Prawo karne to zespół norm określających czyny, które ze względu na swój społecznie szkodliwy charakter zabronione są pod groźbą kary sądowej. Społecznie szkodliwy charakter mają nie tylko czyny skierowane przeciwko państwu, jako organom, instytucjom państwowym i samorządowym, ale również czyny skierowane przeciwko dobrom poszczególnych obywateli, którym prawo zapewnia ochronę.
Kryterium rozróżnienia stanowi stopień społecznego niebezpieczeństwa popełnionego czynu i wysokość kary. Najgroźniejszym czynem jest zbrodnia. Mniejsze zagrożenie stanowią występki. Najmniejszą szkodliwość społeczną mają wykroczenia.
Przestępstwo to czyn zabroniony jako zbrodnia, występek, zawiniony i w społecznym stopniu większym niż znikomy i zagrożony karą sądową.
Czyn zabroniony może polegać na działaniu lub zaniechaniu ( dotyczy to osób, na których ciąży prawny, szczególny obowiązek zapobiegania skutkowi powodującemu szkodę w dobru chronionym przez prawo).
Zbrodniami są czyny zabronione, zagrożone kara pozbawienia wolności na okres nie krótszy niż 3 lata lub karą surowszą.
Występkami są czyny zabronione, zagrożone grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.

 

Prawo karne dzieli się na:
1. powszechne - dotyczy wielu dziedzin życia i wielu sprawców
2. specjalne - wyróżnia się na szczególną dziedziną sprawców albo dziedziną życia

 

Funkcje prawa karnego:
1. sprawiedliwość - oznacza, że prawo karne ma służyć społecznemu poczuciu sprawiedliwości.
2. ochrona - mają obowiązek z moralnością; zadaniem prawa jest ochrona dóbr, zdrowia, mienia, życia itp., chroni to, co najważniejsze i najcenniejsze.
3. gwarancja - ma zapewnić, ze człowiek nie zostanie pociągnięty do odpowiedzialności karnej za zachowanie, które mogłoby być przestępstwem; prawo karne nie może działać wstecz, ponieważ będzie to sprzeczne z funkcją gwarancyjną.

Zasady:
1. odpowiedzialność za czyn - forma aktywności, forma braku aktywności;
2. winy - umyślne, nieumyślne, należy wykazać winę, aby oskarżony poniósł odpowiedzialność za popełniony czyn;
3. odpowiedzialności indywidualnej i osobistej - każdy odpowiada za swoje zachowanie nie zależnie od zachowania innych, nie ma odpowiedzialności grupowej; kara musi być zindywidualizowana;
4. humanitaryzm - żąda by prawo miało tzw. „ludzkie oblicze”;
5. NULLUM CRIMEN SINE LEGE - nie ma przestępstwa bez ustawy - zasada realizująca postulat legalizmu, powinno przestępstwo być określone, powinno być jasne gdzie się zaczyna a gdzie się kończy; NULLA POENA SINE LEGE - nie ma kary bez ustawy.

Źródło prawa karnego
Źródłem może być tylko i wyłącznie ustawa. Najważniejszą ustawą może być tylko konstytucja - art. 38, art. 41 1, art. 55 5, umowy międzynarodowe, kodeks karny z 6.06.1997 obowiązujący od 1.09.1998, kodeks karny skarbowy; rozporządzenia nie mogą wprowadzać nakazów i zakazów gdyż są one zarezerwowane tylko dla ustaw; zwyczaj może być źródłem przestępcy; orzeczenia sądowe.

W dziedzinie prawa karnego wyróżnia się:
- prawo karne materialne ( kodeks karny),
- prawo karne procesowe ( kodeks postępowania karnego),
- prawo karne wykonawcze, zwane penitencjarnym ( kodeks karny wykonawczy).
Wykroczenia sa również objęte przepisami kodeksu wykroczeń i kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Najważniejszym aktem ustawodawczym w dziedzinie prawa karnego jest kodeks karny, który dzieli sie na trzy części:
1) część ogólna - kary i środki karne, formy popełnienia przestępstwa, zagadnienia typu: zbrodnia, występek, przestępstwo;
2) część szczególna - ma dwuczłonową budowę zawiera dyspozycję ( opis zabronionego czynu) oraz sankcję (karę)
3) część wojskowa - zawiera normy prawne dotyczące służby wojskowej.
Podstawową funkcją prawa karnego jest zwalczanie przestępstw uznawanych za szczególnie niebezpieczne dla interesu społecznego. Tę funkcję prawo karne realizuje przez:
- ustanowienie zagrożeń karnych za przestępstwo,
- stosowanie środków karnych,
- wykonywanie kar.

Pod pojęciem kary możemy rozumieć bezpośredni przejaw przymusu państwowego stosowanego przez sąd w stosunku do osób winnych popełnienia przestępstwa. Wysokość zagrożenia karnego jest adekwatna do prawnej kwalifikacji zabronionego czynu.
Najwyższymi karami zagrożone są:
- wszczynanie lub prowadzenie wojny napastniczej,
- zabójstwo i ciężki uszczerbek na zdrowiu popełnione z pobudek narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych lub światopoglądowych,
- zabójstwo popełnione z innych niż wymienione.

W systemie kar kodeksu karnego istnieją kary i środki karne.

Kary:
- grzywna ( wymierzana w stawkach dziennych, najniższa stawka dzienna to 10, najwyższa 360),
- ograniczenie wolności ( min. 3 m-ce do 12 m-ce),
- pozbawienia wolności (stosowana w wymiarze nie mniejszym niż miesiąc i nie większym niż 15 lat),
- 25 lat pozbawienia wolności,
- dożywotnie pozbawienie wolności.

Środki karne:
- pozbawienie praw publicznych,
- zakaz zajmowania określonych stanowisk, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności,
- zakaz prowadzenia pojazdów,
- przepadek przedmiotów,
- obowiązek naprawienia szkody,
- nawiązka,
- świadczenie pieniężne,
- podanie wyroku do wiadomości publicznej ( w określony przez sąd sposób).

Wymierzając karę sad bierze pod uwagę społecznie niebezpieczeństwo popełnionego czynu:
- pobudki popełnienia czynu,
- sposób działania sprawcy,
- jego osobowość i charakter,
- dotychczasowy tryb życia.
- zachowanie po popełnieniu przestępstwa.

PRAWO CYWILNE

1. Prawo cywilne jako gałąź prawa

PRAWO CYWILNE - ma dwa znaczenia. Po pierwsze oznacza zespół przepisów norm, regulujące określone stosunki społeczne w pewien właściwy im sposób. Po drugie oznacza uprawnienie lub zespół uprawnień przysługujących jakiemuś podmiotowi (prawo podmiotowe), wyznaczonych przez normy prawne, czyli przez prawo w znaczeniu przedmiotowym

PRZEDMIOT - stosunku majątkowe i niemajątkowe (dobra osobiste materialne i niematerialne)

CYWILNOPRAWNE STOSUNKI MAJĄTKOWE - więzi prawne ukształtowane ze względu na przynależność do osób fizycznych lub prawnych rzeczy i przynależność dóbr niematerialnych ale w takim zakresie w jakim przysparzają korzyści majątkowych np. stosunki majątkowe których elementem są prawa autorskie twórcy oraz więzi prawne ukształtowane ze względu na wymianę dóbr i usług

CYWILNOPRAWNE STOSUNKI NIEMAJĄTKOWE - więzi prawne ukształtowane ze względu na przynależność do osób fizycznych lub prawnych dóbr niematerialnych w takim zakresie w jakim chodzi o zachowanie i nienaruszalność oraz niemajątkowe stosunki rodzinne których funkcja polega na stworzeniu prawnych ram lub w przeważającej mierze dla więzi osobistych stron.

ZAKRES PRAWA CYWILNEGO:

= TERMINY - przepisy w nim zawarte regulują sposób obliczania terminów oraz odsyłają do odpowiedniego stosowania przepisów o warunku gdy skutki czynności prawnej mają powstać lub ustać w oznaczonym terminie

= RODZAJE OGRANICZONYCH PRAW RZECZOWYCH

= INSTYTUCJE PRZEDSTAWICIELSTWA

= PRAWO ZOBOWIĄZAŃ

2. METODA REGULACJI

METODA - polega na uznaniu autonomicznej pozycji względem siebie podmiotu tego stosunku prawnego w związku z czym jednej stronie nie przysługuje kompetencja do władczego kształtowania sytuacji prawnej drugiej strony. Wykluczone jest więc władcze wkroczenie jednego podmiotu w sferę autonomii prywatnej innego podmiotu. Nie mają znaczenia faktyczne relacje podmiotów które znamionować może nierówność wynikającą np. z przewagi ekonomicznej lub innych więzów w zależności nieformalnej jednej osoby od drugiej.

= w prawie cywilnym nie ma stosunku podległości, jest autonomiczność i równość stron

3. Systematyka prawa cywilnego

Prawo cywilne dzieli się na działy wyrażające strukturę tej gałęzi prawa, nie jest ona jednolita we wszystkich systemach prawnych. Jednakże w grupie praw kontynentalnych opartych na prawie rzymskim największe znaczenie znalazł tzw. System pandektów.

Ten system był recypowany i w prawie polskim. Charakteryzuje się przede wszystkim wyróżnieniem rozbudowanej części ogólnej prawa cywilnego po której następują działy:

= prawo rzeczowe

= prawo zobowiązań

= rodzinne

= spadkowe

Systematyka nie odpowiada logicznym wymaganiom prawnego podziały, ponieważ elementy zbioru,, zostały wydzielone według różnych kryteriów. Jednak w porównaniu z innymi stosowanymi podziałami prawa cywilnego okazała się w praktyce najsprawniejsza. Została ona również przyjęta przez polski kodyfikator co znalazło wyraz w podzieleniu K.C na 4 księgi odpowiadające wspomnianym rozdziałom prawa cywilnego. Części kodeksu:

= cześć ogólne - obejmuje zasady wspólne dla całego prawa cywilnego

= prawo rzeczowe - obejmuje norm które wyznaczają bezwzględne prawa podmiotowe skuteczne wobec wszystkich a odnoszące się do rzeczy

= prawo zobowiązań = zawiera normy regulujące prawo majątkowe o charakterze względnym skuteczne wobec indywidualnie oznaczonych podmiotów

= prawo spadkowe - reguluje przejście majątku osoby zmarłej na inne podmioty

Prawo konstytucyjne
Gałąź prawa wyodrębniona ze względu na przedmiot regulacji.
Prawo konstytucyjne jest zespołem norm prawnych określających ustrojowe zasady funkcjonowania państwa, treść i sposoby zagwarantowania praw człowieka i obywatela oraz zaspokajania potrzeb społecznych, sposób tworzenia prawa, hierarchię źródeł prawa a także kompetencje i wzajemne relacje pomiędzy organami władzy państwowej.

Prawo konstytucyjne sensu largo- określa się je jako synonim pewnego ustroju politycznego. Wyróżnia się ze wzglądu na przedmiot, jakiego te normy dotyczą nie zaś na moc prawną norm konstytucyjnych.

P R A W O K O N S T Y T U C Y J N E

Pojęcie i przedmiot prawa konstytucyjnego

W przeszłości rozumiane było jako ogół prawa państwowego, dopiero pod wpływem doktryny

zachodniej mówiło się o prawie konstytucyjnym, poniewa prawo państwowe nie było terminem

adekwatnym. Sam termin pojawi się pod koniec XVIII wieku. O prawie konstytucyjnym

mo emy mówić w następujących znaczeniach:

1. Przedmiotowym - gałąź prawa regulująca ustrój państwa, jego strukturę i mechanizmy

a. Sensu largo - ogół norm prawnych, które odnoszą się do podstawowych kwestii

ustroju państwa, niezale nie od tego, w jakich aktach te normy są ujęte.

b. Sensu stricte - normy prawne zawarte tylko w konstytucji

2. Naukowe - wyjaśnianie i systematyzacja pojęć. Metody badania prawa konstytucyjnego:

a. prawno - dogmatyczne skupiające się nad samym tekstem prawnym

b. prawno - porównawcze konfrontujące systemy prawne w czasie i przestrzeni

c. socjologiczne - kładą akcent na genezę prawa oraz jego wpływ na aktualny

system prawa

Zakres przedmiotu prawa konstytucyjnego uzale niony jest od istniejącej koncepcji państwa. W

realnym socjalizmie występowała tendencja do rozszerzania zadań państwa, a zatem równie

ilość zapisów w konstytucji była większa. Natomiast w liberalizmie politycznym pojęcie

ogranicza się do aparatu władzy państwowej. Inne treści zostają zdekonstytucjonalizowane.

Natomiast zawsze istnieje konstytucjonalizacja praw jednostki i obywatela. Bardzo adekwatny

okazuje się w tym systemie podział wprowadzony przez Ulpiana na prawo publiczne i prywatne.

PK nale y zaliczyć do prawa publicznego wewnętrznego. Po II Wojnie światowej mamy

podziały na prawo materialne (regulujące prawa i obowiązki poszczególnych podmiotów) oraz

procesowe -formalne (jaki u ytek mamy uczynić z przysługujących nam praw i obowiązków?).

Formalne prawo konstytucyjne rozwija się w Polsce dzięki działalności Trybunału

Konstytucyjnego.

Na pojęcie przedmiotu prawa konstytucyjnego składają się:

funkcje państwa - wg teorii: •

o wewnętrzna - porządek i bezpieczeństwo państwowe

o zewnętrzne

o kulturalno - wychowawcze

o gospodarczo - organizacyjne

formy sprawowania władzy państwowej (artykuł 4) •

system organów państwa - zasady, struktura i ich • funkcjonowanie

zasady określające miejsce jednostki w państwie •

Specyfika prawa konstytucyjnego:

interesuje się instytucjami o zasadniczym znaczeniu •

jest fundamentem całego systemu norm i źródeł prawa •

formułuje podstawowe zasady obowiązujące w innych • dziadzinach

określa sposób powstawania norm prawnych w państwie •

Źródła prawa konstytucyjnego

Są to decyzje organów państwowych polegające na:

stanowieniu prawa - w nich znajdziemy źródła prawa •

podejmowaniu decyzji o charakterze generalno-konkretnym - • orzeczenia sądowe,

poszczególne akty administracyjne

Źródła poznania prawa - konkretne dzienniki urzędowe, publikatory: Dziennik Ustaw, Monitor

Polski.

Źródła prawa w sensie

materialnym - wszystkie czynniki wpływające na treść prawa • - kultura prawna, tradycja,

stosunki własnościowe. Zajmują się nimi socjologowie prawa.

Formalnym - normy prawne regulujące ustrój państwa •

Podział źródeł prawa konstytucyjnego:

normatywne •

o konstytucja

o ustawy konstytucyjne

epizodyczne, Np. zmiany konstytucji, lata 70-te, 80-te

samodzielne, Np. o trybie przygotowania konstytucji

jako reguły konstytucyjne

o umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą wyra oną w ustawie

o ustawy zwykłe - w pewnym sensie akty wykonawcze w stosunku do konstytucji

o ustawy międzynarodowe ratyfikowane bez ustawy akceptującej

o uchwały normatywne Sejmu, Regulamin Sejmu z 30.VII.1992

o akty normatywne prezydenta - zarządzenia; rzadko rozwijane w aktach

wykonawczych

o akty prawne naczelnych organów

o rozporządzenia

o uchwały URM oraz zarządzenia poszczególnych ministrów

nienormatywne •

o prawo zwyczajowe - zwyczaj funkcjonujący od niepamiętnych czasów, dość

ostry, uznany przez państwo do poparcia przymusem państwowym - Np.

powoływanie ministrów bez tek, uchwała rady państwa z 1772 roku uznająca

Mazurek Dąbrowskiego za oficjalny hymn Polski. Częściej jednak występują w

common law.

o Precedens - jednorazowe rozstrzygnięcie określonej kwestii. Mo e on

zapoczątkować kształtowanie się zwyczaju i prawa zwyczajowego

Orzecznictwo TK i SN odgrywają du ą rolę, jednak nie będąc • normami generalno-

abstrakcyjnymi, nie mogą być zaliczone do źródeł prawa

Stosunek norm prawa wewnętrznego / międzynarodowego (Np. prawa WE):

Zasada dualizmu - podmiot podporządkowania prawa • wewnętrznego nie mo e podlegać

prawu zewnętrznemu. Wtedy często występuje dyrektywa nakazująca tworzenie systemu

wewnętrznego spójnego z systemem zewnętrznym

Zasada nomizmu - oba typy norm łączą się ze sobą i • kształtują się ze sobą na zasadzie

podległości. Pojawia się tutaj kwestia pierwszeństwa

W Polsce umowa mię •dzynarodowa podpisana za zgodą ustawy posiada prymat nad

ustawą zwykłą

K O N S T Y T U C J A

Konstytucja - w znaczeniu pierwotnym nadawać ustrój, termin wprowadzony przez Sullę w V

w. p.n.e. Na przestrzeni wieków rozumiana równie

jako: reguły

ycia zakonnego

(średniowiecze), ustawy szlacheckie (Polska szlachecka) czy zasady ustroju (Monteskiusz).

Współcześnie rozumiemy ten termin jako:

1) ustawa zasadnicza - znaczenie formalno-prawne

2) całokształt norm regulujących ustrój państwa, niezale nie od tego, w

jakich aktach te normy się znajdują (porównaj Wielka Brytania) -

znaczenie materialne

3) Lasalle „O istocie demokracji” - konstytucja pisana, a rzeczywisty układ

sił społeczno - politycznych w państwie powodujący, e ustrój jest taki,

jaki jest. - znaczenie rzeczywiste

4) Doktryna marksistowska i komunistyczna

 

Zasady naczelne Rzeczypospolitej Polskiej w świetle Konstytucji z 1997r.

Zasada państwa jako dobra wspólnego

Art. 1 Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli.

Znaczy to tyle, że każdy obywatel RP może korzystać ze wszystkich dostępnych instytucji państwowych, a także, że powinien dbać o ich ustawiczny rozwój; zawiera się w tym także troska o dobro ojczyzny i obowiązek jej obrony. Państwo jest tutaj rozumiane nie tylko jako instytucje, ale także jako wspólnotę obywatelską, kierowaną przez władzę, pojmowaną jako "zrzeszenie obywatelskie", której "statutem" jest właśnie Konstytucja^{[potrzebne źródło]}.

Zasada demokratycznego państwa prawnego

Art. 2 Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.

Zasada suwerenności narodu

Art. 4 ust. 1 Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.

Art. 4 ust. 2 Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu.

Co znaczy tyle, że suwerenną władzę sprawuje lud (albo Naród), piastując tę władzę poprzez fakt, że władza należy i pochodzi od Narodu, czyli, że władza może określać sposób postępowania wszystkich podległych podmiotów jedynie przy legitymizacji Narodu^{[potrzebne źródło]}.

Zasada konstytucjonalizmu

Art. 8 ust. 1 Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 8 ust. 2 Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej.

Oznacza to, że właśnie konstytucja stoi najwyżej w systemie źródeł prawa, czyli jest najważniejszym aktem prawnym.

Zasada podziału władz

Art. 10 ust. 1 Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.

Art. 10 ust. 2 Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.

Dziś mówimy o poliformizmie władz a nie o trójpodziale.

Zasada pluralizmu politycznego

Art. 11 ust. 1 Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa.

Art. 11 ust. 2 Finansowanie partii politycznych jest jawne.

Art. 13 Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swych programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program zakłada nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.

Zasada społecznej gospodarki rynkowej

Art. 20 Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.

 

Prawo administracyjne reguluje stosunki prawne, jakie powstają pomiędzy rożnymi podmiotami a organami administracji państwowej i samorządu terytorialnego, obejmuje ono również normy prawne określające zasady organizacji działania tych organów oraz wykonywane przez nie czynności. Normy prawa administracyjnego, określające strukturę organów administracji, ich zadania, a także prawa i obowiązki podmiotów stosunku administracyjno prawnego /stosunku administracyjnego/ stanowią część prawa administracyjnego — prawo administracyjne materialne.

 

Drugą część prawa administracyjnego jest prawo administracyjne formalne, które zawiera normy określające tryb postępowania organów administracji. Prawo administracyjne formalne wyklucza samowole w działaniu organów administracji. Normy prawa formalnego, w zakresie działania administracji publicznej, zawarte są przede wszystkim w Ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. - kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 1980 r. Nr 9, poz. 26, z późn. zm.). Źródłami prawa materialnego są liczne akty normatywne regulujące strukturę, zadania i zakres kompetencji poszczególnych organów administracji. Wszystkie normy prawa administracyjnego formalnego i materialnego mają charakter bezwzględnie obowiązujący, czyli adresaci tych norm postępując zgodnie z prawem muszą się zachowywać dokładnie w taki sposób, jak określono w normie.

 

Stosunki prawne regulowane normami prawa administracyjnego posiadają cechy, które wyróżniają je spośród innych stosunków prawnych. Pierwszą cechą wyróżniającą stosunki administracyjne jest to, ze jednym z podmiotów tych stosunków musi być zawsze organ administracji, który z mocy prawa ma uprawnienia władcze w stosunku do drugiego podmiotu. Posiadanie uprawnień władczych oznacza możliwość zastosowania wobec drugiego podmiotu środków przymusu. Katalog możliwych do zastosowała środków przymusu i tryb ich stosowania jest określony przepisami prawa Nie każdy stosunek prawny, w którym jednym z podmiotów jest organ administracji, jest stosunkiem administracyjnym — jeżeli organ administracji występuje np. jako kupujący w umowie sprzedaży, wówczas stosunek prawny, jaki występuje między kupującym /organem administracji/ a sprzedawcą, jest stosunkiem prawnym regulowanym normami prawa cywilnego. W stosunkach prawa administracyjnego organ administracji jest zawsze wyposażony w uprawnienia władcze. Drugą, cechą stosunków administracyjnych charakteryzuje ich przedmiot. Przedmiotem stosunków administracyjno prawnych są sprawy, które na mocy obowiązujących aktów normatywnych nalezą do kompetencji, czyli zakresu działania organów administracji.

 

ZAKRES SPRAW OBJĘTYCH PRAWEM ADMINISTRACYJNYM MATERIALNYM

 

Na prawo administracyjne materialne składają się akty normatywne różnej rangi: ustawy, rozporządzenia, zarządzenia. Zakres spraw objętych prawem administracyjnym materialnym jest bardzo szeroki. Wynika on z zakresu zadań, jakie mają do wykonania organy administracji i obejmuje niemal wszystkie dziedziny życia, z których najważniejsze to:

 

• ochrona zdrowia

• ochrona środowiska

• gospodarka

• bezpieczeństwo wewnętrzne

• obronność kraju

• szkolnictwo

• budownictwo

• kultura

 

PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACYJNEJ

 

Szeroki zakres zadań, jakie ma do wykonania administracja, wpływa na konieczność wykorzystywania w jej działaniach różnych form prawnych. Pierwszą z tych form jest wydawanie aktów normatywnych, czyli ustanawianie powszechnie obowiązujących norm prawnych, zawartych w rozporządzeniach, zarządzeniach, uchwałach. Podstawą ustanawiania przez organy administracji norm prawnych są upoważnienia, czy polecenia zawarte w ustawach. Inną prawną formą działania administracji jest wydawanie aktów nienormatywnych /np. decyzji administracyjnych/. Z uwagi na to, że jest to podstawowa forma działania administracji, zostanie ona omówiona szerzej w dalszej części rozdziału. Formą działania administracji jest również wykonywanie czynności materialno— technicznych. Czynności materialno—techniczne są to czynności faktyczne /realne/ wykonywane przez organy administracji i zatrudnionych urzędników. Czynnością faktyczną jest np. przyjęcie przez kasjera urzędu skarbowego należnego podatku, napisanie pisma na maszynie, czy też gromadzenie akt dotyczących poszczególnych podmiotów gospodarczych wpisanych do ewidencji. Kolejną formą działania administracji jest działalność społeczno—organizatorska /wykonywanie czynności nie władczych/, która polega na podejmowaniu działań propagandowych, których celem jest kształtowanie pożądanych postaw wśród ludności. Przykładem takiej działalności jest np. organizowanie akcji oczyszczania lasów, czy organizowanie imprez rekreacyjnych. Często w działalności społeczno—organizatorskiej organy administracji współdziałają z innymi podmiotami, np. stowarzyszeniami, czy z fundacjami. Inną formą działania administracji jest zawieranie porozumień administracyjnych. Porozumienia te są zawierane pomiędzy różnymi organami administracji, których nie łączą relacje podporządkowania. Podmiotami zawierającymi porozumienia administracyjne mogą być np. prezydenci miast, czy różni ministrowie. Celem zawieranych porozumień jest współdziałanie przy realizacji określonych zadań administracyjnych np. wspólne wybudowanie oczyszczalni ścieków). Ostatnią z prawnych form działania administracji jest zawieranie umów. Umowy cywilne zawierane przez organy administracji z różnymi podmiotami mogą dotyczyć np. najmu, czy dzierżawy mienia komunalnego, świadczenie przez przedsiębiorstwa transportowe usług w zakresie transportu zbiorowego.

 

Podstawową formą prawną działania organów administracji jest wydawanie aktów administracyjnych. Akt administracyjny jest to jednostronne władcze wyrażenie woli organu administracji w indywidualnej sprawie, skierowane z reguły do konkretnego adresata. Aktem administracyjnym jest np. powołanie do wojska, wydanie prawa jazdy, wydanie zezwolenia na budowę domu, czy też postanowienie organu administracji o nadaniu nazwy ulicy. Akty administracyjne różnią się od aktów normatywnych przede wszystkim tym, że dotyczą indywidualnej sprawy. Ponadto są one z reguły skierowane do konkretnego adresata, którym może być osoba fizyczna, osoba prawna, czy jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej (np. inny organ administracji). Podstawą prawną wydania aktu administracyjnego są przepisy prawa administracyjnego, np. zawarcie umowy o pracę przez wójta z pracownikiem urzędu gminy nie będzie aktem administracyjnym, gdyż jest to czynność regulowana przepisami prawa pracy, a ponadto nie jest to jednostronna czynność organu administracji.

 

Akty administracyjne można podzielić na akty konstytutywne i akty deklaratywne. Akty konstytutywne są to akty administracyjne, które wywołują skutki prawne, czyli ustanawiają, zmieniają lub znoszą stosunki prawne. Akty deklaratywne (potwierdzające) potwierdzają istnienie określonej sytuacji i związanych z tym praw i obowiązków, np. nadanie obywatelstwa polskiego cudzoziemcowi jest aktem konstytutywnym, natomiast potwierdzenie przez organ administracji posiadania obywatelstwa polskiego jest aktem deklaratywnym.

 

Inny podział aktów administracyjnych wyróżnia:

• akty, które są wydawane za zgodą i na wniosek adresata (np. zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej);

• akty administracyjne, które są wydawane niezależnie od woli adresata (np. wezwanie na szczepienie ochronne czy powołanie do wojska).

 

Każdy akt administracyjny powinien spełnić określone przepisami prawi przesłanki jego ważności Przesłanki te są określone w różnych przepisach prawnych, na podstawie których akt prawny został dany. Dla wszystkich aktów administracyjnych wspólne są następujące przesłanki ważności:

~ istnienie podstawy prawnej do wydania aktu administracyjnego podstawę taką stanowią przepisy prawne zawarte w ustawach lub innych aktach normatywnych;

~ wydanie aktu administracyjnego przez właściwy organ zarówno pod względem kompetencji rzeczowej, jak i miejscowej;

~ zachowanie przewidzianego trybu i określonej formy przy dawaniu aktu administracyjnego.

 

---