Opracowanie na egzamin ze wspomagania part 2

Temat 1. Program M. Zabłockiej - „Przezwyciężanie nieśmiałości u dzieci”

Charakterystyka osoby nieśmiałej:

1. Strefa behawioralna

• Zahamowanie aktywności w sytuacji społecznej ekspozycji, np. wystąpienie na forum klasy

• Wycofanie się kontaktów

• Małomówność

• Unikanie kontaktu wzrokowego

2. Strefa emocjonalna

• Odczuwanie lęku

• Chęć ucieczki z sytuacji, która wywołuje uczucie lęku

3. Strefa samo orientacyjna

• Poczucie niższości

• Brak wiary w siebie

• Obawa przed:

• Kompromitacją

• Krytyką

• Wyśmianiem

• Doznaniem porażki

• Doznaniem przykrości

Dzieci nieśmiałe uważa się za zagrożone, ponieważ:

• Mają niską samoocenę

• Brak im umiejętności komunikowania się z innymi

• nawiązywania i podtrzymywania przyjaźni,

• śmiania się i żartowania z tych samych powodów co rówieśnicy,

• włączania się do grupy,

• zręcznego kończenia rozmowy,

• wchodzenia w interakcje z bardzo różnymi kolegami)

• Brak im umiejętności radzenia sobie z lękiem

Dzieciom nieśmiałym brakuje cech właściwych dla odporności, do których zalicza się:

• Aktywne podejście do problemów życiowych i ich rozwiązywania

• Optymistyczną skłonność do postrzegania cierpienia, frustracji i innych przykrych doświadczeń w sposób konstruktywny

• Zdolność do czujności i niezależności oraz tendencję do poszukiwania nowych doświadczeń

• Wysokie kompetencje społeczne

Środowiskowe uwarunkowania nieśmiałości

• Nadmierne ochranianie

• Zbyt wysokie wymagania

• Surowe kary,

Niekonsekwencja

• Nagradzanie zależnościowego zachowania

• Brak wymagań,

Wyręczanie,

Ograniczanie samodzielności

• Odrzucanie emocjonalne

Trzy podstawowe założenia programu

1. U podstaw nieśmiałości leżą niewłaściwe nawyki myślenia (o sobie, o zadaniach, o innych ludziach)

2. Nawyki te kształtują się pod wpływem swoistych doświadczeń ukształtowanych zazwyczaj w dzieciństwie

3. Zmiana sposobu myślenia jest możliwa dzięki stworzeniu dziecku warunków umożliwiających nabywanie odmiennych od dotychczasowych doświadczeń

Główne cele programu

Przezwyciężanie nieśmiałości poprzez tworzenie dzieciom nieśmiałym warunków do:

• Kształtowania wyższej i bardziej adekwatnej samooceny

• Kształtowanie optymistycznego stylu wyjaśniania przyczyn zdarzeń

• Podejmowania aktywności społecznej

• Rozwijania kompetencji społeczny

Temat 2. Pensylwański Program Zapobiegania Depresji M.P. Seligmana

Różnice między optymistycznym i pesymistycznym stylem wyjaśniania przyczyn zdarzeń na wymiarach: stałość, zasięg i personalizacja (umieć podać przykład)

Wymiary	Styl pesymistyczny	Styl pozytywny
Stałość	Przekonanie o stałym charakterze niepowodzeń Przykład: „Nikt w mojej klasie nie będzie chciał się ze mną zaprzyjaźnić” Przekonanie o chwilowym charakterze przyczyn pomyślnych wydarzeń Przykład: „Dostałem piątkę z sprawdzianu tylko dlatego, że to było łatwe”	Przekonanie o chwilowym charakterze niepowodzeń Przykład: „W nowej klasie znalezienie przyjaciela zajmuje sporo czasu” Przekonanie o stałym charakterze przyczyn pomyślnych wydarzeń Przykład: „Dostałem piątkę ze sprawdzianu- jestem zdolny”
Zasięg	Zasięg ogólny wydarzeń niepomyślnych Przykład: „Nikt mnie nie lubi” Zasięg ograniczony wydarzeń pomyślnych Przykład: „Jestem bystry z matematyki”	Zasięg ograniczony wydarzeń niepomyślnych Przykład: „Iza i Zuzia mnie nie lubią” Zasięg ogólny wydarzeń pomyślnych Przykład: „Jestem bystry”
Personalizacja	Generalne obwinianie się Przyczyny stałe, uniwersalne i wewnętrzne Przykład: „Dostałem 1 z testu, bo jestem głupi”	Behawioralne obwinianie się Przyczyny chwilowe, konkretne i wewnętrzne Przykład: Dostałem 1 z testu, bo nie przyłożyłem się do nauki”

Zasady krytykowania zachowania dziecka zgodnie z optymistycznym stylem wyjaśniania (wymienić i scharakteryzować, umieć podać przykład)

Właściwy sposób krytykowania dziecka opiera się na zasadach:

• Krytykować zgodnie z optymistycznym stylem wyjaśniania- zawsze wtedy, gdy pozwala na to sytuacja należy skupić się na wskazaniu dziecku konkretnych i chwilowych przyczyn problemów unikając krytykowania jego charakteru czy zdolności

Przykład:

• Dokładność- przesadne potępianie wywołuje poczucie winy i wstyd dużo większy od tego, jaki jest potrzebny, by zmobilizować dziecko do zmiany zachowania

3 cechy wskazywanych przyczyn, uczących optymizmu wraz z przykładami:

• Przyczyna chwilowa

Przykład: Janku, źle się dzisiaj zachowujesz, nie podoba mi się to. (zamiast: Janku, co Ty wyprawiasz? Wcielony diabeł z Ciebie.)

• Przyczyna konkretna

Przykład: Za bardzo drażnisz się z siostrą. (zamiast: Jesteś niedobrym chłopcem.)

• Przyczyna wewnętrzna i behawioralna (charakter aktywny)

Przykład: Musisz częściej się z nią dzielić. (zamiast: Jesteś takim egoistą.)

Najważniejszy cel w pierwszym kroku na drodze do uczenia dzieci optymizmu:

Pierwszy krok to zmiana pesymistycznych myśli automatycznych.

Najważniejszy cel: stworzenie warunków do zrozumienia powiązań między trudnościami a przekonaniami i przekonaniami a skutkami, czyli wyjaśnienie tzw. modelu TPS. (moim zdaniem to jest dobrze ale z tym co dopisałam dopiero ma pełny sens)

• doprowadzenie by dziecko zrozumiało, że to co czuje nie bierze się z niczego i nie jest ściśle zależne co mu się przydarza.

(Wyjaśnienie: Uczucia, które ogarniają je w chwili, gdy znajduje się w trudnej sytuacji, wynikają z tego, co o tej sytuacji myśli. Kiedy nagle ogarnia je złość, smutek albo strach, to znaczy, że uczucie to wywołała jakaś myśl, a jeśli potrafi ją uchwycić, to jest w stanie zmienić to uczucie.)

Na czym polega kwestionowanie czyli uczenie dokonywania przez dziecko realistycznej oceny kierowanych pod swoim adresem oskarżeń - zbieranie dowodów, tworzenie wyjaśnień alternatywnych (umieć wyjaśnić na przykładzie)

Kwestionowanie to uczenie się realistycznej oceny kierowanych przez siebie oskarżeń pod swoim adresem.

Na naukę kwestionowania składa się:

• Zbieranie dowodów

• Jakie są dowody na to, że dane przekonanie jest prawdziwe?

• Jakie dowody świadczą, że są fałszywe?

Łatwiej dostrzegamy fakty, które potwierdzają nasze przekonania niż te, które im przeczą. Aby wyeliminować takie nastawienie:

1. Najpierw gromadzimy wszystkie dowody potwierdzające, że nasze przekonanie jest słuszne

2. Potem szukamy dowodów przeczących temu przekonaniu

3. Zwracamy uwagę na to, żeby dowody były szczegółowe i konkretne, każdy należy rozpatrzyć.

Zmuszając się do rozpatrzenia wszystkich dowodów za i przeciw osłabiamy naszą skłonność do dopasowywania dowodów do przyjętej tezy, zauważania tych, które ją potwierdzają, a pomijania innych, które do niej nie przystają.

Przykład: Gdy dziecko mówi, że nikt go nie lubi to niech poda argumenty Czemu tak myśli. Zapewne poda jeden, a następnie niech poda dowody, że tak nie jest (konkretne czyli, np. że Gosia spędza ze mną przerwy, z Mikołajem widuje się po lekcjach, siedzę w ławce z Gosią, w świetlicy bawię się z kimś tam, ostatnio „x” pomógł mi w lekcjach itd.

• Tworzenie wyjaśnień alternatywnych

• W jaki inny sposób można spojrzeć na tę sytuację?

1. Próbujemy spojrzeć na daną trudność czy sytuację z innych punktów widzenia- wymyślamy jak najwięcej odmiennych interpretacji korzystając z pytań pomocniczych:

• Jak widziałby to mój przyjaciel?

• A jak mój ojciec?

• A jak zinterpretowałby to bezstronny obserwator?

2. Sprawdzamy dowody potwierdzające poszczególne interpretacje pamiętając, że prawie żadne wydarzenie nie jest skutkiem tylko jednej przyczyny, złożony charakter rzeczywistości daje nam możliwość wyboru jednej z kilku możliwych interpretacji. Analizujemy zespoły czynników, które mogły spowodować nasze problemy.

Przykład: Kiedy dziecko twierdzi, że nie zdało sprawdzianu, bo jest głupie proponujemy żeby pomyślało co mogło się do tego przyczynić, nawet jak samo nie wpadnie na nic to możemy sami dać przykład, że za mało się uczyło. Ono dopowie, że wcześniej nie rozumiało tematu a bało się spytać albo że pani mówiła dla niego niezrozumiale, miał za mało czasu na naukę, miał problemy w domu i nie mógł się skupić, itd. Itp. Wymienia się tu wiele czynników, które mogły wpłynąć na negatywny wynik sprawdzianu, co wskazuje na to, że dziecko wcale nie musi być głupie

Na czym polega dekatastrofizacja i z jakich elementów się składa (umieć podać przykład kwestionowania i dekatastrofizowania w pracy z dzieckiem)

Dekatastrofizacja to dokładna ocena wszystkich implikacji danej trudności- „a co będzie jeśli…”

• uczenie się dokładnej oceny wszystkich możliwych implikacji danej sytuacji (uczenie się bardziej realistycznej oceny prawdopodobieństwa katastrof, których się obawiamy)

Dla mnie to są te elementy więc jest ok Procedura:

• Przewidywanie najgorszego możliwych skutków i ocena prawdopodobieństwa jego wystąpienia

• Przewidywanie najlepszego możliwych skutków i ocena prawdopodobieństwa jego wystąpienia

• Wybór konsekwencji najbardziej prawdopodobnej

• Opracowanie planu działania zakładającego każdy z tych skutków, zwłaszcza ten najbardziej prawdopodobny
  

Przykład kwestionowania w pracy z dzieckiem: ten przykład co napisałaś Edyta byłby ok. tylko wtedy chyba musiałby dotyczyć tej samej kwestii (albo oblanego sprawdzianu, albo nielubienia bo te punkty „zbieranie dowodów” i „Tworzenie wyjaśnień alternatywnych” to jak na moje są kolejne kroki kwestionowania i jedno z drugim tematycznie powinno się łączyć).

Przykład dekatastrofizowania w pracy z dzieckiem: (wiem że przykład wydaje się z kosmosu, ale uwierzcie mi dzieciaki potrafią tworzyć takie teorie :P A ogólnie rzecz biorąc to nie wiem czy to dobry przykład ;/)

1) Przewidywanie najgorszego z możliwych skutków: Jasio jest chory i ma dość wysoką gorączkę. Płacze bo boi się, że jeśli ten stan się będzie utrzymywał to umrze on, jak jego pradziadek w czasie wojny. Możliwość ta wydaje mu się całkiem realna.

2) Przewidywanie najlepszego z możliwych skutków: Mama przypomina mu jednak o jego koleżance Dorotce, która dwa tygodnie temu też była chora i miała wysoką gorączkę. Dorotka jednak wyzdrowiała i wróciła do szkoły. Jasio stwierdził więc, że i on może też wyzdrowieć.

3) Wybór konsekwencji najbardziej prawdopodobnej: Jasio doszedł do wniosku, że najbardziej prawdopodobne jest, że wyzdrowieje tak, jak Dorotka bo ona dostała dobry lek na utrzymującą się gorączkę, który on też ma. Poza tym mama przypomniała mu (wel przypomniał sobie, że czytał w książce - zostawcie jak chcecie), że w czasie wojny były trudności z dostępem, do leków i dojazdem do szpitala w nagłych wypadkach i dlatego pradziadek umarł, a Dorotka chorowała 2 tyg. temu i wyzdrowiała.

4) Opracowanie planu działania zakładającego każdy z tych skutków, zwłaszcza ten najbardziej prawdopodobny

Konsekwencja: umrze - mama poda mu lek na utrzymującą się gorączkę, a jeśli i to nie pomoże to wezwie pogotowie, które zabierze Jasia do szpitala, gdzie pomogą mu lekarze - profesjonaliści w dziedzinie zdrowienia ;)

• Konsekwencja: wyzdrowieje

Temat 3. Program korygowania zaburzeń rozwoju społecznego w klasie szkolnej A. Strzeleckiej

Adresat

Uczniowie w klasach Vi i VII, których zaburzenia w rozwoju społecznym zmierzają w kierunku bierności i socjopatii czyli na chwilę obecną VI klasa i I gimnazjum chyba

Cele w pracy z dziećmi biernymi i sposoby ich osiągania

Cele:

Tworzenia warunków do:

1. Podnoszenia samooceny

2. Kształtowania odporności w sytuacjach trudnych i obniżania poziomu leku w sytuacjach społecznych

3. Pokonywania zależności od innych

Sposoby osiągania celów:

1. Tworzenie warunków do podnoszenia samooceny

• Sposób realizacji:

„manipulacja sukcesem”; należy znaleźć takie płaszczyzny działania, w których uczeń może odnieść sukces

• Działania wychowawcze:

• Eksponowanie pozaszkolnych zainteresowań ucznia i jego osiągnięć w działalności hobbystycznej. Prezentacja osiągnięć w gazetce szkolnej

• Motywowanie do lepszych osiągnięć w nauce i do udziału w pracy kółek zainteresowań

• Wzmacnianie pozytywne poprzez częste nagradzanie przejawów aktywności społecznej

• Trening

• Indywidualna mobilizacja do uzyskania lepszej oceny; uczestnictwo w szkolnych imprezach sportowych, kulturalnych, artystycznych

• Osiąganie sukcesu w pełnieniu ról społecznych- poprzez dobre (rzeczowe) przygotowanie do ich pełnienia

2. Kształtowanie odporności na sytuacje trudne- obniżanie poziomu lęku w sytuacjach społecznych

• Działania wychowawcze:

• Trening reakcji na sytuacje trudne:

1. Przełamywanie lękliwości w kontaktach interpersonalnych z kolegami, nauczycielami, czy personelem szkoły (powierzanie zadań)

2. Pokonywanie lękliwości w warunkach społecznej ekspozycji wiedzy (w czasie odpowiedzi na środku klasy) oraz poprzez okazywanie uczniowi życzliwości

3. Modelowanie zachowań

3. Tworzenie warunków do zmniejszania poziomu zależności od innych

• Sposób realizacji:

• Podniesienie samooceny (cel nr 1)

• Zwiększanie odporności na sytuacje trudne i obniżenie poziomu lękliwości (cel nr 2)

• Działania wychowawcze:

• Trening samodzielności:

1. Indywidualny przydział zadań i skrupulatne ich rozliczanie

2. Rozbudzanie inicjatywy społecznej

Dodatkowo

Techniki wychowawcze do wykorzystania w tek koncepcji (czyli chyba metody):

• Technika sondażu o uczniach (to chyba nieważne akurat)

• Technika socjodramy

• Trening reakcji na sytuacje trudne

• Modelowanie zachowań

• Technika wzmacniania pozytywnego

Temat.4. Program D. Ekiert-Grabowskiej (okazał się skuteczny dla dzieci izolowanych, nieśmiałych) .

Adresat

uczniowie izolowani i odrzucani przez rówieśników w klasie (obecna I i II klasa gimnazjum - uczniowie 13-14-letni)

Główne założenia:

1. Wzrost częstotliwości i intensywności pozytywnych kontaktów interpersonalnych w klasie wpłynie na:

• wzrost atrakcyjności grupy dla jej członków

• zmianę stosunku emocjonalnego dzieci nieakceptowanych do klasy

2. Włączanie uczniów izolowanych, odrzucanych i akceptowanych do wspólnych grup zadaniowych, dając możliwość częstych interakcji zmiana stosunku klasy do uczniów nieakceptowanych wzrost wskaźników sympatii, spadek wskaźników antypatii.

3. Stwarzanie częstych sytuacji ułatwiających wzajemne kontakty uczniów akceptowanych i nieakceptowanych uruchamianie mechanizmu modelowania (rolę modeli mieli przyjąć uczniowie akceptowani)

4. Utrwalanie pozytywnych zachowań poprzez wzmocnienia (nagrody) dostarczane przez wychowawcę

Metody pracy: (piszę tylko o uczniach izolowanych skoro tylko dla nich ten program okazał się skuteczny - zasadniczo chodzi tylko o to, że nie dodaję wyrazu „odrzucani” :P)

1. Nagradzanie pozytywnych zachowań przejawianych przez uczniów izolowanych poprzez uznanie (wyrażone na osobności lub na forum klasy) przez nauczyciela lub przez kolegów (zwłaszcza tych akceptowanych).

2. Powierzanie zadań uczniom izolowanym na tyle atrakcyjnych, żeby chcieli je wykonywać wspólnie z uczniami akceptowanymi.

3. Nagradzanie za poprawne wykonanie zadań.

4. Zwiększenie okazji do wspólnej aktywności poprzez:

• Powołanie zespołów samopomocy koleżeńskiej (uczniowie akceptowani mieli zwracać szczególną uwagę na uczniów nieakceptowanych

• Podejmowanie działalności społecznej na rzecz szkoły (np. zbieranie makulatury), gdzie kierowanie zespołami powierzano uczniom izolowanym.

• działalność rozrywkowo-rekreacyjną - spotkania z udziałem wychowawczyni (wycieczki, dyskoteki, dyskusje, wystawy prezentujące zainteresowania uczniów, wyjścia do kina i teatru)

5. Moralizowanie - indywidualne rozmowy z uczniami nieakceptowanymi w celu:

• wskazania im tych cech i zachowań, które budziły niechęć kolegów

• zachęcanie do przejawiania inicjatywy i podejmowania zadań

• wskazywanie możliwości nawiązywania przyjaźni

6. Zaangażowanie do pomocy dobrze przystosowanych rówieśników (np. narady rozszerzonego samorządu klasowego, gdzie zastanawiano się jak zaktywizować i jakie zadania powierzać uczniom nieakceptowanym, by były one możliwe do zrealizowania przez nich i jednocześnie ważne dla klasy).

7. Powierzanie jednostkom nieakceptowanym indywidualnych zadań (np. prowadzenie klasowej kroniki, czuwanie nad pracownią).

(Tak jak to czytam to się zastanawiam na ile ten program przystaje do realiów dzisiejszej szkoły, ale to już nians ;P)

Temat.5. Dzieci z zaburzeniami eksternalizacyjnymi w klasie szkolnej jako problem wychowawczy.

1. właściwości dziecka

1. neurobiologiczne i neuropsychologiczne:

- niedobory i zaburzenia w systemie endokrynologicznym i nerwowym

- zachwianie równowagi między procesami pobudzania i hamowania

- „trudny temperament” - w okresie niemowlęcym trudności przy karmieniu i zasypianiu, łatwe irytowanie się, impulsywność, nadpobudliwość

2. poziom inteligencji poniżej średniej

3. mniejsze zdolności językowe, problemy z mową

4. obniżona zdolność koncentracji, rozumienia, przewidywania i planowania zachowania

2. właściwości środowiska rodzinnego

1. właściwości rodziców:

- poczucie braku kompetencji w roli rodzica

- lekceważenie obowiązków rodzica

- zaburzenia psychospołeczne

- zaburzenia psychopatologiczne

- alkoholizm, narkomania

- problemy umysłowe

- niski poziom wykształcenia

- młody wiek rodziców i brak wsparcia

- bieda, niskie i nieregularne dochody, bezrobocie

2. relacje z dzieckiem:

- brak ciepła i życzliwości

- pozabezpieczane przywiązanie do matki od pierwszych miesięcy życia

- brak satysfakcjonującej odpowiedzi na potrzeby dziecka i związania z tym frustracja, stres, brak poczucia bezpieczeństwa

- brak warunków i zachęty do rozwoju poznawczych, emocjonalnych i społecznych kompetencji dziecka

- niewłaściwy sposób sprawowania kontroli nad zachowaniem dziecka - niedopasowanie wymagań i wsparcia

3.a Specyficzne funkcjonowanie dziecka w sferze poznawczej

- negatywnie stronnicza percepcja i interpretacja zachowania innych ludzi - tendencja do przypisywania innym wrogich intencji i konsekwentnego reagowania na nie

- nie branie pod uwagę wszystkich dostępnych informacji do oceny sytuacji

- trudności w przyjmowaniu perspektywy poznawczej drugiego człowieka

- mała elastyczność w zakresie pomysłów na rozwiązanie problemów społecznych

- obniżona zdolność antycypacji konsekwencji własnych czynów

- przekonanie, że agresja jest skuteczniejsza w osiąganiu celów od innych sposobów zachowania

- obieranie antyspołecznych celów

3. b Specyficzne funkcjonowanie dziecka w sferze emocjonalnej

- trudności z przyjmowaniem emocjonalnej perspektywy innych ludzi

- tendencja do impulsywnego zachowania

- nieumiejętność odroczenia gratyfikacji

- poważne problemy z koncentracją

- odczuwanie lęku, niepokoju w czasie kontaktów społecznych

- trudności w regulowaniu emocji - umiarkowany, nieustanny poziom drażliwości, depresji, lęku

- niska zdolność tolerowania nawet niewielkiej frustracji

3.c Specyficzne funkcjonowanie dziecka w sferze społecznej

- deficyty w zakresie prospołecznych umiejętności

- narastająca agresja werbalna i fizyczna w sytuacjach konfliktowych lub trudnych dla dziecka

- natrętne zachowania

- nadaktywność

- zakłócanie toku lekcji

- skłonność do stosowania przymusu w celu sterowania relacjami interpersonalnymi

- lekkomyślne zachowania

- nieposłuszeństwo

4. Właściwości środowiska szkolnego

- tradycyjne podejście do nauczania - (model nakazu oparty na motywacji zewnętrznej, kontroli i przymusie)

- nauczanie nastawione na rywalizację i indywidualne powodzenie ucznia

- promocja na podstawie osiągnięcia wymaganego poziomu

- deficyty kompetencji wychowawczych nauczycieli:

• brak wiedzy o specyfice zaburzeń zachowania

• brak umiejętności wspomagania rozwoju dzieci z zaburzeniami eksternalizacyjnymi

• brak umiejętności radzenia sobie z trudnymi emocjami

• brak motywacji do pomagania tym dzieciom

5.Następstwa zaburzeń eksternalizacyjnych

Dziecko - problemy z dostosowaniem się do życia w szkole (rówieśnicy, nauczyciele, rodzice)

Dziecko:

• Trudne relacje z nauczycielami - poczucie zagrożenia

• Trudności w podporządkowaniu się regułom szkolnego życia (pracy zbiorowej, życia w grupie) - doświadczanie negatywnych wzmocnień

• Niepowodzenia szkolne - lęk, złość, żal, zazdrość, zniechęcenie

• Odrzucenie przez rówieśników - osamotnienie, frustracja, samotność

6.Cele pomagania dzieciom z zaburzeniami eksternalizacyjnymi

1. Zmiana warunków życia dzieci w rodzinie

- diagnoza przyczyn niewłaściwego traktowania dziecka przez rodziców

- tworzenie rodzicom warunków do rozwijania kompetencji wychowawczych

- wsparcie dla rodziców w rozwiązywaniu problemów życiowych

- motywowanie do podjęcia specjalistycznego leczenia w przypadku uzależnień, chorób psychicznych

2. Tworzenie dzieciom warunków do rozwoju kompetencji poznawczych, emocjonalnych i społecznych

- rozwijania zdolności poznawczych i umiejętności radzenia sobie z wymaganiami szkoły

- rozwoju emocjonalnego zwłaszcza umiejętności wyrażania uczuć przyjemnych i przykrych

- rozwijania zdolności do decentracji interpersonalnej

- zmiany nastawienia do rówieśników, rozwijania zaufania i poczucia przynależności do grupy

- kształtowania się wyższej, ale realistycznej samooceny

- uczenia się reguł współżycia społecznego, podejmowania współpracy, pomagania innym, dzielenia się z innymi, radzenia sobie z trudnymi sytuacjami interpersonalnymi, zwłaszcza konfliktowymi

3. Zmiana stosunku nauczycieli do dzieci z zaburzeniami eksternalizacyjnymi i warunków uczenia się

- tworzenie nauczycielom warunków do wzbogacania wiedzy o przyczynach specyficznego funkcjonowania tych dzieci

- tworzenie nauczycielom warunków do uczenia się radzenia sobie z trudnymi emocjami powstającymi w kontakcie z tymi dziećmi

- tworzenie nauczycielom warunków do rozwijania umiejętności konstruktywnego radzenia sobie z trudnymi zachowaniami dzieci

- poszukiwanie metod wspierania dzieci w osiąganiu sukcesu w nauce i relacjach z rówieśnikami

4. Tworzenie warunków do zmiany nastawienia rówieśników (zwłaszcza akceptowanych do dzieci z zaburzeniami eksternalizacyjnymi)

Przeciwdziałanie tendencji do:

- przypisywania tym dzieciom negatywnych intencji, w sytuacjach, gdy motywy ich zachowania są niejasne lub ambiwalentne

- przypisywania negatywnych zachowań stałym przyczynom wewnętrznym, a pozytywnych zachowań przyczynom zewnętrznym i czasowym

- podtrzymywania negatywnych stereotypów o dzieciach odrzucanych i zbierania dowodów na ich poparcie z pomijaniem informacji z nimi niezgodnych.

Temat 7. Program A.Kołodziejczyka, E.Czemierowskiej - „Spójrz inaczej na agresję”

Adresat: uczeń kl. IV-VI i gimnazjum ( do uczniów, którzy biorą udział w zajęciach programu „Spójrz inaczej”).

Cele: ( znać przynajmniej 3) :

• Sposoby przeżywania złości i jej skutki.

• Określenie własnego sposobu wyrażania złości i porównywanie go z innymi oraz uczenie się zdrowych sposobów wyrażania złości.

• Odróżnianie zachowania agresywnego od nieagresywnego, określenie definicji agresji.

• Uświadomienie sobie przez uczniów różnych przyczyn zachowań agresywnych. Poszukiwanie sposobów zapobiegania tym zachowaniom.

• Pokazanie uczniom mechanizmu powstawania agresji jako reakcji na frustrację.

• Poszukiwanie sposobów radzenia sobie ze swoim napięciem, tak aby nie dopuszczać do agresji.

• Pokazanie uczniom, że dokuczanie i wyśmiewanie to też agresja oraz uświadomienie im, jakie to może powodować skutki.

• Pokazanie uczniom, co wpływa na to, że uczą się agresji i przemocy.

• Uświadomienie uczniom istnienia społecznych przekazów używania agresji.

• Uświadomienie sobie przez uczniów związku pomiędzy przynależnością do grupy, a zachowaniami agresywnymi jej członków.

• Analiza sytuacji, kiedy stosowana jest przemoc oraz szukanie najlepszych sposobów jest przeciwdziałania.

• Poszukiwanie sposobów pomocy osobom, które są ofiarami agresji i przemocy w szkole.

Metody: (znać przynajmniej 3) :

• Krąg uczuć

• Rysunki

• Psychodramy

• Dyskusja

• Burza mózgów

• Uzupełnianie zdań

• Krótkie opowiadanie

• Gry i zabawy

• Praca w małych grupach

Temat 6. M. Kellner - „Pod kontrolą”- Program uczenia nastolatków metod radzenia sobie ze złością.

Adresat : uczniowie klas gimnazjum

Cel główny : nauczenie młodzieży konstruktywnych sposobów radzenia sobie ze złością.

Cele szczegółowe :

1. Zrozumienie , że złość jest normalnym, silnym ludzkim uczuciem, które może działać na naszą korzyść, jeśli odpowiednio nim pokierujemy.

2. Zrozumienie na czym polega fizjologia złości

3. Zachęcanie do rozpoznawania przyczyn złości u siebie i określenia, gdzie najczęściej dochodzi do sytuacji związanych z pojawieniem się złości.

4. Uświadomienie związku zachodzącego pomiędzy tym, gdzie i z jakich powodów pojawia się złość a intensywnością i częstotliwością agresywnych zachowań.

5. Zrozumienie, że stopnie nasilenia złości są różnorodne w zależności od występowania pewnych specyficznych czynników.

6. Opanowanie fizjologicznych technik radzenia sobie ze złością takich jak : liczenie, głębokie oddechy, rozluźnianie mięśni.

7. Opanowanie umysłowych i behawioralnych technik radzenia sobie ze złością i doskonalenie ich.

8. Pomaganie uczniom w dokonywaniu oceny własnego postępowania za pomocą kryteriów oceny skuteczności opanowania złości takich jak :

• Zachowanie spokoju,

• Szacunek w stosunku do ludzi i przedmiotów,

• Widoczny pozytywny rezultat.

9. Rozwijanie poczucia kontroli nad sobą.

10. Opracowanie indywidualnego planu radzenia sobie ze złością.

Podstawy teoretyczne: Podstawą tego programu jest psychologia poznawcza i behawioryzm.

Techniki:

Fizjologiczne techniki radzenia sobie ze złością:

• liczenie,

• głębokie oddechy,

• rozluźnianie mięśni.

• Techniki umysłowe- zastępujesz gniewne myśli i emocje pozytywnymi, działającymi uspokajająco- monolog wew., uspokajające zdania

• Techniki behawioralne :

• Odejście z miejsca, w którym doszło do denerwującej sytuacji

• Zignorowanie tego, co się wydarzyło,

• Porozmawianie na temat tego, co się stało z osobą bliską lub z kimś dorosłym.

• Bieg, wysiłek fizyczny

6.METODY PRACY:

1. Rozmowa

Zachęca uczniów do poznania i lepszego rozumienia własnych reakcji na sytuację, w których pojawia się złość, zwłaszcza pogłębianie świadomości tego, co dzieje się z ciałem.

2. Odgrywanie scenek, których treści nawiązują do rzeczywistych doświadczeń uczestników zajęć.

Inscenizacja:

• Staje się okazją do analizy myśli, uczuć i zachowań oraz wzajemnych związków między nimi.

• Umożliwia ćwiczenia nowych, bardziej konstruktywnych sposobów radzenia sobie ze złością.

• Wzbogaca wiedzę uczestników zajęć o przyczynach różnych zachowań innych ludzi, pozwala poznać ich punkty widzenia i zrozumieć motywy ich zachowania.

• Umożliwia dostrzeganie podobieństw i różnic występujących w grupie w tym zakresie.

3.Rysowanie komiksu

Uczniowie otrzymują kartkę podzieloną na 4 pola z następującą instrukcją:

„Wymyśl własną sytuację związana z pojawieniem się złości i narysuj ją jako komiks w podanych czterech okienkach. Główny bohater twojego komiksu musi poradzić sobie ze złością za pomocą technik umysłowych lub behawioralnych. Pokaż, jak udaje się twojemu bohaterowi uspokoić, gdy nie dopuszcza do wybuchu złości, a zastępuje go uspokajającym myśleniem i zachowaniem.”

4.Opisywanie swoich doświadczeń.

„ Wymyśl krótkie zdanie o uspokajającej treści i sytuację, w której to zadanie pomoże Ci opanować własną złość. Napisz opowiadanie o tym, jak użyłeś lub planujesz użyć tego zdania. Opisz, jak bardzo byłeś zły i w jaki sposób to zadanie pomogło Ci się opanować. Jeśli chcesz, opisz, jak użyłeś technik radzenia sobie ze złością”

5. Dyskusja

6.Opracowanie indywidualnego planu radzenia sobie ze złością i prezentowanie go, w formie wierszyków i piosenek.

„ Jeśli popchniesz mnie

Najpierw wścieknę się!

Ale powiem złości : stop!” itd.

7. Rysowanie

Np. „dowiedzieliście się, że istnieje fizjologia złości. Zmiany w naszym organizmie dotyczą serca, puc i skóry. Jak myślicie- czy naszym narządom łatwiej czy trudniej pracować, gdy odczuwamy złość? Narysujcie swoje serce, płuca i skórę podczas sytuacji, w której ogarnia was złość”

8. Nagrywanie scenek ilustrujących radzenie sobie ze złością na kasetę filmową i dobieranie odpowiedniego tła muzycznego.

9. Pisanie wypracowania na temat przyczyn złości i sposobów radzenia sobie z tym uczuciem.

10.Wypełnianie na zakończenie każdego spotkania arkusza podsumowującego sesje.

Arkusz zawiera syntetyczne powtórzenie najważniejszych informacji oraz miejsca na wpisanie ćwiczonych, w czasie sesji sposobów działania, efektów pracy grupowej, komentarzy.

11.Wypełnianie arkusza obserwacyjnego.

Począwszy od drugiej sesji uczestnicy zabierają do domu arkusz obserwacyjny do opisu sytuacji, w której się rozzłościli. Prowadzący zachęca do jego wypełnienia codziennie, tyle razy ile razy do czasu następnej sesji zdarzy się sytuacja, w której się rozzłoszczą. Motywuje też uczestników do wykorzystywania poznanych metod opanowywania złości.

Na początku uczniowie wypełniają arkusze po zaistnieniu sytuacji, w której się rozzłości. Po pewnym czasie prowadzący zachęca ich, żeby wypełniali arkusz, zanim zdążą zareagować agresywnie. Arkusz rozbudowuje się w czasie kolejnych sesji, w miarę nabywania nowych umiejętności.

12.Wypełnianie arkusza przez prowadzącego zajęcia.

Arkusz prowadzącego zajęcia zawiera listę zagadnień, które miały być zrealizowane w czasie danej sesji i miejsce na wpisanie uwag- pozwala to monitorować stopień realizacji programu.

Temat 8. Terapia dzieci impulsywnych. Model rozwiązywania problemów przez współdziałanie W. Rossa i J. S. Ablona

Co oznacza pojęcie „dziecko impulsywne” w ujęciu autorów?

• Dzieci impulsywne (wybuchowe) - to dzieci przejawiające całą gamę zachowań, które w psychologii i medycynie nazywa się eksternalizacyjnymi.

Dotąd opisywane jako:

• buntownicze, gniewne, agresywne, szalejące

• bezkompromisowe, oporne, uparte, nieposłuszne, trudne

Stawiano im diagnozy takie jak:

• zaburzenia opozycyjno-buntownicze

• zaburzenia zachowania

Na czym polega specyfika „Modelu rozwiązywania problemów przez współdziałanie”

Jego założenia zostały oparte o model transakcyjny (model wzajemności), który stwierdza, że osiągnięcia dziecka są funkcją stopnia dopasowania właściwości dziecka i właściwości jego dorosłych opiekunów.

Jak rozumie się problemy dziecka w modelu transakcyjnym?

Impulsywne zachowanie postrzegane jest jako jedna z wielu możliwych manifestacji niedopasowania na linii dziecko-dorosły, w którym charakterystyki jednego z partnerów interakcji (np. dziecka) są słabo dostosowane do właściwości drugiego partnera interakcji (dorosłego).

Prowadzą przez to do:

• niekorzystnego zachowania obydwu partnerów

• bardziej trwałych wzorców niedopasowania (po pewnym czasie).

Jakie to ma znaczenie dla formułowania celów oddziaływań?

Przyjmuje się tu dwukierunkowość (wzajemność) oddziaływań, gdyż cel zakłada wzrost dopasowanie między dzieckiem i dorosłym opiekunem, a więc:

• zrozumienie właściwości dziecka

• zrozumienie właściwości dorosłego

• zaangażowanie obojga w proces terapii

Charakterystyka obszarów, w których dzieci impulsywne mają zdaniem autorów deficyty (po 3 przykłady z każdego obszaru) ja wypisuję wszystkie:

1. umiejętności wykonawcze:

• słabe poczucie czasu/ trudności w wykonywaniu działań w logicznym czy zalecanym porządku

• zdezorganizowanie: trudności z trzymaniem się tematu, porządkowaniem myśli, śledzeniem przebiegu spraw

• impulsywność: trudności w braniu pod uwagę prawdopodobnych rezultatów/ konsekwencji działań

• trudności w rozpatrywaniu możliwych rozwiązań problemu

• trudności w radzeniu sobie ze zmianą: przejściu z jednego nastawienia czy zadania na inne, przystosowania się do nowych warunków/zasad

2. umiejętności przetwarzania językowego:

• często ma trudności z wyrażaniem myśli, potrzeb czy poglądów za pomocą słów

• często sprawia wrażenie, że nie rozumie tego, co zostało powiedziane

• długo zwleka z udzieleniem odpowiedzi na pytania

• ma trudności z rozpoznawaniem swoich uczuć lub mówieniem o nich

3. umiejętności regulowania emocji:

• zmartwienie, nerwowość, bojaźliwość

• smutek, zmęczenie, znużenie, brak energii

• umiarkowany, nieustający poziom drażliwości, depresji i/lub lęku, zrzędliwość, nadąsanie

4. umiejętności przystosowania poznawczego:

• konkretne, czarno-białe myślenie, częste pojmowanie rzeczy bardzo dosłownie

• naleganie na trwanie przy pierwotnym planie, zasadach, porządku

• trudności w działaniu w warunkach nieprzewidywalności, wieloznaczności, niepewności

• trudności w odejściu od pierwotnego pomysłu lub rozwiązania, powtarzanie lub obsesyjne zaabsorbowanie

• trudności w zdawaniu sobie sprawy z punktu widzenia lub perspektywy drugiej osoby (mała zdolność do decentracji interpersonalnej)

• nie branie pod uwagę czynników sytuacyjnych sugerujących potrzebę dostosowania planu działania

5. umiejętności społeczne:

• trudności w dostrzeganiu i prawidłowym interpretowaniu sygnałów społecznych, odbiorze niuansów, niewerbalnych sygnałów

• nieścisłe interpretacje/ poznawcze zniekształcenia lub uprzedzenia

• brak podstawowych umiejętności społecznych (nawiązywania rozmowy, przyłączania się do grupy, nawiązywania i podtrzymywania więzi)

• poszukiwanie uwagi innych w nieodpowiedni sposób

• nieświadomość wpływu własnego zachowania na innych, zaskoczenie ich reakcją

• słaba orientacja w tym jak jest odbierany przez innych

• nietrafne postrzeganie siebi

Na czym polega plan B w koncepcji autorów i czym się różni od planu A i C?

Plan B zakłada zastosowanie modelu CPS (rozwiązywania problemów przez współdziałanie), który angażuje dziecko w proces poszukiwania zadowalającego obie strony rozstrzygnięcia problemu, który przeszkadza w spełnieniu oczekiwań dziecka i dorosłego.

Różni się on tym od planów A i C, iż zakłada współpracę obydwu stron, przenosi część odpowiedzialności za rozwiązanie problemu na dziecko oraz (w konsekwencji) redukuje impulsywne epizody u dziecka, uczy je brakujących umiejętności poznawczych oraz pozwala zrealizować oczekiwania dorosłych. Dodatkowym atutem współpracy obydwu stron problemu jest poprawa relacji dziecko-dorosły.

Czym się różni awaryjny plan B od proaktywnego planu B?

Awaryjny plan B to podejmowanie dialogu w momencie wystąpienia problemu.

Proaktywny plan B zakłada, że każdym indywidualnym przypadku dziecka i jego rodziny impulsywne wybuchy powtarzają się w odpowiedzi na te same określone grupy problemów. Można je, więc przewidzieć i zawczasu opracować plan realizacji celu (spełniania oczekiwań dorosłego) bez tego typu reakcji.

Na czym polegają 3 kroki planu B?

Krok 1: Empatia

1. Poczucie bycia wysłuchanym pomaga dziecku poczuć się rozumianym i przy spełnieniu innych warunków pomaga zachować spokój.

2. Empatyczne rozumienie pomaga uznać, że dziecko ma uzasadniony punkt widzenia i określa go.

Krok 2: Definiowanie problemu

1. Po określeniu i uznaniu punku widzenia dziecka dorosły wprowadza do rozmowy swój punkt widzenia.

2. Dopiero, gdy dostępne są obydwa punkty widzenia możliwa jest współpraca zmierzająca do rozwiązania problemu.

3. Definicja problemu „to po prostu dwa punkty widzenia, które muszą jeszcze zostać pogodzone”

Krok 3: Zaproszenie dziecka do takiego wspólnego wypracowania rozwiązania problemu (za pomocą burzy mózgów), które będzie:

• realistyczne

• wykonalne

• obustronne satysfakcjonujące (odnosić się będzie do punktów widzenia obu stron).

właściwości dziecka

właściwości dorosłych opiekunów

---