PODSTAWOW POJĘCIA I KLASYFIKACJA SPORTU OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH.

FORMY SPORTU OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH:

1. forma rehabilitacji- sport kompensuje i regeneruje różne czynniki zaburzeń fizycznych i psychicznych oraz ma za zadanie szybkie i efektywne działanie

2. forma rekreacji- celem jest pożyteczne spędzanie wolnego czasu, utrzymanie pewnej sprawności fizycznej i umysłowej

3. forma sportu wyczynowego- ma za zadanie dążenie do osiągnięcia jak najlepszego wyniku, wygranie zawodów.

KLASYFIKACJA SPORTU OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

- ogólna klasyfikacja medyczna, czyli podział ze względu na stopień niepełnosprawności. Jej celem jest wyrównanie szans niepełnosprawnych zawodników:

1. 
   
   niepełnosprawni z uszkodzeniem narządu wzroku

2. niepełnosprawni z uszkodzeniem narządu słuchu

3. 
   niepełnosprawni z amputacją kończyn

4. 
   niepełnosprawni z uszkodzeniem i po chorobach rdzenia kręgowego

5. inne uszkodzenia narządu ruchu

6. porażenia mózgowe.

GRUPY STARTOWE:

GRUPA I

• stanowią ją osoby z uszkodzeniem narządu wzroku (nazywana, jako „blind”)

• wyróżnia się w niej 3 klasy:

• B1- całkowicie niewidomi oraz poczuciem światła, ale bez rozpoznania przedmiotów lub ich zarysów bez względu na kierunek i odległość

• B2- ze zdolnością rozpoznawania przedmiotów lub ich zarysów, ostrość wzroku określona jest jako
  w skali Snellen'a i/lub ograniczenie pola widzenia w skali 5˚

• B3- ze wzrokiem o ostrości od ponad
  do
  i/lub ograniczenie pola widzenia 5˚- 20˚.

GRUPA II

• stanowią ją osoby z uszkodzeniem narządu słuchu (zawodnikami zajmuje się Międzynarodowy Komitet Sporu Niesłyszących)

• do udziału w zawodach dopuszczane są osoby, u których określono utratę słuchu o 55dB w uchu lepiej słyszącym

• podczas startu nie można używać aparatów słuchowych.

GRUPA III

• grupa z amputacjami kończyn (zwana „amputee”)

• wyróżnia się w niej 9 klas:

• A1- obustronna amputacja uda

• A2- jednostronna amputacja uda

• A3- obustronna amputacja podudzia

• A4- jednostronna amputacja podudzia

• A5- obustronna amputacja ramienia

• A6- jednostronna amputacja ramienia

• A7- obustronna amputacja przedramienia

• A8- jednostronna amputacja przedramienia

• A9- jednostronna amputacja ramienia lub przedramienia, jednostronna amputacja uda lub podudzia.

GRUPA IV

• stanowią ją niepełnosprawni z paraplegią (międzynarodowa nazwa: Międzynarodowa Federacja Sportu na Wózkach Stock Mandenville)

• klasy:

• I klasa

• 1A- osoby z uszkodzeniem rdzenia kręgowego górnego odcinka szyjnego kręgosłupa na poziomie C6. Występuje zmniejszenie siły mięśniowej mięśni trójgłowych ramion (max do 3 w skali Lovetta)

• 1B- osoby z uszkodzeniem rdzenia kręgowego dolnego odcinka szyjnego kręgosłupa na poziomie C7. Występuje zmniejszona lub prawidłowa siła mięśni trójgłowych ramion oraz zginaczy dłoniowych i grzbietowych nadgarstka 4-5 stopni w skali Lovetta. Znaczne zmniejszenie siły mięśni zginaczy i prostowników palców ręki (max do 3 stopni w skali Lovetta)

• 1C- osoby z uszkodzeniem rdzenia kręgowego dolnego odcinka szyjnego kręgosłupa na poziomie C8. Nieznacznie zmniejszona bądź prawidłowa siła mięśni trójgłowych. Nie istnieje funkcja mięśni glistowatych i międzykostnych. Zginanie i prostowanie nadgarstka 4-5 stopni w skali Lovetta.

• II klasa

• osoby z uszkodzeniem rdzenia kręgowego na poziomie Th1-Th5. Występuje brak funkcji mięśni międzyżebrowych dolnych oraz zaburzona możliwość utrzymania równowagi w pozycji siedzącej, wyprostowanej.

• III klasa

• osoby z uszkodzeniem rdzenia kręgowego na poziomie Th6-Th10. Występuje upośledzenie funkcji prostowników dolnej części grzbietu i brzucha. Istnieje możliwość utrzymania równowagi w pozycji siedzącej.

• IV klasa

• osoby z uszkodzeniem rdzenia kręgowego na poziomie Th11-L3. Brak funkcji mięśnia czworogłowego uda. Bilans mięśniowy obu kończyn dolnych powinien wynosić 1-20punktów w następstwie urazu rdzenia kręgowego, a 1-15 punktów- w chorobach rdzenia kręgowego.

• V klasa

• osoby z uszkodzeniem rdzenia kręgowego na poziomie L4-L5. Występuje zmniejszona lub prawidłowa siła mięśnia czworogłowego. Bilans mięśniowy obu kończyn dolnych powinien wynosić 21-40punktów w następstwie urazu rdzenia kręgowego, a 16-35 punktów- w chorobach rdzenia kręgowego.

• VI klasa

• osoby z uszkodzeniem rdzenia kręgowego na poziomie S1-S3. Występuje porażenie mięśni podudzia, zahamowanie funkcji głowy prostej mięśnia czworogłowego. Bilans mięśniowy obu kończyn dolnych powinien wynosić 41-60punktów w następstwie urazu rdzenia kręgowego, a 36-50 punktów- w chorobach rdzenia kręgowego.

• Choroby kwalifikowane do grupy IV:

• ch. Heinego-Medina

• ch. Little' a

• rozszczep kręgosłupa

• stwardnienie rozsiane

• jamistość rdzenia

• porażenia, niedowłady na tle nowotworów

• skoliozy.

• Przy klasyfikacji w grupie IV kwalifikator powinien uwzględnić:

• jakich mięśni dotyczy porażenie

• znać obszar zniesienia czucia (głębokie czy powierzchowne)

• czy występują odruchy rdzeniowe

• siła mięśniowa KKGG i KKDD

• jakie są możliwości lokomocyjne.

• Bilans mięśniowy dla KG (suma następujących ruchów w poszczególnych stawach):

• staw biodrowy: zgięcie, wyprost, przywiedzenie, odwiedzenie

• staw kolanowy: zgięcie, wyprost

• staw skokowy: zgięcie grzbietowe, zgięcie podeszwowe

• za każdy ruch w KD przyznaje się 0-5 punktów (max 40)

• Bilans mięśniowy dla KD:

• staw barkowy: zgięcie, wyprost, przywiedzenie, odwiedzenie

• staw łokciowy: zgięcie, wyprost

• staw nadgarstkowy: zgięcie grzbietowe, zgięcie dłoniowe

• staw śródręczno-paliczkowy: zgięcie i wyprost palców

• staw śródręczno-paliczkowy kciuka: ruch opozycji (chwyt sferyczny)

• suma punktów dla jednej KG wynosi 60.

GRUPA V

• stanowią ją niepełnosprawni z innymi schorzeniami narządu ruchu (tzw. „les Autres”)

• zawiaduje nią Organizacja Osób Niepełnosprawnych

• klasyfikatorzy muszą pamiętać, że nie wolno klasyfikować niepełnosprawnych, których uszkodzenia są przyporządkowane do wcześniejszych grup

• wyróżnia się tutaj 6 klas:

• LA1- przeważnie uszkodzenie 4 kończyn, zaniki mięśniowe (dystrofia mięśniowa), RZS z dużymi ograniczeniami zakresu ruchu

• LA2- przeważnie uszkodzenie 3 lub 2 kończyn, np. porażenia połowicze (hemiplegia), porażenia jednej kończyny z deformacja dwóch innych, przypadki SM

• LA3- ograniczona funkcja przynajmniej 2 kończyn, np. niedowład połowiczy (hemipareza), sztywność stawu kolanowego i biodrowego w jednej kończynie i z deformacją jednego ramienia

• LA4- ograniczona funkcja przynajmniej 2 kończyn, ale mniejsza niż w LA3, np. ograniczenie zakresu ruchu lub usztywnienia w stawach 1KD z ograniczeniem funkcji drugiej KD.

• LA5- ograniczona funkcja jednej KD, np. ograniczenie zakresu ruchu lub usztywnienie stawu kolanowego lub biodrowego, znaczne ograniczenie funkcji jednej kończyny

• LA6- uszkodzenie jednej KG, niedowład jednej KG, w tym całkowita niesprawność ręki.

GRUPA VI

• stanowią ją niepełnosprawni z porażeniem mózgowym (tzw. „Celebral Palcy”)

• zawiaduje nią Międzynarodowy Związek Sportu i Rekreacji z porażeniem mózgowym

• klasy:

• CP1

• porażenie 4kończynowe (tetraplegia)

• osoba niepełnosprawna porusza się przy pomocy wózka elektrycznego

• występuje spastyczność w skali 4 - 3+ lub ruchy atetotyczne (nieskoordynowane) w 4 kończynach

• bardzo słaby funkcjonalny zakres ruchu kończyn

• bardzo słaba siła mięśniowa

• bardzo słaba lub brak kontroli statycznej bądź dynamicznej tułowia, a także problem z powrotem do pozycji siedzącej, wyprostowanej

• problem z koordynacją KKGG i tułowia

• możliwość wykonania połączenia kciuka z jednym palcem

• CP2

• tetraplegia

• osoba niepełnosprawna porusza się na wózku samodzielnie odpychając się KKGG lub KKDD (możliwe, ale utrudnione użycie KKGG do uruchomienia wózka)

• występuje spastyczność w skali 3,5 - 3 we wszystkich kończynach

• zaburzenia napięcia mięśniowego

• słaba siła mięśniowa we wszystkich kończynach

• problem z koordynacją KKGG i tułowia

• ruchy atetotyczne (nieskoordynowane)

• poprawna kontrola statyczna tułowia, ale zła dynamiczna, problem z powrotem do pozycji siedzącej, wyprostowanej

• możliwość chwytu cylindrycznego (bez kciuka) i chwytu sferycznego

• CP3

• tetraplegia lub triplegia (porażenie 3kończynowe) bądź hemiplegia (ale znacznie nasilona)

• osoba niepełnosprawna porusza się na wózku przy pomocy jednej KG

• zaburzenia napięcia mięśniowego w obrębie KKDD w skali 4-3, tułowia 3,5-2, KKGG-3-2

• słaba siła mięśniowa

• umiarkowany problem kontroli KKGG i tułowia

• ograniczona rotacja tułowia i ograniczony ruch zgięcia tułowia w momencie napędzania wózka

• możliwość chodzenia na krótkim dystansie przy pomocy drugiej osoby lub przy użyciu specjalnych aparatów

• możliwość chwytu cylindrycznego i chwytu sferycznego, ale ograniczona jest kontrola palców ręki

• problem z wykonaniem rytmicznej i symetrycznej pracy na wózku

• CP4

• paraplegia (porażenie 2kończynowe)

• osoba niepełnosprawna porusza się za pomocą wózka

• umiarkowane lub znaczne zaburzenie napięcia mięśniowego KKDD w skali 4-3

• nieznaczny problem koordynacji KKGG i tułowia

• dobra funkcja oraz siła mięśniowa KKGG i KKDD

• lokomocja na dłuższym dystansie wymaga wózka, natomiast przemieszczanie na krótkim odcinku odbywa się przy pomocy drugiej osoby lub przy użyciu aparatów

• pełna zdolność do napędzania wózka KKGG

• nieznaczne ograniczenie ruchów tułowia podczas napędzania wózka

• minimalna spastyczność tułowia

• zły balans tułowia w pozycji stojącej

• możliwość udziału we wszystkich konkurencjach na wózkach lub w pozycjach siedzących

• CP5

• deficyt ruchowy w obrębie KKGG lub hemiplegia

• osoba niepełnosprawna chodzi, nie korzysta na co dzień z wózka (jednak występuje znaczna trudność w chodzeniu)

• spastyczność KKGG 3-2

• równowaga statyczna w normie, natomiast dynamiczna- zaburzona

• dobra siła i stan funkcjonalny KKGG

• prawidłowa funkcja ręki

• dobry stan funkcjonalny strony zdrowej

• możliwość startowania w konkurencjach w pozycji stojącej

• CP6

• atetoza lub ataksja 4kończynowa

• osoba niepełnosprawna chodzi

• zaburzona koordynacja podczas biegu

• występuje możliwość biegania bez pomocy

• poprawna statyczna i dynamiczna kontrola tułowia

• CP7

• niedowład 4kończynowy lub połowiczny umiarkowany lub słabo zaznaczony

• osoba niepełnosprawna chodzi

• spastyczność 3-2 po jednej stronie ciała

• umiarkowane lub słabe zaburzenie napięcia mięśniowego

• samodzielne chodzenie lub bieganie często kulejąc

• CP8

• minimalna niepełnosprawność

• osoba niepełnosprawna chodzi

• spastyczność 1 w skali Ashwort

• słabo zaznaczona forma diplegii lub hemiplegii

• możliwość biegania bez asymetrii

• możliwość skakania i biegania bez zaburzeń

• bardzo dobra kontrola statyczna i dynamiczna

• minimalnie zaznaczony brak koordynacji

• osoby niepełnosprawne posiadają tzw. minimum niepełnosprawności, potwierdzone badaniami neurologicznymi i funkcjonalnymi.

• Przy klasyfikacji do grupy vi należy określić:

• siłę mięśniową

• zakres ruchu

• stopień spastyczności

• równowagę statyczną i dynamiczną

• sposoby chwytu

• koordynację

• rodzaj i rozległość porażenia i niedowładów.

5

niepełnosprawni sensorycznie

niepełnosprawni fizycznie

---