Prawo gospodarcze.

I. Pojęcie i rodzaje prawa Prawo to uporządkowany zbiór (system) generalnych i abstrak­cyjnych norm postępowania, ustanowionych lub uznanych przez państwo, których realizacja zabezpieczona jest zorganizowanym przymusem państwowym.

Moralność, podobnie jak prawo, występuje w postaci zespołu norm, tj. reguł postępowania określających zachowanie się ludzi w ich stosunkach wza­jemnych. VI. Normy prawne

1. Pojęcie normy prawnej ;L Norma prawna to wydana lub uznana przez państwo reguła postępowania. To najmniejszy, stanowiący sensowną całość element prawa. Jest to reguła generalna, skierowana do pewnej kategorii adresatów, tj. do każdego, kto zna­jdzie się w określonej przez nią sytuacji. a) Hipoteza normy prawnej Hipotezą jest ta część normy, która określa adresata normy prawnej oraz warunki lub okoliczności, w których jest mu coś nakazane lub zakazane czynić. b) Dyspozycja normy prawnej Dyspozycja jest tą częścią normy prawnej, która wskazuje obowiązujący sposób zachowania się adresata w okolicznościach wymie­nionych w hipotezie. Nakłada np. na sprawcę zawinionej szkody obowiązek jej naprawienia. c) Sankcja normy prawnej Sankcja to przewidziane w przepisach prawa ujemne konsekwencje, jakie poniesie ten, kto nie zachowa się w sposób określony w dyspozycji i w warunkach wskazanych w hipotezie. Ważnym podziałem norm prawnych jest podział na normy: - bezwzględnie obowiązujące (imperatywne), w których wola państwa przejawia się w sposób nie znoszący oporu i wymagający bezwzględnego posłuszeństwa. Taki charakter mają m. in. normy prawa karnego, - względnie obowiązujące (dyspozytywne), występujące, przede wszystkim, w prawie cywilnym i handlowym, często obok norm imperatywnych. Pozostawiają one podmiotom swobodę kształtowania różnych stosunków, niekiedy w sposób odmienny od wskazanego w normie. Występują sto­sunkowo często np. przy zawieraniu umów. VII. Stosunki prawne 1. Pojęcie i elementy stosunku prawnego Prawo istnieje po to, aby regulować, ochraniać i kształtować stosun­ki między ludźmi. O prawnym aspekcie stosunku społecznego mówimy wtedy, gdy ustanowiona norma prawna tak stanowi. Stosunek prawny, to stosunek społeczny uregulowany przez normy prawne, którego uczestnicy występują jako podmioty praw i obowiązków. O tym, jaki zakres stosunków należy objąć regulacją prawną, decyduje wola ustawodawcy.

Istotą stosunku prawnego jest to, że podmiot stosunku prawnego może żądać od drugiego podmiotu określonego zachowania i sam może wobec niego postępować w określony sposób. Klasyfikacja zdarzeń prawnych: Fakty prawne dzielimy na Działania i Zdarzenia niezależne od woli ludzkiej (sensu strico); działania dzielą się na czyny i akta prawne; czyny dzielą się na czyny dozwolone i niedozwolone; czyny niedozwolone dzielą się na przestępstwa i delikty; akty prawne dzielą się na czynności prawne, akty administracyjno konstytutywne i orzeczenia sądowe; czynności prawne dzielą się na jednostronne i dwustronne. Stanowienie prawa jest aktem, wręcz procesem świadomym i ce­lowym. Jest to sformalizowany, prospektywny i konstruktywny akt władzy publicznej. Sformalizowanie tego aktu polega, m. in., na tym, aby:- stanowiony akt normatywny pochodził od kompetentnych organów władzy publicznej, - organy stanowiące prawo podporządkowane były ustalonym procedurom decyzyjnym, - zawsze ustanowionym aktom normatywnym nadawano właściwą prawnie formę, - akty normatywne podawane były do publicznej wiadomości w określony prawem sposób Konsekwencją tego jest również przyjęcie zasady, iż prawo nie powinno działać wstecz (lex retro non agit) 2 Umowa Umowa jest aktem dwustronnym lub wielostronnym. Prawo pow­stające w wyniku zawarcia umowy, to tzw. prawo konsensualne, jest w isto­cie prawem stanowionym, ale nie jednostronną decyzją władzy publicznej.} [Powstało w drodze określonego układu lub porozumienia zawartego między zainteresowanymi podmiotami, np. umowa zawarta między rządem a związ­kami zawodowymi i pracodawcami (tzw. umowa trójstronna). Tworzenie prawa poprzez zawieranie umów jest dziś bardzo rozpowszechnione w stosunkach międzynarodowych (to tzw. prawo trakta­towe). W Polsce poprzez umowy tworzona jest m. in. część prawa pracy (zbiorowe układy pracy). Podobne unormowania dotyczą także stosunków między Państwem, a kościołem i związkami wyznaniowymi. 3. Prawo zwyczajowe Istotą zwyczaju (obyczaju) jest, w miarę trwałe praktykowanie określonych wzorów zachowań przez członków pewnej zbiorowości (grupy) - narodu, społeczności lokalnej itp. Natomiast prawo zwyczajowe, to normy prawne powstałe w wyniku uznania przez organy państwa za obowiązujące prawo pewnej długotrwałej praktyki postępowania (zwyczaju) w określonej dziedzinie stosunków społecznych. 4. Precedens prawotwórczy Precedens to decyzja określonego organu państwa, a przede wszyst­kim sądu, której rozstrzygnięcie staje się wiążącym na przyszłość wzorem przy rozwiązywaniu spraw podobnych. Z precedensem mamy do czynienia w tzw. systemach prawa precedensowego (common law), występujących przede wszystkim, w państwach anglosaskich (USA, Kanada, Irlandia, Anglia i inne kraje wspólnoty brytyjskiej). W tych państwach istotna rola w procesie tworzenia prawa przypada sądom, które wydając orzeczenie w danej sprawie, związane są z orzeczeniami wydanymi poprzednio w sprawach tej samej kategorii lub w sprawach podobnych. Z orzeczeń tych sąd wyprowadza ogólną regułę postępowania, tj. obowiązującą normę praw­ną, na której opiera aktualnie wydawane orzeczenie. 1. Obowiązywanie prawa w przestrzeni i czasie Akt prawotwórczy wydany przez centralny organ państwa obowiązuje na całym terytorium danego państwa, chyba że sam zakreśla węziej granice przestrzenne swego obowiązywania. Akt prawotwórczy pochodzący od kompe­tentnego organu terenowego obowiązuje na tej części terytorium państwa, która jest podporządkowana władzy danego organu, chyba że sam akt ogranicza swoje obowiązywanie jedynie do części tego obszaru. Generalną zasadą w tym kontekście, przyjętą przez współczesne ustawodawst­wa, jest to, że norma prawna obowiązuje od momentu, który wyznacza ustawo­dawca, nie wcześniej jednak, niż od dnia jej opublikowania. Aktualnie w Polsce generalna reguła stanowi, że np. ustawa wchodzi w życie, tzn. obowiązuje po 14 dniach, od daty jej ogłoszenia w organie publikacyjnym, np. Dzienniku Us­taw, chyba że przepis wprowadzający określi inny termin wejścia w życie. Czas dzielący dwie daty, tj. opublikowania i wejścia w życie aktu normatywnego okreś­la się mianem vacatio legis (prawo spoczynku, okres tzw. leżakowania). Jest on wykorzystywany na zapoznanie się z nowym prawem i na przygotowanie się, m. in. w sensie techniczno - organizacyjnym, do jego stosowania i przestrzegania. 2. Personalne obowiązywanie prawa Na ogół przyjmowana jest zasada, że prawo danego państwa, w tym także polskiego, obowiązuje wszystkie osoby, które znajdują się na jego tery­torium. Jest przy tym obojętne, jaka jest przynależność państwowa (chodzi o obywatelstwo) tych osób. Od zasady tej są istotne wyjątki. Dotyczą one:

- przedstawicieli placówek dyplomatycznych, korzystających z immunitetu dyplomatycznego,

- obywateli polskich, wobec których na pewien czas wyłącza się stosowanie niektórych przepisów prawa karnego. Mówimy wtedy o immunitecie par­lamentarnym czy sędziowskim.

Rozdział II Wybrane zagadnienia prawa konstytucyjnego. Źródła powszechnie obowiązującego prawa. 1. Pojęcie i system źródeł prawa Przez źródła prawa należy rozumieć akty stanowienia prawa, tj. przepisy prawne powszechnie obowiązujące, takie które wiążą wszystkich, zarówno podmioty państwa (organy, instytucje, funkcjonariuszy), jak również obywateli i wszystkie znajdujące się pod jurysdykcją RP inne osoby, w tym osoby prawne. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa pol­skiego są: - Konstytucja RP. - Ustawa. - Ratyfikowana umowa międzynarodowa. - Rozporządzenie. - Akty prawa miejscowego. 2. Konstytucja RP Konstytucja RP, nazywana także ustawą zasadniczą lub ustawą kon­stytucyjną, to akt normatywny, określający podstawowe zasady ustroju poli­tycznego i społeczno - gospodarczego państwa. Ustala i zawiera podstawowe wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela, zasady ustroju władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, podstawy i zakres działania organów kontroli państwowej oraz ochrony prawa. Zawiera także zasady działania państwa w sytuacjach szczególnego zagrożenia, regulując podstawy ewentualnego wprowadzenia trzech stanów: wojennego, wyjątkowego i klęs­ki żywiołowej. 3. Ustawa Ustawa jest podstawowym aktem stanowienia prawa powszechnie obowiązującego. Uchwala ją Sejm wspólnie z Senatem. Normy ustawowe mogą być zmieniane, uchylane lub zawieszane z inną normę ustawową. Proces ustawodawczy w Polsce składa się z:-prawa inicjatywy ustawodawczej, które przysługuje posłom (w liczbie co najmniej 15), Senatowi, Komisjom Sejmowym, Prezydentowi RP, Radzie Ministrów, grupie co najmniej 100 tysięcy obywateli, mających prawo wybierania do Sejmu RP. Projekty ustaw składa się na piśmie Marszałkowi Sejmu. Do nich dołącza się uzasadnienie wyjaśniające potrzebę i cel wydania, z jednoczes­nym, rzeczywistym stanem prawnym w dziedzinie podlegającej jej regulacji oraz skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne - po jej uchwaleniu i wprowadzeniu w życie. Postępowanie w Sejmie RP Debatę w Sejmie nad przedłożonym projektem ustawy rozpatruje się w trzech czytaniach.- Pierwsze czytanie obejmuje uzasadnienie projektu ustawy przez wniosko­dawcę (wnioskodawców), pytania posłów oraz dyskusje nad ogólnymi założeniami projektu. Prace te kończy głosowanie, w którym Sejm może odrzucić projekt ustawy w całości albo skierować go do odpowiedniej Komisji Sejmowej, bądź kilku Komisji. - Drugie czytanie obejmuje przedstawienie Sejmowi sprawozdania z prze­prowadzonej w Komisji (- ach) dyskusji nad projektem ustawy. Nad tym materiałem debatuje Sejm. Zgłaszane są ewentualne poprawki i wnioski, które mogą być podstawą do ponownego omawiania projektu ustawy w Komisji (- ach). Po czym Sejmowi przedkładane jest dodatkowe spra­wozdanie z wnioskiem przyjęcia lub odrzucenia poprawek i wniosków. - Trzecie czytanie obejmuje: 1) przedstawienie dodatkowego sprawozdania Komisji lub, jeżeli projekt nie został ponownie skierowany do Komisji, przedstawienie przez posła sprawozdawcę poprawek i wniosków zgło­szonych podczas drugiego czytania, 2) głosowanie. (Art. 45 Regulaminu Sejmu RP). W tym kontekście warto przypomnieć dwa pojęcia: quorum i większości. Quorum, to minimalna liczba członków ciała zbiorowego, w tym przypadku Sejmu czy Senatu, których obecność na zwołanym posiedzeniu jest niezbędna, aby uznać, że dane ciało się zebrało i może podejmować decyzje, do których jest upoważnione. Obecnie quorum w sejmie i Senacie stanowi połowę ustawowej liczby posłów (230) lub (50) senatorów. Odróżnia się trzy rodzaje większości: zwykłą, bezwzględną (abso­lutną) i kwalifikowaną. Większość zwykła występuje wtedy, gdy do przyjęcia ustawy wystar­czy, aby opowiedziało się więcej, choćby o jednego, posłów lub senatorów, niż przeciw jej przyjęciu. Nie bierze się pod uwagę głosów tych, którzy się wstrzymali.

Większość bezwzględna występuje wtedy, gdy wymaga się, aby za projektem ustawy opowiedziała się przynajmniej połowa, plus jeden z głosu­jących. Głosy tych, co się wstrzymali mają takie samo znaczenie jak głosy tych, którzy byli przeciw.

Większość kwalifikowana występuje wtedy, jeżeli do przyjęcia decyzji wymaga się, aby za danym wnioskiem opowiedziało się 2/3 czy 3/5 głosujących. Uchwaloną przez Sejm ustawę Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie Marszałkowi Senatu. Senat w ciągu 30 dni może ustawę przyjąć bez zmian, uchwalić poprawki albo odrzucić w całości. Jeżeli Senat w tym terminie nie podejmie stosownej uchwały, ustawę uznaje się za uch­waloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm. Uchwała Senatu o wniesieniu do ustawy poprawek lub o jej odrzuce­niu nie jest ostateczna. Sejm ma bowiem prawo taką uchwałę Senatu odrzu­cić, ale musi to uczynić bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Po przyjęciu przez Sejm i Senat, ustawę Marszałek Sejmu przedkłada Prezydentowi RP do podpisu, który ma na to 21 dni. Prezydent przed pod­pisaniem ustawy może:

- wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie czy ustawa przedłożona do podpisu jest zgodna z Konstytucją RP, albo może odmówić podpisania ustawy i przekazać ją Sejmowi do ponownego rozpatrzenia (tzw. prawo veta).

Jeżeli Trybunał Konstytucyjny uzna zaskarżoną przez Prezydenta RP ustawę za zgodną z Konstytucją, albo jeżeli Sejm ponownie uchwali tę ustawę większością 3/5 głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, to Prezydent RP obowiązany jest w ciągu 7 dni ustawę podpisać i zarządzić jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw. Od tego momentu ustawa jest obowiązująca, po upływie 14 dni od ogłoszenia, chyba, że sama stanowi inaczej, tzn. ustala odmienną datę. Ratyfikowane umowy międzynarodowe. Umowy międzynarodowe, to zgodne i jednocześnie wspólne oświadczenie woli państw lub innych podmiotów prawa międzynarodowego w sprawach związanych z uprawnieniami i obowiązkami stron zawierających je. Umowy mogą posiadać różnorodną nazwę, np.: konwencja, traktat, konkor­dat, układ itp. Kwestie dotyczące umów międzynarodowych reguluje Konwencja Wiedeńska o Prawie Traktatów z 23 V 1969 roku. Wśród umów tego typu szczególna rola przypada umowom raty­fikowanym, tj. zawieranym przez Radę Ministrów i podpisywanym przez Prezydenta RP, jako reprezentanta państwa w stosunkach zewnętrznych. Każdorazowo Prezydent ma obowiązek zawiadomić Sejm i Senat o raty­fikacji lub wypowiedzeniu takiej umowy, a dotyczącej: - pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych, - wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji, - członkostwa Polski w organizacji międzynarodowej, Urnowa międzynarodowa ratyfikowana ogłaszana jest w Dzienniku Ustaw RP Rozporządzenie

To jedyny akt organów władzy wykonawczej uznany w Konstytucji za źródło powszechnie obowiązującego prawa. Prawo do jego wydawania przysługuje: Prezydentowi RP, Radzie Ministrów, ministrom kierującym działem administracji rządowej, Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji. Wymienione organy mogą wydawać rozporządzenia tylko w celu wykonania ustawy i na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie. Upoważnienie to określać musi właściwy organ do wydawania rozporzą­dzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne doty­czące jego treści. Oznacza to, że rozporządzenie może być wydane tylko w celu rozwinięcia spraw, którym poświęcona jest ustawaj Konstytucja przewiduje ponadto możliwość wydania przez Prezy­denta RP, na wniosek Rady Ministrów, rozporządzenia z mocą ustawy o wprowadzeniu stanu wojennego, stanu wyjątkowego albo stanu klęski żywiołowej (por. art. 228 - 234 Konstytucji RP).j 6. Akty prawa miejscowego

Zgodnie z Konstytucją, źródłami prawa powszechnie obowiązu­jącego są także akty prawa miejscowego. Zakres obowiązywania tych aktów jest ograniczony do obszaru działania organu, który wydał taki akt. Do ustanawiania źródeł prawa powołane są organy administracji rządowej ogólnej i specjalnej oraz organy samorządu terytorialnego. Wszystkie akty prawa miejscowego, aby miały powszechnie obowiązującą moc, muszą być wydane na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawach (por. art. 87 ust. 2 i art. 94 Konstytucji RP).

Na podstawie przepisów o samorządzie terytorialnym organy gminy wydają przepisy dotyczące ustroju gminy, organizacji urzędu, zasad gospodarowania mieniem i tryb korzystania z obiektów i urządzeń użyteczności Publicznej.

Rada gminy może wydawać tzw. przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia Porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Przepisy gminne najczęściej podejmowane są w formie uchwały, a także w formie wydawanych zarządzeń. Wojewoda wydaje rozporządzenia na podstawie upoważnień ustawowych. II. Organy publikacyjne Organy publikacyjne to organy publikujące akty prawne w Dzienniku Ustaw i Dziennikach Urzędowych. Dziennik Ustaw RPJ(w 1918 r. nosił nazwę: Dziennik Praw Królestwa Polskiego, potem Dziennik Praw Państwa Polskiego, Dziennik Ustaw RP, a w latach 1952 - 1989 to Dziennik Ustaw PRL). W nim ogłaszane są następujące akty prawne: - ustawy, - umowy zawarte przez RP z innymi państwami, w tym umowy raty­fikowane, - rozporządzenia i rozporządzenia z mocą ustawy,

- obwieszczenia prezesa Rady Ministrów (Ministra Spraw Zagranicznych) o sprostowaniu błędów w ogłoszonych aktach prawnych, - inne, na podstawie szczególnego upoważnienia, np. ustawy. Dziennik Urzędowy „Monitor Polski(wyd. od 30 XII 1950 r.). W nim ogłasza się: - uchwały Sejmu, Senatu i Rady Ministrów, - zarządzenia i postanowienia Prezydenta RP,

- zarządzenia państwowych władz naczelnych i urzędów centralnych, wydane celem wykonania ustaw i z powołaniem się na zawarte w nich upoważnienie, inne zarządzenia, obwieszczenia i komunikaty państwowych władz naczelnych i urzędów centralnych, np. Prezesa GUS - u. Wójtowie, burmistrzowie (prezydenci) i starostowie obowiązani są udostępniać ludności bezpłatne przeglądanie Dziennika Ustaw RP i Dzien­nika Urzędowego RP „Monitor Polski". Monitor Sądowy i Gospodarczy ponownie wydawany od 22 XII 1995 r.) To ogólnokrajowy dziennik urzędowy przeznaczony do zamieszcza­nia obwieszczeń lub ogłoszeń. W nim publikuje się: - wszystkie wpisy do rejestru handlowego, chyba że ustawa stanowi inaczej, - ogłoszenia wymagane przez Kodeks handlowy i Kodeks postępowania cywilnego, - inne obwieszczenia, jeżeli ich ogłoszenie wymagane jest przez ustawę.

Wydawanie tego Monitora należy do zakresu zadań Ministra Spra­wiedliwości.

Sądy rejonowe zobowiązane są nieodpłatnie udostępniać Monitor Sądowy i Gospodarczy zainteresowanym osobom. 4. Dzienniki urzędowe organów centralnych 1

Dzienniki te wydawane są za zezwoleniem prezesa RM. Są służbo­wym organem wewnętrznym przeznaczonym do ogłaszania aktów prawnych pochodzących od centralnego organu administracji, a przeznaczonych dla podległych organów, urzędów, zakładów i instytucji, np. Dziennik Urzędowy Ministra Finansów. Wojewódzkie Dzienniki Urzędowej

Dzienniki te aktualnie wydawane są na podstawie art. 43 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie, przez woje­wodę. W nich ogłasza się:

- akty prawa miejscowego stanowionego przez Sejmik Województwa, woje­wodę i organy administracji niezespolonej, - akty prezesa Rady Ministrów uchylające niektóre akty prawa miejscowego, - akty prawa miejscowego stanowione przez organy powiatu i gminy, wyroki sądu administracyjnego, uwzględniające skargi na wydane akty prawa miejscowego. Wojewoda prowadzi zbiór wydanych przez siebie wojewódzkich dzien­ników urzędowych, które udostępnia jednostkom samorządu terytorialnego i innym do wglądu.

V. Klauzule generalne w prawie cywilnym Klauzule generalne, to normy prawne, które nie zarysowują w spo­sób wyraźny praw i obowiązków. Zawierają jedynie wskazania, jakimi należy kierować się przy ich określaniu. Używane w nich często nieostre zwroty językowe, jak „dobra wiara", „dobre obyczaje", „porządek publiczny", „mie­nie znacznych rozmiarów", „zasady współżycia społecznego", „niegodziwość celu świadczenia", są tego typowym podkreśleniem. Często normy te (klauzule) odsyłają do kryteriów pozaprawnych znajdujących się np. w nor­mach moralnych lub religijnych, a także w zasadach sprawnego działania (prakseologii). Te zawarte w przepisach prawa ogólne pojęcia podlegają ocenie organu stosującego prawo. Ma to m. in. na celu osiągnięcie elastyczności w jego stosowaniu.

Zgodnie z klauzulami generalnymi czynność prawna jest nieważna nie tylko wtedy, gdy jest sprzeczna z ustawą, lecz również wtedy, gdy jest np. sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. VI. Podmioty prawa cywilnego Podmiotami występującymi w stosunkach prawnych prawa cy­wilnego są osoby fizyczne i osoby prawne. 1. Osoba fizyczna (art. 8-32 k.c.) To jeden z podmiotów występujących w stosunku cywilnoprawnym. Każda osoba żyjąca, od urodzenia posiada bezwarunkową zdolność prawną, tj. możność bycia podmiotem praw i obowiązków wynikających ze stosunków cywilnoprawnych, a kończy ją w chwili śmierci. Według obowiązującego w Pols­ce prawa cywilnego każdy żyjący człowiek jest podmiotem tego prawa, przy czym nie odgrywa roli jego wiek, płeć, stan zdrowia fizycznego i psychicznego. Fakt urodzenia stwierdzony zostaje urzędowo w drodze sporządzenia aktu urodzenia przez Urząd Stanu Cywilnego. Fakt śmierci zostaje także stwierdzony przez tenże urząd odpowiednim aktem zgonu. a) Zdolność prawna osoby fizycznej To zdolność występowania w stosunkach prawnych prawa cywilnego w charakterze podmiotu praw lub obowiązków. Można także określić ją jako zdolność do posiadania praw i obowiązków. Ma ją każdy człowiek od chwili urodzenia aż do śmierci. Ma ją również dziecko poczęte, tzn. płód ludzki, w ograniczonym jednak zakresie (art. 927 § 2 k.c). Posiadanie zdolności prawnej oznacza, że człowiek może być np. właścicielem rzeczy. Posiadanie tej zdolności nie jest uzależnione od jakichkolwiek cech fizycznych, psy­chicznych lub prawnych. b) Zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej Ta zdolność do kształtowania przez podmiot swojej sytuacji prawnej w zakresie praw i obowiązków prawa cywilnego. Dotyczy to m. in. nabywa­nia, zbywania praw podmiotowych, zaciągania zobowiązań. To zdolność dokonywania we własnym imieniu takich czynności, które zmierzają do wywołania skutków prawnych, czyli ustanowienia, zmiany lub zniesienia sto­sunku prawnego. - Rodzaje zdolności do czynności prawnych osoby fizycznej - Pełna zdolność do czynności prawnych Mają ją osoby pełnoletnie, o ile nie zostały częściowo lub całkowicie ubezwłasnowolnione. Pełnoletność nabywa się z ukończeniem 18 roku życia. Wyjątkowo kobiety, które ukończyły przynajmniej 16 lat i zawarły związek małżeński, za zgodą sądu, nabywają tę zdolność w sposób trwały, bez wzglę­du na późniejsze rozwiązania lub unieważnienie małżeństwa. Osoby posiadające pełną zdolność do czynności prawnych mogą dokonywać wszelkich czynności prawnych swym własnym działaniem, czy to osobiście, czy też poprzez pełnomocnika. - Ograniczona zdolność do czynności prawnych Mają ją osoby małoletnie, które ukończyły 13 rok życia, nie uzyskały jeszcze pełnoletności i nie zostały całkowicie ubezwłasnowolnione oraz osoby pełnoletnie, częściowo ubezwłasnowolnione. Osoby takie mogą roz­porządzać swoimi prawami i zaciągać zobowiązania, ale tylko za zgodą swego przedstawiciela ustawowego. Mogą samodzielnie np. zawierać umowy w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego, rozporządzać swoim zarobkiem chyba, że sąd uzna inaczej. - Osoby nie posiadające zdolności do czynności prawnych (brak) Dotyczy to osób małoletnich, przed ukończeniem 13 roku życia oraz osób całkowicie ubezwłasnowolnionych. Osoby takie nie mogą w sposób ważny i prawnie skuteczny zawierać żadnych umów, ani dokonywać jedno­stronnych czynności prawnych. Czynią to za nich przedstawiciele ustawowi, np. rodzice. Czynność prawna takiej osoby jest nieważna. Wyjątek stanowią drobne sprawy związane z życiem codziennym np. kupienie bułki, chleba, lizaka. c) Ubezwłasnowolnienie To pozbawienie osoby fizycznej zdolności do czynności prawnych częściowe lub całkowite. Ubezwłasnowolnienie może nastąpić jedynie w wy­niku orzeczenia sądu z powodu: choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego, zaburzeń psychicznych uniemożliwiających kierowanie swym postępowaniem, a także wskutek pijaństwa lub narkomanii. Dla osób całkowicie (zupełnie) ubezwłasnowolnionych sąd ustanawia opiekę, zaś dla osób ubezwłasnowolnionych częściowo (niezupełnie) kuratelę. d) Uznanie zaginionej osoby za zmarłą Zaginięcie osoby fizycznej pociąga za sobą poważne powikłania życiowe i prawne. Dotyczy to m. in. spraw majątkowych, małżeńskich. Uznać za zmarłą można jedynie osobę zaginioną, tzn. taką, o której nie wiadomo czy żyje. Zaginiony (a) może być uznany za osobę zmarłą po upływie 10 lat od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących informacji jesz­cze żył. Gdyby jednak w chwili takiego uznania ukończył 70 lat, to wystarczy do wydania przez sąd orzeczenia o uznaniu za zmarłego - upływ 5 lat.Natomiast w żadnym wypadku nie wolno nikogo uznać za zmarłego przed końcem roku kalendarzowego, w którym ukończyłby on 23 lata (art. 29 k.c). Jeżeli zaginięcie człowieka nastąpiło w wyniku szczególnych zdarzeń np. katastrofy powietrznej lub morskiej wówczas terminy oczekiwania na orzeczenie o uznanie za zmarłego ulegają istotnemu skróceniu/] f2. Osoba prawna (art. 33 - 43 k.c.)Jest to twór sztuczny. To jednostka organizacyjna wyposażona przez normy prawne w zdolność do samodzielnego występowania w obrocie prawnym jako podmiot praw i obowiązków. Jednostki te oparte są, albo na zespole ich członków, np. spółki, stowarzyszenia, spółdzielnie, albo na wyodrębnionej masie majątko­wej, np. uczelnie, przedsiębiorstwa.

Osoba prawna od momentu powstania posiada zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych. Może własnym działaniem, poprzez oświadczenia woli osób pełniących funkcje w jej organach, kształtować swoją sytuacje prawną, tj. rozporządzać prawami i zaciągać zobowiązania. Istotą osoby prawnej jest wystąpienie razem następujących elementów:

- ludzkiego (np. załogi przedsiębiorstwa), - majątkowego (to posiadanie własnego majątku i zdolność odpowiadania nim), - organizacyjnego (obejmującego jej strukturę), - celu, który najczęściej wyrażany jest w jej statucie a) Powstanie osoby prawnej Według kryterium zależności od wpływu państwa wyróżniamy: - tzw. system aktów organów państwa, w którym akt władzy państwowej (ustawa, rozporządzenie, decyzja administracyjna) kreuje osobę prawną typu instytucjonalnego, np. uczelnię, - tzw. system koncesyjny, który dopuszcza powstanie osoby prawnej z ini­cjatywy jej założycieli, lecz z zastrzeżeniem uzyskania zezwolenia organu państwowego, - tzw. system normatywny polegający na ogólnym tylko określeniu przesłanek wymaganych do powstania osoby prawnej, bez konieczności uzyskania specjalnego (indywidualnego) zezwolenia władzy publicznej.

c) Zdolność prawna osoby prawnej Zakres tej zdolności prawnej jest węższy od zakresu zdolności prawnej osoby fizycznej, tzn. podlega on daleko idącym ograniczeniom. Osoba prawna nie może być np. podmiotem takich praw i obowiązków, które łączą się z biologicznym charakterem człowieka. Nie może zawierać małżeństwa, pozostawać w stosunkach pokrewieństwa, być podmiotem władzy rodzicielskiej, nie może sporządzić testamentu, może jedynie być spadkobiercą. Nie może być ubezwłasnowolniona, uznana za zmarłą. d) Zdolność do czynności prawnych osoby prawnej Zdolność prawna osób prawnych jest ściśle związana ze zdolnością do czynności prawnych osób prawnych, występuje zawsze łącznie. Jeżeli są ograniczenia w jej działaniu, to muszą być wyraźnie podane w ustawie, np. przy umowie sprzedaży. Osobom prawnym przysługuje zawsze pełna zdol­ność do czynności prawnych. VII. Przedmiot stosunku cywilnoprawnego

Przedmiotem tego stosunku jest wszystko, na co skierowane są uprawnienia i obowiązki podmiotów tego stosunku. Są nimi zatem zachowania się podmiotów (działanie lub zaniechanie, np. zapłacenie ceny kupna, zaniechanie użytkowania nieruchomości itd.), oraz niekiedy rzeczy lub też przedmioty niematerialne. 1. Rzeczy Rzeczy w rozumieniu prawa cywilnego to tylko przedmioty ma­terialne, tj. ograniczona cząstka przyrody w stanie naturalnym lub przetwo­rzonym 8. Traktowane jako samoistne dobro, przedstawiające wartość majątkową. Nie jest rzeczą np. woda w ciekach (rzece) oraz woda morska i grun­towa, a także kopaliny w złożach, bowiem nie mają charakteru samoistnego. Rzeczy dzielimy na ruchomości i nieruchomości; nieruchomości dzielą się na: grunty, budynki i części budynków; zaś grunty na: rolne i nierolne. Rzeczy stanowią niejednokrotnie złożone obiekty składające się z wielu elementów. Kodeks cywilny nazywa je częściami lub przynależnościami określonej rzeczy. Częścią składową rzeczy jest wszystko, co zostało połączone z rzeczą i nie może być od niej odłączone bez jej uszkodzenia lub istotnej zmiany całości rzeczy, np. silnik w samochodzie. Część składowa nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. Natomiast przynależnością jest rzecz odrębna, która pozostaje pod­porządkowana innej rzeczy głównej, np. klucz od mieszkania. Doprowadza to do tego, że w efekcie czynność prawna mająca za przedmiot rzecz główną odnosi także skutek względem przynależności. Dochody, które pochodzą od rzeczy lub praw określa się jako pożytki. Polski system prawny wyróżnia trzy ich typy: - pożytki naturalne rzeczy, którymi są jej płody i inne odłączone od niej części składowe, jakie według zasad prawidłowej gospodarki stanowią naturalny dochód z rzeczy, - pożytki cywilne rzeczy, to dochody jakie rzecz przynosi na podstawie sto­sunku prawnego, to np. czynsz z tytułu najmu rzeczy, - pożytki prawa, to dochody, jakie przynosi stosowanie prawa, to np. na­liczane odsetki od wierzytelności pieniężnych. 2. Przedmioty materialne nie będące rzeczami

Wspomniane dobra materialne tym różnią się od rzeczy, że nie wys­tępują w postaci wyodrębnionej lub zindywidualizowanej. Wśród nich można wyróżnić: - ciecze i gazy, o ile nie występują w postaci zamkniętej, bowiem w tym przypadku byłaby to rzecz ruchoma. Zajęcie się tymi przedmiotami jest istotne, bowiem dla nich ustanowiony został odrębny zespół norm prawnych, np. w postaci prawa wodnego, - kopaliny, nie mają charakteru rzeczy, podlegają natomiast swoistemu reżymowi prawnemu, np. w postaci prawa górniczego , - zwierzęta w stanie wolnym, dotyczy to zwierząt swobodnie poruszających się na polach i w lasach oraz ryby żyjące w stanie wolnym. Są to przed­mioty niczyje. Dopiero gdy zostaną zawłaszczone, stają się rzeczami i przedmiotami prawa własności. 3. Przedmioty (dobra) niematerialne Do przedmiotów niematerialnych zaliczyć można także energię (elektryczną, cieplną czy jądrową) odgrywającą w życiu gospodarczym ogromną rolę. Mimo, że nie jest ona rzeczą, jest natomiast w jakiś określony sposób mierzalna, a tym samym uczestniczy w obrocie cywilnoprawnym. VIIL Czynności prawne To takie działania, które zmierzają do wywołania skutków prawnych, przy czym od woli podmiotu zależy, czy zdarzenie nastąpi, jak i to, czy ma ono wywołać skutek prawny. Są to najczęściej czynności zmierzające do wywołania takiego skutku, a mianowicie ustanowienia, zmiany lub zniesienia stosunku cywilnoprawnego, np. przy umowie sprzedaży. Podstawowym elementem każdej czynności prawnej jest oświadcze­nie woli. Może być ono wyraźne lub dorozumiane w słowach, na piśmie, a także przez określone zachowanie się. Złożenie oświadczenia woli jest zazwyczaj skierowane do drugiej osoby, tzw. adresata. Skuteczność tego oświadczenia jest ważna jeżeli składający je, miał w chwili jego składania pełną zdolność do czynności prawnych. Przesłanki ważności czynności prawnych to: - Posiadanie zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych przez osobę składającą oświadczenie woli.- Czynność prawna, aby była ważna nie może być sprzeczna z ustawą i za­sadami współżycia społecznego. - Dokonanie określonej czynności prawnej musi odbyć się w przewidzianej formie, np. aktu notarialnego, czy po prostu w formie pisemnej.- Czynność prawna musi być wolna od wad. Nieważność czynności prawnych dzieli się na bezwzględną i względną; względna dzieli się na: błąd i groźbę; bezwzględna dzieli się na: brak zdolności do czynności prawnych, sprzeczność z ustawą, zasadami współżycia społecznego, niezachowaniem formy wymaganej pod rygorem prawa, brak świadomości lub swobody w oświadczeniu woli i pozorności oświadczenia woli.

3. Przedstawicielstwo i jego rodzaje Czynność prawna może być dokonywana osobiście lub za pośred­nictwem przedstawiciela, który działa nie w swoim, ale w imieniu innej osoby. Z działania przedstawiciela wynikają skutki prawne nie dla niego, ale dla osoby reprezentowanej. a) Przedstawicielstwo ustawowe, wynika z przepisu zawartego w ustawie. To prawo przedstawiciela do dokonywania czynności prawnych w imieniu drugiej osoby, np. rodzice w stosunku do dzieci (art. 98 k.r.o.).b) Pełnomocnictwo, to każde inne przedstawicielstwo, w którym prawo przedstawiciela do dokonywania czynności prawnych w cudzym imieniu opiera się na woli osoby reprezentowanej (art. 96 k.c). IX. Przedawnienie roszczeń To jedna z instytucji wywołujących określone skutki prawne z upływem czasu. Polega na tym, że po pewnym wskazanym przez prawo ter­minie dłużnik może uchylić się od spełnienia świadczenia. Przedawnienie dotyczy tylko cywilnoprawnych roszczeń majątkowych. Terminy przedawnienia mają charakter imperatywny (bezwzględnie obowiązujący) i nie mogą być zmieniane przez jakąkolwiek czynność prawną! (art. 119 k.c). Kodeks cywilny przewiduje, jako ogólne przedawnienie okre­su roszczeń - 10 lat. Dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej okres ten wynosi 3 lata. Nie podlegają przedawnieniu roszczenia o ochronę praw osobistych, jak: zdrowie, wolność, nazwisko, nietykalność mieszkania, a także wyni­kające z praw rodzinnych (rodzic nie może np. wyrzec się dziecka). 2. Warunki podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej Każdy przedsiębiorca, aby mógł podjąć zamierzoną działalność gospodarczą musi uzyskać na to zgodę poprzez prawnie określony wpis do Krajowego Rejestru Sądowego. Rejestr ten dotyczy następujących przed­siębiorców:- osób fizycznych, prowadzących działalność gospodarczą, - spółek: jawnych, komandytowych, z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjnych, partnerskich i komandytowo - akcyjnych, - spółdzielni, - przedsiębiorstw państwowych,- jednostek badawczo - rozwojowych, - przedsiębiorstw zagranicznych, prowadzących w Polsce działalność gospodarczą, - towarzystw ubezpieczeń wzajemnych, - innych, prowadzących działalność gospodarczą i podlegających wpisowi do rejestru (art. 36 k.r,s.). Dane dotyczące przedsiębiorców wpisanych do rejestru przed­siębiorstw umieszcza się pod numerem przeznaczonym dla danego podmio­tu w sześciu działach tego rejestru, obejmujących pełen zestaw danych for­malnych, ewidencyjnych i merytorycznych dotyczących prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej. Wpis do Krajowego Rejestru Sądowego następuje na podstawie postanowienia. Wniosek do rejestru składa zainteresowany podmiot gospodarczy na formularzu RG - 1 z poda­niem w nim wszystkich jego danych identyfikacyjnych oraz danych doty­czących prowadzonej przez niego działalności. Podmiotom wpisanym do tego rejestru nadawany jest niepowtarzalny 9 - cyfrowy numer „REGON", pozwalający na identyfikacje danej jednostki gospodarczej wśród innych podmiotów gospodarki narodowej. Jest on także niezbędny w systemie: podatkowym, celnym, ubezpieczeniowym, statystyce i zatrudnieniu. Jest to zgodne z przepisami ustawy z dnia 29 VI 1995 r. o statystyce publicznej 4. Ponadto dla uzyskania numeru „REGON" wymagane jest złożenie kserokopii zaświadczenia o wpisie do ewidencji gospodarczej.

Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Z obowiązku tego, zgodnie z art. 71 k.r.s. zwolnione są osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą oso­biście, w ramach tzw. ubocznego zajęcia zarobkowego, ale tylko w sytu­acjach, gdy przedmiotem tej działalności są: - artykuły użytku domowego i gospodarskiego oraz rękodzieła ludowego i artystycznego, - naprawy i konserwacje przedmiotów użytku osobistego, domowego i gospodarskiego oraz mieszkań, a także wykonywanie innych usług z uży­ciem własnych materiałów i narzędzi własnych lub powierzonych, z wy­jątkiem zarobkowego przewozu osób, - czynności handlowe polegające na sprzedaży nieprzetworzonych produk­tów rolnych, ogrodniczych, sadowniczych, hodowlanych, w tym mięsa z uboju gospodarskiego oraz rękodzieła ludowego i artystycznego, - podejmujące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, ogrodnictwa oraz sadownictwa. Ustawa nakłada na przedsiębiorcę obowiązek wykonywania działalności gospodarczej na zasadach uczciwej konkurencji, z poszano­waniem dobrych obyczajów i słusznych interesów konsumentów. Ponadto stanowi, iż przedsiębiorca musi zorganizować odpowiednie warunki pracy, uwzględniające w szczególności ochronę przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego oraz ochrony środowiska naturalnego, a także - jak stanowi art. 9 ustawy - moralności publicznej. Ustawa stawia pewne, prawne wymogi do posiadania merytorycznych uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej. Miejsce zasadnicze (główne) i stałe, w którym prowadzona jest działalność gospodarcza powinno być, zgodnie z art. 11 Prawa działalności gospodarczej, oznaczone na zewnątrz i zawierać dane dotyczące przed­siębiorcy, a także zwięzłe określenie prowadzonej działalności gospodarczej. W przypadku jednak bezpośredniego oferowania towarów lub usług w sprze­daży lub wysyłce, przedsiębiorca musi podać w ofercie swoje oznaczenia, numer pod którym wpisany jest do rejestru przedsiębiorców, wraz z oznacze­niem sądu rejestrowego, a także swoją siedzibę i adres. Natomiast na towarach lub ich opakowaniach, wprowadzonych do obrotu istnieje obowiązek podania w języku polskim danych obejmujących: oznaczenie przedsiębiorcy - producenta towaru i jego adres, nazwę danego towaru i inne oznaczenia oraz informacje wymagane na podstawie odrębnych przepisów, np. zamieszczanie daty ważności towaru.

Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą obowiązany jest m. in. do:

- dokonywania lub przyjmowania płatności za pośrednictwem rachunku bankowego tego przedsiębiorstwa, które prowadzi, - zawiadamiania urzędu skarbowego, właściwego ze względu na odprowadzany podatek dochodowy, o posiadaniu rachunku bankowego, związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą. Obowiązek ten ist­nieje także w przypadku posiadania rachunków bankowych w innych bankach. O wszelkich zmianach w wymienionych sytuacjach, przedsiębiorca obowiązany jest do ich zgłaszania w terminie 14 dni od daty ich powstania. 3. Formy reglamentacji administracyjnej w działalności gospodarczej Ustawa, Prawo działalności gospodarczej, zajmuje się w znacznym stopniu dwiema formami reglamentacji administracyjnej, tj. udzielaniem koncesji i zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej. a) Koncesja na prowadzenie działalności gospodarczej Uzyskanie koncesji uwarunkowane jest prowadzeniem działalności gospodarczej w zakresie: - poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania różnych złóż kopalin, tzw. bezzbiornikowego magazynowania substancji, a także składowania odpadów w górotworach, w tym podziemnych wyrobiskach górniczych,- wyrobu (produkcji) i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, - kompleksowego ujęcia problematyki dystrybucji i obrotu paliwami i energią, - ochrony osób i mienia, - transportu i usług lotniczych, - budowy i eksploatacji płatnych autostrad, - zarządzania liniami kolejowymi oraz wykonywania przewozów kolejowych, - funkcjonowania i rozpowszechniania programów radiowych i telewi­zyjnych. Art. 14 ust. 3 odsyła do innych ustaw regulujących zakres i warunki wykonywania działalności objętej obowiązkiem uzyskania koncesji. Są to: - Ustawa z 4 II 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. nr 27, poz. 96 z późn. zm.). - Ustawa z 10 IV 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. nr 54, poz. 348 z późn. zm.). - Ustawa z 22 VIII 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. nr 114, poz. 740 z późn. zm.). - Ustawa z 27 X 1994 r. o autostradach płatnych (Dz. U. nr 127, poz. 627 z późn. zm.). - Ustawa z 27 VI 1997 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. nr 96, poz. 591 z późn. zm.). - Ustawa z 29 XII 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 1993 r., nr 7, poz. 34 z późn. zm.). Wymienione ustawy regulują warunki wykonywania działalności objętej ich zakresem merytorycznym. W nich znajdują się także przesłanki odmowy wydania, udzielenia i cofania koncesji oraz zasady i tryb kontroli działalności objętej koncesjonowaniem. Udzielenie innych koncesji, mających szczególne znaczenie ze wzglę­du na bezpieczeństwo państwa lub obywateli, albo inny ważny interes pub­liczny, może nastąpić w wyjątkowych sytuacjach, aż do przeprowadzenia zmiany omawianej ustawy. Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana, a także cofnięcie koncesji należy do ministra, w gestii, którego znajduje się przedmiot działalności gospodarczej podlegający koncesjonowaniu. Następuje to w drodze decyzji administracyjnej. Koncesji udziela się na okres od 2 - 50 lat 5. Każda osoba fizyczna czy prawna, a także inna jednostka organiza­cyjna, ubiegająca się o koncesję, w określonej sferze działań gospodarczych, składa wniosek, który powinien zawierać: - oznaczenie przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres,

- numer w rejestrze przedsiębiorców, rodzaj i zakres prowadzonej działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona koncesja, - informacje potrzebne, a zawarte w innych, rodzajowo merytorycznych ustawach - oraz załączone dokumenty wskazujące np. na możliwość spełnienia warunków technicznych i organizacyjnych zapewniających prawidłowe wykonywanie działalności gospodarczej objętej koncesją, a także posia­dane możliwości finansowania tej działalności (art. 17). Organowi koncesyjnemu przysługuje szereg uprawnień związanych z instytucją koncesji. Może on odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć jej zakres w sytuacjach, gdy np. przedsiębiorstwo nie spełnia warunków podanych w uzyskanej koncesji, albo po prostu uczynić to może ze względu na zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa państwa. Może na bieżąco kontrolować działania gospodarcze pod kątem ich zgodności z udzieloną koncesją, spełnionych warunków z zakresu obronności lub bezpieczeństwa państwa, dóbr osobistych obywateli lub innego ważnego interesu pub­licznego (art. 21).Wreszcie organ może cofnąć udzieloną koncesję, gdy: - wydane zostało prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją, - przedsiębiorca, mimo uzyskania koncesji, nie podjął działalności gospo­darczej, - przedsiębiorca rażąco narusza warunki określone w koncesji (art.. 22). Zgodnie z art. 24 Prawa działalności gospodarczej przedsiębiorca, który zamierza podjąć działalność gospodarczą, w dziedzinie podlegającej koncesjonowaniu, może ubiegać się o przyrzeczenie wydania koncesji, zwane „promesą" (obietnica). W tym promesowym postępowaniu stosuje się przepisy dotyczące udzielania koncesji. Promesę udziela się na minimum 6 miesięcy. W okresie ważności promesy nie można odmówić udzielenia kon­cesji na wykonywanie działalności gospodarczej określonej w promesie, chyba że wystąpiły warunki przedstawione w art. 20 i 24 ust. 4 cyt. ustawy. Przekonująca jest teza, aby zawsze organ wydając koncesję na pod­stawie promesy badał, czy i w jakim stopniu nie uległy zmianie okoliczności prawne i faktyczne podane we wniosku, bowiem tylko takie przesłanki mogą być przyczyną odmowy przyznania koncesji. Zawsze organ musi pamiętać, że odmowa udzielenia koncesji może mieć miejsce, gdy wnioskodawca nie daje rękojmi należytego wykonywania działalności gospodarczej lub rażąco narusza prawo w tym przedmiocie. Przedsiębiorca, któremu cofnięto koncesję z przyczyn opisanych wcześniej, może wystąpić z wnioskiem o ponowne udzielenie koncesji nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o jej cofnięciu.

Ustawa o działalności gospodarczej reguluje tryb wydawania i cofa­nia koncesji w sposób nie odbiegający od dotychczasowego. Zawiera także inne regulacje w tym przedmiocie, ujęte w art. 14 ust. 3 cyt. ustawy, trak­tujące o tym, że „zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu określają przepisy odrębnych ustaw". b) Zezwolenia na wykonywanie działalności gospodarczej Ustawa reguluje także, w sposób generalny, sprawy dotyczące wydawania zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej. Dotychczas przepisy dotyczące zezwoleń były rozproszone w różnych aktach prawnych. Różnica miedzy koncesją, a zezwoleniem polega na tym, że przy wydawaniu koncesji pozostawiono nadal właściwość organów centralnych, natomiast przy zezwoleniach mogą to być inne organy, np. wójt, burmistrz czy prezydent. Organ wydający zezwolenie po stwierdzeniu, że spełnione zostały wymagane prawem warunki (art. 28), wydaje zezwolenie na prowadzenie określonej we wniosku działalności gospodarczej. Wydawanie, odmowa wydania i cofnięcie zezwolenia następują w drodze decyzji administracyjnej (art. 29).

Zezwolenie wydaje się na czas nieoznaczony, chyba że przepisy odrębne inaczej stanowią lub we wniosku przedsiębiorcy będzie klauzula dotycząca uzyskania zezwolenia na czas oznaczony (art. 31). Procedura formalna przy zezwoleniach w zasadzie odpowiada proce­durze koncesyjnej. Dotyczy to instytucji zezwoleń, odmowy i cofnięcia zez­woleń (art. 32). Ponadto wręcz identyczne rozstrzygnięcia obejmują insty­tucje kontrolną i nadzorczą w działalności gospodarczej prowadzonej w wyniku zezwolenia. Ustawa w art. 88 stanowi, że „ilekroć w dotychczas obowiązujących przepisach używa się terminów „pozwolenie", „zgoda", „licencja", oznaczających formy reglamentacji działalności gospodarczej, należy przez to rozumieć „zezwolenie" w rozumieniu [...] ustawy". Po 1 I 2001 r., tj. z dniem wejścia w życie omawianej ustawy wymieniona niżej, a prowadzona aktualnie działalność gospodarcza nie będzie wymagała koncesji lub zezwolenia, tj.: - przetwórstwo i obrót metalami szlachetnymi, - przetwórstwo i obrót metalami nieżelaznymi, - obrót dobrami kultury powstałymi przed dniem 9 V 1945 r., - usługi paszportowe, - dokonywanie przenoszenia zapisu dźwięku lub dźwięku i obrazu na taśmy, płyty, kasety, wideokasety i wideopłyty, - produkcję, opracowywanie, dystrybucję i rozpowszechnianie filmów, - chów, hodowlę i połów ryb w wodach śródlądowych, prowadzenie tar­gowisk, - w zakresie transportu morskiego oraz zarządzanie portami morskimi innymi niż porty o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej, - usług turystycznych, z wyjątkiem organizowania imprez turystycznych i pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie tych usług, - profesjonalnego sportu, - poszukiwanie i wydobywanie surowców mineralnych znajdujących się w odpadach powstałych po robotach górniczych oraz procesach wzbogaca­nia kopalin (art. 96) Koncesje i zezwolenia wydane przed dniem wejścia w życie omaw­ianej ustawy gospodarczej na podstawie innych ustaw, w odrębnych dziedzi­nach, w których uzyskano koncesje lub wydawane zezwolenia, zachowują one ważność lub stają się zezwoleniami na czas, na który zostały wydane (art. 96 ust. 3). Podobnie uregulowana została sfera warunków wykonywania międzynarodowego transportu drogowego (art. 96 ust. 4).

---