drugie to dowód, że była wola obdarowania. Ta forma przestaje być konieczna gdy dochodzi do aktu realnego, kiedy następuje wydanie przedmiotu ofiarowanego, wykonanie darowizny w sposób dostateczny ujawni otoczeniu chęć obdarowania - stąd możliwość konwalidacji.

Powstały wątpliwości w doktrynie kiedy dojdzie do konwalidacji umowy darowizny, której przedmiotem jest rzecz oznaczona co do tożsamości???

Otóż SN i część doktryny w pewnym okresie uznała, że skoro przedmiotem darowizny jest rzecz oznaczona co do tożsamości, to samo zobowiązanie (czyli darowizna) przenosi na obdarowanego własność rzeczy (skutek rozporządzający), czyli skutek spełnienia świadczenia, wykonania darowizny nastąpi. Stąd wysnuto dziwny wniosek, że samo zawarcie umowy o podwójnym skutku będzie za każdym razem powodować konwalidacje darowizny, a tym samym wymóg formy aktu notarialnego dla oświadczenia darczyńcy nigdy nie będzie konieczny dla skuteczności umowy darowizny, jeśli przedmiot tej umowy będzie rzecz oznaczona co tożsamości.

Pajor się z tym nie zgadza (dzięki Bogu!) - otóż wskazuje dwa argumenty podważające powyższy pogląd:

1. Wskazuje, że darowizna jest przecież umową zobowiązującą i kauzalną i w sytuacji gdy nie będzie zachowany wymóg formy aktu notarialnego to umowa zobowiązująca będzie nieważna a przez to samo rozporządzenie w postaci przeniesienia własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości będzie nieważne, zatem przejście własności nie nastąpi !!! Nie będzie tego wymaganego „spełnienia świadczenia”.

2. Brak obiektywnych intencji strony (zgodnie z wymogiem z art. 890)

5. Obowiązki stron:

• darczyńcy:

1. obowiązek wykonania darowizny czyli bezpłatnego przysporzenia kosztem swego majątku

2. W przypadku darowizny dochodzi do złagodzenia odpowiedzialności za szkody powstałe w wyniku naruszenia zobowiązania oraz za wady rzeczy (w porównaniu ze sprzedażą)

- Darczyńca obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jeżeli szkoda została wyrządzona umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Jeżeli darczyńca opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, obdarowany może żądać odsetek za opóźnienie dopiero od dnia wytoczenia powództwa.

- Jeżeli rzecz darowana ma wady, darczyńca obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził obdarowanemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich w czasie właściwym. Przepisu tego nie stosuje się, gdy obdarowany mógł z łatwością wadę zauważyć

• obdarowanego :

1. jeśli było polecenie to tak jak powyżej

2. powinność współdziałania obdarowanego w wykonaniu darowizny w koniecznym do tego zakresie (art.354 p2 zasady ogólne).

Darowizna z poleceniem „donatio cum modo”.

Darczyńca może włożyć na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem.

Nie powstaje zobowiązanie, osoba względem której dokonano polecenia nie ma wierzytelności względem osoby, która ma wykonać polecenie

Art.893 który mówi o poleceniu nie określa tego działania lub zaniechania, które ma być przedmiotem obowiązku obdarowanego jako świadczenia lecz jako działanie lub zaniechanie.

Obowiązek nałożony na obdarowanego może mieć charakter :

• majątkowy jak i niemajątkowym ( działanie o charakterze majątkowym będzie podjęte z samej darowizny, będzie ograniczać rozmiar darowizny)

• zachowania w interesie strony umowy / osoby trzeciej / interesie publicznym,

- Darczyńca, który wykonał swe zobowiązanie z darowizny (jest to warunek) może żądać wypełnienia polecenia, chyba że polecenie ma wyłącznie na celu korzyści obdarowanego.

- Mogą żądać tego wykonania również spadkobiercy darczyńcy.

- Jeśli polecenie ma na celu interes społeczny - wypełnienia polecenia może żądać właściwy organ państwowy.

Obdarowany może się zwolnić od wypełnienia polecenia wydając przedmiot darowizny (upoważnienie przemienne), nie dotyczy to jednak polecenia w interesie publicznym, gdy żąda wypełnienia polecenia właściwy organ państwowy. (art. 895 §2)

W razie istotnej zmiany stosunków obdarowany może odmówić wypełnienia każdego polecenia (szczególna klauzula rebus sic stantibus). (art. 895 §1)

Odwołanie darowizny.

Możliwe jest w wypadkach przewidzianych w ustawie, jest to wyłom od zasady że umowy wiążą strony :

1. w wypadkach pogorszenia się stanu majątkowego darczyńcy;

• gdy darowizna jeszcze nie została wykonana - art.896 - jeśli wskutek dokonania darowizny groziłby darczyńcy

- uszczerbek dla jego własnego utrzymania , z uwzględnieniem jego usprawiedliwionych potrzeb albo

- uszczerbek dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych

• darowizna została wykonana - art.897- gdy darczyńca popadnie w niedostatek to obdarowany w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia ma obowiązek dostarczać darczyńcy środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Jest możliwość zwolnienia się z tego obowiązku poprzez zwrot wartości wzbogacenia (jest facultas alternativa).

Nie musi być związku przyczynowego między faktem dokonania darowizny a popadnieciem w niedostatek.

2. obdarowany okaże się rażąco niewdzięczny

Darczyńca może odwołać darowiznę, obdarowany powinien okazać mu wdzięczność.

• Odwołanie jest możliwe zarówno przed jak i po wykonaniu darowizny

np. obdarowany pobije darczyńcę, zniesławia go, obmawia go, odmawia opieki nad bliskim człowiekiem.

• Z powodu niewdzięczności odwołać może sam darczyńca a także spadkobierca darczyńcy ale tylko wtedy - art.899 §2 - gdy darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania albo gdy sam obdarowany umyślnie pozbawił życia darczyńcę lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy.

Przebaczenie

Darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności jeżeli darczyńca przebaczył obdarowanemu. Przebaczenie jest przejawem uczuć a nie oświadczeniem woli, który wywołuje skutki prawne.

Jeśli w chwili przebaczenia darczyńca nie miał zdolności do czynności prawnych przebaczenie jest skuteczne gdy darczyńca działał z dostatecznym rozeznaniem.

Co z wyłudzonym przebaczeniem, uzyskanym podstępem ?

Pajor uważa, że w drodze ostrożnej analogii można stosować przepisy o wadach oświadczenia woli, odnosząc się do sformułowania „z dostatecznym rozeznaniem”

Termin do odwołania darowizny- rok od dnia, w którym uprawniony do odwolania dowiedział się o niewdzięczność obdarowanego , jest to termin zawity a nie termin przedawnienia (bo jest to prawo podmiotowe kształtujące a nie roszczenie majątkowe).

Sposób odwołania - art.900 - osoba uprawniona składa oświadczenie na piśmie i składa je obdarowanemu (forma ad probationem). Staje się skuteczne wtedy gdy dostarczone obdarowanemu tak że mógł się z nim zapoznać.

Skutki odwołania darowizny:

• jeśli darowizna była jeszcze nie wykonana - umowa darowizny upada ipso iure,

• jeśli darowizna została wykonana - to powstaje pytanie jakie skutki powoduje to odwołanie.

Przyjmuje się, że z chwilą odwołania darowizny upadają skutki obligacyjne, powoduje to upadek podstawy prawnej świadczenia darczyńcy, causa donandi jaka leżała u podstawy dokonanego na rzecz obdarowanego przysporzenia upada a więc tym samym to świadczenie darczyńcy staje się świadczeniem nienależnym - condictio causa finita.

Po stronie obdarowanego powstaje obowiązek zwrotu świadczenia nienależnego. O zastosowaniu przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu mówi art.898§2. Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu.

Art.409 zwrot korzyści uzyskanych bezpodstawnie powinien nastąpić w zakresie w jaki jeszcze ten zobowiązany jest wzbogacony w momencie w którym występuje się o zwrot (dobra wiara). Jeśli obdarowany z góry wiedział że ma obowiązek zwrotu, że świadczenie jest nienależne to uprawniony będzie mógł dochodzić zwrotu w pełnej wysokości (zła wiara).

Decydująca o dobrej czy złej wierze jest chwila w której nastąpiło zdarzenie uzasadniające odwołanie.

Obdarowany powinien się czuć zobowiązany do zwrotu już od dnia swojej niewdzięczności. Co gdy obdarowany nie będzie chciał dokonać przeniesienia własności na darczyńcę to wtedy darczyńca musi wystąpić do sądu i może skorzystać z art.64 - prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oświadczenia oznaczonego woli zastępuje to oświadczenie.

Problem szczególny przy darowiźnie powstaje przy stosunkach małżeńskich.

Często darowizna jest czyniona na rzecz małżonków przez rodziców. Przedmiot darowizny najczęściej wchodzi do majątku współnego małżonków.

Gdy tylko jeden z małżonków jest rażąco niewdzięczny to według SN możliwe jest odwołanie darowizny tylko względem jednego z nich.

Rozwiązanie darowizny

- Zawsze jest możliwe rozwiązanie darowizny za zgodą obu stron- darowizna jest jak każda umowa. Zasada swobody umów rozciąga się na tę możliwość - zawarcie i rozwiązanie. Rozwiązanie umowy powoduje upadek podstawy i powoduje że trzeba dokonać zwrotu świadczeń.

- Możliwe jest rozwiązanie darowizny w drodze orzeczenia sądu art.901 przedstawiciel osoby ubezwłasnowolnionej może żądać rozwiązania umowy darowizny dokonanej przez tę osobę przed ubezwłasnowolnieniem, jeżeli darowizna :

• ze względu na wartość świadczenia

• i brak uzasadnionych pobudek

jest nadmierna.

Rozwiązania nie można żądać po upływie 2 lat od jej wykonania.

Rozwiązanie pociąga za sobą tylko skutki obligacyjne, następnie strony powinny przenieść prawa z tytułu nienależności świadczeń.

Art.902 wyłącza możliwość odwołanie darowizny, gdy darowizna czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego

np. ktoś wpłacał pieniądze na studia bliskiej osoby i gdy obdarowany nie uczy się to nie wolno odwołać darowizny. Dotychczasowy darczyńca może zaprzestać dalszych obdarowań.

Dzierżawa (693-709)

jedna z umów, które umożliwiają czasowe korzystanie z rzeczy

1.Definicja

Wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków na czas oznaczony lub nieoznaczony, w zamian za co dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu czynsz. Konieczną cechą dzierżawy jest zatem jej odpłatność.

2.Strony

• wydzierżawiający (oddaje rzecz do używania)

• dzierżawca (bierze rzecz do używania)

3. Cechy

• dwustronnie zobowiązująca:

• wydzierżawiający: zobowiązany do wydania rzeczy do używania i pobierania pożytków

• dzierżawca: zobowiązany do zapłaty czynszu

• odpłatna

• wzajemna

• konsensualna

• terminowa/ bezterminowa (żeby nie wiązać zbyt silnie: zawartą na czas dłuższy niż lat 30 poczytuje się po upływie tego terminu za zawartą na czas nie oznaczony)

4.Forma

• dowolna (ad aeventum jak przy najmie?)

Przedmiot:

• rzecz

• prawo (przepisy o dzierżawie rzeczy stosuje się odpowiednio stosuje się odpowiednio do dzierżawy praw)

przynoszące pożytki

5.Prawa i obowiązki stron:

Wydzierżawiający:

wydanie rzeczy do używania i pobierania pożytków

zapewnienie spokojnego korzystania z rzeczy (odpowiednio do najmu? )

rękojmia za wady (odpowiednio do najmu?)

„do dzierżawy stosuje się odpowiednio przepisy o najmnie z zachowaniem przepisów ponizszych”

Dzierżawca:

zapłata czynszu

• Czynsz może być zastrzeżony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju. Może być również oznaczony w ułamkowej części pożytków.

• świadczenie okresowe, uiszczane w odpowiednim terminie:

- wg umowy

- z dołu w terminie zwyczajowo przyjętym

- w braku takiego zwyczaju półrocznie z dołu

• zwłoka w zapłacie czynszu:

- Jeżeli dzierżawca dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności,

- w wypadku gdy czynsz jest płatny rocznie, jeżeli dopuszcza się zwłoki z zapłatą ponad trzy miesiące,

wydzierżawiający może dzierżawę wypowiedzieć bez zachowania terminu wypowiedzenia.

Jednakże wydzierżawiający powinien uprzedzić dzierżawcę udzielając mu dodatkowego trzymiesięcznego terminu do zapłaty zaległego czynszu.

• zabezpieczenie czynszu: ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych wniesionych oraz rzeczach służących do prowadzenia gospodarstwa lub przedsiębiorstwa, jeżeli znajdą się w obrębie przedmiotu dzierżawy

• może żądać zmniejszenia czynszu (klauzula rss p. dalej)

można zastrzec, że oprócz czynszu dzierżawca będzie obowiązany uiszczać podatki i inne ciężary związane z własnością lub z posiadaniem przedmiotu dzierżawy oraz ponosić koszty jego ubezpieczenia,

• wtedy ustawowe prawo zastawu przysługujące wydzierżawiającemu zabezpiecza również roszczenie wydzierżawiającego względem dzierżawcy o zwrot sum, które z powyższych tytułów zapłacił

dokonywanie napraw niezbędnych do zachowania przedmiotu w stanie nie pogorszonym

wykonywanie swojego prawa

- zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki,

- nie może zmieniać przeznaczenia przedmiotu dzierżawy bez zgody wydzierżawiającego.

- nie może oddać przedmiotu w poddzierżawienie, bezpłatne używanie bez zgody wydzierżawiającego-

W razie naruszenia powyższych obowiązków wydzierżawiający może dzierżawę wypowiedziec bez zachowania terminów wypowiedzenia.

prawo pobierania pożytków

Bezczynszowe użytkowanie.

Art. 708. Przepisy działu niniejszego stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy osoba biorąca nieruchomość rolną do używania i pobierania pożytków nie jest obowiązana do uiszczania czynszu, lecz tylko do ponoszenia podatków i innych ciężarów związanych z własnością lub z posiadaniem gruntu.

Zagadnienia szczegółowe:

odpowiednie stosowanie przepisów o najmie!!!

co jest inaczej:

1. pożytki:

• dzierżawca ma prawo pobierania pożytków!

• najem - pożytki zwracane wynajmującemu)

2. terminowość:

• dzierżawę zawartą na czas dłuższy niż lat 30 poczytuje się po upływie tego terminu za zawartą na czas nie oznaczony

• najem - 10 lat

3. termin uiszczania czynszu

• dzierżawa: wg umowy/ z dołu w terminie zwyczajowo przyjętym/ półrocznie z dołu

• najem: wg umowy/ z góry: gdy najem ma trwać nie dłużej niż miesiąc - za cały czas najmu, a gdy najem ma trwać dłużej niż miesiąc albo gdy umowa była zawarta na czas nie oznaczony - miesięcznie, do dziesiątego dnia miesiąca

4. wypowiedzenie w razie uchybień w uiszczaniu czynszu

• Jeżeli dzierżawca dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności, a w wypadku gdy czynsz jest płatny rocznie, jeżeli dopuszcza się zwłoki z zapłatą ponad trzy miesiące, wydzierżawiający może dzierżawę wypowiedzieć bez zachowania terminu wypowiedzenia. Jednakże wydzierżawiający powinien uprzedzić dzierżawcę udzielając mu dodatkowego trzymiesięcznego terminu do zapłaty zaległego czynszu.

• najem: Jeżeli najemca dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności, wynajmujący może najem wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia.

• najem lokali: Jeżeli najemca lokalu dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności, a wynajmujący zamierza najem wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia, powinien on uprzedzić najemcę na piśmie, udzielając mu dodatkowego terminu miesięcznego do zapłaty zaległego czynszu.

5. zabezpieczenie czynszu:

• dzierżawa: ustawowe prawo zastawu na rzeczach wniesionych oraz rzeczach służących do prowadzenia gospodarstwa lub przedsiębiorstwa, jeżeli znajdą się w obrębie przedmiotu dzierżawy

6. inne ułożenie obowiązków napraw :

• dzierżawca ma obowiązek dokonywania napraw niezbędnych do zachowania przedmiotu dzierżawy w stanie nie pogorszonym

• najem: utrzymanie rzeczy w stanie nie pogorszonym obowiązkiem wynajmującego (z wyjątkiem drobnych nakładów)

7. obowiązek zachowania substancji rzeczy

• Po zakończeniu dzierżawy dzierżawca obowiązany jest, w braku odmiennej umowy, zwrócić przedmiot dzierżawy w takim stanie, w jakim powinien się znajdować stosownie do przepisów o wykonywaniu dzierżawy.

• Po zakończeniu najmu najemca obowiązany jest zwrócić rzecz w stanie nie pogorszonym; jednakże nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania.

8. Nie wolno zmieniać przeznaczenia przedmiotu dzierżawy bez zgody wydzierżawiającego

• Dzierżawca powinien wykonywać swoje prawo zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki i nie może zmieniać przeznaczenia przedmiotu dzierżawy bez zgody wydzierżawiającego.

• najem: używanie w sposób zgodny z właściwościami i przeznaczeniem rzeczy

9. poddzierżawienie/ bezpłatne używanie

• Bez zgody wydzierżawiającego dzierżawca nie może oddawać przedmiotu dzierżawy osobie trzeciej do bezpłatnego używania ani go poddzierżawiać. W razie naruszenia powyższego obowiązku wydzierżawiający może dzierżawę wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia.

• najem: może rzecz oddać, jeżeli umowa mu tego nie zabrania

• najem lokali: bez zgody wynajmującego - nie może (czyli jak przy dzierżawie), chyba że osobom, na rzecz których obciąża go obowiązek alimentacyjny

10. zakończenie stosunku:

• dzierżawa- po zakończeniu dzierżawy, dzierżawca obowiązany jest, w braku odmiennej umowy zwrócić przedmiot dzierżawy w takim stanie, w jakim powinien się znajdować stosownie do przepisów o wykonywaniu dzierżawy:

• upływ czasu oznaczony w umowie

• na czas nieoznaczony:

• umowa/

• w braku odmiennej umowy dzierżawę gruntu rolnego można wypowiedzieć na 1 rok naprzód na koniec roku dzierżawnego,

• inną zaś dzierżawę na 6 miesięcy naprzód przed upływem roku dzierżawnego.

• najem:

• upływ czasu oznaczony w umowie

• na czas nieoznaczony:

• umowa/

• gdy czynsz jest płatny w odstępach czasu dłuższych niż miesiąc, najem można wypowiedzieć najpóźniej na 3 miesiące naprzód na koniec kwartału kalendarzowego;

• gdy czynsz jest płatny miesięcznie - na miesiąc naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego;

• gdy czynsz jest płatny w krótszych odstępach czasu - na trzy dni naprzód;

• gdy najem jest dzienny - na jeden dzień naprzód.

• kwestia rozliczeń po zakończeniu stosunku:

• Jeżeli przy zakończeniu dzierżawy dzierżawca gruntu rolnego pozostawia zgodnie ze swym obowiązkiem zasiewy, może on żądać zwrotu poczynionych na te zasiewy nakładów o tyle, o ile wbrew wymaganiom prawidłowej gospodarki nie otrzymał odpowiednich zasiewów przy rozpoczęciu dzierżawy.

• Jeżeli dzierżawa kończy się przed upływem roku dzierżawnego, dzierżawca obowiązany jest zapłacić czynsz w takim stosunku, w jakim pożytki, które w tym roku pobrał lub mógł pobrać, pozostają do pożytków z całego roku dzierżawnego.

12. klauzula rebus sic stantibus (700) - dzierżawa jest w pewnym stopniu umową losową, ponieważ uiszczanie czynszu obciąża dłużnika niezależnie od uzyskiwanych efektów (pożytków)

Jeżeli wskutek okoliczności, za które dzierżawca odpowiedzialności nie ponosi i które nie dotyczą jego osoby, zwykły przychód z przedmiotu dzierżawy uległ znacznemu zmniejszeniu, dzierżawca może żądać obniżenia czynszu przypadającego za dany okres gospodarczy.

stosowane odpowiednio (chyba, bo w sumie czemu nie?):

1. forma

2. obowiązki wynajmującego z wyjątkiem utrzymania przedmiotu w stanie należytym

3. wstąpienie nabywcy przedmiotu dzierżawy w prawa wydzierżawiającego

4. nie wygasa po śmierci strony, tylko jako prawo majątkowe wchodzi do spadku

5. przedawnienie 1 rok niektóre roszczenia/ na zasadach ogólnych inne

6. wypowiedzenie ze skutkiem natychmiastowym:

• dzierżawca: przy wadach rzeczy

• wydzierżawiający:

• niewłaściwe korzystanie z rzeczy (oddanie w bezpłatne używanie, poddzierżawienie bez zgody),

• zwłoka z zapłatą czynszu (ale z ograniczeniem)

PRZYRZECZENIE PUBLICZNE

1.Definicja

Kto przez ogłoszenie publiczne przyrzekł nagrodę za wykonanie oznaczonej czynności, obowiązany jest przyrzeczenia dotrzymać.

2.Cechy

Zobowiązanie powstaje na podstawie jednostronnej czynności prawnej przyrzekającego.

Dla ważności tego przyrzeczenia ustawa wymaga, aby zostało ono ogłoszone publicznie - złożone w taki sposób, aby mogło dotrzeć do nieokreślonej liczby nieoznaczonych osób, powinno ono zostać złożone za pomocą środków umożliwiających powszechny dostęp społeczny.

Jest to oświadczenie woli nieskładane konkretnym, indywidualnym adresatom. Ogłoszenie publiczne może mieć na względzie oznaczony krąg potencjalnych wykonawców.

Druga strona (wykonawca czynności) - nie składa żadnego oświadczenia woli - w odróżnieniu od zobowiązań wynikających z umów.

• Teoria policytacyjna - źródłem zobowiązania jest jednostronna czynność prawna zobowiązująca przyrzekającego do spełnienia świadczenia, ze strony przyrzekającego powstaje obowiązek świadczenia pod warunkiem zawieszającym, że ktoś podejmie działanie wskazane w przyrzeczeniu publicznym teoria przyjęta przez k.c.

• Teoria umowna (teoria oferty) - wiąże powstanie zobowiązania ze złożeniem przez przyrzekającego oferty ad incertam personam i jej przyjęciem przez wykonanie czynności określonej w ofercie. - polski k.c. nie wymaga, aby wykonanie czynności miało charakter oświadczenia woli - (dopuszcza działanie bez wiedzy o ogłoszeniu przyrzeczenia, działanie przed ogłoszeniem, działanie przez osobę bez zdolności do czynności prawnych).

Do powstania stosunku zobowiązaniowego konieczne jest wykonanie oznaczonej czynności, za którą przyrzeczona została nagroda - przesłanka skuteczności przyrzeczenia - condictio iuris - warunek powstania zobowiązania.

3. Strony zobowiązania:

Przyrzekający (dłużnik)

Wykonawca czynności (wierzyciel)

Skutek samego przyrzeczenia polega na związaniu przyrzekającego.

Przyrzekający może oznaczyć okres związania przez podanie terminu do dokonania danej czynności.

Jeżeli terminu nie określił - będzie związany aż do wykonania czynności, chyba że dopuszczalne jest odwołanie przyrzeczenia.

Do ważności przyrzeczenia nie jest w zasadzie wymagane wyznaczenie terminu spełnienia czynności-

wyj: przyrzeczenie nagrody konkursowej.

Gdy termin spełnienia czynności został ogłoszony, oznacza, że:

- wykonanie czynności po tym terminie nie powoduje powstania uprawnienia do otrzymania nagrody,

- ogranicza przyrzekającego w kwestii skutecznego odwołania przyrzeczenia.

Obietnice wyborcze - nie są przyrzeczeniem publicznym - obietnice takie nie wyrażają oświadczenia woli.

Treść stosunku prawnego

Czynność prawna jednostronnie zobowiązująca

• Wynika z niej zobowiązanie przyrzekającego do dania nagrody.

• Druga strona stosunku jest wyłącznie uprawniona - przysługuje jej roszczenie o spełnienie świadczenia zgodnie z treścią przyrzeczenia.

• Nagroda może mieć postać jakiejkolwiek korzyści majątkowej. Oprócz nagród przyznawane są czasem wyróżnienia o charakterze niemajątkowym - zwłaszcza w związku z udziałem w konkursach (medal, dyplom)

• Przyrzekający powinien określić rodzaj, wysokość i liczbę nagród.

• Wysokość nagrody nie musi być z góry ściśle ustalona - wystarczy wskazanie zasad umożliwiających ustalenie świadczenia w chwili wykonania zobowiązania.

• Dopuszczalne jest zastrzeżenie przyrzekającego, że nagroda zostanie określona przez niego lub osobę trzecią po ogłoszeniu przyrzeczenia.

• Gdy nie oznaczono nagrody -> doktryna - koncepcja określenia nagrody przez sąd, na żądanie uprawnionego zgłoszone w pozwie o zasądzenie narody

Prawo do przyrzeczonej nagrody nabywa ten, kto spełni wymagania zawarte w publicznym ogłoszeniu staje się wierzycielem przyrzekającego i ma roszczenie o wykonanie jej świadczenia

Problemy związane z realizacją prawa do nagrody - w wypadku wielości wykonawców - przepisy dyspozytywne - przyrzekający może zastrzec inne zasady rozdzielania nagród - np. losowanie, zastrzeżenie nagród różnego stopnia

• Gdy kilka osób wykonało czynność niezależnie od siebie -

• jeżeli przyrzekający nie zastrzegł że należy się tylko jedna nagroda, każda z tych osób ma prawo do nagrody w pełnej wysokości.

• w razie zastrzeżenia jednej nagrody -

• otrzyma ją ten, kto pierwszy się zgłosi (bez względu na to kto pierwszy wykonał czynność)

• jeśli jednocześnie zgłosi się kilka osób - nagrodę otrzyma ta z nich, która pierwsza wykonała czynność.

• Gdy kilka osób wykonało czynność wspólnie -

• nagroda należy się wszystkim współwykonawcom wspólnie

• w razie sporu co do podziału nagrody - mogą się zwrócić o dokonanie odpowiedniego podziału do sądu

Odwołanie przyrzeczenia

Przyrzeczenie publiczne jest w zasadzie odwołalne.

Odwołanie -

• oświadczenie woli nieskładane indywidualnym adresatom

• powinno być dokonane przez ogłoszenie publiczne - w taki sam sposób, w jaki ogłoszono przyrzeczenie

Ograniczenia - możliwość wyłączenia odwołania:

• gdy przyrzekający w swoim oświadczeniu zastrzegł nieodwołalność

• gdy w przyrzeczeniu oznaczony został termin wykonania czynności

• odwolanie jest bezskuteczne względem osoby, która wcześniej czynność wykonala

Skutki odwołania

• Odwołanie niweczy skutki przyrzeczenia - powoduje ustanie stanu związania przyrzekającego.

• Nie są chronione osoby, które podjęły działania zmierzające do dokonania czynności, ale tej czynności nie wykonały przed odwołaniem. Nie przysługuje im roszczenie o zwrot wydatków poczynionych w toku przygotowań, ani nagroda - choćby o odwołaniu przyrzeczenia nie wiedziały. Osoby te działają na własne ryzyko.

Przyrzeczenie nagrody konkursowej

Szczególny przypadek przyrzeczenia publicznego - publiczne przyrzeczenie nagrody za najlepsze dzieło lub najlepszą czynność.

Ogłoszenie konkursu ma na celu nie samo wykonanie czynności, lecz pobudzenie rywalizacji, aby otrzymać jak najlepsze rezultaty w określonej dziedzinie.

Przedmiot -

dzieła lub czynności - rozumiane szeroko - dzieła w znaczeniu przedmiotów majątkowych ale także utwory w rozumieniu prawa autorskiego, projekty wynalazcze, inne rezultaty ludzkiej aktywności, różne zachowania, które mają charakter czynów.

Przyrzeczenie nagrody konkursowej opiera się na tej samej konstrukcji prawnej co przyrzeczenie publiczne „zwykłe”.

Cechy

Skutki prawne

Przyrzeczenie nagrody konkursowej wywołuje skutki prawne tylko wtedy, gdy został zastrzeżony termin, w ciągu którego można ubiegać się o nagrodę. -> Najważniejszą cechą jest nieodwołalność.

Prawo do nagrody

O tym które dzieło lub czynność zasługuje na nagrodę decyduje przyrzekający - jeżeli nie zastrzegł inaczej w przyrzeczeniu nagrody. Przyrzekającemu przysługuje swoboda oceny.

Własność nagrodzonego dzieła, majątkowe prawa autorskie albo wynalazcze przyrzekający nabywa tylko wtedy, gdy zastrzegł to w przyrzeczeniu publicznym. Jeśli zastrzegł, to nabycie tych praw następuje z chwilą wypłacenia nagrody. Przyrzeczenie publiczne ma wówczas charakter odpłatnej czynności prawnej.

(zas:. nieodpłatna)

mniej ważne

UGODA (art.917 kc)

1. Definicja

Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

2. Cechy

a. umowa dwustronnie zobowiązująca

b. umowa konsensualna - do jej zawarcia wymagane jest zgodne oświadczenie woli stron

c. umowa ustalająca - zmierza do przekształcenia niepewnego lub spornego stosunku prawnego w stosunek pewny i bezsporny

d.umowa wzajemna - strony czynnią sobie wzajemne ustępstwa

e.umowa kauzalna - causa obligandi vel aquierendi- przysporzenie, które ma na celu zobow.

strony do świadczenia wzajemnego

Przedmiot

Są nim wzajemne ustępstwa jakie strony czynią sobie w zakresie istniejącego między nimi stosunku pr.

Przez ustępstwo należy rozumieć tu jakąkolwiek rezygnację z pierwotnie zajmowanego przez stronę stanowiska w zakresie istniejącego między stronami stosunku prawnego. np. zrzeczenie się określonych zarzutów, uznanie długu, ustalenie innego miejsca lub czasu spełnienia świadczenia.

1. Forma :

Nie wymaga się przy jej zawarciu żadnej formy szczególnej. Jednak zgodnie z art. 77§1 kc powinna być ona zawarta w takiej formie, jakiej wymaga czynność prawna objęta treścią umowy

np. jeśli przedmiotem ugody byłoby przeniesienie własności nieruchomości - ugoda wymaga zachowania formy aktu notarialnego!

Ugoda modyfikuje sytuację stron w ramach już istniejącego stosunku prawnego. Nie stanowi więc nowego tytułu prawnego dla wyrażonych w niej praw i obowiązków, a ponadto nie pozbawia znaczenia innych elementów wspomnianego stosunku prawnego, jeśli nie zostały one objęte treścią ugody.

np. pozostają w mocy ustanowione wcześniej zabezpieczenia wierzytelności inaczej niż przy odnowieniu!!!!!

Zdaniem Szpunara i Szafnickiej ugoda może może być zawarta także w razie sporu albo niepewności co do istnienia stosunku prawnego. (swoją drogą szkoda, że mistrz Pajor się nie wypowiedział)

Skuteczność ugody

• Do ugody odnoszą się wszystkie przepisy dotyczące skuteczności czynności prawnych, wyznaczające konsekwencje na wypadek ich wadliwości.

Zgodnie z art. 58 ugoda sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, podobnie w razie sprzeczności z zws.

SN:

• nieważna z powodu sprzeczności z ustawą jest ugoda zawierająca ustępstwa uczynione w imieniu małoletniego bez uzyskania zezwolenia sądu opiekuńczego

• za sprzeczną z zws uznano ugodę, w której poszkodowany zrzekł się znacznej części świadczeń należnych mu z tytułu uszkodzenia ciała

Ważnym orzeczeniem jest wyrok SA w Łodzi , w którym to sąd nie stwierdził niezgodności ugody w ustawą, która została zawarta między nabywcą samochodu i przedsiębiorstwem „Polmozbyt” (sprzedawca), w której sprzedawca zobowiązał się do wydania w ramach rękojmi za wady - nowego samochodu, nabywca do zapłaty określonej kwoty z tytułu partycypacji w kosztach wymiany samochodu.

Tym samym nie powinno się uznawać za niedopuszczalną każdą ugodę, z której wynikają dla nabywcy korzyści mniejsze niż te, które można byłoby mu przyznać wyrokiem.

• Wady oświadczenia woli

Stosuje się przepisy o wadach oświadczeń woli - odnoszą się one do ustępstwa(oświadczenia), którejkolwiek ze stron.

Zatem stosujemy tu przepisy o pozorności, groźbie czy o wyzysku (którego zastosowanie byłoby uzasadnione w razie wymuszonej przez jedną ze rażącej dysproporcji ustępstw.

Pojawiają sie jednak pewne odrębności w stosunku do błędu

Uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy błąd dotyczy stanu faktycznego, który według treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy, a spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy.

Nie można uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba że została zawarta w złej wierze.

Błąd powinien mieć cechy błędu subiektywnie istotnego. Na gruncie powyższego przepisu należy odróżnić:

1. błąd dotyczący okoliczności traktowanych przez strony jako niewątpliwe

2. błąd dotyczący okoliczności spornych lub niepewnych

Tylko ad.1 można powołać się na błąd z uzasadnieniem, że znajomość prawdziwego stanu rzeczy czyniłaby bezprzedmiotowy spór albo niepewność, a tym samym nie byłoby powodów do zawarcia ugody.

Natomiast ad.2 powołanie się na błąd nie będzie skuteczne, gdy dotyczył on okoliczności spornych albo wątpliwych, ponieważ celem ugody jest właśnie usunięcie stanu niepewności.

Z tych samych przyczyn poźniejsze odnalezienie dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, nie daje podstaw do uchylenia się od skutków prawnych określonych w ugodzie, chyba że została ona zawarta w złej wierze (gdy 1 ze stron zataiła przed 2 fakt istnienia odpowiednich dowodów)

Ugoda sądowa

Zgodnie z kpc strony powinny dążyć w każdym stanie postępowania do ugodowego załatwienia sprawy, gdy zawarcie ugody jest dopuszczalne. Ustawodawca przewidział ugodę jako umowę między stronami oraz ugodę zawieraną przed sądem.

Powstaje problem wzajemnej relacji między ugodą zawieraną przed sądem a ugodą regulowaną przez kc.

Pogląd SN i przeważającej części doktryny uznaje ugode sądową za czynność o podwójnym charakterze: będącą zarazem czynnością materialnoprawną i czynnościa procesową

Zgodnie z tą koncepcją ugoda sądowa w odróżnieniu od ugody z art. 917 kc zawiera dodatkowo oświadczenie zmierzające do umorzenia postępowania.

Cechy ugody sądowej:

Ugoda sądowa wpisana do protokołu rozprawy lub posiedzenia, zawsze spełnia wymagania dotyczące formy jej zawarcia.

Ugody zawierane przed sądem podlegają kontroli sądowej.

Za niedopuszczalną uzna sąd ugodę sprzeczną z prawem, z zws lub zmierzającą do obejścia prawa.

W ramach postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych dodatkowo gdy wymaga tego ochrona środowiska lub ochrona produkcji należytej jakości.

UMOWA UBEZPIECZENIA (art.805 -834)

Ubezpieczenia dzielimy na:

• Społeczne - nie stosuje się do nich przepisów kc, wynikają one z nawiązania stosunku pracy i są regulowane w ustawie o ubezpieczeniach społecznych

• Gospodarcze - regulowane w kc i w ustawie o działalności ubezpieczeniowej z 90'

Gospodarcze dzieli się na:

1. ze względu na przedmiot umowy ubezpiecznia

majątkowe

1. mienia (np. auto casco)

2. od odpowiedzialności cywilnej (OC)

osobowe

1. na życie

2. od nieszczęśliwych wypadków

2. ze względu na to czy istnieje ustawowy obowiązek ubezpieczenia

• obowiązkowe

1. ubezpieczenie OC posiadczy samoistnych mechanicznych środków komunikacji

2. ubezpieczenie OC rolników za szkody związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego

3. ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń

4. inne ubezpieczenia przewidziane ustawą np. rzeczoznawcy majątkowego, doradcy podatkowego

• dobrowolne np. auto casco czy na życie.

1.Definicja

Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

2.Strony

1. ubezpieczony - osoba na rzecz, której zawarta jest umowa ubezpieczenia

2. ubezpieczający - zakład ubezpieczeń działający w formie spółki akcyjnej lub towarzystwa

ubezpieczeń wzajemnych, osoba fizyczna zawierająca umowę związaną bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

3. Charakter prawny umowy

1. umowa adhezyjna - zawierana przez przystąpienie

2. umowa dwustronnie zobowiązująca

- po stronie ubezpieczyciela obowiązek świadczenia :

1) przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku;

2) przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.

- po stronie ubezpieczonego - obowiązek zapłaty składki (obliczoną w oparciu o czas trwania odpowiedzialności ZU)

3. umowa konsensualna

4. umowa odpłatna

5. raczej nie jest wzajemna

4. Forma

Brak wymogu formy szególnej,forma dowolna, jednak wymaga się stwierdzenia umowy ubezpieczenia przez ubezpieczyciela - polisą , legitymacją ubezpieczeniową, tymaczasowym zaświadczeniem, innym dokumentem.

Sposób zawarcia umowy ubezpieczenia:

1. złożenie oferty i jej przyjęcie (90% przypadków)

Polega na wypełnieniu odpowiedniego formularza i jego przyjęciu przez ubezpieczyciela.

2. w drodze umowy

3. w drodze przetargu

Umowę uważa się za zawartą z chwilą doręczenia ubezpieczającemu dokumentu ubezpieczenia.

 

Jeżeli w odpowiedzi na złożoną ofertę ubezpieczyciel doręcza ubezpieczającemu dokument ubezpieczenia zawierający postanowienia, które odbiegają na niekorzyść ubezpieczającego od treści złożonej przez niego oferty, ubezpieczyciel obowiązany jest zwrócić ubezpieczającemu na to uwagę na piśmie przy doręczeniu tego dokumentu, wyznaczając mu co najmniej 7-dniowy termin do zgłoszenia sprzeciwu. W razie niewykonania tego obowiązku zmiany dokonane na niekorzyść ubezpieczającego nie są skuteczne, a umowa jest zawarta zgodnie z warunkami oferty.

W braku sprzeciwu umowa dochodzi do skutku zgodnie z treścią dokumentu ubezpieczenia następnego dnia po upływie terminu wyznaczonego do złożenia sprzeciwu.

Umowa ubezpieczenia jest nieważna:

• jeżeli zajście przewidzianego w umowie wypadku nie jest możliwe.

Umowa ubezpieczenia będzie bezskuteczna:

• Objęcie ubezpieczeniem okresu poprzedzającego zawarcie umowy jest bezskuteczne, jeżeli w chwili zawarcia umowy którakolwiek ze stron wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, że wypadek zaszedł lub że odpadła możliwość jego zajścia w tym okresie.

Postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia lub postanowienia umowy ubezpieczenia sprzeczne z przepisami niniejszego tytułu są nieważne, chyba że dalsze przepisy przewidują wyjątki.

Początek odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń

 Jeżeli nie umówiono się inaczej, odpowiedzialność ubezpieczyciela rozpoczyna się od dnia następującego po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż od dnia następnego po zapłaceniu składki lub jej pierwszej raty.

§ 2. Jeżeli ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność jeszcze przed zapłaceniem składki lub jej pierwszej raty, a składka lub jej pierwsza rata nie została zapłacona w terminie, ubezpieczyciel może wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym i żądać zapłaty składki za okres, przez który ponosił odpowiedzialność. W braku wypowiedzenia umowy wygasa ona z końcem okresu, za który przypadała niezapłacona składka.

§ 3. W razie opłacania składki w ratach niezapłacenie w terminie kolejnej raty składki może powodować ustanie odpowiedzialności ubezpieczyciela, tylko wtedy, gdy skutek taki przewidywała umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia, a ubezpieczyciel po upływie terminu wezwał ubezpieczającego do zapłaty z zagrożeniem, że brak zapłaty w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania spowoduje ustanie odpowiedzialności.

Wypadek ubezpieczeniowy ??

Należy do postanowień przedmiotowo istotnych (essentialia negoti).

To zdarzenie losowe: ??

1. przyszłe i niepewne

2. nadzwyczajne, nie występujące masowo

3. niezależny od woli ubezpieczonego

4. należące do kategorii tzw. ryzyka ubezpieczeniowego objętego ochroną ubezpieczeniową na podstawie umowy

Nie mają charakteru wypadku ubezpieczeniowego zdarzenia, które nastąpiły z winy umyślnej ubezpieczonego. Są 2 wyjątki:

1. Przy ubezpieczeniu na życie samobójstwo ubezpieczonego nie zwalnia zakładu ubezpieczeń od obowiązku świadczenia, jeżeli samobójstwo nastąpiło po upływie lat dwóch od zawarcia umowy ubezpieczenia.

2. Przy OC posiadaczy mechanicznych środków komunikacji ZU zobowiązany jest wypłacić odszkodowanie za szkody wyrządzone przez kierowcę umyślnie (regres)

Termin zapłaty świadczeń przez ubezpieczyciela:

Jeżeli nie umówiono się inaczej, ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie dni trzydziestu, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku.

Gdyby wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia okazało się niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. Jednakże bezsporną część świadczenia ubezpieczyciel powinien spełnić w terminie 30 dni.

• UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE

Przedmiotem ubezpieczenia majątkowego może być każdy interes majątkowy, który nie jest sprzeczny z prawem i daje się ocenić w pieniądzu.

• OC (art. 822)

• Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

• Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia.

• Strony mogą postanowić, że umowa będzie obejmować szkody powstałe, ujawnione lub zgłoszone w okresie ubezpieczenia.

• Uprawniony do odszkodowania może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.

• Ubezpieczyciel nie może przeciwko uprawnionemu do odszkodowania podnieść zarzutu naruszenia obowiązków wynikających z umowy lub ogólnych warunków ubezpieczenia przez ubezpieczającego lub ubezpieczonego, jeżeli nastąpiło ono po zajściu wypadku.

• UBEZPIECZENIE MIENIA

• (szkoda powstała w majątku ubezpieczonego bądź osoby na rzecz, której umowa została zawarta)

• suma ubezpieczenia - suma pieniężna, na którą dane dobro jest ubezpieczone jeżeli nie umówiono się inaczej, suma ubezpieczenia ustalona w umowie stanowi górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela.

• wartość mienia ubezpieczonego - rzeczywista rynkowa wartość rzeczy ubezpieczonej

1. Jeżeli po zawarciu umowy wartość ubezpieczonego mienia uległa zmniejszeniu, ubezpieczający może żądać odpowiedniego zmniejszenia sumy ubezpieczenia. Zmniejszenia sumy ubezpieczenia może także z tej samej przyczyny dokonać jednostronnie ubezpieczyciel, zawiadamiając o tym jednocześnie ubezpieczającego.

2. Zmniejszenie sumy ubezpieczenia pociąga za sobą odpowiednie zmniejszenie składki począwszy od dnia pierwszego tego miesiąca, w którym ubezpieczający zażądał zmniejszenia sumy ubezpieczenia lub w którym ubezpieczyciel zawiadomił ubezpieczającego o jednostronnym zmniejszeniu tej sumy.

3. O ile nie umówiono się inaczej, suma pieniężna wypłacona przez ubezpieczyciela nie może być wyższa od poniesionej szkody.

4. wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela

1. Jeżeli nie umówiono się inaczej, ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną umyślnie przez osobę, z którą ubezpieczający pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym.

2. W razie zajścia wypadku ubezpieczający obowiązany jest użyć dostępnych mu środków w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów. Jeżeli ubezpieczający umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa nie zastosował takich środków, ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności za szkody powstałe z tego powodu.

3. Ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności, jeżeli ubezpieczający wyrządził szkodę umyślnie; w razie rażącego niedbalstwa odszkodowanie nie należy się, chyba że umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia stanowią inaczej lub zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach względom słuszności.

Regres ubezpieczeniowy - przykład subrogacji ustawowej

- Jeżeli nie umówiono się inaczej, z dniem zapłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela roszczenie ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę przechodzi z mocy prawa na ubezpieczyciela do wysokości zapłaconego odszkodowania. Jeżeli ubezpieczyciel pokrył tylko część szkody, ubezpieczającemu przysługuje co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed roszczeniem ubezpieczyciela.

- Nie przechodzą na ubezpieczyciela roszczenia ubezpieczającego przeciwko osobom, z którymi ubezpieczający pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym, chyba że sprawca wyrządził szkodę umyślnie.

§ 3. Zasady wynikające z paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio w razie zawarcia umowy na cudzy rachunek.

UBEZPIECZENIA OSOBOWE

Może ono dotyczyć (katalog przykładowy - mogą strony inaczej uregulować)

1) przy ubezpieczeniu na życie - śmierci osoby ubezpieczonej lub dożycia przez nią oznaczonego wieku;

2) przy ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków - uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku.

(Uposażony- osoba, która jest uprawniona do odbioru sumy ubezpieczenia na wypadek śmierci ubezpieczonego)

- Ubezpieczający może wskazać jedną lub więcej osób uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia w razie śmierci osoby ubezpieczonej; może również zawrzeć umowę ubezpieczenia na okaziciela.

- W razie zawarcia umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek do wykonywania uprawnień, o których mowa w paragrafie poprzedzającym, konieczna jest uprzednia zgoda ubezpieczonego; umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą przewidywać, że uprawnienia te ubezpieczony może wykonywać samodzielnie.- ?

- Ubezpieczający może każde z tych zastrzeżeń zmienić lub odwołać w każdym czasie.

- W razie zawarcia umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek do wykonywania uprawnień, o których mowa w paragrafie poprzedzającym, konieczna jest uprzednia zgoda ubezpieczonego; umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą przewidywać, że uprawnienia te ubezpieczony może wykonywać samodzielnie.

- Jeżeli wskazano kilka osób uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia, a nie oznaczono udziału każdej z nich w tej sumie, ich udziały są równe.

- Suma ubezpieczenia przypadająca uprawnionemu nie należy do spadku po ubezpieczonym.

- Wskazanie uprawnionego do otrzymania sumy ubezpieczenia staje się bezskuteczne, jeżeli uprawniony zmarł przed śmiercią ubezpieczonego albo jeżeli umyślnie przyczynił się do jego śmierci.

- Jeżeli w chwili śmierci ubezpieczonego nie ma osoby uprawnionej do otrzymania sumy ubezpieczenia, suma ta przypada najbliższej rodzinie ubezpieczonego w kolejności ustalonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia, chyba że umówiono się inaczej.

- Przy ubezpieczeniu na życie samobójstwo ubezpieczonego nie zwalnia ubezpieczyciela od obowiązku świadczenia, jeżeli samobójstwo nastąpiło po upływie lat dwóch od zawarcia umowy ubezpieczenia. Umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą skrócić ten termin, nie bardziej jednak niż do 6 miesięcy.

- Jeżeli do wypadku doszło po upływie lat trzech od zawarcia umowy ubezpieczenia na życie, ubezpieczyciel nie może podnieść zarzutu, że przy zawieraniu umowy podano wiadomości nieprawdziwe, w szczególności że zatajona została choroba osoby ubezpieczonej. Umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą skrócić powyższy termin.

6. Przedawnienie (art. 819)

• Roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem lat trzech.

• W wypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej roszczenie poszkodowanego do ubezpieczyciela o odszkodowanie lub zadośćuczynienie przedawnia się z upływem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym lub wynikłą z niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.

• Bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela przerywa się także przez zgłoszenie ubezpieczycielowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia.

Renta (903-907)

1.Definicja

Przez umowę renty jedna ze stron zobowiązuje się względem drugiej do określonych świadczeń okresowych w pieniądzu lub w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku.

2.Strony:

• zobowiązany

• uprawniony

3.Cechy:

• jednostronnie zobowiązująca

• konsensualna

• kauzalna

• nieodpłatna Do renty ustanowionej bez wynagrodzenia stosuje się przepisy o darowiźnie (różnica; świadczenie darczyńcy przybiera charakter okresowy; podobieństwo: może np. być odwołana).

odpłatna Do renty ustanowionej za wynagrodzeniem stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży.

• renta ma charakter ściśle osobisty (związany z osobą uprawnionego) (wynika to ze zwyczaju, 905 i 907)

• musi być ustanowiona na pewien okres (np. na okres życia rencisty - dożywotnie)

4.Forma:

Umowa renty powinna być stwierdzona pismem.

(różnica w stosunku i do darowizny - akt not.; i do sprzedaży - dowolna)

5.Prawa i obowiązki stron:

• „zobowiązany”:

• zapłata okresowych świadczeń

* w pieniądzu * w rzeczach oznaczonych co do gatunku

• terminy płatności:

• zgodnie z umową

• pieniężną - miesięcznie z góry

• w rzeczach ozn. co do gat: w terminach wynikających z właściwości świadczenia i celu renty.

• w razie śmierci uprawnionego:

Jeżeli uprawniony dożył dnia płatności renty płatnej z góry, należy się jemu całe świadczenie przypadające za dany okres.

Renta płatna z dołu powinna być zapłacona za czas do dnia, w którym obowiązek ustał.

Zagadnienia szczegółowe:

Renta odpłatna (przepisy o sprzedaży):

• strona uzyskująca rentę obowiązana jest do wykonania swego świadczenia wobec kontrahenta i ponosi za to odpowiedzialność (w tym z tytułu rękojmi za wady)

• przepisy o wstrzymaniu się ze świadczeniem rentowym do czasu spełnienia świadczenia strony zyskującej rentę

Renta nieodpłatna ( przepisy o darowiźnie).

• strona, na której ciążą obowiązki wynikające z tej umowy, jest tylko zobowiązany do świadczenia rentowego

Zakończenie stosunku:

• wg umowy stron:

• gdy termin jest oznaczony w umowie - z nadejściem terminu/ wcześniej w razie śmierci uprawnionego (w związku z osobistym charakterem renty)

• gdy termin nie jest oznaczony w umowie, a można z treści umowy wnosić, że chodzi o rentę dożywotnią - z chwilą śmierci uprawnionego

• umowa renty nieodpłatnej - może wygasnąć przez odwołanie (na zas. odwołania darowizny)

6. Przedawnienie:

• prawo do renty - nie ulega przedawnieniu

• roszczenia o poszczególne raty rentowe - 3 lata (wg zasad ogólnych dla świadczeń okresowych)

Renty pozaumowne:

Źródła:

- ustawa (renty alimentacyjne z KRiO)

- jednostronna czynność prawna (testament)

- jako odszkodowanie w reżimie deliktowym

 Przepisy działu niniejszego stosuje się w braku przepisów szczególnych także w wypadku, gdy renta wynika ze źródeł pozaumownych.

!!!

Jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie.

Kapitalizacja (p. renta jako świadczenie odszkodowawcze).

Tytuł XXV. UMOWA PRZEWOZU

DZIAŁ I. PRZEPISY OGÓLNE

1.Definicja

Przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy.

PRZEWÓZ OSÓB

2.Strony

- przewoźnik

- podróżny

4.Prawa i obowiązki stron:

 Przewoźnik:

1. obowiązany jest do zapewnienia podróżnym odpowiadających rodzajowi transportu warunków bezpieczeństwa i higieny oraz takich wygód, jakie ze względu na rodzaj transportu uważa się za niezbędne.

2. Za bagaż, który podróżny przewozi ze sobą, przewoźnik ponosi odpowiedzialność tylko wtedy, gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.

3. Za bagaż powierzony przewoźnikowi przewoźnik ponosi odpowiedzialność według zasad przewidzianych dla przewozu rzeczy.

6. Przedawnienie

Roszczenia z umowy przewozu osób przedawniają się z upływem roku od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany - od dnia, kiedy miał być wykonany.

DZIAŁ III. PRZEWÓZ RZECZY

2. Strony

-przewoźnik

- wysyłający

-

4. Prawa i obowiązki stron

Wysyłający:

1. powinien podać przewoźnikowi swój adres oraz adres odbiorcy, miejsce przeznaczenia, oznaczenie przesyłki według rodzaju, ilości oraz sposobu opakowania, jak również wartość rzeczy szczególnie cennych.

2. Na żądanie przewoźnika wysyłający powinien wystawić list przewozowy zawierający dane wymienione w artykule poprzedzającym, a ponadto wszelkie inne istotne postanowienia umowy. Wysyłający ponosi skutki niedokładnego lub nieprawdziwego oświadczenia.

3. Wysyłający powinien dać przewoźnikowi wszelkie dokumenty potrzebne ze względu na przepisy celne, podatkowe i administracyjne.

4.  Jeżeli rozpoczęcie lub dokonanie przewozu dozna czasowej przeszkody wskutek okoliczności dotyczącej przewoźnika, wysyłający może od umowy odstąpić, powinien jednak dać przewoźnikowi odpowiednie wynagrodzenie za dokonaną część przewozu w granicach tego, co na kosztach przewozu oszczędził. Nie wyłącza to roszczenia o naprawienie szkody, jeżeli przeszkoda była następstwem okoliczności, za które przewoźnik ponosi odpowiedzialność.

Przewoźnik:

1.Wysyłający może żądać od przewoźnika wydania mu odpisu listu przewozowego albo innego poświadczenia przyjęcia przesyłki do przewozu.

2. Jeżeli stan zewnętrzny przesyłki lub jej opakowanie nie są odpowiednie dla danego rodzaju przewozu, przewoźnik może żądać, aby wysyłający złożył pisemne oświadczenie co do stanu przesyłki, a w wypadku rażących braków odmówić przewozu. Jeżeli przewoźnik przyjmie przesyłkę bez zastrzeżeń, domniemywa się, że znajdowała się w należytym stanie.

3.  Przewoźnik powinien zawiadomić niezwłocznie odbiorcę o nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia.

4. Jeżeli odbiorca odmawia przyjęcia przesyłki albo jeżeli z innych przyczyn nie można mu jej doręczyć, przewoźnik powinien niezwłocznie zawiadomić o tym wysyłającego. Jeżeli wysyłający nie nadeśle w odpowiednim czasie wskazówek, przewoźnik powinien oddać przesyłkę na przechowanie lub inaczej ją zabezpieczyć, zawiadamiając o tym wysyłającego i odbiorcę.

5. Jeżeli przesyłka jest narażona na zepsucie albo jeżeli jej przechowanie wymaga kosztów, na które nie ma pokrycia, przewoźnik może ją sprzedać przy odpowiednim zastosowaniu przepisów o skutkach zwłoki kupującego z odebraniem rzeczy sprzedanej.

6. Odszkodowanie za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki w czasie od jej przyjęcia do przewozu aż do wydania odbiorcy nie może przewyższać zwykłej wartości przesyłki, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.

7. Przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności za ubytek nie przekraczający granic ustalonych we właściwych przepisach, a w braku takich przepisów - granic zwyczajowo przyjętych (ubytek naturalny).

8. Za utratę, ubytek lub uszkodzenie pieniędzy, kosztowności, papierów wartościowych albo rzeczy szczególnie cennych przewoźnik ponosi odpowiedzialność jedynie wtedy, gdy właściwości przesyłki były podane przy zawarciu umowy, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.
9. Przewoźnik może oddać przesyłkę do przewozu innemu przewoźnikowi na całą przestrzeń przewozu lub jej część, jednakże ponosi odpowiedzialność za czynności dalszych przewoźników jak za swoje własne czynności.

10. Każdy przewoźnik, który przyjmuje przesyłkę na podstawie tego samego listu przewozowego, ponosi solidarną odpowiedzialność za cały przewóz według treści listu.

Przewoźnik, który z tytułu swej solidarnej odpowiedzialności za cały przewóz zapłacił odszkodowanie, ma zwrotne roszczenie do przewoźnika ponoszącego odpowiedzialność za okoliczności, z których szkoda wynikła. Jeżeli okoliczności tych ustalić nie można, odpowiedzialność ponoszą wszyscy przewoźnicy w stosunku do przypadającego im przewoźnego. Wolny od odpowiedzialności jest przewoźnik, który udowodni, że szkoda nie powstała na przestrzeni, przez którą przewoził.

Odbiorca: 

1. Po nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia odbiorca może w imieniu własnym wykonać wszelkie prawa wynikające z umowy przewozu, w szczególności może żądać wydania przesyłki i listu przewozowego, jeżeli jednocześnie wykona zobowiązania wynikające z tej umowy.

2. Przez przyjęcie przesyłki i listu przewozowego odbiorca zobowiązuje się do zapłaty oznaczonych w liście przewozowym należności przewoźnika.

Art. 790. § 1. Dla zabezpieczenia roszczeń wynikających z umowy przewozu przysługuje przewoźnikowi ustawowe prawo zastawu na przesyłce, dopóki przesyłka znajduje się u niego lub u osoby, która ją dzierży w jego imieniu, albo dopóki może nią rozporządzać za pomocą dokumentów.

Wygaśnięcie zobowiązania

Wskutek zapłaty należności przewoźnika i przyjęcia przesyłki bez zastrzeżeń wygasają wszelkie roszczenia przeciwko przewoźnikowi wynikające z umowy przewozu. Nie dotyczy to jednak roszczeń z tytułu niewidocznych uszkodzeń przesyłki, jeżeli odbiorca w ciągu tygodnia od chwili przyjęcia przesyłki zawiadomił o nich przewoźnika.

Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.

6. Przedawnienie

• Roszczenia z umowy przewozu rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia dostarczenia przesyłki, a w razie całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem - od dnia, kiedy przesyłka miała być dostarczona.

• Roszczenia przysługujące przewoźnikowi przeciwko innym przewoźnikom, którzy uczestniczyli w przewozie przesyłki, przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo.

UMOWA RACHUNKU BANKOWEGO

1.Definicja

Przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych.

2.Strony

- Bank
- Posiadacz rachunku

4. Prawa i obowiązki stron

Bank

1.może obracać czasowo wolne środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym z obowiązkiem ich zwrotu w całości lub w części na każde żądanie, chyba że umowa uzależnia obowiązek zwrotu od wypowiedzenia.

2. Przy umowie zawartej na czas nieoznaczony bank jest obowiązany informować posiadacza rachunku, w sposób określony w umowie, o każdej zmianie stanu rachunku bankowego.

Bank jest obowiązany przesyłać posiadaczowi co najmniej raz w miesiącu bezpłatnie wyciąg z rachunku z informacją o zmianach stanu rachunku i ustaleniem salda, chyba że posiadacz wyraził pisemnie zgodę na inny sposób informowania o zmianach stanu rachunku i ustaleniu salda.

Posiadacz rachunku bankowego

1. jest obowiązany zgłosić bankowi niezgodność zmian stanu rachunku lub salda w ciągu czternastu dni od dnia otrzymania wyciągu z rachunku.

2. Posiadacz imiennego rachunku bankowego obowiązany jest zawiadamiać bank o każdej zmianie swego zamieszkania lub siedziby.

Rozwiązanie umowy rachunku bankowego zawartej na czas nieoznaczony może nastąpić w każdym czasie wskutek wypowiedzenia przez którąkolwiek ze stron; jednakże bank może wypowiedzieć taką umowę tylko z ważnych powodów.


6.Przedawnienie

Roszczenia wynikające ze stosunku rachunku bankowego przedawniają się z upływem lat dwóch. Nie dotyczy to roszczeń o zwrot wkładów oszczędnościowych.

Tytuł XXVI. UMOWA SPEDYCJI

1. Definicja

Przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem.

2. Strony

- Spedytor - może występować w imieniu własnym albo w imieniu dającego zlecenie.

- dający zlecenie


Jeżeli przepisy tytułu niniejszego albo przepisy szczególne nie stanowią inaczej, do umowy spedycji stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia.

3. Prawa i obowiązki stron

Spedytor

1. obowiązany jest do podejmowania czynności potrzebnych do uzyskania zwrotu nienależnie pobranych sum z tytułu przewoźnego, cła i innych należności związanych z przewozem przesyłki.

2. obowiązany jest do podjęcia czynności potrzebnych do zabezpieczenia praw dającego zlecenie lub osoby przez niego wskazanej względem przewoźnika albo innego spedytora.

3. jest odpowiedzialny za przewoźników i dalszych spedytorów, którymi posługuje się przy wykonaniu zlecenia, chyba że nie ponosi winy w wyborze.

4. Spedytor może sam dokonać przewozu. W tym wypadku spedytor ma jednocześnie prawa i obowiązki przewoźnika.

5.

- Odszkodowanie za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki w czasie od jej przyjęcia aż do wydania przewoźnikowi, dalszemu spedytorowi, dającemu zlecenie lub osobie przez niego wskazanej, nie może przewyższać zwykłej wartości przesyłki, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa spedytora.

- Spedytor nie ponosi odpowiedzialności za ubytek nie przekraczający granic ustalonych we właściwych przepisach, a w braku takich przepisów - granic zwyczajowo przyjętych.

- Za utratę, ubytek lub uszkodzenie pieniędzy, kosztowności, papierów wartościowych albo rzeczy szczególnie cennych spedytor ponosi odpowiedzialność jedynie wtedy, gdy właściwości przesyłki były podane przy zawarciu umowy, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa spedytora.

6. Dla zabezpieczenia roszczeń przysługuje spedytorowi ustawowe prawo zastawu na przesyłce, dopóki przesyłka znajduje się u niego lub u osoby, która ją dzierży w jego imieniu, albo dopóki może nią rozporządzać za pomocą dokumentów.

6. Przedawnienie

Roszczenia z umowy spedycji przedawniają się z upływem roku.

Termin przedawnienia zaczyna biec:

- w wypadku roszczeń z tytułu uszkodzenia lub ubytku przesyłki - od dnia dostarczenia przesyłki;

- w wypadku całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem - od dnia, w którym przesyłka miała być dostarczona;

- we wszystkich innych wypadkach - od dnia wykonania zlecenia.


Roszczenia przysługujące spedytorowi przeciwko przewoźnikom i dalszym spedytorom, którymi się posługiwał przy przewozie przesyłki, przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, kiedy spedytor naprawił szkodę, albo od dnia, kiedy wytoczono przeciwko niemu powództwo. Przepis ten stosuje się odpowiednio do wymienionych roszczeń między osobami, którymi spedytor posługiwał się przy przewozie przesyłki

DOŻYWOCIE

1. Definicja

Jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

2.Cechy

• Jeżeli w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, użytkowanie, służebność osobista oraz uprawnienie do powtarzających się świadczeń należą do treści prawa dożywocia.

• Dożywocie można zastrzec także na rzecz osoby bliskiej zbywcy nieruchomości.

• Przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie następuje z jednoczesnym obciążeniem nieruchomości prawem dożywocia. Do takiego obciążenia stosuje się odpowiednio przepisy o prawach rzeczowych ograniczonych.

• W razie zbycia nieruchomości obciążonej prawem dożywocia nabywca ponosi także osobistą odpowiedzialność za świadczenia tym prawem objęte, chyba że stały się wymagalne w czasie, kiedy nieruchomość nie była jego własnością. Osobista odpowiedzialność współwłaścicieli jest solidarna.

• Prawo dożywocia ustanowione na rzecz kilku osób ulega w razie śmierci jednej z tych osób odpowiedniemu zmniejszeniu.

• Prawo dożywocia jest niezbywalne.

Zakończenie stosunku

- Jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień.

- W wypadkach wyjątkowych sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika, jeżeli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę o dożywocie.
- Jeżeli zobowiązany z tytułu umowy o dożywocie zbył otrzymaną nieruchomość, dożywotnik może żądać zamiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tego prawa.

Uznanie umowy za bezskuteczną

- Osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Uprawnienie to przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, oraz bez względu na czas zawarcia umowy.

- Uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej umowy.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ UTRZYMUJĄCYCH HOTELE I PODOBNE ZAKŁADY(art. 846 - 852)

Regulacja w obecnym ukształtowała się po podpisaniu przez Polskę konwencji paryskiej w 96'. Odpowiedzialność ta jest surowa i zaostrzona co uzasadnia się faktem szczególnej sytuacji gościa hotelowego:

1. nie ma on możliwości samodzielnie chronić rzeczy wniesionych, a nie może oddać ich na przechowanie, ponieważ potrzebne mu są one do codziennego użytku

2. podróżny w obcym mieście nie jest w stanie wybrać hotelu wg kryterium zaufania

3. przy masowym obrocie turystycznym w hotelach dochodzi do zetknięcia z os.3

Korzystanie z hotelu to sytuacja faktyczna, niezależna od zawarcia umowy, stąd wynika, że nie jest to odpowiedzialność kontraktowa np. gość wchodzący do hotelu z walizkami. Może wchodzić w grę także przed i po nim. Jednak bardzo często nakład się na tą odpowiedzialność stosunek oparty na umowie, tak można tłumaczyć miejsce przepisu w kodeksie.

Z drugiej strony nie można powiedzieć, że jest odpowiedzialność deliktowa, świadczy o tym umiejscowienie tego przepisu.

Należy zatem przyjąć, że jest to odpowiedzialność mocno zbliżona do deliktowej ze względu na podobną konstrukcję, ale jednocześnie wiąże się dość mocno ze stosunkami dotyczącymi umowy hotelowej.

I. OKOLICZNOŚCI POWSTANIA SZKODY

Utrata lub uszkodzenie rzeczy wniesionych przez osobę korzystającą z usług hotelu lub podobnego zakładu (gość)

• Gość hotelowy czyli osoba korzystając z usług hotelu, korzystająca z zakwaterowania w hotelu, przy czym umowa z hotelem nie jest warunkiem koniecznym powstania odpowiedzialności. Wystarczy zamiar zamieszkania w hotelu. Odpowiedzialność ta nie jest uzależniona od jakiejkolwiek umowy między osobą wnoszącą z prowadzącym hotel.

• Rzecz wniesiona - rzecz, która w określonym czasie i miejscu oraz w określony sposób znalazła się pod pieczą zakładu hotelarskiego.

Czas - okres korzystania przez gościa z usług hotelu lub podobnego zakładu z rozszerzeniem na krótki zwyczajowo przyjęty okres poprzedzający oraz następujący po korzystaniu z usług

Miejsce, w którym rzecz ma się znajdować w oznaczonym czasie - hotel lub miejsce poza nim

Aby rzecz można było uznać za wniesioną konieczne jest:

1. powierzenie rzeczy utrzymującemu zarobkowo hotel lub osobie u niego zatrudnionej

2. umieszczenie rzeczy w miejscu przez nich wskazanym lub na ten cel przeznaczonym

Nie ma znaczenia czy rzeczy znalazły się w tych miejscach w wyniku działania gościa czy zachowania innych osób.

Uwaga! Pojazdów mechanicznych i rzeczy w nich pozostawionych oraz żywych zwierząt nie uważa się za rzeczy. Utrzymujący hotel może odpowiadać tylko wtedy gdy została zawarta umowa przechowania

II. KTO ODPOWIADA

Utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład

• utrzymujący zarobkowo hotele lub podobne zakłady - wszystkie podmioty zawodowo i odpłatnie świadczące usługi typu hotelowego - czasowe wynajmowanie pokoi i świadczenie usług z tym związanych

• Pojęcie zakładu hotelarskiego nie jest bliżej określone przez kc.

Wg ust. o usługach turystycznych obejmuje - hotele, motele, pensjonaty, kempingi, domy wycieczkowe, schroniska, pola biwakowe - dyskusyjne. Pajor - pokoje gościnne nie!.

Zgodnie z judykaturą - zalicza się domy wczasowe, sanatoria.

Wyłączenie : szpitale (cel leczniczy), hotele pracownicze, domy studenckie, internaty (funkcja stałych zakwaterowań zastępczych), noclegownie dla bezdomnych (cele charytatywne nie zarobkowe)

III. ZASADA ODPOWIEDZIALNOŚCI

Zasada ryzyka - prowadzący odpowiada surowo, niezależnie od winy własnej i swoich podwładnych, a odpowiedzialność rozciąga się także na działania os. 3 np. złodzieja

Poszkodowany musi jedynie wykazać, że rzecz utracił lub że rzecz została uszkodzona.

Obowiązek zawiadomienia

Poszkodowany powinien niezwłocznie zawiadomić zakład o poniesionej szkodzie. Jeżeli tego niezwłocznie nie zrobi - jego roszczenie wygasa (termin zawity)

Zawiadomienie nie jest konieczne jeśli szkodę wyrządził utrzymujący zakład hotelowy albo rzecz została przez zakład przyjęta na przechowanie.

IV. OKOLICZNOŚCI EGZONERACYJNE

Można się zwolnić od odpowiedzialności tylko wtedy gdy szkoda wynikła:

• z właściwości rzeczy wniesionej

• wskutek siły wyższej

• wyłącznie z winy

- poszkodowanego

- lub osoby, która mu towarzyszyła,

- była u niego zatrudniona lub

- odwiedzała go.

Ograniczenie zakresu obowiązku odszkodowania

• odszkodowanie obejmuje tylko damnum emergens (wartość rzeczy)

• obowiązek odszkodowawczy ograniczony jest do określonej sumy - wysokość odszkodowania ustala się wg reguł:

1. górna granica w stosunku do jednego gościa - wysokość stukrotnej należności za dostarczone mu mieszkanie, liczonej za dobę

2. odszkodowanie za każdą rzecz nie może przekraczać pięćdziesięciokrotnej wysokości tej należności.

3. ograniczenie kwotowe nie dotyczy:

• rzeczy przyjętych na przechowanie przez utrzymującego hotel

• rzeczy nieprzyjętych na przechowanie z powodu jego odmowy - mimo ciążącego na nim obowiązku

• gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa utrzymującego hotel lub osoby u niego zatrudnionej

Utrzymujący hotel ma obowiązek przyjęcia rzeczy na przechowanie - zawarcia umowy przechowania - na życzenie gościa hotelowego w stosunku do:

• pieniędzy

• papierów wartościowych

• cennych przedmiotów - w szczególności kosztowności i przedmiotów o wartości naukowej/artystycznej

Wymaga to przygotowania odpowiednich pomieszczeń i zabezpieczeń.

Istnieje możliwość odmowy przyjęcia tych rzeczy na przechowanie, ale jedynie gdy:

• rzeczy zagrażają bezpieczeństwu

• mają zbyt dużą wartość w stosunku do wielkości/standardu hotelu

• zajmują zbyt dużo miejsca

Rozszerzenie odpowiedzialności na inne zakłady

Przepisy o odpowiedzialności utrzymujących hotele i podobne zakłady stosuje się odpowiednio do zakładów kąpielowych (łaźnie miejskie, baseny kąpielowe)

Surowe zasady odpowiedzialności zostały ograniczone tylko do przedmiotów, które zazwyczaj bywają wnoszone przez osoby korzystające z usług tych zakładów - w tym zakresie nieskuteczne są klauzule wyłączające/ograniczające.

Odpowiedzialność za inne wniesione rzeczy powstaje:

• jeżeli zostały przyjęte na przechowanie albo

• gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa prowadzącego zakład lub personelu

Przedawnienie

• roszczenia gościa hotelowego

Roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych przedawniają się - a tempore scientie z upływem 6 miesięcy od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie - A tempore facti 1 roku od dnia, w którym poszkodowany przestał korzystać z usług hotelu lub podobnego zakładu

• roszczenia zakładu

Roszczenia powstałe w zakresie działalności przedsiębiorstw hotelowych dotyczące należności za dostarczone mieszkanie, utrzymanie i usługi oraz powstałe z tytułu wydatków poniesionych na rzecz gości - przedawniają się z upływem 2 lat. W tym samym terminie przedawniają się odpowiednie roszczenia zakładów gastronomicznych.

Prawo zastawu

Osobom, które ponoszą zaostrzoną odpowiedzialność za utratę/uszkodzenie rzeczy wniesionych - przysługuje na tych rzeczach prawo zastawu. Stosuje się przepisy o prawie zastawu wynajmującego.

Prawo zastawu służy zabezpieczeniu roszczeń z tytułu spełnionych przez zakład świadczeń (za mieszkanie utrzymanie i usługi) orazdla zabezpieczenia roszczenia o zrot poniesionych wydatków na rzecz osób korzystających z usług zakładu (np. połączenia telefoniczne).

Prawem zastawu objęte są rzeczy każdego odbiorcy owych świadczeń - choćby korzystał z usług bez jakiejkolwiek podstawy prawnej.

Zastaw dotyczy wszystkich rzeczy wniesionych (art. 846) potrzebnych do zaspokojenia roszczenia - także przedmiotów oddanych zakładowi na przechowanie. Wyłączone są jedynie rzeczy niepodlegające zajęciu.

Prawo zastawu wygasa z momentem wyniesienia rzeczy z zakładu, choćby nastąpiło to wbrew woli prowadzącego zakład. Może on jednak sprzeciwić się usunięciu rzeczy obciążonych zastawem i zatrzymać je na własne niebezpieczeństwo, nawet przy zastosowaniu samopomocy - dopóki zaległe świadczenia nie będą zapłacone lub zabezpieczone.

Problem zbiegu odpowiedzialności w ramach odpowiedzialności utrzymującego zarobkowo hotel lub podobny zakład

Otóż może dojść do zbiegu:

• przepisów o odpowiedzialności hotelarza (art.846) - na zasadach ryzyka, ale z ograniczeniami

• przepisów o odpowiedzialności kontraktowej - za naruszenie zobowiązania (art. 471)

• w przypadku przyjęcia rzeczy na przechowanie - casus mixtus (art. 841)

• przepisów o odpowiedzialności deliktowej (art. 430)

Radwański - należy przyjąć, że art. 846 (lex specialis) ma pierwszeństwo przed art. 471; jest to reżim który w sposób szczególny wyraża interes stron ;zbieg wyłączony

Pajor - nie widzi przyczyn dla, których zbieg miałby być wyłączony, jest przecież art. 443, poszkodowany ma możliwość wyboru roszczenia najkorzystniejszego dla niego.

Art. 846 § 5 Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności, o której mowa w § 1, przez umowę lub ogłoszenie nie ma skutku prawnego. (przepisy semiimperatywne)

UMOWA PRZECHOWANIA (art. 835-844)

1.Definicja

Przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie niepogorszonym rzecz ruchomą oddaną na przechowanie przez składającego.

2.Strony

• przechowawca

• składający na przechowanie

Strony łączy stosunek osobistego zaufania.

2.Cechy umowy

1. przedmiotem przechowania są oznaczone co do tożsamości rzeczy ruchome.

2. przechowawca nie może przedmiotu przechowania używać. Jego świadczenie polega przede wszystkim na czuwaniu nad przedmiotem oddanym na przechowanie.

3. o charakterze realnym tej czynności prawnej przesądza przekazanie rzeczy. Ale na podstawie przepisów szczególnych umowa może zyskać cechę umowy konsensualnej.

4. umowa ta może być odpłatna lub nieodpłatna - zależy to od woli stron. Z reguły przyjmuje się że jest to umowa odpłatna, chyba że z umowy lub okoliczności wynika że przechowawca zobowiązał się przechować rzecz bez wynagrodzenia.

5. umowa dwustronnie zobowiązująca - bez względu na odpłatność (na składającym zawsze ciążą pewne obowiązki).

6. nie jest to umową wzajemną

4. Forma

Zawarcie umowy nie wymaga szczególnej formy.

Jako umowa realna przechowanie dochodzi do skutku dopiero po oddaniu rzeczy przechowawcy. W praktyce stosuje się wydanie składającemu tzw. znaków legitymacyjnych, które służą jako dowód upoważnienia do odbioru rzeczy np. numerek w szatni

Przyjmując rzecz na przechowanie przechowawca staje się jej dzierżycielem,

składający pozostaje posiadaczem samoistnym, zależnym albo dzierżycielem.

[Umowa przechowania często zawiera się jako towarzyszące innym umowom o świadczenie usług lub innym stosunkom prawnym. O zawarciu decyduje wtedy kontekst sytuacyjny - decydującą rolę odgrywa fakt powstania innego, podstawowego stosunku prawnego - przesłanka do tego że złożone zostało dorozumiane oświadczenie woli o zawarciu umowy przechowania.

Przyjmuje się, że jeśli jest to konieczne do wykonania oferowanej usługi - istnieje obowiązek zawarcia umowy przechowania.]

5.Prawa i obowiązki stron

• Przechowawcy

• sposób przechowania - podstawowy obowiązek przechowawcy polega na sprawowaniu pieczy nad rzeczą stosownie do postanowień umowy - w braku bliższego określenia - w sposób wynikający z właściwości rzeczy i okoliczności.

• (za zachowanie rzeczy w stanie nienaruszonym przechowawca odpowiada na zasadach ogólnych - za niedołożenie należytej staranności (471). Nie ponosi odpowiedzialności za przypadkową utratę należycie strzeżonego przedmiotu.)

• przechowawca może a nawet powinien zmienić określone w umowie miejsce i sposób przechowania jeżeli okaże się to konieczne dla ochrony rzeczy przed uszkodzeniem lub utratą - jeżeli jest to możliwe przechowawca powinien otrzymać uprzednio zgodę składającego.

• używanie rzeczy - przechowawca może używać rzeczy oddanej na przechowanie tylko wtedy gdy

uzyska zgodę składającego lub gdy jest to konieczne dla zachowania jej w stanie nie pogorszonym

• przechowawca może oddać rzecz na przechowanie innej osobie (zastępcy) tylko wyjątkowo, gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności. Obowiązany jest wtedy zawiadomić składającego , jeśli powiadomi odpowiada wtedy jedynie za brak należytej staranności w wyborze zastępcy. Zastępca ponosi także odpowiedzialność bezpośrednio wobec składającego, a gdy odpowiada także przechowawca za czynności swojego zastępcy jak za swoje własne czynności - odpowiadają solidarnie.

• zaostrzenie odpowiedzialność przechowawcy może mieć miejsce w przypadku bezzasadnego używania rzeczy, zmiany miejsca/sposobu przechowywania, oddania na przechowanie innej osobie. Przechowawca odpowiada wówczas za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy (casus mixtus).

• Składającego

Składający obowiązany jest :

• zwrócić przechowawcy wszelkie wydatki poniesione przez niego w celu należytego przechowania rzeczy wraz z ustawowymi odsetkami

• zwolnić go z zaciągniętych w tym celu zobowiązań

• jeżeli przechowanie jest odpłatne - uiścić wynagrodzenie w wysokości określonej w umowie/taryfie/przyjętej w danych stosunkach

• (w razie poniesionych nakładów przechowawcy służy prawo zatrzymania do chwili zaspokojenia/ zabezpieczenia zwrotu wydatków i roszczeń o naprawienie szkody.)

• w przypadku wielości przechowawców/ składających - odpowiedzialność jednej strony wobec drugiej ma charakter solidarny.

Zakończenie stosunku prawnego

Składający może w każdym czasie żądać zwrotu rzeczy doprowadzając przez to do zakończenia tego stosunku prawnego. Dotyczy to zarówno przechowania zawartego na czas oznaczony jak i na czas nieoznaczony.

Gdy umowa zawarta jest na czas oznaczony - termin określony jest wyłącznie na korzyść składającego.

Gdy przechowanie było odpłatne przechowawcę wiąże zastrzeżony termin. W tym wypadku przechowawca może żądać wcześniejszego odebrania rzeczy jedynie w razie pojawienia się nieprzewidzianych okoliczności zagrażających jego interesom lub rzeczy.

Jeśli przechowanie było nieodpłatne albo było zawarte na czas nieoznaczony - przechowawca może żądać odebrania rzeczy w każdym czasie, byleby zwrot nie nastąpił w chwili nieodpowiedniej dla składającego.

Zwrot rzeczy powinien nastąpić w miejscu gdzie miała być ona przechowywana.

6.Przedawnienie

Przedawnienie roszczeń z tytułu przechowania - na zasadach ogólnych (art. 117)

Przechowanie nieprawidłowe - depositum irregulare

Art. 845. [Depozyt nieprawidłowy] Jeżeli z przepisów szczególnych albo z umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku, stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce (depozyt nieprawidłowy). Czas i miejsce zwrotu określają przepisy o przechowaniu

Odmiana zwykłej umowy przechowania. Jej przedmiotem stają sie pieniądze lub inne rzeczy oznaczone co do gatunku. Obowiązek zwrotu dotyczy nie tych samych rzeczy, lecz tej samej ilości pieniędzy/ rzeczy tego samego gatunku i jakości.

Osoba składająca nie ponosi ryzyka przypadkowej utraty/zniszczenia przedmiotu przechowania - genus perire non censentur.

Osoba przyjmująca ma możność rozporządzania danym przedmiotem. Przechowawca staje się w ramach przechowania nieprawidłowego właścicielem rzeczy złożonych na przechowanie - może nimi rozporządzać bez zgody składającego.

Istnieje domniemanie faktyczne że sam przedmiot przechowania przemawia za przyjęciem skutków przechowania nieprawidłowego.

Jeżeli wynika to z przepisów szczególnych, umowy lub okoliczności - stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce.(Przechowanie nieprawidłowe jest zbliżone do pożyczki - różni się od niej celem.)

Do obowiązku zwrotu pieniędzy stosuje się zasadę nominalizmu pieniężnego.

Do czasu i miejsca zwrotu przedmiotu przechowania nieprawidłowego - stosuje się przepisy o przechowaniu.

Uwaga! Składający może żądać w każdej chwili zwrotu rzeczy złożonej, nawet jeśli umowę zawarto na czas oznaczony (art. 844) - w zasadzie po to się robie całe cyrki z depozytem, przy pożyczce trzeba czekać aż nadejdzie termin świadczenia (wymagalność)

ZLECENIE (art. 734-751)

1.Definicja

Umowa zlecenia polega na tym, że przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

2.Strony

• dający zlecenie - zleceniodawca

• przyjmujący zlecenie - zleceniobiorca

3.Cechy

1. Istotą zlecenia nie jest osiągnięcie rezultatu pożądanego przez dającego zlecenie, ale dokładanie

należytej staranności aby ten cel osiągnąć.

2. Stosunek zlecenia oparty jest w dużym stopniu na zaufaniu.

3. Umowa może być zarówno odpłatna jak i nieodpłatna. Regułą przyjętą w k.c. jest odpłatność,

lecz z umowy stron lub okoliczności może wynikać nieodpłatny charakter zlecenia.

4. Umowa konsensualna

5. Umowa dwustronnie zobowiązująca - także gdy nie jest odpłatna

Przedmiot

Chodzi o dokonanie czynności prawnej - złożenie oświadczenia woli, zawarcie umowy, prowadzenie spraw. Przedmiot tej umowy nie obejmuje czynności faktycznych - do umów przewidujących wykonanie takich czynności stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. (art. 750)

Działanie przyjmującego zlecenie może polegać na dokonaniu czynności w imieniu dającego zlecenie - z takim skutkiem że prawa lub obowiązki nabywa bezpośrednio dający zlecenie - dokonujący czynności działa jako pełnomocnik. W braku odmiennej umowy, zlecenie obejmuje umocowanie do dokonania czynności prawnej w imieniu dającego zlecenie. Przyjmujący zlecenie jest upoważniony ale i zobowiązany!

Działanie przyjmującego zlecenie może polegać na dokonaniu przez przyjmującego zlecenie czynności prawnej w imieniu własnym lecz na rachunek dającego zlecenie. Występuje w roli zastępcy pośredniego. Nabywa określone prawo na swoje nazwisko ale ma obowiązek przenieść to prawo na dającego zlecenie.

4.Forma

Nie wymaga szczególnej formy, w praktyce często dochodzi do jej zawarcia w sposób dorozumiany. Forma jest dowolna chyba, że zlecenie łączy się z pełnomocnictwem, dla którego wymagana jest forma szczególna - wymaganie tej formy odnosi się wtedy także do umowy zlecenia. (np. pełnomocnictwo ogólne)

Jeżeli przyjmujący zlecenie ma działać jako zastępca pośredni - umowa zlecenia nie wymaga nigdy szczególnej formy.

5.Prawa i obowiązki stron

• Zleceniobiorcy

1. Podstawowy obowiązek - dokonanie przewidzianej w umowie czynności - powinien przy tym działać z należytą starannością.

W razie niewykonania/nienależytego wykonania zobowiązania - przyjmujący zlecenie odpowiada za szkodę wynikła nawet z winy nieumyślnej (bez względu na odpłatność umowy).

2. Sposób wykonania pozostawiony jest w zasadzie uznaniu zleceniobiorcy - powinien jednak respektować wskazania i instrukcję zleceniodawcy chyba że pojawiła się nieprzewidziana okoliczność, a przyjmujący zlecenie nie ma możliwości uzyskania zgody zleceniodawcy na zmianę sposobu działania - powinien wówczas postępować zgodnie z przypuszczalnymi intencjami zleceniodawcy (art. 737)

3. Przyjmujący zlecenie powinien wykonywać zleconą mu czynność w zasadzie osobiście.

Może powierzyć wykonanie osobie trzeciej tylko gdy:

1. wynika to z umowy lub zwyczaju albo

2. gdy jest do tego zmuszony szczególnymi okolicznościami.

Obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić zleceniodawcę o osobie i miejscu zamieszkania zastępcy.

W razie zawiadomienia odpowiada za niewłaściwe działania zastępcy tylko w razie braku należytej staranności w wyborze zastępcy (wina w wyborze).

W pozostałych wypadkach odpowiada za jego zawinione działania na zasadzie ryzyka.

Zastępca jest odpowiedzialny za wykonanie zlecenia także względem dającego zlecenie - jeśli przyjmujący zlecenie ponosi odpowiedzialność za czynności swojego zastępcy jak za swoje własne czynności (pomocnik i wykonawca zastępczy) ich odpowiedzialność jest solidarna. (patrz art. 474)

Jeżeli przyjmujący zlecenie bezpodstawnie powierzył wykonanie czynności innej osobie, a rzecz należąca do dającego zlecenie uległa przy wykonywaniu zlecenia utracie lub uszkodzeniu - przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny także za utratę/uszkodzenie przypadkowe, chyba że nastąpiłoby także wtedy, gdyby sam zlecenie wykonywał (casus mixtus).

4. Obowiązek udzielania informacji

- Przyjmujący zlecenie obowiązany jest na bieżąco informować dającego zlecenie o przebiegu sprawy.

- Po wykonaniu zlecenia lub wcześniejszym rozwiązaniu umowy ma obowiązek złożyć mu sprawozdanie.

5. Powinien wydać wszystko, co uzyskał dla niego przy wykonaniu tego zlecenia, chociażby w imieniu własnym.

6. Używanie rzeczy zleceniodawcy

1. Przyjmującemu zlecenie nie wolno używać we własnym interesie rzeczy i pieniędzy zleceniodawcy.

2. Zleceniobiorca powinien płacić zleceniodawcy odsetki od sum pieniężnych, które zatrzymał ponad potrzebę wynikającą z wykonania zlecenia.

7. Wielość zleceniobiorców

Odpowiedzialność kilku osób, które wspólnie przyjęły zlecenie ma w stosunku do zleceniodawcy charakter solidarny.

8. Zawodowe wykonywanie zleceń

Osoby, które zawodowo trudnią się załatwianiem spraw dla innych, lub które wyraziły wcześniej gotowość załatwiania czynności danego rodzaju - mają obowiązek niezwłocznego zawiadomienia zleceniodawcy o nieprzyjęciu zlecenia. Konsekwencje niedochowania tego obowiązku odpowiedzialność wobec dającego zlecenie w ramach ujemnego interesu umownego(art. 736)

• Zleceniodawcy

1. Wydatki i zobowiązania zleceniobiorcy

Zleceniodawca ma obowiązek zwrócić wydatki przyjmującemu zlecenie, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia (wraz z odsetkami ustawowymi). Ma także obowiązek zwolnić zleceniobiorcę od zobowiązań, które ten w powyższym celu zaciągnął w imieniu własnym.

2. Zaliczka

Jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków, dający zlecenie powinien na żądanie przyjmującego udzielić mu odpowiedniej zaliczki.

3. Wynagrodzenie

Jeżeli zlecenie jest odpłatne, najważniejszym obowiązkiem dającego zlecenie jest zapłata wynagrodzenia.

Istnieje domniemanie odpłatności świadczenia, jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie.

Należy się ono przyjmującemu zlecenie z dołu - po wykonaniu zobowiązania, ale terminy zapłaty mogą być w umowie inaczej ustalone. Wysokość wynagrodzenia ustala taryfa urzędowa, a w jej braku umowa stron. W razie braku ustaleń co do wysokości, należy się wynagrodzenie odpowiadające wartości wykonanej pracy.

4. Wielość zleceniodawców

W razie wspólnego przyjęcia zlecenia przez kilka osób, odpowiadają one solidarnie względem przyjmującego zlecenie.

Wygaśnięcie zlecenia

1. wykonanie zleconej usługi

2. wypowiedzenie umowy zlecenia

Każda ze stron może ten stosunek w dowolnym czasie wypowiedzieć ze skutkiem natychmiastowym.

Uprawnienie to można w umowie jedynie ograniczyć - art. 746 § 3 - zastrzega, że nie można z góry zrzec się uprawnienia do wypowiedzenia umowy z ważnych powodów.

3. śmierć zleceniobiorcy lub utrata przez niego zdolności do czynności prawnych - jeżeli nie zastrzeżono inaczej zlecenie wygasa.

4. śmierć zleceniodawcy lub utrata przez niego zdolności do czynności prawnych - nie powoduje ( w braku innych ustaleń) wygaśnięcia zlecenia. W stosunek zlecenia wstępują spadkobiercy lub przedstawiciel ustawowy - mogą wypowiedzieć stosunek.

Skutki wygaśnięcia

• Przy wypowiedzeniu umowy przez dającego zlecenie

Powinien on zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które zleceniobiorca poczynił w celu należytego wykonania zlecenia

W razie zlecenia odpłatnego - obowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą dotychczasowym czynnościom

Jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu - powinien naprawić szkodę

• Przy wypowiedzeniu umowy przez przyjmującego zlecenie

Jeżeli zlecenie jest odpłatne a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu - przyjmujący zlecenie jest obowiązany naprawić wynikłą z tego szkodę.

• W razie śmierci zleceniodawcy

- jeżeli zastrzeżono w umowie wygaśnięcie zlecenia z tego powodu

przyjmujący zlecenie powinien, gdyby z przerwania powierzonych mu czynności mogła wyniknąć szkoda, prowadzić te czynności nadal, dopóki spadkobierca albo przedstawiciel ustawowy dającego zlecenie nie będzie mógł zarządzić inaczej.

Jeżeli zlecenie wygasło a przyjmujący zlecenie o tym nie wiedział - uważa się je za istniejące na korzyść przyjmującego zlecenie aż do chwili, kiedy dowiedział się o przyjęciu zlecenia.

6.Przedawnienie

Roszczenia z umowy zlecenia przedawniają się w zasadzie wg przepisów ogólnych - od których przewidziane są wyjątki:

Z upływem 2 lat ulegają przedawnieniu:

1. roszczenia o wynagrodzenie i zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju

2. roszczenia z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom

3. roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami lub osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone (- roszczenia nie wynikające z umowy zlecenia w znaczeniu ścisłym dotyczące czynności faktycznych.)

PROWADZENIE CUDZYCH SPRAW BEZ ZLECENIA (art. 752-757)

Jest to odrębna instytucja w stosunku do zlecenia . Negotiorum gestio jest klasycznym zobowiązaniem ustawowym obok deliktu i bezpodstawnego wzbogacenia

Zobowiązanie to powstaje, gdy nastąpi fakt dobrowolnego prowadzenia cudzej sprawy mimo braku tytułu prawnego do jej prowadzenia. Wynikają z tego pewne prawa i obowiązki po obu stronach zobowiązania.

1.Definicja

Kto bez zlecenia prowadzi cudzą sprawę, powinien działać z korzyścią osoby, której sprawę prowadzi, i zgodnie z jej prawdopodobną wolą, a przy prowadzeniu sprawy obowiązany jest zachowywać należytą staranność

2.Strony

• Działający bez zlecenia - negotiorum gestor

• Osoba, której sprawę negotiorum gestor prowadzi - dominium negotii

W RP prowadzenie cudzych spraw bez zgody zainteresowanego jest w zasadzie bezprawne, zainteresowanemu przysługują tym samym roszczenia:

-o zaniechanie

- odszkodowawcze

Jednak prawo RP przewiduje wyjątki od tej reguły, które wyłączają tym samym bezprawność działania - są to przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia

3.Cechy negotirum gestio:

Zdarzenie kreujące to działanie - nie czynność prawna - które cechuje:

1. Działający prowadzi cudzą sprawę, która wg kryteriów obiektywnych i wg jego intencji należy do sfery interesów innej osoby ( nie musi to być osoba znana lub już istniejąca)

Gestor może równocześnie prowadzić sprawę cudzą i własną.

Prowadzenia cudzej sprawy może polegać na:

• dokonywaniu czynności prawnych w cudzym imieniu

• dokonywaniu czynności prawnych na cudzy rachunek

• dokonaniu działań czysto faktycznych

2. Prowadzący cudzą sprawę nie ma do tego kompetencji prawnej wynikającej z jakiegokolwiek stosunku prawnego ( brak zlecenia oraz innych stosunków uzasadniających ingerencję w cudze sprawy)

3. Negotiorum gestor musi mieć wolę i świadomość tego, że prowadzi cudzą sprawę

Zatem nie można stosować przepisów o negotiorum gestio gdy gestor prowadził cudzą sprawę, mylnie sądząc iż prowadzi własną , w tym wypadku przysługuje mu :

1. roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia

2. jeśli os. na rzecz, której prowadził sprawy potwierdziła te działania - roszczenia z umowy zlecenia

W wypadku gdy gestor prowadziłby sprawę cudzą chcąc uzyskać korzyść dla siebie, działa tym samym bezprawnie i w sposób zawiniony, wtedy będzie ponosił odpowiedzialność

a. ex delicto

b. z bezpodstawnego wzbogacenia

Jest to niewłaściwe prowadzenie cudzych spraw, jednakże biorąc za cel ochronę poszkodowanego, nie ma przeszkód by stosować przepisy o negotiorum gestio. Dochodzi tym samym do zbiegu odpowiedzialności z negotiorum gestio, z tytułu czynów niedozwolonych, i z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. Osobie poszkodowanej przysługuje wybór, z którego roszczenia skorzystać.

4. Negotiorum gestor powinien działać z korzyścią dla osoby, której sprawę prowadzi (korzyści majątkowe i niemajątkowe) Działanie musi doprowadzić do korzystnej sytuacji dla zainteresowanego - nie wystarczą dobre intencje.

Szpunar - jeżeli istnieją jedynie subiektywne wyobrażenia gestora, że działa z korzyścią, to nie może żądać zwrotu wydatków ani nakładów. Gestor nie mając tytułu ponosi ryzyko bezskuteczności i niekorzystności działania

Wyjątek - Jeżeli gestor w celu odwrócenia niebezpieczeństwa grożącego drugiemu ratuje jego dobro - działanie to powoduje konsekwencje przewidziane dla negotiorum gestio chociażby działanie nie przyniosło zamierzonej korzyści.

5. Negotiorum gestor obowiązany jest działać zgodnie z prawdopodobną wolą osoby, której sprawę prowadzi.

Jeżeli wola zainteresowanego jest wyrażona to wtedy gestor musi się jej podporządkować- jeśli się nie podporządkuje to popełni czyn niedozwolony (negotorium gestio volumptuaria) art. 754 nie może on żądać zwrotu poniesionych wydatków i odpowiedzialny jest za szkodę, chyba że wola osoby, której sprawę prowadzi sprzeciwia się ustawie lub z. w. s.

6. Przy prowadzeniu sprawy obowiązany jest zachować należytą staranność.

Ponosi w tym aspekcie odpowiedzialność na zasadach ogólnych. Gdy działał dla ratowania dobra innej osoby w związku z grożącym niebezpieczeństwem - odpowiada w sposób łagodniejszy - tylko za winę umyślną lub rażące niedbalstwo. Może ponadto żądać zwrotu uzasadnionych wydatków chociażby jego działanie nie odniosło skutku.

7. Negotiorum gestor jest obowiązany po podjęciu działania w miarę możności powiadomić o tym tę osobę i stosownie do okoliczności

• albo oczekiwać jej zaleceń

• albo prowadzić sprawę dopóki osoba sama nie będzie mogła się nią zająć

Negotiorum gestor powinien uszanować każdą prawdopodobną, a tym bardziej wyraźną wolę osoby, w której interesie działa - w szczególności zaprzestać działania na żądanie zainteresowanego.

Gestor nie musi brać pod uwagę woli tej osoby jedynie wtedy, gdy sprzeciwia się ustawie lub z.w.s..

Skutki

• Skutki prawne prawidłowego prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia (patrz przesłanki A-G)

• Negotiorum gestor może żądać od osoby, której sprawę prowadzi zwrotu uzasadnionych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami

• może żądać także zwolnienia od zobowiązań, które zaciągnął przy prowadzeniu cudzej sprawy

• Powinien złożyć rachunek ze swoich czynności: negotiorum gestor jest obowiązany wydać wszystko co przy prowadzeniu sprawy uzyskał dla osoby, której sprawę prowadził.

• Jeżeli działanie gestora nie odpowiada cechom negotiorum gestio

• brak roszczeń o zwrot nakładów itd.

• działający ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu czynów niedozwolonych - chyba że wola osoby sprzeciwia się ustawie lub z.w.s

• Jeżeli prowadzący cudzą sprawę dokonał zmian w mieniu osoby, której sprawę prowadził

• bez wyraźnej potrzeby lub korzyści tej osoby

• albo wbrew wiadomej woli tej osoby

Negotiorum gestor jest obowiązany przywrócić stan poprzedni a gdyby nie było to możliwe, naprawić szkodę. Poczynione nakłady może zabrać z powrotem o ile może to uczynić bez uszkodzenia rzeczy.

• Gdy działał dla ratowania dobra innej osoby w związku z grożącym niebezpieczeństwem - odpowiada w sposób łagodniejszy - tylko za winę umyślną lub rażące niedbalstwo.

• Gestor nie może żądać wynagrodzenia za prowadzenie cudzych spraw

• Jeżeli Gestor poniesie szkodę przy ratowaniu jakiegoś dobra os. zainteresowanej - może dochodzić od niej wydatków łącznie z poniesioną szkodą własną, chyba że czynnościami tego typ zajmuje się zawodowo np. strażak

• Jeżeli gestor podał się za pełnomocnika nie mając umocowania działa jako falsus procurator

(art.103-105)

Potwierdzenie

Osoba, której sprawę prowadzono może działanie prowadzącego potwierdzić - złożyć odpowiedniej treści jednostronne oświadczenie woli, nawet wtedy gdy prowadzenie cudzej sprawy było nieprawidłowe.

W następstwie potwierdzenia - między stronami tworzy się z mocą wsteczną stosunek zlecenia lub podobny do zlecenia.

Pozycja prawna gestora jest wtedy korzystniejsza - może poza zwrotem wydatków i zwolnienia ze zobowiązań żądać wynagrodzenia za świadczone usługi.

Potwierdzający uzyskuje skuteczne roszczenie o wydanie wszystkiego co działający w jego sprawach uzyskał.

Potwierdzenie może doprowadzić do powstania innego niż zlecenie stosunku pr. jeśli wskazuje na to treść świadczonej przez gestora usługi.

UMOWA NAJMU (art.659-692)

1.Definicja

Przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.

2.Strony

Wynajmujący

Najemca

3.Cechy

1. umowa dwustronnie zobowiązująca - nie prowadzi do rozporządzenia rzeczą. Oddania najemcy rzeczy w czasowe używanie nie uważa się za obciążenie własności tej rzeczy.

2. konsensualna

3. odpłatna

4. kauzalna - obligandi vel aquirendi causa

5. wzajemna - świadczenie wzajemne najemcy polega na uiszczaniu czynszu, który może być oznaczony w pieniądzu lub w świadczeniach innego rodzaju.

Czynsz w postaci pieniężnej może być świadczeniem okresowym lub jednorazowym, podobnie jak czynsz niepieniężny. Mogą występować niepieniężne świadczenia czynszowe o charakterze ciągłym.

Przedmiot - wszelkiego rodzaju rzeczy (ruchome i nieruchome) oraz ich części składowe

Stosunek najmu uprawnia do korzystania rzeczy tylko w ograniczonym zakresie - do używania rzeczy najętej ( z wyłączeniem jej zużycia). Używanie nie uprawnia do pobierania pożytków.

4.Forma

Zasadą jest, że umowa może być zawarta w dowolnej formie.

Dla umów najmu nieruchomości lub pomieszczeń na czas dłuższy niż rok - ustawa wymaga formy pisemnej, której niezachowanie powoduje, że umowę uważa się za zawartą na czas nieoznaczony (ad eventum.) Umowa taka jest ważna i nie stosuje się utrudnień dowodowych.

(Zachowanie formy pisemnej z datą pewną - jest przesłanką ochrony najemcy przed wypowiedzeniem najmu w ustawowych terminach wypowiedzenia przez nabywcę rzeczy najętej, który wstępuje w stosunek najmu w miejsce dotychczasowego wynajmującego (forma ad eventum).)

Czas trwania

Chodzi o używanie czasowe - świadczenie ciągłe, zobowiązanie trwałe.

Okres trwania najmu może być z góry oznaczony w treści umowy najmu (niekoniecznie przez podanie daty - można wskazać zdarzenie, którego nastąpienie jest w ramach rozsądnych ludzkich przewidywań pewne).

Maksymalny termin związania stosunkiem najmu to 10 lat - umowy zawarte na czas dłuższy poczytuje się po upływie terminu maksymalnego za zawarte na czas nieoznaczony.

Zawarcie umowy

Umowę najmu zawiera się w sposób ogólnie przyjęty dla umów konsensualnych - strony składają stosowne oświadczenia woli. Wydanie najemcy przedmiotu najmu nie jest przesłanką konieczną umowy najmu

Nie jest konieczne, by wynajmującemu przysługiwało prawo własności lub ograniczone prawo rzeczowe do przedmiotu najmu - wystarczy, żeby mógł spełnić świadczenie - oddać we właściwym terminie rzecz najemcy i zapewnić spokojne jej używanie w czasie trwania najmu.

5. Prawa i obowiązki stron

• Obowiązki wynajmującego

Wynajmujący obowiązany jest:

1. Wydać najemcy rzecz najętą w stanie przydatnym do umowionego użytku

2. Utrzymywać tę rzecz w takim stanie przez czas trwania najmu - z dwoma ograniczeniami

1. drobne nakłady połączone ze zwykłym używaniem rzeczy obciążają najemcę a nie wynajmującego

2. wynajmujący zwolniony jest od obowiązku przywrócenia rzeczy do stanu poprzedniego, jeżeli uległa ona zniszczeniu z powodu okoliczności, za które wynajmujący odpowiedzialności nie ponosi

1. Zapewnić najemcy spokojne używanie rzeczy :

1. powinien powstrzymywać się od działań z tą powinnością niezgodnych

2. powinien podejmować czynności zmierzające do ochrony najemcy przed wszelkimi zakłóceniami ze strony osób trzecich (działania faktyczne, podnoszenie roszczeń)

- jeżeli osoba trzecia dochodzi przeciwko najemcy roszczeń dotyczących rzeczy najętej - najemca powinien niezwłocznie zawiadomić o tym wynajmującego

3. w razie naruszenia tych obowiązków wynajmujący ponosi odpowiedzialność na zasadach ogólnych za niewykonanie/nienależyte wykonanie świadczenia (471)

1. Odpowiedzialność wynajmującego została uzupełniona przepisami szczególnymi, które wzmacniają pozycję prawną najemcy

• Najemca może sam dokonać koniecznych napraw rzeczy, które obciążają wynajmującego na koszt wynajmującego, bez których rzecz nie nadaje się do umówionego użytku, jeżeli wynajmujący nie przeprowadził ich we wskazanym przez najemcę terminie, mimo zawiadomienia o potrzebie ich dokonania. Najemca może żądać zwrotu poniesionych nakładów już w czasie trwania najmu.

• Wynajmujący ponosi odpowiedzialność na zasadzie ryzyka za wady rzeczy najętej (wynika to ze wzajemnego charakteru umowy).

Odpowiedzialność ta powstaje gdy rzecz najęta ma wady, które wyłączają /ograniczają jej przydatność do umówionego użytku - chyba że najemca o nich wiedział w chwili zawarcia umowy. Chodzi o wady fizyczne i prawne.

- Jeżeli w chwili wydania rzeczy wada czyni użytek rzeczy niemożliwym - najemca może wypowiedzieć najem bez zachowania terminu wypowiedzenia.

- Jeśli wada da się usunąć i wystąpi po wydaniu rzeczy - prawo do wypowiedzenia przysługuje najemcy dopiero po zawiadomieniu wynajmującego i bezskutecznym upływie czasu potrzebnego do usunięcia wady.

- Jeżeli wada powstała po wydaniu rzeczy i usunąć się jej nie da- najemca może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów wypowiedzenia.

- Jeżeli wada ogranicza przydatność - najemca może jedynie żądać odpowiedniego obniżenia czynszu za czas trwania wady. Wady wyłączające użytkowanie - tym bardziej to uzasadniają - najemcy przysługuje wtedy nawet zwolnienie z zapłaty czynszu.

Roszczenie o obniżenie czynszu, czy uprawnienie do niezwłocznego wypowiedzenia najmu nie przysługuje jeśli w chwili zawarcia umowy najemca wiedział o wadach.

• Obowiązki najemcy

Najemca obowiązany jest:

1. do świadczenia wzajemnego w postaci czynszu - zazwyczaj o charakterze okresowym. Należy go płacić w umówionym terminie.

Jeśli termin nie został w umowie określony, czynsz powinien być uiszczany z góry

1. gdy najem ma trwać nie dłużej niż 1 miesiąc - za cały czas najmu

2. dłużej niż 1 miesiąc lub umowa została zawarta na czas nieoznaczony - miesięcznie do 10 dnia miesiąca.

3. W razie nieuiszczenia czynszu w terminie - wynajmujący może żądać

• wykonania zobowiązania

• odszkodowania za zwłokę

• jeśli czynsz jest płatny w pieniądzach - odsetek za opóźnienie

• może wypowiedzieć umowę bez zachowania terminów wypowiedzenia - jeżeli najemca popadł w zwłokę z zapłatą czynszu za dwa pełne okresy płatności - przepis lex specialis - wyłącza zasady ogólne odstąpienia wskutek zwłoki.

1. Dla zabezpieczenia czynszu oraz świadczeń dodatkowych, z którymi najemca zalega nie dłużej niż rok - wynajmującemu przysługuje ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najmu, chyba, że rzeczy te nie podlegają zajęciu.

• prawo zastawu wygasa, gdy rzeczy obciążone zastawem zostaną z przedmiotu najmu usunięte - wynajmujący może się temu sprzeciwić i zatrzymać rzeczy na własne niebezpieczeństwo dopóki zaległy czynsz nie zostanie zapłacony/zabezpieczony.

• jeżeli rzeczy obciążone zastawem zostaną usunięte na mocy zarządzenia organu państwowego - wynajmujący zachowuje prawo zastawu jeśli przed upływem 3 dni zgłosi je organowi, który zarządził usunięcie.

2. Używanie rzeczy

Najemca powinien używać rzeczy w sposób w umowie określony. Jeżeli umowa o tym nie stanowi - w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy.

1. Nie wolno mu w szczególności bez zgody wynajmującego czynić w rzeczy najętej zmian sprzecznych z umową lub przeznaczeniem rzeczy.

2. Na najemcy ciąży obowiązek dokonywania drobnych nakładów połączonych ze zwykłym używaniem rzeczy - o potrzebie innych napraw powinien zawiadomić wynajmującego niezwłocznie.

1. Podnajem

Jeżeli umowa najmu tego nie zabrania najemca jest uprawniony (bez pytania o zgodę) do oddania przedmiotu najętego osobie trzeciej w podnajem albo do bezpłatnego używania

1. Stosunek między najemcą a osobą trzecią reguluje zawarta między nimi umowa

2. Najemca i osoba trzecia odpowiadają bezpośrednio wobec wynajmującego za to że rzecz najęta będzie używana zgodnie z obowiązkami wynikającymi z umowy najmu.

3. Stosunek najemcy z osobą trzecią rozwiązuje się najpóźniej z chwilą zakończenia najmu.

4. Po ustaniu najmu osoba trzecia nie może odmówić wynajmującemu wydania rzeczy powołując się na umowę zawartą między nią a najemcą.

1. Wynajmujący może wypowiedzieć najem bez zachowania terminu wypowiedzenia i odebrać rzecz najętą gdy najemca używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową lub przeznaczeniem rzeczy i mimo upomnnienia nie przestaje jej używać w taki sposób albo rzecz zaniedbuje w taki sposób, że zostaje ona narażona na utratę lub uszkodzenie.

Zbycie rzeczy najętej

Węzeł obligacyjny w umowie najmu istnieje tylko między wynajmującym i najemcą - nie chroniłoby to najemcy przed nabywcą rzeczy najętej, gdyby domagał się on jej wydania. najemca mógłby jedynie żądać od wynajmującego odszkodowania za niewykonanie umowy najmu.

Wstąpienie w stosunek najmu

Dla wzmocnienia pozycji prawnej najemcy k.c. przyjmuje że:

• jeżeli rzecz najęta zostanie zbyta w czasie trwania najmu, nabywca wstępuje w stosunek najmu na miejsce zbywcy,

Staje się on wynajmującym ale jest związany z tego tytułu w sposób ograniczony.

• Nabywca może wypowiedzieć najem z zachowaniem jedynie ustawowych terminów wypowiedzenia, chociażby najemca zawarł ze zbywcą umowę na czas oznaczony.

• W pełnym zakresie najem będzie wiązał nabywcę rzęczy gdy:

- w chwili zbycia rzeczy została ona już najemcy wydana, a umowa najmu była zawarta na czas oznaczony w formie pisemnej i z datą pewną. (ad eventum)

-najem był wpisany do księgi wieczystej - prawo najmu uzyskuje skuteczność względem praw później nabytych w drodze czynności prawnej

• Jeżeli wskutek niedochowania ww. przesłanek najem został przedwcześnie rozwiązany - najemca zmuszony został do zwrotu rzeczy wcześniej niż byłby zobowiązany wg umowy najmu - odpowiedzialność odszkodowawczą ponosi zbywca rzeczy wobec najemcy - pierwotny wynajmujący.

• Zbywca rzeczy może zastrzec w umowie z nabywcą, że ten, w pełnym zakresie dochowa umowy najmu

• Najemca powinien niezwłocznie zawiadomić zbywcę o przedwczesnym wypowiedzeniu przez nabywcę, aby umożliwić zbywcy podniesienie zarzutów przeciwko nabywcy(w przeciwnym razie przysługują zbywcy przeciwko najemcy wszelkie zarzuty, których najemca nie podniósł), których podniesienie pociągnęłoby za sobą bezskuteczność wypowiedzenia.

Zakończenie najmu

Ogólna zasada - każdy najem może być zawsze rozwiązany na podstawie umowy stron ( actus contrarius) Ponadto zakończenie stosunku najmu następuje:

1. Jeżeli najem został zawarty na czas oznaczony:

1. z nadejściem terminu końcowego

2. w wyniku wypowiedzenia w wypadkach określonych w umowie

2. Jeżeli najem został zawarty na czas nieoznaczony:

1. wskutek wypowiedzenia przez każdą ze stron z zachowaniem terminów umownych a w ich braku - terminów ustawowych (wypowiedzenie nie zależy od innych okoliczności, jego skuteczność może być oceniana w świetle art. 5)

3. W razie kwalifikowanego naruszenia przez jedną ze stron obowiązków wynikających z najmu

1. wskutek wypowiedzenia bez zachowania ustawowych terminów wypowiedzenia ( ze skutkiem natychmiastowym po dojściu wypowiedzenia do adresata, okoliczności szczególne od których zależy ważność wypowiedzenia powinny być w nim wskazane)

Ustawowe terminy wypowiedzenia zależą od terminów płatności czynszu.

• Gdy czynsz płatny jest w odstępach czasu dłuższych niż miesiąc

• najem można wypowiedzieć najpóźniej na 3 miesiące naprzód na koniec kwartału kalendarzowego

• Gdy czynsz jest płatny miesięcznie

• na miesiąc naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego

• Gdy czynsz jest płatny w krótszych odstępach czasu

• na trzy dni naprzód

• Gdy najem jest dzienny

• na jeden dzień naprzód

W zależności od zastrzeżenia umownego, prawo do wypowiedzenia będzie przysługiwało obydwu stronom lub tylko jednej. Przyczyny wypowiedzenia przewidzianego dla obydwu stron mogą być zróżnicowane. Można określić czy wypowiedzenie wymaga zachowania wyprzedzających terminów.

Przedłużenie najmu

Upływ czasu lub wypowiedzenie nie spowoduje zakończenia najmu, jeżeli strony przedłużą go w drodze umowy. Z umowy tej powinno wynikać czy najem przedłużono na czas oznaczony czy nieoznaczony - jednak nie jest to zawsze jasno wyrażone w oświadczeniach woli - często składane są one per facta concludentia.

Reguła interpretacyjna - w razie wątpliwości należy uznać, że najem został przedłużony na czas

nieoznaczony, jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca nadal używa rzeczy za zgodą wynajmującego (milczące przedłużenie najmu)

Zwrot rzeczy

Po zakończeniu najmu, najemca oraz inne osoby, które na podstawie umowy z nim zawartej władają rzeczą - są obowiązane zwrócić rzecz wynajmującemu.

Rzecz powinna być zwrócona w stanie niepogorszonym. Uchylona jest odpowiedzialność za pogorszenie rzeczy będące następstwem prawidłowego jej używania.

Istnieje domniemanie, że rzecz została wydana najemcy w stanie dobrym i przydatnym do umówionego użytku. Wykazanie że stan przedmiotu był inny obciąża najemcę.

Może być to utrudnione -> w praktyce sporządza się protokół zdawczo- odbiorczy.

Ulepszenie rzeczy

Jeśli najemca, przekraczając swoje obowiązki ulepszy rzecz - o skutkach decyduje umowa najmu.

Jeśli strony nie uregulowały tej kwestii - stosuje się przepis ustawy stanowiący, że to od decyzji wynajmującego zależy

czy zatrzyma ulepszenia za zapłatą sumy odpowiadającej ich wartości ,

• czy zażąda przywrócenia rzeczy do stanu pierwotnego.

Jest to zobowiązanie przemienne - prawo wyboru świadczenia przysługuje wierzycielowi. (wyjątek od art.365)

Uprawnienia z tytułu ulepszenia rzeczy aktualizują się dopiero po zakończeniu najmu - nie mogą być realizowane w czasie jego trwania. Art. 676 wyłącza zastosowanie norm o bezpodstawnym wzbogaceniu oraz o rozliczeniach między posiadaczem a właścicielem rzeczy z tytułu nakładów.

6.Przedawnienie roszczeń

Rocznemu terminowi przedawnienia, liczonego od dnia zwrotu rzeczy ulegają roszczenia:

• wynajmującego o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy

• najemcy o zwrot nakładów na rzecz

• najemcy o zwrot nadpłaconego czynszu

Inne roszczenia wynikające ze stosunku najmu - przedawniają się po upływie terminów wskazanych w przepisach ogólnych , w szczególności roszczenia o zapłatę zaległego czynszu, które jako świadczenia okresowe ulegają przedawnieniu po upływie trzech lat licząc od każdego zaległego świadczenia okresowego oddzielnie.

NAJEM LOKALI (art. 680 - 692)

Jest to szczególny rodzaj najmu. Stosuje się do niego przepisy dotyczące najmu

Należy tu wyróżnić :

1. najem lokali, które służą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych

2. najem lokali, które służą innym celom niż mieszkaniowe np. lokale sklepowe, magazyny, biura

1.

Regulacja ogólna: Najemcę czy też współnajemcę określa umowa najmu

Najem lokali :

• Małżonkowie bez względu na istniejące między nimi stosunki majątkowe są najemcami lokalu, jeżeli nawiązanie stosunku najmu lokalu mającego służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych założonej przez nich rodziny nastąpiło w czasie trwania małżeństwa.

• Małżeństwo musi istnieć w chwili nawiązania stosunku najmu czyli np. orzeczona prawomocnie separacja wyłącza ten przepis

Małżonkowie są współnajemcami lokalu, choćby umowę najmu zawarł 1 z małżonków. Najem ma dotyczyć mającego służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych założonej przez nich rodziny. Zatem lokal nie stanie się przedmiotem współnajmu gdy umowa została zawarta ze względu na potrzeby mieszkaniowe tylko 1 małżonka np. w związku z pracą.

Małżeńska wspólność najmu ma charakter przymusowy, powstaje bez względu na małżeńskie stosunki majątkowe. Nie można wyłączyć wspólności najmu intercyzą.

Jeżeli między małżonkami istnieje rozdzielność majątkowa, do wspólności najmu stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności ustawowej.

Ustanie wspólności ustawowej czy umownej w czasie trwania małżeństwa nie pociąga za sobą ustania wspólności najmu lokalu.

Jednakże sąd, stosując odpowiednio przepisy o zniesieniu wspólności majątkowej, może z ważnych powodów na żądanie jednego z małżonków znieść wspólność najmu lokalu.

2.

Regulacja ogólna: w razie śmierci najemcy, najemcą staje się spadkobierca, który wstępuje w stosunek

najmu

Najem lokali:

a. w odniesieniu do lokali mieszkalnych

W razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują:

• małżonek niebędący współnajemcą lokalu,

• dzieci najemcy i jego współmałżonka,

• inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz

• osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą

„inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych” - wyrok TK 2003 ` przepis ten stanowi o konkretnym obowiązku alimentacyjnym, określonym orzeczeniem sądu bądź dobrowolną decyzją, istniejącym w momencie śmierci najemcy. Nie wystarczy zatem sama przynależność do grupy osób względem, których ciążył na najemcy obowiązek alimentacyjny - tym samym wnuk nie będzie miał poniższych uprawnień.

„osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą” - konkubinat, ale także związek osób tej samej płci.

Osoby te wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci.

Osoby, które wstąpiły w stosunek najmu lokalu mieszkalnego , mogą go wypowiedzieć z zachowaniem terminów ustawowych, chociażby umowa najmu była zawarta na czas oznaczony. W razie wypowiedzenia stosunku najmu przez niektóre z tych osób stosunek ten wygasa względem osób, które go wypowiedziały.

W razie braku osób wymienionych stosunek najmu lokalu mieszkalnego wygasa.

Przepisów nie stosuje się w razie śmierci jednego ze współnajemców lokalu mieszkalnego - ogólne reguły z art. 922kc

b. w odniesieniu do lokali innych niż mieszkalne

Zgdonie z art. 922 czyli jak w przypadku zwykłej umowy najmu.

3.

Regulacja ogólna: W czasie trwania stosunku najmu nie można podwyższyć czynszu

Najem lokali:

Jeżeli czas trwania najmu lokalu mieszkalnego nie jest oznaczony, wynajmujący może podwyższyć czynsz, wypowiadając dotychczasową wysokość czynszu najpóźniej na miesiąc naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego.

Forma wypowiedzenia - ponieważ jest to zmiana umowy to wymagana jest forma jaką strony lub ustawa przewidziały w celu jej zawarcia (art. 77)

4.

Regulacja ogólna: Za zobowiązania odpowiada tylko najemca

Najem lokali:

Za zapłatę czynszu i innych należnych opłat odpowiadają solidarnie z najemcą stale zamieszkujące z nim osoby pełnoletnie.

Odpowiedzialność tych osób, ogranicza się do wysokości czynszu i innych opłat należnych za okres ich stałego zamieszkiwania.

5.

Regulacja ogólna : Jeżeli najemca dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności, wynajmujący może najem wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia.

Najem lokali:

Jeżeli najemca lokalu dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności, a wynajmujący zamierza najem wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia, powinien on uprzedzić najemcę na piśmie, udzielając mu dodatkowego terminu miesięcznego do zapłaty zalegającego czynszu.

Pisemne uprzedzenie i bezskuteczny upływ terminu stanowią niezbędne przesłanki wypowiedzenia najmu lokalu innego niż mieszkalnego

6.

Regulacja ogólna: prawa najemcy do używania lokalu

Najem lokali:

• rozszerzenie uprawnień do używania lokalu

Najemca może założyć w najętym lokalu oświetlenie elektryczne, gaz, telefon, radio i inne podobne urządzenia, chyba że sposób ich założenia sprzeciwia się obowiązującym przepisom albo zagraża bezpieczeństwu nieruchomości.

Jeżeli do założenia urządzeń potrzebne jest współdziałanie wynajmującego, najemca może domagać się tego współdziałania za zwrotem wynikłych stąd kosztów.

• ograniczenie uprawnień do używania lokalu

1. Najemca lokalu powinien stosować się do porządku domowego, o ile ten nie jest sprzeczny z uprawnieniami wynikającymi z umowy; powinien również liczyć się z potrzebami innych mieszkańców i sąsiadów.

Porządek domowy określa zwłaszcza regulamin wydany przez wynajmującego, a także ustalone zwyczaje

2. Jeżeli najemca lokalu wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko obowiązującemu porządkowi domowemu albo przez swoje niewłaściwe zachowanie czyni korzystanie z innych lokali w budynku uciążliwym, wynajmujący może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów wypowiedzenia.

7.

Regulacja ogólna : Roszczenie o obniżenie czynszu z powodu wad rzeczy najętej, jak również uprawnienie do niezwłocznego wypowiedzenia najmu nie przysługuje najemcy, jeżeli w chwili zawarcia umowy wiedział o wadach.

Najem lokali:

Jeżeli wady najętego lokalu są tego rodzaju, że zagrażają zdrowiu najemcy lub jego domowników albo osób u niego zatrudnionych, najemca może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów wypowiedzenia, chociażby w chwili zawarcia umowy wiedział o wadach.

8.

Regulacja ogólna: wynajmującemu przysługuje ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najmu, chyba że rzeczy te nie podlegają zajęciu.

Najem lokali:

Ustawowe prawo zastawu wynajmującego lokal mieszkalny rozciąga się także na wniesione do lokalu ruchomości członków rodziny najemcy razem z nim mieszkających

9.

Regulacja ogólna: nie jest wymagana zgoda wynajmującego na podnajem albo oddania rzeczy do bezpłatnego używania

Najem lokali:

Bez zgody wynajmującego najemca nie może oddać lokalu lub jego części do bezpłatnego używania ani go podnająć.

Zgoda wynajmującego nie jest wymagana co do osoby, względem której najemca jest obciążony obowiązkiem alimentacyjnym.

10.

Regulacja ogólna: Prawa z tytułu najmu skuteczne tylko inter partes czyli między wynajmującym i najemcą

Najem lokali:

Do ochrony praw najemcy do używania lokalu stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności. Są one skuteczne erga omnes

Najemca może bezpośrednio żądać od osoby trzeciej wydania mu loklau najętego oraz skutecznie przeciwstawić się działaniom naruszającym jego sferę korzystania z prawa najmu.

11.

Regulacja ogólna : W razie zbycia rzeczy najętej w czasie trwania najmu nabywca wstępuje w stosunek najmu na miejsce zbywcy; może jednak wypowiedzieć najem z zachowaniem ustawowych terminów wypowiedzenia.

Najem lokali:

Przepisów o wypowiedzeniu najmu przez nabywcę rzeczy najętej nie stosuje się do najmu lokali mieszkalnych, chyba że najemca nie objął jeszcze lokalu.

12.

Regulacja ogólna: Określone w art. 673§2 terminy ustawowe wypowiedzenia

Najem lokali:

Wydłużenie ustawowego terminu wypowiedzenia , gdy czynsz płatny jest miesięcznie

Jeżeli czas trwania najmu lokalu nie jest oznaczony, a czynsz jest płatny miesięcznie, najem można wypowiedzieć najpóźniej na trzy miesiące naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego.

np. wypowiedzenie, które doszło do najemcy 1 kwietnia będzie skuteczne dopiero 30 lipca

Jeżeli czas trwania najmu jest oznaczony, zarówno wynajmujący, jak i najemca mogą wypowiedzieć najem w wypadkach określonych w umowie. (tak jak przy najmie w ogólności)

Drobne nakłady takie jak: drobne naprawy podłóg drzwi i okien, drobne naprawy instalacji i urządzeń technicznych obciążają najemcę lokalu.

21

---