Organy administracji publicznej
1) organy naczelne i inne
a) organy naczelne - ograny najwyższego szczebla
Rada Ministrów
Prezes Rady Ministrów
Członkowie Rady Ministrów
b) inne organy Organy centralne i terenowe - wg zasięgu terytorial działania
Centralny - zasięg obejmuje cały kraj
Terenowe - zasięg dotyczy określonego terytorium
Urząd morski - jest urzędem centralnym, ale działającym tylko na określonym terenie Wszystkie naczelne organy są organami centralnymi
2)Organy decydujące i pomocnicze
Decydujące-rozstrzygają sprawy w drodze czynności prawnych
Pomocnicze-mogą występować inicjatywą, opiniować przedłożone im sprawy ,decyzje i kontrolować wykonanie ale bez prawa decyzji.(np. Rada Legislacyjna przy Prezesie Rady Ministrów, Kolegium przy Wojewodzie)
3)Organy jednoosobowe i kolegialne
Jednoosobowe-sprawy konkretne, wymagające szybkiej decyzji, szczególna odpowiedzialność
Kolegialne-ustala się ogólne kierunki działania, założenia polityki, czasem do komisyjnego zbadania, ustalenia. Organy kolegialne wolno działają, małe poczucie odpowiedzialności za ustalenia.
4)Organy zawodowe i społeczne
Zawodowe-to organy obsadzone przez osoby, które z tego tytułu otrzymują wynagrodzenie, będące źródłem ich utrzymania(np. urzędnicy Służby Cywilnej)
Społeczne-w skład wchodzą osoby, traktujące swą pracę honorowo. Nie otrzymują z tego tytułu wynagrodzenia, mogą otrzymywać tylko dietę lub ekwiwalent za utracony zarobek.
Zakres działania wskazuje jakimi sprawami ma się zajmować dany organ. O zakresie działania stanowi się zwykle w przepisach tworzących (ustanawiających) dany organ. Później ten zakres może zostać zwężony lub poszerzony.
Przepisy o zakresie działania nie są jednak wystarczająca podstawą do podejmowania działań o charakterze władczym. Do podejmowania takich działań konieczne są przepisy upoważniające do takiego działania - przepisy kompetencyjne
Przepisy kompetencyjne - znajdują się zwykle w przepisach regulujących poszczególne dziedziny administracji publicznej. (np. prawo budowlane, prawo wodne, o ochronie środowiska)
Właściwość - odpowiada na pytanie jaki podmiot administracji i jaki organ administracyjny jest powołany do załatwienia spraw określonego rodzaju.
Rodzaje właściwości
właściwość rzeczowa - decyduje o tym jakie kategorie spraw rozstrzyga określony organ
właściwość miejscowa (terytorialna) dotyczy terytorium działania organu - na jakim obszarze dany organ rozstrzyga sprawy
właściwość instancyjna - zakłada wielostopniową organizacje administracji i rozstrzyga, którego stopnia organ jest właściwy do załatwienia sprawy.
właściwość funkcjonalna - odnosi się do określenia, który z organów wewnętrznych danego podmiotu jest właściwy do załatwienia danej sprawy.
Przestrzeganie właściwości jest bardzo ważne, by organy nie wkraczały w kompetencje innych organów , a wykonywały swoje
Przenoszenie właściwości Regułą jest, że ustawa określa zakres działania danego organu. Ustawa może jednak określić, że pewne zadania podmiotu administracji są jego zadaniami własnymi ale ustawa pozwala także na wykonywanie przez ten organ dodatkowych zadań z zakresu działania innego podmiotu administracji (ZADANIA ZLECONE) - dotyczy to gmin, która ma WŁASNE ZADANIA, ale wykonuje także zadania zlecone, z zakresu administracji rządowej (np.: sporządza spisy wyborcze; przeprowadza pobór do wojska)
Zadania zlecone mogą wynikać z ustawy lub by rezultatem porozumienia z organem administracji rządowej. Ustawa o samorządzie gminy, powiatu, województwa przewiduje zawarcie takich porozumień. Zadana zlecane są ze względów oszczędnościowych - nie trzeba ich tworzyć i finansować na określonych szczeblach. Koszty wykonywania zadań zleconych są niższe niż w przypadku stworzenia nowego organu.
Samorząd- Należy do systemu administracji zdecentralizowanej; oznacza to, że obok administracji rządowej istnieje szereg innych podmiotów , które samodzielnie dokonują administracji Do najważniejszych podmiotów należą związki publiczno prawne
Organy samorządu działają samodzielnie, podlegają tylko nadzorowi.
Cechy samorządu:
przepisy prawa powinny zabezpieczyć określonym grupom społecznym prawo do zarządzania swoimi sprawami - np. izby lekarskie, adwokackie, notarialne itp.
te grupy społeczne uczestniczą w wykonywaniu samorządu obligatoryjnie, z mocy ustawy
te grupy społeczne i ich organy wykonują zadania należące do administracji publicznej - np. dopuszczenie do wykonywania zawodu.
zarządzanie tymi grupami społecznymi odbywa się na zasadach samodzielności. Wkraczanie w formie nadzoru przez administrację publiczną możliwe jest tylko w przypadkach ściśle prawem określonych.
Zakład działanie adm. publicznej w tym zakresie zalicza się do administracji świadczącej przez zakłady administracyjne lub publiczne. To nie jest organ administracji ani przedsiębiorstwo państwowe, ale odrębna jednostka organizacyjna, mająca prawo nawiązywania stosunków administracyjno-prawnych (nie ma równości stron) to nie jest organ samorządu
Musi być wyposażony w zespół środków osobowych (personel) i zespół środków rzeczowych
Realizuje zadania publiczne
Korzysta z władztwa zakładowego - czyli zespołu uprawnień pozwalających na jednostronne kształtowanie stosunków z użytkownikami zakładu, a także z osobami, które znalazły się na jego terenie (więzienie, szpital, szkoła)
Zakłady administracyjne,
mogą być tworzone w drodze ustawy (państwowe wyższe uczelnie),
aktów administracji rządowe,
drogą aktów administracji terytorialnej
za zezwoleniem administracji
mogą być tworzone przez osoby fizyczne
mogą być tworzone przez osoby prawne
Korzystanie z zakładów może być dobrowolne lub przymusowe. (biblioteka, więzienie)
Fundacja- Instytucja oparta na majątku przeznaczonym przez jego założycieli na określone, niegospodarcze cele, zawarte w akcie założycielskim. Zazwyczaj są to cele: naukowe, kulturalne ,dobroczynne. Działają na podstawie ustawy z 1984r, znowelizowana w latach 90-tych. Fundatorem może być osoba fizyczna, niezależnie od obywatelstwa i miejsca zamieszkania albo osoba prawna, mająca siedzibę w Polsce lub zagranicą Siedziba fundacji powinna znajdować się na terytorium RP. W akcie fundacyjnym, fundator wskazuje cel fundacji oraz składniki majątkowe przekazane na realizację tego celu. Fundacja uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do rejestru fundacji, wprowadzonego przez Sąd Rejonowy dla Miasta Stołecznego Warszawy. Fundacja może prowadzić działalność na terenie całego kraju lub na terenie określonego województwa. W razie prowadzenia działalności na terenie całego kraju zawiadamia się właściwego ministra, ze względu na cel prowadzenia działalności, w wypadku określonego województwa-wojewodę.
Jeśli fundacja swoim działaniem narusza przepisy prawne ,albo prowadzi działalność niezgodną ze swoim celem, to minister czy wojewoda może zażądać usunięcia uchybień albo dokonania zmian w zarządzie fundacji. Jeśli to nie poskutkuje, mogą wystąpić do sądu o zawieszenie zarządu fundacji i wyznaczenie zarządu przymusowego. Fundacja z chwilą osiągnięcia celu, dla którego została ustanowiona, jak też po wyczerpaniu środków finansowych i majątku ulega likwidacji. W ostateczności na wniosek ministra lub wojewody sąd może dokonać likwidacji.
Fundacje zagraniczne, mające siedzibę poza granicami państwa mogą w Polsce tworzyć przedstawicielstwa, za zgodą właściwego ministra.(Zakład Narodowy im. Ossolińskich ”Ossolineum”, na podstawie ustawy z 1995r.,powstał powstał 1815r,fundatorem był Józef Ossoliński)
W 1997r. na mocy ustawy ,ustanowiona została fundacja „Centrum Badania Opinii Społecznej” CBOS .Przyjęła ona mienie, należące poprzednio do jednostki budżetowej. Państwo może przekazać pewne swoje zadania do realizacji przez fundacje.
CENTRALNE ORGANY ADMINISTRACJI
Liczne uprawnienia z zakresu administracji Konstytucja RP przyznaje Prezydentowi.
W stosunkach zagranicznych Prezydent mianuje i odwołuje przedstawicieli RP w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych (np. Ambasador Nadzwyczajny, poseł, Charge d`affaires ad interi).Dyplomaci korzystają z przywieli dyplomatycznych. Prezydent ratyfikuje umowy międzynarodowe, przyjmuje listy uwierzytelniające od ambasadorów innych państw, może sam składać wizyty.
Prezydent mianuje przemarsz sztabu generalnego. Na czas wojny staje się naczelnym dowódcą a także mianuje dowódców rodzajów sił zbrojnych(Marynarka, lotnictwo, siły lądowe),nadaje tytuły oficerskie(porucznika i generała),nadaje obywatelstwo polskie, zgadza się na zrzeczenie obywatelstwa polskiego, nadaje ordery, odznaczenia, tytuły profesorskie, I Prezesa Sądu Najwyższego(spośród dwóch kandydatów),Prezesa Trybunału Konstytucyjnego, mianuje Prezesa i V-ce prezesów NSA, kilku członków Rady Polityki Pieniężnej i KRRiT, może wydawać rozporządzenia(wtedy, gdy ma wyraźne upoważnienie),nadaje statut Kancelarii Prezydenta.
Znakomite część aktów prawnych Prezydenta wymaga zgody Premiera, ale nie musi przedłożonych mu wniosków akceptować.
Główny organ administracji to Rada Ministrów. Kieruje całością administracji rządowej.
Organizacja, tryb pracy i zakres działania Rady Ministrów określa ustawa z 8 sierpnia 1996r.
Rada Ministrów jest organem kolegialnym.
Skład Rady Ministrów:
Premier
-V-ce premierzy, mogą łączyć tą funkcję z funkcją Ministra
-Ministrowie
-Przewodniczący określonych w ustawach komisji
I. Powoływanie PREMIERA w 3-etapowym postępowaniu:
1)Prezydent desygnuje Premiera. Ten prezes tworzy sobie rząd. Prezes ma 14 dni na przedstawienie expose(program działania nowego rządu) Sejmowi. Po expose sejm głosuje za votum zaufania dla rządu bezwzględną ilością głosów(więcej głosów na tak)
2) Jeżeli rząd nie uzyska bezwzględnej większości, następuje drugi etap tworzenia rządu. Wtedy Sejm wyznacza kandydata (ma na to 14 dni). Jeżeli zostaje powołany musi przedstawić expose. Musi uzyskać votum zaufania bezwzględną większością głosów.
3) Jeżeli tego nie zrobi, Prezydent powołuje Prezesa (ma na to 14 dni). Musi on uzyskać zwykłą większość głosów. Jeżeli do tego nie dojdzie-Prezydent musi rozwiązać Sejm. Konstytucja nie wyznacza Prezydentowi okresu na rozwiązanie Sejmu.
II. Ministrowie są dwojakiego rodzaju:
Minister kierujący działem adm. państwowej (zakres określony w ustawie z 97r) Jest obecnie 29 działów administracji; Minister kierujący działem administracji może wydawać rozporządzenia
Minister nie kierujący (bez teki) określony rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów. Minister bez teki pojawił się w 1956 r. Minister bez teki-nie może wydawać rozporządzeń
Odwołanie Ministra i powołanie innego robi to Prezydent na wniosek Prezesa Rady Ministrów.
III. Przewodniczący Komisji:
*Komitet Badań Naukowych (kolegialny organ administracji ds. polityki naukowo-technicznej).Na czele Komitetu stoi Minister. Przewodniczący Komitetu ma prawo wydawania rozporządzeń, ale wszystkie decyzje wydawane są kolegialnie.
*Rządowe Centrum Studiów Strategicznych-jest jednostką organizacyjną w zakresie programowania strategicznego, prognozowania rozwoju gosp. I społ. oraz zagospodarowania przestrzennego.
*Komitet Integracji Europejskiej
RZĄD musi się podać do dymisji kiedy:
1.Na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu
2.Rządowi zostaje postawione konstruktywne votum nieufności.
3.Rząd postawi wniosek votum zaufania i go nie otrzyma.
4.Rząd odchodzi, kiedy rezygnuje Premier.
Co robi rząd?
-przygotowuje projekty ustaw do Sejmu
-prawo i inicjatywy gospodarcze
-ma prawo wydawania rozporządzeń wykonawczych do ustaw
-może podejmować uchwały w zakresie swoich konstytucyjnych uprawnień (Uchwała jest aktem wewnętrznym, wiąże urzędników.)
-nadaje kierunki działania adm. rządowej
-koordynuje działalność Ministrów(Centralnej adm. rządowej)
-podejmuje decyzje w sprawach szczególnej wagi
Wszystkie decyzje Ministrów podejmowane są w drodze uchwały .(Głosowanie w Radzie Ministrów należy do rzadkości). Musi być zaopiniowana przez jeden z dwóch komitetów wewnętrznych Rady Ministrów: Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów i Komitet Społeczny Rady Ministrów.
Projekt idzie do Sejmu, ale może być uchwała Rady Ministrów, nie musi iść do Sejmu (np. autostrada)
Kolegium ds. Służb Specjalnych-organ opiniodawczo-doradczy w sprawach ochrony państwa.
Rada Ministrów:
Art. 146 ustęp 2=>Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.
Rada Ministrów:
-kieruje administracją rządową(kieruje ,kontroluje, koordynuje)
- ponosi odpowiedzialność przed Sejmem za działanie administracji
-posiedzenia RM są w całości nagrywane(ale poufne)
-głosowania są rzadkością, przeważnie są podsumowane przez Premiera
Rada Gabinetowa- to posiedzenie Rady Ministrów pod przewodnictwem Prezydenta. Prezydent udziela głosu, kieruje dyskusją, podsumowuje, Radę Gabinetową zwołuje Prezydent. Rada Gabinetowa nie ma kompetencji Rady Ministrów.
Jeżeli któryś z członków Rady Ministrów nie zgadza się z ustaleniami, może wnieść zastrzeżenie do Protokołu z posiedzenia. Protokół przekazuje się Prezesowi NIK-u.
Przygotowanie posiedzenia RM spoczywa na Sekretarzu RM.
Premier ma szczególnie mocną pozycję (jak Kanclerz) w Polsce .Sam dobiera i zmienia Ministrów. Oprócz kierowania Radą Ministrów ma nadzór nad 12 centralnymi organami administracji rządowej, np.: Główny Urząd Statystyczny, Główny Urząd Ceł, Komisja Papierów Wartościowych, Urząd Ochrony Państwa, Urząd Służby Cywilnej, Urząd Zamówień Publicznych.
Przy Prezesie Rady Ministrów działa Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. W Kancelarii RM działa Gabinet Polityczny Prezesa RM (główni doradcy Premiera).Premier ma prawo wydawania rozporządzeń.
-Rada Ministrów może uchylić rozporządzenia poszczególnych członków Rady Ministrów.
RM może ustanowić pełnomocników dla określonych spraw o charakterze czasowym albo bezterminowym.
Przydział działów państwowych:
Np. .Minister Kultury ma kulturę i rozwój dziedzictwa narodowego
Minister Spraw Wewn.- administracja publiczna, sprawy wewnętrzne, wyznania religijne.
CENTRALNE URZĘDY (są o szczebel niżej)
-Kierownik Urzędu Centralnego nie wchodzi w skład Rady Ministrów
-nie może wydawać rozporządzeń
-mianuje go sam Premier
-jest komuś podporządkowany(albo Prezesowi RM albo Ministrowi, wyjątkowo całej RM)
np. Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji podlega Komendant Główny Policji, Komendant Główny Straży Pożarnej, Straży Granicznej.
Obok Centralnych Urzędów od kilkunastu lat działają AGENCJE ,np: Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Rynku Rolnego Rezerw Materiałowych Mienia Wojskowego.
Agencje sposobami prawnymi, działają na podstawie specjalnych ustaw. Każda Agencja ma statut nadawany przez Premiera, z reguły na wniosek Ministra Skarbu. Prowadzi działalność określoną w Statucie. Organem Agencji jest Prezes mianowany przez Premiera i Rada Nadzorcza. Członkowie Rady Nadzorczej i Prezes są powoływani przeważnie na 3 lata.
PODZIAŁ TERYTORIALNY
jest to względnie trwałe rozczłonkowanie przestrzeni państwa, dokonywane dla pewnej grupy lub tylko określonych jednostek organizacyjnych państwa.
1) Podział zasadniczy państwa jest na:
-województwa
-gminy
Podstawową jednostką jest gmina.
Czynniki podziału terytorialnego:
-czynnik demograficzny
-czynnik ekonomiczny
-ukształtowanie terenu
2) Podział pomocniczy-dokonywany dla jednostek o charakterze pomocniczym, np. podział gminy na sołectwa, w miastach na dzielnice.
3) Podziały specjalne-dokonywane dla zadań państwa, których wykonanie w ramach podziału zasadniczego jest z różnych względów mało celowe, np. administracja górnicza, morska, kolejnictwa, żeglugi śródlądowej.
Podział musi uwzględniać warunki:
-fizjograficzne
-komunikacyjne
-demograficzne
Każda zmiana w podziale terytorialnym powoduje różne zakłócenia. Powinna być zachowana równość potencjału tych jednostek. Podział terytorialny wywiera wpływ na rozwój miejscowości, w której znajduje się siedziba organów administracji danej jednostki(powstają wtedy centra handlowe, usługowe, szkoły wyższe).Podział terytorialny nie jest tworem stałym. Jest zależny od polityki państwa.
Obecny podział: województwa, gminy ,powiaty, specjalny status Miasto Stołeczne Warszawa.
-16 województw (2 z nic mają odrębne siedziby Wojewody i Sejmiku Wojewódzkiego- kujawsko- pomorskie; Bydgoszcz- Toruń, lubuskie-Zielona Góra- Gorzów.
-zmiana siedziby województw następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów po zasięgnięciu opinii jednostek samorządu.
W 1998r. na mocy ustawy Sejm zobowiązał siebie, Senat i Radę Ministrów do dokonania oceny zasadniczego podziału państwa do 31.12.2000r.
Tworzenie, łączenie, znoszenie powiatów następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, po zasięgnięciu opinii samorządów.
1) Podział zasadniczy
-16 województw
-308 powiatów (308 Starostów)
-65 miast na prawach powiatu
Liczebność powiatów w województwie jest różna. W Mazowieckim- 38 powiatów, 4miasta na prawach powiatu, w śląskim- 17 powiatów,1miasto(Opole)
2) Podział pomocniczy mogą być sołectwa, dzielnice (może być tylko część gminy z podziałem pomocniczym, albo w ogóle bez podziału). Sołectwa, dzielnice nie posiadają osobowości prawnej i własnego majątku.
3) Podziały specjalne- W okresie po reformie administracji 1975do 1998r.istniało bardzo dużo podziałów specjalnych:
podziały ponadwojewódzkie (okręgi)
podziały ponadgminne (rejony)
Po 1998r.podziały specjalne zostały połączone z administracją rządową w terenie - Wojewódzka Administracja Zespolona.
Samorząd przedstawiciel rządu w postaci Wojewody na szczeblu województwa.
Mamy samorządy:
- na szczeblu gminy
- na szczeblu powiatu
W województwie mamy 2 różne administracje:
Sejmik Wojewódzki (Marszałek ,członek zarządu)
Wojewoda, mianowany przez Prezesa Rady Ministrów
Samorząd wszystkich szczebli podlega nadzorowi w sferze finansowej Regionalnym Izbom Obrachunkowym.
Pod względem legalności nadzór sprawuje Wojewoda i Prezes Rady Ministrów.
Zespolona administracja rządowa- wojewoda jest jej szefem na terenie województwa.
Oprócz Wojewody tą administrację tworzą:
kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, działających pod zwierzchnictwem Wojewody. Tworzą organy adm. niezespolonej, np. Dyrektor Urzędu Morskiego
kierownicy powiatowych służb , inspekcji i straży działających pod zwierzchnictwem Starosty.
organy samorządu terytorialnego, jeśli wykonywanie zadań adm. rządowej wynika z ustawy (listy wyborcze, pobór do wojska)albo z zawartego porozumienia.
Wojewoda w zakresie wykonywania funkcji przedstawiciela rządu może wydawać polecenia, obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej, a w sytuacjach nadzwyczajnych także organy samorządu terytorialnego.
Organy adm. niezespolonej muszą uzgadniać z Wojewodą projekty aktów prawa miejscowego przez siebie wydawane, muszą zapewnić zgodność swoich działań z poleceniami Wojewody, muszą składać Wojewodzie roczne informacje o swojej działalności, a na żądanie Wojewody także informacje bieżące .Powoływanie i odwoływanie tych organów następuje na wniosek Wojewody, albo po uzyskaniu jego uprzedniej zgody.
Wojewoda jest reprezentantem Skarbu Państwa.
-obsługą Wojewody zajmuje się Urząd Wojewódzki
-organizację reguluje Statut-zatwierdzony przez Prezesa RM, ogłoszony w Dzienniku Ustaw. Określone są nazwy wydziałów i innych komórek organizacyjnych, nazwy Komend, ,Inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych, tworzących służby zespolone (np. Komendant Policji, Straży Pożarnej).W Statucie muszą być również określone Delegatury Urzędu Wojewódzkiego oraz zakresy działań organizacyjnych, określony skład Kolegium Wojewody (Dyr. Generalny Urzędu, należący do Korpusu Służby Cywilnej (nie można go zwolnić) i dyrektorzy wydziałów.
Ważnym aktem jest też regulamin UW, złożony z 2-ch części:
1)Określa szczegółową organizację i tryb pracy UW, łącznie z godzinami urzędowania (określa Wojewoda w drodze zarządzenia)
2)Regulaminy Komend, Inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych, ustalone przez ich kierowników zatwierdzone przez Wojewodę.
-Wojewoda wykonuje swoje zadania przy pomocy V-ce Wojewody, oraz kierowników zespolonych służb, inspekcji, komend , Dyrektora Generalnego oraz dyrektorów wydziałów.
Zadania określa Wojewoda.
-Wojewoda może na piśmie upoważnić pracowników UW do podejmowania decyzji w jego imieniu i na jego odpowiedzialność ale musi szczegółowo sformułować ten zakres.
-może powierzyć wykonywanie pewnych, swoich kompetencji organom samorządu terytorialnego także kierownikom państwowych osób prawnych, działających na terenie województwa. Powierzenie zadań następuje w drodze porozumienia Wojewody z odpowiednim organem .Porozumienie to musi być zawarte w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym.
-Wojewoda może ustanowić pełnomocnika dla spraw określonych w akcie pełnomocnictwa.
Sprawuje nadzór nad działalnością samorządu (z punktu widzenia legalności).Może w ciągu miesiąca uchylić decyzję.
Nad samym Wojewodą nadzór sprawuje Prezes RM (nie tylko w zakresie legalności ale także zgodnie z polityką rządu)
Prezes RM może też upoważnić ministra właściwego właściwego/właściwego adm .publicznej do wykonywania w jego imieniu uprawnień nadzorczych, nadzorczych wyjątkiem powoływania i odwoływania Wojewody ,oraz rozstrzygania sporów (sprawy zawsze rozstrzyga sam Premier).
Samorząd terytorialny
-Ustawy z 5 czerwca 1998r.o samorządzie powiatowym, samorządzie województwa i o samorządzie gmin
-Konstytucja mówi, że podstawową jednostką samorządu jest gmina.
Na początku III tysiąclecia uchwalono ustawę o bezpośrednim wyborze Wójta, Burmistrza i Prezydenta.
Organ stanowiący gminy (Rada Gminy) wybierana jest na 4 lata i wykonuje określone w ustawie kompetencje.
Ustawa stanowi, że do gminy należą sprawy publiczna o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami dla innych podmiotów (domniemanie kompetencji gminy)
Liczebność Rady Gminy jest równa , w zależności od liczby mieszkańców gminy.
Gminy wykonują zadania własne, wynikające z przepisów ustawy i mogą wykonywać zadania zlecone.
Zadania własne dzielą się na zadania obowiązkowe i pozostałe (gmina sama decyduje czy podejmie te zadania).Zadania własne są finansowane z dochodów własnych gminy, uzupełnianych dotacjami i subwencjami z budżetu państwa. Źródło dochodów własnych określa ustawa (np. podatki lokalne, dochody ze sprzedaży mienia gminnego).
Przy zadaniach zleconych gmina otrzymuje środki na wykonanie tych zadań. Mogą być zlecane z góry ale mogą być też rezultatem porozumienia (na zasadzie ustawy lub porozumienia) gminy z organem administracji rządowej.
Przy zadaniach własnych obowiązuje klauzula generalna własności, przy zadaniach zleconych musi być każdorazowe upoważnienie.
Za zadania własne odpowiedzialność ponosi gmina. Przy zadaniach własnych- nadzór tylko pod względem legalności, przy zadaniach zleconych-legalność, celowość, rzetelność i gospodarność.
Organ stanowiący rozstrzyga sprawy należące do kompetencji gminy, czy odpowiednich jednostek a wykonanie należy do organu wykonawczego.
Rada nie może wykonać bieżącej kontroli swych postanowień, to należy do Wójta.
Rada obraduje na Sesjach, przewodniczący zwołuje Radę w razie potrzeby, nie rzadziej nieraz na kwartał.
Przewodniczący musi zwołać Sesję, jeśli zażąda tego zarząd albo ¼ składu Rady.
Kworum na Sesjach musi wynosić 50% składu.
Wyjątki wybór przewodniczącego Rady wymaga bezwzględnej większości (50% + 1 głos)
Przewodniczący reprezentuje Radę na zewnątrz.
W Radzie działają komisje złożone z radnych ale mogą być też osoby spoza Rady ale nie przekraczając połowy.
Zamiast Rady decyzję w niektórych sprawach może podejmować cała społeczność samorządu terytorialnego (referendum lokalne).
Referendum lokalne może być przeprowadzone w każdej, ważnej sprawie dla społeczności lokalnej. Może zarządzić je Rada lub na żądanie ludności (trzeba zebrać10%- gmina lub powiat, 5%- województwo)
Przypadki szczególne referendum:
-referendum w sprawie samoopodatkowania mieszkańców na określony cel
-w sprawie odwołania Wójta, Burmistrza, Prezydenta (wprowadzony w 2002r.)
Odwołanie organu stanowiącego Radę Gminy lub powiatu, Sejmiku Wojewódzkiego-wyłącznie na wniosek obywateli.
Nie otrzymanie absolutorium stanowi podstawę do zwołania referendum do odwołania Wójta, Burmistrza, Prezydenta.
W gminie są 2 szczególne stanowiska:
-Sekretarz Gminy (organizowanie pracy gminy, wykonywanie uchwał)
-Skarbnik (księgowy budżetu gminy)
Obaj nie są członkami zarządu, są urzędnikami powoływanymi przez Radę Gminy w głosowaniu.
Zadania Skarbnika reguluje ustawa samorządowa i podlega przepisom prawa finansowego.
Odpowiada za naruszenie dyscypliny budżetowej przed RIO, oraz o naruszenie ustawy o zamówieniach publicznych.
HISTORIA POLSKIEGO PODZIAŁU TERYTORIALNEGO
W Zaborze Rosyjskim-ziemie były podzielone na Gubernie, w których skład wchodziły powiaty i większe miasta. Powiaty składały się z gmin wiejskich i mniejszych miast. Gmina wiejska była jednostką dużą i złożoną z większej liczby wsi(nieraz kilkadziesiąt).Miast było mało(po Powstaniu Styczniowym prawa miejskie zabrano 300 miastom)
W Zaborze Pruskim występowały:
-prowincje
-rejencje
-powiaty ziemskie: gminy wiejskie, obszary dworskie, miasteczka
-powiaty miejskie
Gminy wiejskie były małe ,z reguły jednowioskowe i oparte na zasadzie samorządu terytorialnego. Obszary dworskie były równoważne gminom, ale funkcje organu wykonawczego sprawował właściciel majątku.
W Zaborze Austriackim-ziemie polskie stanowiły kraj koronny z Galicją i Lodomerią, ze stolicą we Lwowie. Galicja dzieliła się na powiaty i dwa odrębne miasta: Lwów i Kraków. Powiaty dzieliły się na: miasta, gminy wiejskie-jednowioskowe i obszary dworskie. Samorząd istniał nie tylko w gminie ale także w miastach, powiatach i całej Galicji.
Po odzyskaniu niepodległości
Utworzono Ministerstwo byłej dzielnicy pruskiej,
Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich
Ustanowiono delegata rządu dla byłej Galicji.
Terytorium państwa podzielono na 17 województw, w tym:
-1 grodzkie (Warszawa)
-1 autonomiczne (Śląsk)
Konstytucja Marcowa z 1921r.wprowadziła jednolity podział na:
-województwa
-powiaty
-gminy miejskie i wiejskie
Pełna realizacja Konstytucji nastąpiła dopiero w 1933r.
Wprowadzono pomocniczy podział gmin na gromady.
Do 1937r.nie naruszono granic byłych zaborów(województwa niw przekraczały granic tych zaborów).
Od 1937r.przekształcono województwa tak, że obejmowałyby powiaty należące do różnych zaborów.
Podział administracyjny Polski w okresie międzywojennym:
-Wadliwe usytuowanie stolic województw(na skraju województw)
Np. woj. pomorskie- stolica Toruń
Woj. .poleskie-stolica Brześć
-istniały wyraźne dysproporcje pod względem obszaru i liczby powiatów.
Np.woj.nowogrodzkie-8 powiatów
Woj.poznańskie-29 powiatów.
Ostatecznie w 1939r.było 16 województw + miasto Warszawa.
Po wojnie zmienił się obszar Polski.
-odpadło 7 województw: wileńskie ,nowogrodzkie, poleskie, wołyńskie ,tarnopolskie, stanisławowskie, lwowskie.
-z części woj. lwowskiego i krakowskiego utworzono woj. rzeszowskie
-tzw. Ziemie odzyskane podzielono początkowo na 4 województwa: gdańskie, olsztyńskie, szczecińskie, wrocławskie
-ziemię opolską włączono do woj. śląskiego, lubuską do poznańskiego.
W 1950r. utworzono 3 nowe województwa; koszalińskie, opolskie, zielonogórskie
Aż do 1975r. istniało 17 województw i 5 miast: Warszawa, Łódź(w 45r. stolica), Kaków, Poznań, Wrocław.
W ramach województw funkcjonowały powiaty, także miejskie.
Duże miasta były podzielone na dzielnice.
Duże zmiany przeprowadzono na wsi. W 1954r. zniesione zostały duże gminy i w to miejsce wprowadzone gromady(3-krotnie mniejsze od gmin).W 1973r. nastąpił powrót do stanu poprzedniego, przywrócono gminy.
W 1954r. wprowadzono też osiedla(na terenach sąsiadujących z miastami).
W 1998r. było 19 województw i 2,5 tys. gmin.(przed 98r.miasta i gminy)
W 1975r. państwo zostało podzielone na 49 województw.
W 1998r .wprowadzono 3-stopniowy podział terytorialny: województwa, gminy, powiaty.
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl