Podstawowe wiadomości o tworzywach sztucznych.

Tworzywa sztuczne na bazie wielkocząsteczkowych polimerów stanowią bardzo liczną grupę materiałową, wyróżniającą się specyficznymi właściwościami wynikającymi
z bezpostaciowej struktury. Ponadto w odróżnieniu od materiałów metalicznych, takie procesy przetwórcze, jak odlewanie lub obróbka plastyczna wpływają nie tylko na zmianę kształtu struktury, ale zazwyczaj powodują zmiany chemiczne związków stanowiących podstawę tworzywa. Szczególne właściwości tworzyw sztucznych wynikają z tego, że zbudowane są z makrocząsteczek (makros po grecku oznacza duży). Makrocząsteczka składa się z 200-10000 cząsteczek podstawowych połączonych ze sobą łańcuchowymi wiązaniami atomowymi. Polimer zbudowany jest więc z makrocząsteczek zawierających liczne, powtarzające się regularnie grupy atomów (noszą one nazwę mery) jednego lub wielu rodzajów i nazywa się je odpowiednio homopolimerami lub kopolimerami.

Cząsteczka wyjściowa nazywana jest monomerem (monos po grecku oznacza pojedynczy, meros - część) i to właśnie z monomerów powstają makrocząsteczki polimerów
(poly po grecku oznacza wiele) w procesie polireakcji. Długość makrocząsteczki liniowej wynosi 10^-6-10^-4mm, grubość 10^-7mm. Charakterystyczną wielkością dla makrocząsteczki jest liczba znajdujących się w niej cząsteczek podstawowych, a więc merów nazwana stopniem polimeryzacji n. Jest to wielkość zmienna, więc polimer można określić jako zbiór cząsteczek o różnych masach cząsteczkowych, a rozrzut tych mas określany jest jako polidyspersyjność. Polimery otrzymuje się z prostych cząsteczek chemicznych przez ich wielokrotne powtórzenie w wyniku polireakcji. Podstawowy typ polireakcji to polimeryzacja. Jest to proces łączenia jednakowych prostych cząsteczek chemicznych (monomerów) kosztem ich nienasyconych wiązań podwójnych albo rozerwania pierścienia, bez ubocznych produktów reakcji. Proces zachodzi pod wpływem inicjatorów albo katalizatorów w fazie stałej, ciekłej lub gazowej z bardzo dużą szybkością (rzędu 10^-2s) i zapewnia wielkość cząsteczki polimeru uzależnioną warunkami reakcji. Utworzone w ten sposób polimery mają strukturę łańcuchową i pomimo niezmienionego składu chemicznego i rozkładu atomów w mikrocząsteczce odznaczają się odmiennymi właściwościami od substancji wyjściowej. Polimeryzacji podlegają najczęściej pochodne etyleny lub butadienu. Polimeryzacja obejmuje trzy etapy:

• inicjację,

• wzrost łańcucha,

• zakończenie łańcucha.

Innym typem polireakcji jest polikondensacja - łączenie dwóch lub więcej różnych cząsteczek chemicznych, przy czym powstają produkty uboczne reakcji, najczęściej H₂O, NH₃, alkohole, itp. Polikondensaty mają strukturę łańcuchów rozgałęzionych albo strukturę usieciowaną, przy czym różnią się składem chemicznym i właściwościami od substancji wyjściowych. Polikondensacji podlegają najczęściej fenole, mocznik, anilina z aldehydami.

Budowa polimerów

Łańcuchy główne makrocząsteczek tworzących polimery budują głównie:

• węgiel (C),

• wodór (H),

• tlen (O);

oraz:

• azot (N),

• chlor (Cl),

• fluor (F),

• siarka (S);

• w polimerach półorganicznych spotyka się także krzem (Si) oraz brom (B).

Właściwości polimerów

Budowa i skład chemiczny wpływają na szczególne właściwości polimerów:

• niska przewodność elektryczna (izolatory elektryczne),

• niska przewodność cieplna (izolatory termiczne),

• mały ciężar,

• ograniczona odporność termiczna,

• trwałość chemiczna,

• niska temperatura przerobu i wynikające z tego niskie koszty produkcji,

• możliwość wielokrotnego użycia (recykling), ale również długotrwały proces rozkładu stąd szkodliwość dla środowiska,

• dla niektórych rodzajów: giętkość, przepuszczalność światła, rzadziej gazów lub cieczy.

W celu nadania pożądanych właściwości użytkowych dodaje się różne substancje pomocnicze. Zależnie od rodzaju i ilości tych substancji tworzywa oparte na tym samym składniku mogą wykazywać znaczne różnice właściwości.

Podstawowe substancje pomocnicze to:

• stabilizatory - zapewniają trwałość chemicznego związku wysokopolimerycznego
  w przypadku wpływu takich czynników zewnętrznych, jak temperatura, promieniowanie świetlne lub nadfioletowe (zapobiegają lub ograniczają utlenianie i degradację polimerów), chronią przed przedwczesną polimeryzacją reaktywowanych monomerów itp. Do tej grupy dodatków zalicza się np. sadzę (zabezpiecza polietylen przed promieniowaniem nadfioletowym), mydła, organiczne związki cyny lub metali ciężkich (zabezpieczają polichlorek winylu przed temperaturą lub promieniami nadfioletowymi), związki fenolowe (zabezpieczają gumy-tworzywa oparte na butadienie-przed samoutlenianiem się w powietrzu);

• środki barwiące (barwniki) - dodawane w celu nadania określonej barwy, w zasadzie nie powodują zmian właściwości fizycznych; wyróżniamy tu odpowiednio spreparowane nierozpuszczalne pigmenty nieorganiczne i organiczne, barwniki rozpuszczalne w tworzywach sztucznych, pigmenty nieorganiczne; przy doborze trzeba zwracać uwagę na reakcję barwników ze stabilizatorami, wpływ na krystalizacją oraz właściwości elektryczne i reologiczne;

• plastyfikatory (zmiękczacze) - związki organiczne, chemicznie czynne, dodawane niekiedy w bardzo dużych ilościach w celu powiększenia plastyczności tworzyw. Działają one fizykochemicznie lub fizycznie na budowę cząsteczek, np. skutkiem polireakcji z polimerem, objawiających się najczęściej zmniejszeniem wiązań między cząsteczkami („rozluźnieniem” łańcucha polimeru). Efektem powiększenia ruchliwości cząsteczek jest często obniżenie temperatur mięknięcia i zeszklenia tworzywa. Dzięki temu tworzywo kruche w temperaturze otoczenia zostaje przez dodatek plastyfikatora uplastycznione, bardziej miękkie, a więc łatwiejsze w przetwórstwie przy niezmienionym charakterze chemicznym;

• antyelektrostatyki - są to substancje hydrofilowe, które zmniejszają oporność powierzchniową tworzyw sztucznych; brak przyciągania kurzu oraz odporność na inne niekorzystne zjawiska wywołane elektrostatycznym ładowaniem się tworzyw sztucznych;

• antypiryny - substancje dodawane w celu zmniejszenia zapalności i palności wyrobów z tworzyw sztucznych; oddziałują fizycznie:

• chłodzenie (tworzenie warstw ochronnych);

• rozcieńczanie powstających gazów;

• chemicznie:

• reakcja w fazie gazowej (usuwanie podtrzymujących palenie wysokoenergetycznych rodników)

• reakcja w fazie stałej (wytwarzanie ochronnej warstwy węgla lub popiołu);

• napełniacze i środki wzmacniające - substancje chemiczne obojętne dodawane w celu zapewnienia odpowiednich właściwości tworzywa: polepszenia właściwości mechanicznych, przewodnictwa cieplnego, lub elektrycznego, odporności na ścieranie itp. Pod względem postaci wyróżnia się napełniacze:

• proszkowe - proszki metali, grafit, sadze, mika, mączka kamienna i drzewna oraz ziemia okrzemkowa;

• włókniste - druty metalowe, włókna szklane, azbestowe, syntetyczne, bawełniane;

• arkuszowe - folie lub siatki metalowe, tkaniny szklane, syntetyczne, bawełniane, papier.

Napełniacze nieorganiczne zmniejszają palność tworzyw sztucznych, w szczególności proszki metali powiększają przewodnictwo cieplne i elektryczne, mika i azbest powiększają właściwości izolacyjne, grafit poprawia odporność na ścieranie. Wypełniacze organiczne, głównie mączka drzewna i tkaniny podwyższają właściwości wytrzymałościowe żywic, natomiast sadza szczególnie silnie podwyższa właściwości wytrzymałościowe kauczuków. Napełniacze nie odgrywają więc tylko roli środka zmniejszającego zużycie polimeru, czy obniżenia kosztów produkcji wyrobów, ale w znaczący sposób wpływają na zmianę właściwości produktów końcowych.

Rodzaje struktur polimerów

1. Struktura amorficzna:

• brak uporządkowania cząsteczek dalekiego zasięgu,

• cząsteczki ułożone w kłębek,

• najsłabsze oddziaływanie międzycząsteczkowe,

• występuje w procesach topnienia i rozpuszczania,

• w polimerach występuje w stanie szklistym.

2. Struktura krystaliczna:

• występuje uporządkowanie cząsteczek bliskiego zasięgu,

• duże oddziaływania międzycząsteczkowe,

• ścisłe ułożenie cząsteczek, na skutek czego powstaje krystalit.

Jako że krystalizacja jest procesem złożonym, polimery wykazują najczęściej budowę częściowo amorficzną i częściowo krystaliczną. Stopień krystaliczności zależy od udziału struktury krystalicznej w mieszaninie struktur tworzących polimer i może wynosić 60-80% w polimerach łatwo krystalizujących. Niektóre polimery nie ulegają krystalizacji.

Struktura krystaliczna ma istotny wpływ na właściwości polimerów zwiększając sztywność, twardość i odporność na ścieranie, a zmniejszając rozpuszczalność, dyfuzję i pęcznienie.

3. Struktura mezofazowa:

• pośrednia pomiędzy amorficzną i krystaliczną; twarde elementy mezofazowe pływają
  w obszarze amorficznym,

• występują w polimerach polikrystalicznych.

Podział polimerów

Poza tradycyjnym podziałem polimerów na:

• naturalne (np. celuloza, czy białko)

• oraz tworzywa sztuczne,

z punktu widzenia zachowania się podczas dalszej przeróbki i zastosowania wyróżnia się:

• plastomery termoplastyczne (termoplasty)-miękną przy każdorazowym nagrzewaniu i dają się łatwo kształtować na gorąco, a po oziębieniu twardnieją i zachowują nadany im kształt, odznaczają się strukturą łańcuchów prostych,

• plastomery termoutwardzalne (duroplasty) - pod działaniem podwyższonej temperatury lub czynników chemicznych twardnieją i nieodwracalnie zachowując nadany im kształt, natomiast powtórne nagrzewanie powoduje rozkład chemiczny tworzywa, odznaczają się strukturą usieciowaną),

• elastomery (tworzywa wulkanizujące się) - odznaczają się zmianą struktury łańcuchowej na usieciowaną w trakcie przerobu, ponieważ atomy dodatków (np. siarki) tworzą mostki wiążące poprzecznie sąsiednie łańcuchy.

Metody przetwórstwa.

Postać i skład półproduktu przetwarzanego na wyroby użytkowe zależy od typu polimeru i technologii przerobu.

Najważniejsze metody przetwórstwa polimerów termoplastycznych to

• wtrysk - formowanie wtryskowe polega na uplastycznianiu porcji tłoczywa w ogrzewanym cylindrze wtryskowym. Plastyczna masa jest okresowo wtryskiwana do zimnej formy, w której następuje utwardzanie wyrobu. Metoda ta jest stosowana w produkcji różnorodnych elementów i wyrobów z takich tworzyw jak poliamid, polistyren, polietylen, polichlorek winylu. Ciśnienie prasowania wynosi kilkaset MPa, a temperatury są tym wyższe, im wyższa jest temperatura mięknięcia tworzywa, przy czym tym krócej trwa krzepnięcie. Jedną z odmian prasowania wtryskowego jest spiekanie, stosowaną najczęściej do wyrobu elementów z poliamidu, zapewniającą stosunkowo duży udział obszarów krystalicznych w strukturze, a przez to lepsze właściwości, głównie odporność na ścieranie.

• wytłaczanie - metoda stosowana do produkcji kształtowników, prętów i rur. Tłoczywo doprowadzanie w sposób ciągły z zasobnika zostaje stopione w ogrzewanym cylindrze. Okresowe ciśnienie wywierane przez tłok w prasowaniu wtryskowym, zastępuje ciągły ruch przenośnika ślimakowego, który dodatkowo spełnia funkcję mieszania masy i jej transportu na długości cylindra. Przenośnik przetłacza masę przez kształtujący otwór matrycy, dodatkowo ogrzewanej, zamykającej cylinder. Za wylotem matrycy tworzywo twardnieje i zachowuje nadany mu kształt przekroju wyrobu, teoretycznie nieograniczonej długości. Metodę stosuje się do produkcji kształtowników z polistyrenu, polietylenu, polichlorku winylu, polimetakrylanu, celuloidu, itp.

• rozdmuchiwanie;

• tłoczenie - metoda kształtowania wyrobów z arkuszy przy zastosowaniu dwuczęściowych narzędzi-matrycy i stempla; w ramach tłoczenia wyróżnia się zabiegi wykrawania, gięcia i ciągnięcia; najczęściej stosowana do produkcji różnych wyrobów z tworzyw termoplastycznych.

Metody przetwórstwa duroplastów są ograniczone, ponieważ jest to proces nieodwracalny; zalicza się tu:

• prasowanie - najczęściej stosowana metoda przetwórstwa polegająca na kształtowaniu ciśnieniem wyrobów lub półwyrobów z tłoczywa, przy czym można je realizować kilkoma sposobami:

• prasowanie matrycowe - kształtowanie wyrobu w metalowej formie, ogrzewanej gorącą wodą, parą lub oporowo do 200^oC pod ciśnieniem do kilkuset MPa; wywierane ciśnienie musi działać przez pewien czas, aby umożliwić ujście z formy powietrza i gazów wywiązujących się w wyniku zachodzących reakcji, zazwyczaj do 2,5 min na 1 mm grubości ścianki wyrobu. Stosowane jest głównie dla polimerów termoutwardzalnych i przeprowadzane jest w formie złożonej z matrycy i stempla, w której tłoczywo podlega uplastycznieniu, sprasowaniu
  i utwardzeniu; stosowane do produkcji zautomatyzowanych urządzeń części maszyn np. koła zębate, elementy gwintowe, nakrętki i inne.

• prasowanie płytowe - kształtowanie półwyrobów w postaci płyt lub kształtek między płytami prasy; umożliwia otrzymywanie tworzywa o zróżnicowanej gęstości przez odpowiednie ułożenie materiału na płycie prasy i następnie sprasowanie do jednakowej grubości; stosowane np. w konstrukcji śmigieł.

• wytłaczanie do formy,

• prasowanie z jednoczesnym ogrzewaniem mieszanki elastomerze środkiem wulkanizującym.

Inne metody formowania polimerów to:

• kalandrowanie - podstawowa metoda produkcji folii; masa zsypuje się
  z ogrzewanego zasobnika pomiędzy obracające się walce nadające folii wymaganą grubość; dodatkowe naprężenia rozciągające wywołane przez zwijarkę polepszają właściwości mechaniczne folii; kalandrowanie umożliwia produkcję folii o grubości 0,08-0,6 mm;

• odlewanie pod ciśnieniem atmosferycznym poddaje się najczęściej żywice fenolowe, mocznikowe, akrylowe, epoksydowe oraz poliestry, otrzymując wyroby gotowe; sposób ten stosuje się również do łączenia i mocowania elementów z innych materiałów; stosowane jest do produkcji przedmiotów o niewielkich rozmiarach
  z powodu dużego skurczu tworzyw (do 6%).

Materiałem do odlewania są monomery w stanie płynnym lub masy płynne stanowiące mieszaniny monomerów z katalizatorem polimeryzacji i barwnikiem albo polimerów z plastyfikatorem. Materiałem wyjściowym do pozostałych metod przetwarzania jest tłoczywo w postaci tabletek, ziaren lub proszku. W skład tłoczywa wchodzą polimery, wypełniacze, plastyfikatory, stabilizatory i barwniki, a niekiedy dodatkowe środki smarne ułatwiające proces przetwórstwa.

Charakterystyka tworzyw sztucznych przeznaczonych do badania

1. Pianka

Proces spieniania termoplastów jest wyzwalany przez ogrzewanie. Prawie wszystkie termoplasty można przetworzyć na pianki miękkie lub twarde. Pianki otrzymuje się przez utwardzanie wobec kwaśnego utwardzacza z udziałem niskowrzącego środka spieniającego. Spieniającego budownictwie stosuje się płyty piankowe jako izolatory termoodporne. Podczas doświadczenia można było zauważyć, iż materiał nie zajmuje się płomieniem, od razu gaśnie, pozostawione są natomiast czarne krawędzie.

2. Guma (elastomer)

Składa się z liniowych, częściowo usieciowanych związków, jednak tworzących większości tworzących amorficznej budowie. Ułożenie cząsteczek tworzących gumę jest termicznie nieodwracalne. Nie występuje także mięknienie termoplastyczne. Kauczuki (płynna postać zbliżona do gumy) natomiast wykazują właściwości termoplastyczne, jednak tylko przed sieciowaniem. Gumy mają zdolność wielokrotnego odwracalnego rozciągania. Guma pali się niebieskim płomieniem topiąc się podczas ogrzewania, wydziela się bardzo widoczny biały dym o silnym duszącym zapachu, po wyjęciu z płomienia guma przestaje się palić, jednak zapach długo jeszcze pozostaje dobrze wyczuwalny.

3. Polichlorek winylu (PCW)

Czysty polichlorek winylu jest białym proszkiem, o temperaturze mięknienia 70^oC. Odpornym na działanie kwasu solnego, siarkowego i azotowego, rozcieńczonych wodorotlenków sodu i potasu, olejów, wody, amoniaku, alkoholu, benzyny. Rozpuszcza się
w cykloheksanonie, estrach, dwusiarczku węgla. Formuje się w temperaturze około 170^oC przez wtrysk, prasowanie, wytłaczanie, odlewanie. Można go spawać lub kleić. W zależności od użytych dodatków otrzymuje się polichlorek winylu twardy lub miękki.

Zarówno polichlorek winylu miękki jak i twardy można poddać spienieniu, otrzymując materiały o dobrych właściwościach termoizolacyjnych, dźwiękochłonnych oraz tłumiących drgania.

Polichlorek winylu twardy jest tworzywem dobrych właściwościach mechanicznych: wytrzymałość na rozciąganie 50 MPa , na ściskanie 60 - 100 MPa. Wyroby można używać
w temperaturze +20 - +70 ^o C.

Zastosowanie: wykonuje się z niego rury dla przemysłu chemicznego, instalacje wodne, kanalizacyjne, gazowe, wykładziny, materiały budowlane, pojemniki, taśmy magnetofonowe, płyty gramofonowe itp. Polichlorek winylu miękki jest dosyć elastyczny, o dużej udarności. Jest mniej odporny na działanie środków chemicznych. Materiał ten ma właściwości podobne do skóry; plastyfikowany do produkcji sztucznej skóry, pończoch, ubrań, folie, ceraty, węże, izolacje termokurczliwe, kształtowniki o różnych przekrojach, podeszwy butów, zabawki, pojemniki, okładki zeszytów.

4. Poliuretan (PUR)

Poliuretany spienione stanowią największą grupę produkowanych tworzyw poliuretanowych. Powstają z żywicy poliestrowej. Żywica jest mieszana z różnymi substancjami chemicznymi m.in.: środkami spieniającymi, regulującymi wielkość
i jednorodność porów, zwiększającymi wytrzymałość, elastyczność, miękkość
oraz pigmentami, barwnikami, katalizatorami. Wśród spienionych poliuretanów stosowanych w budownictwie najszersze zastosowanie mają pianki sztywne (twarde). Produkowane są
w postaci płyt termoizolacyjnych i otulin na rury lub w formie mieszaniny do natryskiwania. Pianki miękkie wykorzystuje się do produkcji uszczelek. Pianka poliuretanowa jest bardzo dobrym termoizolatorem. Ma najniższy (0,025-0,028) współczynnik przewodności cieplnej U spośród wszystkich materiałów termoizolacyjnych. Pozwala to zmniejszyć grubość izolacji przy zastosowaniu pianki poliuretanowej: 5-centymetrowa izolacja z pianki odpowiada
ok. 7 cm styropianu i 9-10 cm wełny mineralnej. Jest także dobrym izolatorem akustycznym. Współczynnik pochłaniania dźwięku Rw wynosi 32 dB. Ma dużą wytrzymałość mechaniczną, przy jednocześnie małym ciężarze. Płyty i otuliny produkowane są w różnych odmianach gęstości, przeważnie od 10-60 kg na metr kwadratowy. Wraz ze wzrostem gęstości wzrasta wytrzymałość pianki, a zmniejsza się jej ściśliwość. Jest obojętna chemicznie i odporna
na działanie chemikaliów, np. rozcieńczonych kwasów, olejów, smarów i rozpuszczalników organicznych. Nie pochłania wody. Po 24 godzinach zanurzenia chłonność wody wynosi 1-3 proc. Jednocześnie przez jej powierzchnię w ograniczony sposób może przenikać para wodna. Pianka poliuretanowa stosowana jest również do produkcji płyt warstwowych z profilowanej blachy lub płyt drewnianych i drewnopodobnych. Są to gotowe elementy do montażu ścian. Stosowane są głównie do budowy obiektów przemysłowych i handlowych. Możemy
się spotkać z wykonanymi z nich prefabrykowanymi garażami.

5. Polietylen (PE)

Jest to tworzywo o doskonałych właściwościach dielektrycznych, dużej odporności
na działanie kwasów, zasad, soli i większości związków organicznych. W węglowodorach alifatycznych, aromatycznych i chlorowcopochodnych, polietylen pęcznieje. Polietylen ułożony w ziemi może ulegać zniszczeniu wywołanemu przez pewne gatunki bakterii. Gęstość polietylenu wynosi 0,91 - 0,96 g/cm³. Właściwości mechaniczne i fizyczne polietylenu w temperaturze +20: wytrzymałość na rozciąganie 8 - 33 MPa, brak zapachu, smaku, w dotyku woskowaty o mlecznej barwie. Formowany przez wytłaczanie, rozdmuchiwanie, wtrysk oraz natrysk płomieniowy. Daje się łatwo barwić, źle przyjmuje druk oraz źle się klei.

Zastosowanie: polietylen jest szeroko stosowany do wyrobu folii, opakowań, pojemników, butelek, filiżanki, rur na wodę pitną i dla kanalizacji oraz izolacji elektrycznych, do wyrobu artykułów gospodarstwa domowego oraz powłok.

6. Politetrafluoro - etylen (PTFE)

Zastosowanie: Teflon polimer odporny na dość wysokie temperatury, o bardzo małym współczynniku tarcia i małej adhezji, stosowany na pokrycia patelni zabezpieczające przed przywieraniem; łożyska, uszczelki.

7. Polistyren (PS)

Polistyren otrzymuje się technicznie na drodze polimeryzacji styrenu w temperaturze około 80^oC. Styren otrzymuje się z benzenu i etylenu. W temperaturze pokojowej jest to tworzywo twarde, kruche, bez zapachu, fizjologicznie obojętne. Gęstość polistyrenu wynosi 1,04 - 1,06 g/cm³, wytrzymałość na rozciąganie 30 - 60 MPa Posiada bardzo dobre właściwości elektroizolacyjne. Jest odporny na działanie alkoholi, olejów, kwasów, zasad, wody. Rozpuszcza się w niektórych węglowodorach. Łatwo daje się barwić, formować plastycznie ( w temperaturze powyżej +70^oC). Przepuszczalność światła około 90%. Granulat polistyrenu w podwyższonej temperaturze, w wodzie lub parze wodnej ulega spienieniu (styropian) osiągając gęstość w granicach 0,15 - 0,40 g/cm³ oraz bardzo dobrą izolacyjność termiczną.

Wadami polistyrenu są: duża rozszerzalność termiczna, niewielka twardość, zżółknięcie pod wpływem światła słonecznego (promienie nadfiołkowe) oraz zdolność do gromadzenia na powierzchni ładunków elektrycznych. Rozróżnia się dwa typy:

• zwykły - kruchy nie odporny na wysokie temperatury,

• udarowy - modyfikowany kauczukiem o lepszych parametrach wytrzymałościowych.

Zastosowanie: jest jednym z najczęściej stosowanych tworzyw sztucznych. Służy
do wykonywania obudów urządzeń mechanicznych i elektrycznych. Do wyrobu izolatorów, folii do kondensatorów, przedmiotów gospodarstwa domowego, zabawek, uchwytów narzędzi, części samochodowych, rowerowych, lodówek itp.

8. Polimetakrylan metylu

Tworzywo sztuczne bez zapachu, smaku, charakteryzujące się bardzo dobrą przepuszczalnością światła widzialnego 90 - 99% (przepuszczalność promieni ultrafioletowych 70%). Posiada gęstość 1,19 g/cm³, wytrzymałość na rozciąganie 75 MPa, wytrzymałość na ściskanie 100 MPa. Łatwo daje się kształtować (po nagrzaniu
do temperatury 140 - 150^oC), polerować oraz obrabiać mechanicznie (toczenie, frezowanie, wiercenie, struganie). Mało odporny na zarysowania. Jest odporne na działanie światła, wody, rozcieńczonych kwasów i zasad, alkoholu 40%, terpentyny, benzyny, olejów mineralnych. Rozpuszcza się w większości rozpuszczalników organicznych. Jest dobrym izolatorem elektrycznym. Potoczne nazwy: pleksi, pleksiglas, szkło organiczne itp.

Najczęściej wytwarzany w postaci płyt, bloków, prętów, rur.

Zastosowanie: produkuje się z niego - szyby lotnicze i samochodowe, soczewki, szkiełka zegarków i odblaskowe, szkiełka reflektorów, artykuły gospodarstwa domowego, elementy maszyn i instrumentów muzycznych, elementy dekoracyjne, osłony lamp itp.

Lp	Zachowanie się		Charakterystyka		Zapach dymu	Identyfikacja materiału
		W płomieniu	Po wyjęciu	płomienia			dymu
1	Pali się jasno	Pali się dalej, mięknie i czarnieje	Żółty, zielony na brzegach	Biały	Ostry i gryzący	Polichlorek winylu
2	Nie pali się	-	-	-	-	Policzteroetylen teflon
3	Dobrze pali się	Nie gaśnie, mięknie i nadtapia się	Żółto-pomarańczowy	Gęsty	Woń kwiatowa	Polistyren
4	Pali się jasno	Pali się dalej, spływa kroplami	Wierzchołek-niebieski Dół-żółty	-	Zapach parafiny	Polietylen
5	Łatwopalny	Nie gaśnie, topi się, ciemnieje	Żółto-pomarańczowy	Siwy	Spalonej gumy	Poliuretan
6	Dobrze pali się	Gaśnie	Żółty z zieloną częścią dolna	-	Drażniący, toksyczny	Politetrafluoroetylen
7	Łatwopalny, syczy, topi się	Nie gaśnie, mięknie, ciemny	Niebieski, u góry żółty	Biały	Słodkawy, owocowy	Polimetakrylan metylu

12

---