Kultura Włoch
Jacy są Włosi? Gdybyśmy opisać ich jednym zdaniem, można powiedzieć, iż są ludźmi lubiącymi korzystać w pełni z życia. Są impulsywni i spontaniczni, gościnni, ale i trochę zarozumiali, zwłaszcza mężczyźni. Kobiety są gorzej traktowane, przede wszystkim na południu kraju. Obowiązują je tu pewne zakazy, np. ograniczenie kontaktów młodych dziewczyn z chłopakami. Pomimo to Włosi są narodem wesołym, lubiącym zabawy.
Można to często zaobserwować w czasie wielu lokalnych świąt i uroczystości. Są to tzw. fiesty. Panuje tu kult dobrego jedzenia, pięknego ubioru oraz zwyczaj codziennego spaceru wieczorem w gronie rodzinnym. W południe oczywiście obowiązuje sjesta, czyli czas popołudniowej drzemki.
Włochy są krajem prawie jednonarodowościowym. Jedynie pewne wymieszanie kultur można zauważyć na terenach przygranicznych w północnej części kraju, gdzie oprócz włoskiego obowiązują języki słoweński, niemiecki lub francuski (w zależności od graniczącego państwa).
Odrębnością odznaczają się zwłaszcza wyspy, a mieszkańcy Sardynii uważani są przez niektórych za odrębny naród.
Rytm życia rodzinnego wyznaczony jest przez zwyczaje i tradycje religijne. Nie ma tu jednak zbyt wielu świąt ogólnonarodowych, za to jest bardzo dużo świąt lokalnych, które obchodzone są niezwykle hucznie.
Najczęstszą okazją są dni patronów miejscowości. Podczas wszystkich świąt najbardziej rozpowszechnioną tradycją są procesje. Obnoszone są wtedy relikwie i podobizny świętego. Całości towarzyszy wrzawa, muzyka oraz występy, przypominające spektakl teatralny.
Największe jednak uroczystości obchodzone są podczas Wielkanocy, począwszy od Wielkiego Piątku. Wówczas to procesje przemierzają ulice i obnoszą figury ukrzyżowanego Chrystusa. Wśród uczestników wyróżniają się zakapturzone postacie w habitach, śpiewające pokutne pieśni. Uroczystości te odbywają się głównie na zachodnim wybrzeżu Sycylii oraz w miastach południa, np. w Tarencie, Reggio. Natomiast w Wielką Sobotę przez ulice Nocera Tirinesa w Kalabrii przechodzi procesja biczowników.
Przed Bożym Narodzeniem w Neapolu odbywają się targi szopek. Tradycja żywej szopki pochodzi od św. Franciszka z Asyżu, który jako pierwszy ją zainicjował.
Obchodzi się tu również dzień Wszystkich Świętych. Zwyczaje nakazują, aby w ten dzień dzieci otrzymywały prezenty od rodziców w imieniu zmarłych krewnych.
Słynny jest również karnawał w Wenecji, który trwa przez pięć dni przed Środą Popielcową. Jest to wielka parada kostiumów i ręcznie wykonywanych masek. Na ten tydzień przyjeżdża do Wenecji wielu turystów, których głównym celem jest uczestniczenie w tych uroczystościach.
Pomimo, że Włochy są państwem praktycznie jednonarodowościowym, to jednak częściej odczuwane jest ich przywiązanie do danego regionu, niż do całego kraju. Odmienność poszczególnych regionów przejawia się w lokalnych tradycjach kulturowych, standardzie życia, dialektach, a także w krajobrazie.
Kultura i tradycja artystyczna Włoch wywarła ogromny wpływ na sztukę i kulturę innych krajów Europy. Niemal każdy zna takie nazwiska jak Leonardo da Vinci, Michał Anioł czy Botticelli.
Ich dzieła, często nawet nie kojarzone ze swoimi autorami weszły na stałe do kanonu sztuki: "Mona Lisa", Kaplica Sykstyńska lub Pieta. Florencja, Rzym, Wenecja, to miasta, do których zdąża wielu Europejczyków chcących poznac swoje kulturowe korzenie.
Miasta Włoch
Bari
Bazylika Świętego Mikołaja wzniesiona została w latach 1087 - 1132. W bazylice tej złożone jest ciało związanej z historią naszego państwa - królowej Bony ze Sforzów, żony Zygmunta Starego i matki Zygmunta Augusta oraz Anny Jagiellonki. Mauzoleum pochodzi z 1593 roku i ufundowane zostało przez Annę Jagiellonkę. Nagrobek umieszczony został za ołtarzem głównym świątyni. Na sarkofagu widać postać klęczącej królowej Bony w otoczeniu dwóch świętych: św. Mikołaja i św. Stanisława. W późniejszym okresie sarkofag został nieco zmodernizowany, dodano do niego barokowe akcenty polskie. Znalazły się tam wizerunki między innymi: Anny Jagiellonki, Zygmunta III Wazy, św. Jadwigi Śląskiej i św. Kazimierza Królewicza. W pierwszej połowie XX wieku wizerunki te zostały usunięte, prawdopodobnie ich barokowy styl nie pasował do surowego, romańskiego charakteru świątyni.)
Valle dei Trulli - dolina Valle dei Trulli znajduje się w okręgu Taranto. Jest to bardzo specyficzne miejsce, ze względu na charakterystyczne budowle, tak zwane trulle, które wykonane są z wapienia, na planie koła. W związku z tym dachy domostw mają kształt stożka. Miejscowością skupiającą najwięcej truli jest Alberobello. Trulle znajdują się na liście światowego dziedzictwa UNESCO
Castel del Monte - zamek ten znajduje się 16 km od miasta Bari, w gminie Andria. Wybudowany został około 1240 roku przez cesarza Fryderyka II z dynastii Hohenstaufów. Budowla ta powstała z niezwykłą dokładnością, z zachowaniem odpowiednich wytycznych matematycznych i astronomicznych. Już sam kształt budynku, który przypomina koronę cesarską, mówi nam o doniosłym charakterze tej budowli. Jest to przykład średniowiecznej architektury wojskowej, łączy w sobie elementy sztuki gotyckiej i starożytnej z sztuki orientalnego Wschodu
Florencja
Katedra Santa Maria del Fiore charakteryzuje się wielką kopułą, największą ceglaną na świecie. Powstawała od 1296 do 1436 roku. Zbudowana jest na planie krzyża łacińskiego i podzielona na trzy nawy. Została konsekrowana 25 marca 1436 r. Wciśnięta między ciasno otaczającymi ja domami, katedra jaśnieje pięknością swych marmurów oraz wielkością wspaniałej kopuły. Neogotycka fasada wykładana pięknymi marmurami (zielony przeplatany z białym i czerwonym) powstała w 1887 r. wg projektu Emilia de Fabrisa, po wielu dyskusjach i zażartym konkursie. Zadziwia zaplanowana oszczędność i prostota wnętrza obszernej, ale nie przytłaczającej świątyni.
Kościół Santa Croce. Pochodzi z lat 1295-1442. Mieści grobowce słynnych florentyńczyków: Michała Anioła, Galileusza, Dantego, Rossiniego, a w kaplicy Salviatich znajduje się nagrobek Zofii z Zamoyskich Czartoryskiej. Kaplice w absydzie malowane są przez Giotta i jego uczniów. Obok kościoła na podeście schodów wznosi się pomnik Dantego
Ponte Vecchio. Słynny most nad rzeką Arno. Powstał na fundamentach starożytnego mostu rzymskiego i mostu średniowiecznego, który uległ zniszczeniu ok. roku 1000. Zaprojektowano go wg rysunku Taddeo Gaddiego lub (wg innych) Neriego di Fioravanti - oficjalnego artysty miasta. Początkowo dostępu do mostu broniły 4 wieże. W krużgankach swoje sklepy mieli różni handlowcy. W XVI w. z powodu brudu wyrzucono stąd rzeźników i pozostali tylko złotnicy, którzy wraz z jubilerami królują tu do dziś. W czasie II wojny światowej jako jedyny most Florencji nie został wysadzony w powietrze, chociaż był już zaminowany.
Pałac Medyceuszy - pałac powstał w latach 1444 - 1462, według projektu Michelloza. Inicjatorem budowy był pierwszy ze znakomitych przedstawicieli rodziny Medyceuszy - Cosimo de' Medici. Budynek ten stanowił wzór dla późniejszej architektury florenckiej. Charakterystyczna cechą jest fasada wykończona ciosanym kamieniem. Warto też zwrócić uwagę na okna, znajdujące się po obu stronach wejścia, zaprojektował je w 1617 roku Michał Anioł. Aktualnie zwiedzać można w budynku dwie sale: Kaplicę Trzech Króli, gdzie znajduje się trzyczęściowy fresk Benozzo Gozzoliego oraz salę di Luca Giordano, na ścianach której namalowany jest fresk przedstawiający apoteozę rodu Medyceuszy. W XVI wieku w pałacu założono bibliotekę, w której znajduje się wiele cennych rękopisów, a wśród nich Boska Komedia Dantego.
Genua
Dom Krzysztofa Kolumba - ten zabytkowy budynek jest XVII wieczna rekonstrukcją domu, w którym mieszkał niegdyś Krzysztof Kolumb, usytuowany jest przy Piazza Dante. Większość budynków Genui zniszczona została podczas bombardowań w 1684 roku, dlatego konieczne było ich odrestaurowanie, a w większości odbudowanie. Obecnie w dawnym domu żeglarza znajduje się muzeum z pamiątkami po Kolumbie.
Piazza de Ferrari - to główny plac w centrum Genui, łączy w sobie historyczność z nowoczesnością. W centrum placu stoi słynna fontanna, która została ostatnio odnowiona. Wokół Piazza de Ferrari podziwiać możemy liczne budynki klasycystyczne i secesyjne. Znajdują się tam liczne biurowce, banki i inne instytucje finansowe, a także opera i Akademia Sztuk Pięknych. Często miejsce to określa się jako „City” Genua
Mediolan
Katedra Narodzin św. Marii (Duomo di Milan), trzeci co do wielkości kościół w Europie po Bazylice św. Piotra i katedrze w Sewilli. Wspaniałe arcydzieło architektury gotyckiej. To jeden z najsłynniejszych budynków Europy, „duchowe centrum Mediolanu”. Budowę gigantycznego zabytku rozpoczęto w 1386 roku. Nazywana „jeżem” z powodu spiczastej, najeżonej sterczynami fasady. Katedra zachwyca turystów prostym i majestatycznym wnętrzem z bogatą ornamentyką oraz licznymi marmurowymi wieżyczkami i posągami ze wszystkich epok. Ozdobiona jest także witrażami, które przedstawiają sceny biblijne. Prawdziwą atrakcją jest wjazd widną na dach katedry, skąd roztacza się widok na wspaniałą panoramę miasta, a w pogodny dzień nawet na Alpy.
Santa Maria delle Grazie (Kościół NMP Łaskawej), sławny kościół wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, będący jedną z głównych atrakcji Mediolanu. Jego budowę rozpoczęto w 1466 roku. Wewnątrz świątyni, w dawnym refektarzu dominikanów (Cenacolo Vinciano) można podziwiać znany obraz autorstwa Leonarda da Vinci pt. „Ostatnia Wieczerza”. W dwa lata po zakończeniu budowy z rozkazu Ludwika II Moro, kościół przebudowano na rodzinne mauzoleum. Liczne zmiany wpłynęły na architekturę świątyni, która prezentuje ciekawe połączenie stylów. Kościół zachwyca zdobieniami malarskimi na ścianach, które zostały wykonane przez Bernardina Butinonego i Donata Mantorfana.
Teatr La Scala to jeden z najsłynniejszych teatrów operowych na świecie, stanowiący od XIX wieku centrum sztuki operowej o znaczeniu międzynarodowym. Gmach teatru zaprojektował Giuseppe Piermarini. Teatr został zbudowany w latach 1776-1778. Nazwa teatru pochodzi od nazwiska księżnej Beatrycze Reginy Della Scala, żony księcia Barnabo Viscontiego. W teatrze wystawiano między innymi takie opery jak: Otella Verdiego, Turek we Włoszech Rossiniego, Norma Belliniego, Lucrezia Borgia Donizettiego, Madame Butterfly Pucciniego. Dawniej spektakl mogło oglądać jednocześnie ponad 3000 widzów. Teatr iluminowany był tysiącem świec oraz posiadał pięć różnych wieńców lóż. Obecnie mieści 3600 osób.
Neapol
Castel Nuovo, (Nowy Zamek), znany również jako Maschio Angioino - zamek w Neapolu - główny symbol architektoniczny miasta. Ostatnia przebudowa i renowacja zamku miała miejsce w 1823. Obecnie w środku znajduje się Museo Civico di Castel Nuovo. Zamek stoi przy dużym placu - Piazza Municipio - w samym sercu miasta. Między potężnymi wieżami bramnymi znajduje się renesansowy łuk triumfalny zbudowany dla upamiętnienia zdobycia miasta przez Alfonso I. Za zamkiem znajduje się teatr Teatro San Carlo wzniesiony w 1737 roku a dalej Palazzo Reale zbudowany w 1602 roku dla króla Filipa II.
Castel dell'Ovo - `w języku polskim Zamek Jajeczny, stoi na maleńkiej wysepce, wy dzielnicy Santa Lucia w Neapolu. Budowla pochodzi z XII wieku, wzniesiona została przez Normanów, na gruzach historycznej budowli rzymskiej. Nazwa zamku wywodzi się od legendy, która mówi, że w fundamentach zamku wmurowane zostało magiczne jajko Wergiliusza. Do zamku dochodzi się specjalnie usypaną, 100 metrową groblą. Zarówno malownicze położenie zamku, jak i jego urok przyciągają tu rzesze spacerowiczów i podróżnych.
Zamek Sant'Elmo - budowla znajduje się w najwyższej części miasta, na obszarze Vomero w Neapolu. Wybudowany został w XIV wieku. W XIX wieku mieściło się tam więzienie, w którym przetrzymywano więźniów politycznych. Aktualnie w części budynku znajduje się biblioteka. Stamtąd roztacza się piękny widok na całą Zatokę Neapolitańską oraz na Wezywiusza.
Padwa
Palazzo del Bo - to główny gmach uniwersytetu w Padwie. Budynek pochodzi z 1493 roku, dawniej mieścił się tu zajazd pod Bykiem („bo” w języku włoskim oznacza byka). Nazwa ta dotrwała do dzisiejszych czasów, a byk stał się symbolem uczelni. Podczas zwiedzania uniwersytetu warto zwrócić uwagę na XV wieczny dziedziniec, wokół którego rozpościera się podwójna kolumnada. Przy schodach znajduje się posąg Heleny Lukrecji Cornaro Piscopia, która w 1678 roku jako pierwsza na świecie kobieta zdobyła dyplom uniwersytecki. Na górze znajdują się sale wykładowe, do czasów dzisiejszych zachowała się katedra, z której swoje wykłady wygłaszał Galileusz oraz liczne przedmioty należące do sławnych profesorów. Największą atrakcją turystyczną jest tak zwany teatr anatomiczny, wybudowany w 1594 roku, na polecenie jednego z najsłynniejszych anatomów - Gerolamo Fabrizia. Podczas zajęć studenci medycyny siedzieli w rzędach, umieszczonych jeden nad drugim i z góry obserwowali to, co wykładający demonstrował na stole sekcyjnym. Dawniej, gdy zabronione było wykonywanie sekcji zwłok, to ciała wyciągano na stół podziemnym korytarzem znajdującym się pod salą. Do najsłynniejszych Polaków studiujących na tej uczelni zaliczamy: Mikołaja Kopernika, Jana Zamoyskiego, Marcina Kromera, Jana Kochanowskiego, Pawła Włodkowica, Jana Łaskiego oraz wielu innych.
Piza
Krzywa Wieża - jest niewątpliwie największym symbolem miasta. Budowla znana jest na całym świecie, zwiedza ją co roku około 10 milionów turystów. Budowę wieży rozpoczęto w 1174 roku i już praktycznie od samego początku zauważono, że budynek przechyla się w jedna stronę. Próbowano ratować konstrukcję, ale przyniosło to przeciwne skutki. Wieża zbudowana jest z białego marmuru, ma 8 kondygnacji. Jej wysokość to 55 metrów, a masę jej ocenia się na około 14 ton. Obecnie odchylona jest od pionu o 5 metrów (średnio 1mm na rok). Wieża została wykorzystana przez Galileusza, który w 1600 roku zrzucał z niej kule o różnej masie, by udowodnić niezależność spadania ciał od ich masy. Od 1990 do 2001 roku wieża była niedostępna dla turystów, opracowywano wtedy projekt powstrzymania zwiększającego się nachylenia. Aktualnie jest możliwość podziwiania budowli od wewnątrz, ale należy przestrzegać ustalonych zasad.
Katedra - budynek wzniesiony został w latach 1063 - 1118. Budynek łączy w sobie wpływy architektury lombardzkiej, bizantyjskiej, arabskiej i normandzkiej, co w rezultacie pozwoliło na ukształtowanie się romanizmu pizańskiego. Twórca tego stylu był jeden z najwybitniejszych włoskich architektów - Buscheto. Ta marmurowa budowla ma 48 metrów wysokości (bez szczytu kopuły) i zachwyca przede wszystkim wspaniałą kolorystyka wnętrza. Ułożony na przemian ciemny i jasny marmur oddaje doskonałość podziałów, a barwne malowidła i dekoracje nadają wnętrzu wrażenie dynamiki, a także wprowadzają do niego symetrię. Najcenniejszymi zabytkami katedry są drzwi z brązu, wykonane przez Bonannusa (1180), a także mozaika autorstwa Giovanniego Pisano pod tytułem „Chrystus w Majestacie” (1302).
Baptysterium - jest to największe baptysterium we Włoszech. Budowa baptysterium rozpoczęła się w 1152 roku, według projektu Deotisalviego. W XIII wieku budowlę kontynuowali Nicola i Giovanni Pisano. Ostatecznie budynek został ukończony pod koniec XIV wieku. Budynek ten jest bardzo ciekawy, ma kształt cylindryczny, można w nim zidentyfikować kilka stylów architektonicznych: romański - widoczny w bryle budynku, gotycki - w zdobieniach elewacji - renesansowy - w półkolistych arkadach. Wnętrze budowli pozbawione jest bogatych zdobień, charakteryzuje je prostota. Na uwagę zasługuje marmurowa chrzcielnica dzieła Guida Bigaralliego oraz ambona dłuta Nicola Pisana z 1260 roku.
Syrakuzy
Amfiteatr Rzymski - budowla pochodzi z III - IV wieku n.e. i jest to jeden z największych obiektów tego typu. Kształtem przypomina elipsoidę, częściowo budowla wykopana została w skale Temenite. Arena otoczona jest wysokim podium, pod którym znajduje się korytarz, którym niegdyś prowadzono gladiatorów oraz dzikie zwierzęta, służył on bowiem do wystawiania walk gladiatorów. W XVI wieku amfiteatr został doszczętnie zniszczony przez Hiszpanów. Dawniej na arenę wchodziło się dwoma wejściami: północnym i południowym
Ołtarz Zeusa - znajduje się na terenie nowej części miasta i jest jednym z najbardziej reprezentatywnych zabytków Syrakuz. Wybudowany został w III wieku p.n.e. przez Hierona II, wodza syrakuzańskiego. Do czasów współczesnych dotrwała jedynie podstawa ołtarza, w całości wykuta w skale, ma ona prawie 200 m długości i ponad 20 m szerokości. W XVI wieku ołtarz, podobnie jak inne obiekty archeologiczne został splądrowany przez Hiszpanów.
Teatr Grecki - jest największym przykładem teatru greckiego na Zachodzie. Historycy przyjmują, że obecna forma teatru pochodzi z rekonstrukcji, którą w III wieku p.n.e zarządził Hieron II, jednak pierwotna forma teatru pochodziła prawdopodobnie z VI wieku p.n.e. Teatr prawie w całości wykopany został w skale. Podzielony był, tak jak każdy teatr grecki na 3 części: kolon, orkiestrę i scenę. W tym teatrze w roku 476 p.n.e., po raz pierwszy wystawiona została tragedia Ajschylosa pod tytułem „Persowie”.
Świątynia Apollina - to kolejny starożytny zabytek Syrakuz, znajduje się na terenie starej części Syrakuz, przy Luglio XXV Largo. Budowla wzniesiona została w VI wieku p.n.e. i była to najokazalsza dorycka świątynia na Sycylii. W ciągu kolejnych wieków świątynia pełniła rolę bazyliki, meczetu arabskiego i kościoła normańskiego. W XVI wieku zorganizowano tam koszary, znane jako Old Quarter. Od połowy XIX wieku zaczęto sukcesywnie rozbierać ruiny i tak już zniszczonego kościoła, co pozwoliło ujawnić ruiny starożytnej świątyni
Werona
Dom Julii (Casa di Giulietta)- dom Julii to prawdopodobne domostwo rodziny Capulettih, jest to XIII wieczny zamek, który mieści się przy Via Capello 23. Wejście do wnętrza domu jest płatne, ale mimo to warto zwiedzić pomieszczenia, w których mieszkała Szekspirowska bohaterka. Szczególnym powodzeniem wśród turystów cieszy się balkon Julii, pod którym umieszczono tabliczkę z fragmentem sceny balkonowej. Wokół domu znajduje się również ogród ze słynnym posągiem Julii. Pomnik wykonany jest z brązu i zachwyca nie tylko swoim pięknem, ale też jego czarodziejską mocą. Legenda mówi, że dotknięcie prawej piersi Julii przynosi szczęście w miłości. Dlatego też ta nadobna część ciała Julii jest tak wypolerowana przez tysiące spragnionych miłości rąk, że świeci się z daleka.
Dom Romea (Casa di Romeo) - budynek usytuowany jest przy Via Arche Scaligere 2-4, nieopodal Piazza dei Signori. Jest to XIII wieczny pałac, należący niegdyś do rodu książąt Cagnolo Dom Romea nie zachwyca swoim pięknem, z wyglądu bowiem przypomina fortecę.. Mimo to jest miejscem chętnie odwiedzanym przez turystów, którzy robią sobie tutaj pamiątkowe zdjęcia. W odróżnieniu od Domu Julii, Casa di Romeo nie jest dostępny dla zwiedzających. Jest to prywatna posesja. Na fasadzie budynku widnieje cytat z tragedii Szekspira, rozpoczynający się od słów: "Ach! Gdzież jest mój Romeo?"
Rzym
Panteon w Rzymie (z grec. pan - wszystko, theoi -bogowie), miejsce poświęcone wszystkim bogom, to okrągła świątynia na Polu Marsowym, ufundowana przez cesarza Hadriana w 125 r. na miejscu starszej świątyni, zbudowanej ku czci boskich patronów Rzymu, zniszczonej przez pożar. Należy do najwspanialszych i najlepiej zachowanych budowli starożytnego Rzymu. Od VII w., gdy cesarz podarował Panteon papieżowi jest to katolicki kościół pw. Santa Maria ad Martyres.
Forum Romanum ( z łac. rynek rzymski)
Circus Maximus jest to najstarszy i największy cyrk w starożytnym Rzymie, usytuowany pomiędzy wzgórzami Palatynu i Awentynu. Był wielokrotnie rozbudowywany i przebudowywany. W ostatecznym kształcie mógł pomieścić 250 tys. osób. Rozgrywano w nim przede wszystkim wyścigi rydwanów. Ostatnie igrzyska w cyrku zostały rozegrane w 550r. Obecnie na powierzchni nie ma zachowanych pozostałości cyrku, tylko wyniesienie na powierzchni terenu nad gruzami ukazuje obszar, który zajmowały niegdyś zabudowania cyrku.
Malarstwo
Amedeo Modigliani urodził się 12 lipca 1884 roku w Livorno we Włoszech, zmarł 24 stycznia 1920 roku w Paryżu. Jeden z najbardziej cenionych włoskich malarzy, rysowników i rzeźbiarzy. Zasłynął za sprawą odważnych prac, przede wszystkim aktów, które na przełomie XIX i XX wieku nie były akceptowane przez społeczeństwo. Pierwszy kontakt z malarstwem Modigliani miał we Włoszech. Ukończył studia na kierunku sztuka antyku i renesansu. Później przeniósł się do Paryża, gdzie poznał m.in. Pabla Picasso i Constantina Brâncușiego. Zmarł nagle, w wieku 36 lat na gruźlicę. Jego talent tak naprawdę doceniono dopiero po jego śmierci.
Amedeo Modigliani tworzył najpierw obrazy i rysunki. Od 1909 roku skupił się na rzeźbiarstwie. Motywem przewodnim jego prac jest człowiek. Rzadziej zajmował się malowaniem pejzaży. Inspiracji poszukiwał w sztuce z okresu renesansu oraz kulturze afrykańskiej. Jako artysta działał samodzielnie, nie zdeklarował się nigdy jako kubista czy fowista. W sumie jego artystycznym dorobku znajduje się 420 obrazów i około 25 rzeźb. Malował głównie portrety i akty, eksperymentując z różnymi stylami. Jego dzieła charakteryzowały mocne linie i wydłużone kształty. Często oczy postaci, które malował nie miały źrenic. Amedeo cenił sobie minimalizm, dlatego też otoczenie wokół człowieka jest puste. Czarne tło i zero dodatków - artysta nie chciał w żaden sposób odrywać uwagi odbiorcy od twarzy czy aktu.
Do najważniejszych obrazów artysty zaliczyć można „Portret Diego Rivery”, „Kobieta w kapeluszu”, „Alice”, „Akt cierpiący” (Nudo Dolente), „Akt leżący na brzuchu”, „Akt siedzący na kanapie”.
Sandro Botticelli, a tak naprawdę Alessandro di Mariano Filipepi urodził się 1 marca 1445 roku we Florencji, zmarł około 17 maja 1510 roku. Wybitny malarz, przedstawiciel szkoły florenckiej oraz wczesnego i dojrzałego renesansu. Pseudonim artysty pochodził od przydomku jego brata, którego nazywano beczką (włoskie Botticelli).
Botticelli rozpoczął swoją działalność malarską w wieku 25 lat. Wówczas założył pracownię, w której tworzył obrazy dla bogatych włoskich rodów. Nauki pobierał na terenie całego kraju, m.in. w Rzymie. Do śmierci malował w domu krewnych Medyceuszy. Twórczość Sandro Botticellego charakteryzuje się indywidualnością, choć widoczne są wpływy stylu Lippego oraz Baldovinettego. W dorobku Botticellego jest sporo wybitnych dzieł. Wśród nich warto zwrócić uwagę na cztery malowidła. Po pierwsze obraz ołtarzowy, który powstał do kościoła Santa Elisabetta Della Convertire. Kolejnym jest obraz tablicowy Św. Sebastiana. Dużą sławę przyniósł mu także obraz „Pokłon trzech króli”. Najbardziej znanym dziełem Botticellego jest jednak obraz „Narodziny Wenus”.
Papież Sykstus IV powierzył Sandro freski w Kaplicy Sykstyńskiej w Rzymie. Prace trwały rok. W sumie na ścianach świątyni podziwiać można było papieskie portrety i monumentalne obrazy: „Młodość Mojżesza”, „Młodość Chrystusa” oraz „Uśmierzenie przez Mojżesza i Aarona rebelii Korego, Datana i Abirona”. Kolejne freski autorstwa Botticellego powstały w willi Tornabuoni-Lemmie, aktualnie znajdują się one w Luwrze. Pierwsze zmiany w stylu Sandro zauważyć można w dziele Zwiastowanie, które zdobiło kaplicę Benedetta di ser Giovanni Guardi w kościele Santa Maria Magdalena de'Pazzi. Mocne kolory i dużo światłocienia zastąpiły dotychczasową delikatność. Rozterki ideologiczne także miały wpływ na obrazy, w których pod koniec XV wieku, pojawiły się nieznany dotąd tragizm. Najbardziej krytykowanymi pracami Botticellego były ilustracje do „Boskiej komedii”, które uznano za chaotyczne i nieciekawe.
Sandro Botticelli słynął ze zniekształcania swych postaci. Nie zwracał też uwagi na grę światła i cienia, kompozycja często był zachwiana. Jego celem bowiem było przedstawienie charakteru danej postaci, a nie jej wyglądu. Jego obrazy określane są jako płaskie i linearne, a styl iście poetycki. W kwestii braw wybierał te chłodne i czyste. Był również bardzo precyzyjnym artystą. Aktualnie obrazy włoskiego malarza oglądać można w największych galeriach na całym świecie, m.in. we rodzimej Florencji oraz Londynie i Waszyngtonie. Do istotnych dzieł Sandro Botticellego zaliczyć należy „Wenus i Mars”, „Madonna w ogrodzie różanym”, „Mistyczne Narodzenie”, „Portret młodzieńca” (możliwe, że to autoportret).
Michał Anioł (Michelangelo Buonarroti) urodził się w 1475 roku w miejscowości Caprese, na wschód od Florencji. Wychowywał się we Florencji, mieście malarzy, rzeźbiarzy i architektów. Miał więc doskonałe warunki do doskonalenia swoich umiejętności, rozwijania talentów. W wieku 13 lat Michał Anioł rozpoczął naukę u malarza Domenico Ghirlandaia, u którego poznał podstawy warsztatu malarskiego.
Rzeźba
W burzliwym okresie po śmierci, władającego Florencją, Wawrzyńca Wspaniałego, Michał Anioł wyjechał z miasta. Po powrocie, zła sytuacja materialna sprowadziła go na drogę fałszerstwa. Artysta wyrzeźbił śpiącego Kupidyna i postarzył go tak, by wyglądał na antyk. Rzeźbę kupił przez pośrednika znawca i kolekcjoner sztuki - kardynał Riario. Riario poznał się na fałszerstwie i w 1496 roku wezwał Michała Anioła do Rzymu. Jednakże, zamiast ukarać oszusta, zlecił mu wykonanie dowolnego posągu i suto za niego zapłacił. Tak powstał słynny posąg pijanego Bachusa.
W 1500 roku powstał jeden z najbardziej znanych posągów dłuta Michała Anioła - „Pieta” (wizerunek Maryi, trzymającej na kolanach zdjętego z krzyża Chrystusa).
Cztery lata później Michał Anioł ukończył posąg Dawida. „Dawid” stanął przed pałacem, na głównym placu Florencji. Dziś stoi tam jego XIX-wieczna kopia. Oryginał przeniesiono natomiast do Galleria dell'Accademia we Florencji.
W 1505 roku papież Juliusz II zamówił u niego grobowiec. Michał Anioł sporządził projekt ogromnego marmurowego grobowca z czterdziestoma posągami. Papież nagle odwołał zamówienie i zażądał zwrotu zapłaty. Michał Anioł, który zdążył już wydać część pieniędzy na wiejską posiadłość, uciekł z Rzymu. Ścigany przez pięciu konnych, zdołał uciec do Florencji.
Malarstwo
Michał Anioł wrócił do Rzymu po otrzymaniu od papieża gwarancji bezpieczeństwa. Juliusz II zamówił wówczas u artysty wymalowanie sklepienia Kaplicy Sykstyńskiej. Nie była to wymarzona praca. Michał Anioł nie poważał malarstwa, a techniki fresku uczył się tylko w dzieciństwie. Ponadto sklepienie kaplicy zawieszone było 20 metrów nad ziemią i miało około 500 metrów kwadratowych. Malowanie sklepienia kaplicy trwało cztery lata i było dla Michała Anioła prawdziwym piekłem. Juliusz II zmarł w kilka miesięcy po ukończeniu prac na sklepieniem. Michał Anioł przystąpił wówczas do pracy nad jego grobowcem i po raz kolejny go nie ukończył.
W 1532 roku Michał Anioł spotkał miłość swojego życia - 34 lata młodszego poetę Tomasza Cavalieri, który towarzyszył mu aż do śmierci.
Tymczasem, Michał Anioł otrzymał kolejne zamówienie. Zlecono mu namalowanie „Sądu Ostatecznego” na ścianie ołtarzowej w Kaplicy Sykstyńskiej. Postaci na fresku są nagie, co nie wszystkim przypadło do gustu. Rozwścieczony krytyką artysta postanowił ukarać jednego z oponentów i umieścił jego wizerunek w piekle. Siebie natomiast przedstawił wśród zmartwychwstałych.
Ostatnią pracą Michała Anioła był projekt Bazyliki św. Piotra w Rzymie.
Michał Anioł zmarł przed swoimi 90 urodzinami, w 1564 roku w Rzymie, udowodniwszy, że malarstwo renesansowe nosi jego oblicze.
Tycjan (Tiziano Vecelli lub Vecellio) urodził się ok. 1488-1490 roku w Pieve di Cadore, a zmarł 27 sierpnia 1576 roku w Wenecji. Był czołowym przedstawicielem szkoły weneckiej włoskiego malarstwa renesansowego, a także uczniem Giorgionego i Giovanniego Belliniego. Od imienia tego włoskiego artysty powstało określenie tycjanowski, oznaczające kolor rudopomarańczowy. Tę barwę często wykorzystywał on w swoich obrazach.
Kiedy Tiziano miał 10 lat, wyjechał do wuja mieszkającego w Wenecji. Swoje zdolności rozwijał u boku Sebastiana Zucatto - specjalisty od mozaiki, aby następnie pobierać nauki u Giovanniego Belliniego (twórcy tzw. weneckiej szkoły malarskiej). Wtedy to poznał uznanego weneckiego malarza - Giorgionego. Miał on na niego duży wpływ, co też przejawia się w początkowych dziełach Tycjana. W 1508 roku Tiziano oraz Giorgione dostali zlecenie ozdobienia gmachu Fondaco dei Tedeschi, czyli domu handlowego niemieckich kupców.
Tycjan ozdobił ściany od strony lądu, zaś jego mentor od strony Wielkiego Kanału Weneckiego. Dwa lata później Tiziano wyjechał do Padwy. Tam też pokrył swoimi trzema freskami Scuola del Santo. Przedstawiały one sceny z życia św. Antoniego. Ok. 1512 roku Tycjan wrócił do Wenecji. 4 lata potem przejął on po śmierci Giovanniego Belliniego funkcję państwowego malarza Republiki Weneckiej. Od 1533 roku stał się nadwornym malarzem Karola V i Filipa II. W okresie 1545-1546 pracował w Rzymie dla papieża Pawła III. W latach 1550-1551 urzędował na dworze cesarskim w Augsburgu. Od 1556 roku realizował malarskie zamówienia króla Filipa II. Obrazy Tycjana zdobiły królewskie rezydencje w Madrycie i jego okolicach.
Swoją początkową fascynację dziełami Giorgionego Tycjan ujął w m.in.. kompozycji „Santa conversazione”. Charakterystyczny, tycjanowski typ kobiecego piękna, nastrojowe tła krajobrazowe oraz harmonię barw można odkryć w jego kolejnych dziełach „Amore sacro e profano”, „Trzech epokach” czy „Groszu czynszowym”.
W późniejszych latach wzmógł się ruch na jego obrazach („Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny”, „Bachanalia”). Następnie Tiziano stonował w swoich dziełach kolor (np. „Ecce homo”). Potem przyszedł czas na silny światłocień oraz impresjonistyczną niemal swobodę („Męczeństwo Świętego Wawrzyńca”, „Koronowanie cierniem”). Tematyka mitologiczna także pojawiła się w jego obrazach - „Wenus”, a także alegoryczna - „Vanitas”. Najsłynniejszymi portretami Tycjana są: „Mężczyzna z rękawiczką”, „Portret konny Karola V”. Inne jego dzieła to: „Krajobraz z owcami” czy „Noli me tangere”.
Giovanni Antonio Canal zwany Canaletto urodził się w Wenecji 28 października 1697 roku. Jest przedstawicielem malarstwa barokowego, a konkretniej jego ostatniej fazy, czyli stylu zwanego rokoko.
Miasto jego urodzenia od zawsze nasiąknięte było dobrym stylem i pełne było artystów różnych profesji, przez co młody Giovanni wzrastał w otoczeniu pięknych rzeczy i obcował ze sztuką na każdym kroku. Do tego wychował się w rodzinie malarza, a jak wiemy jego bratanek został nadwornym malarzem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Uczył się warsztatu najpierw u ojca, a potem został wysłany na staż do Rzymu.
Wczesne prace to głównie pejzaże Wenecji, a jego malowidła sprzedawane były do krajów europejskich, wiele z nich trafiało do Anglii. Jednak zawirowania wojenne w tych czasach zakończyły ten świetny interes, a Canaletto by nie tracić zamówień przeniósł się do Londynu. Tu malował lokalne widoki jednak jego obrazy zaczęły tracić na popularności, a on musiał nawet udowadniać, że potrafi malować i, że nie zleca obrazów innym malarzom. Główny zarzut pod jego kierunkiem dotyczył tego, ze zaczął się powtarzać, a jego kolejne obrazy stawały się kopiami poprzednich.
Wrócił do kraju i został wybrany na członka Akademii Weneckiej w 1763 roku. Barok miał bardziej znanych i cenionych malarzy, jednak jemu zawdzięczamy wręcz topograficzne przedstawianie poszczególnych miast, przez co możemy zachwycać się światem sprzed czterystu lat. Wychował też wielu wspaniałych artystów. Wśród nich był jego bratanek Bernardo Bellotto również nazywany Canaletto oraz Michele Marieschi i Francesco Guardi.
Malarz zmarł 19 kwietnia 1768 roku. Wiele jego dzieł znajduje się w Wielkiej Brytanii, ponieważ za jego czasów skupował je król Jerzy III. Najbardziej znane obrazy to „Canale Grande i kościół Santa Maria della Salute”, „Widok wejścia do weneckiego Arsenału”, „Pałac Dożów”, „Piazzetta”, „San Giacomo di Rialto”.
Malarstwo renesansowe i malarstwo barokowe to dwa różne światy. Pierwsze charakteryzuje się widocznym nawiązaniem do antyku, przedstawianiem postaci biblijnych i pięknych pejzaży. Drugie jest demoniczne, ciemne i ciężkie od elementów dekoracyjnych.
W drugi nurt doskonale wpisuje się niekonwencjonalna postać przełomu XVI i XVII wieku. To Caravaggio. Doskonały malarz barokowy. Choć zaczął tworzyć, kiedy barok dopiero raczkował, jego opozycja do renesansu jest bardzo widoczna, uwypukla ją każde dzieło artysty. Głównie dlatego, że Caravaggio jest daleki od gloryfikowania piękna, co czyniono w renesansowych Włoszech. Na jego obrazach triumfuje turpizm - umiłowanie brzydoty i ułomności, nie tylko ludzkiegio ciała, ale całego świata. Tym samym jego dzieła przetarły ślady nowego nurtu w malarstwie.
Sztuka Caravaggia była bardzo intensywna. Dzieła powstawały tak szybko, jak szybkie było życie malarza. Trwało krótko - Caravaggio zmarł bowiem w wieku 39 lat. Nic nie mogło ocalić jego życia. Cztery ostatnie lata Caravaggio spędził z wyrokiem śmierci wydanym na niego przez papieża Pawła V, zmarł niedługo po otrzymaniu ułaskawienia. Taka decyzja padła po tym jak Caravaggio zamordował Ranuccia Tommassoniego. To epizod, który przy trybie życia, jaki prowadził malarz, musiał się zdarzyć. Nie tylko bowiem sztuka była jego pasją. Bardzo pociągało go hulaszcze życie, rozboje i awantury. Dopuszczał się wielu przestępstw, a oprócz wybitnych, prekursorskich dzieł, została po nim gruba teczka policyjna. W niej wiele spraw o pobicia, znieważenia, używanie boni bez pozwolenia. To sprawy, które nierzadko kończyły się aresztowaniem. To, że doświadczał takich sytuacji, nie pozostało bez znaczenia dla jego twórczości. Dostawał zlecenia na obrazy o tematyce religijnej, na których często gościła przemoc - walki, tortury, śmierć. Wszystkim obrazy są bardzo realistyczne, doskonale oddają emocje, poruszają.
Caravagio urodził się w Mediolanie, całe życie spędził we Włoszech. Poznał jednak Rzym, Wenecję, Napol i Sycylię. Poznawał tamtejszą sztukę, która go inspirowała. Po śmierci jego dzieła nie cieszyły się wielkim uznaniem. Do końca XIX wieku był malarzem zapomnianym. Świat otworzył się na niego dopiero na początku XX wieku. Dziś uznaje się go za pierwszego malarza barokowego, który barokowi w malarstwie nadał kształt i wprowadził wytyczne dla kolejnych twórców.
Najważniejsze dzieła Caravaggia to: „Chłopiec z koszem owoców”, „Chory Bachus”, „Wróżenie z ręki”, „Nawrócenie Marii Magdaleny”, „Męczeństwo św. Mateusza”, „Śmierć Marii”, „Ścięcie św. Jana Chrzciciela”.
Rafael Santi urodził się 6 kwietnia 1483 roku we Włoszech. Można powiedzieć, że data jego urodzin bardzo wpłynęła na tematykę jego dzieł. Rafael urodził się w Wielki Piątek, a jego dzieła często przedstawiały sceny z życia Świętej Rodziny. Rafael przyszedł na świat w dość zamożnej rodzinie, jego ojciec był nadwornym malarzem, więc już od początku dostrzeżono jego talent i rozwijano go.
Nawet po przedwczesnej stracie rodziców Rafael za sprawą brata matki został wysłany na dalsze kształcenie jego artystycznych umiejętności. Santi został uczniem Pietro Perugino, który był dobrym znajomym samego Leonarda da Vinci i brał udział w tworzeniu Kaplicy Sykstyńskiej. W 1500 roku młody malarz uzyskał uprawnienia cechowe, czyli dokument pozwalający mu na prowadzenie samodzielnej działalności artystycznej. Pierwszym jego udokumentowanym dziełem z tego okresu jest ołtarz w kościele św. Mikołaja w Citta di Castello położonym niedaleko Perugii. Prace zajęły mu ponad rok.
Kolejne zlecenia też dotyczyły zdobień kościołów, dla których tworzył obrazy i freski. Były to obraz „Małżeństwo Marii”, „Crocifissione Gavari” i fresk „Ołtarz Oddich”. W tym okresie Rafael Santi zaczął malować swoje słynne Madonny i portrety, a najbardziej znany obraz z tego okresu to „Trzy Gracje” i „Św. Michał”, który powstał podobno dla samego Ludwika XII.
W 1504 roku malarz przeniósł się do Florencji, w której namalował m.in. „Madonnę ze szczygłem”. Przeprowadził się tu by być bliżej wielkich mistrzów, jakimi byli malarze renesansowi - Leonardo da Vinci i Michał Anioł. Tu jego kunszt malarski zyskał rozgłos, co pozwoliło mu znaleźć zatrudnienie w Rzymie. Jego pierwszym pracodawcą został papież Juliusz II i jego następca Leon X, którzy doceniali artystów. Od 1514 roku Rafael pracował nad Bazyliką św. Piotra i Pawła. W okresie rzymskim powstały takie dzieła jak: freski „Parnassus”, „Szkoła Ateńska” (tu starożytne postacie mają twarz Michała Anioła i Leonarda da Vinci), „Disputa”, a także freski w Pałacu Watykańskim zwane „Stanza della Segnatura” oraz najsłynniejszy chyba obraz artysty „Madonna Sykstyńska”. Do dziś najbardziej znanymi postaciami z tego dzieła są dwa aniołki umieszczone w dolnej części obrazu, które bardzo często wykorzystywane są przez popkulturę.
Malarz zmarł w dniu swoich 37 urodzin. Ostatnim jego dziełem był obraz „Przemienienie Pańskie”, który zlecił mu kardynał Giulia Medici, późniejszy papież Klemens VII. Pochowano go w rzymskim Panteonie. Rafael Santi uznany jest za jednego z najznakomitszych twórców, jakich miało malarstwo renesansowe. Stawia się go w jednym rzędzie z takimi artystami jak Leonardo da Vinci i Michał Anioł, czyli malarzami, do których Rafael przez całe swoje krótkie życie próbował dorównać.
Leonardo da Vinci to najznakomitszy przedstawiciel epoki renesansu, „człowiek renesansu”, ponieważ zajmował się on kilkoma dziedzinami nauki i sztuki jednocześnie. Leonardo di ser Piero da Vinci, bo tak oficjalnie się nazywał, interesował się m.in. malarstwem, architekturą, matematyką, fizyką, geologią, medycyną i filozofią.
Z perspektywy kilkuset lat po jego urodzeniu trudno jest znaleźć drugą tak utalentowaną i wszechstronną osobę na świecie. Da Vinci urodził się 25 kwietnia 1452 roku w niedalekim sąsiedztwie włoskiego miasteczka Vinci stąd jego nazwisko. Jego ojciec był notariuszem. Leonardo pochodził jednak z nieprawego łoża, co początkowo ograniczało jego edukację, nauczono go jedynie pisać i czytać. Dopiero nastoletnim Leonardem zainteresował się jego biologiczny ojciec i zabrał go do swojego domu we Florencji, a tu poznał osoby, które pozwoliły mu rozwinąć skrzydła.
Właśnie przez to, że był nieślubnym dzieckiem nie mógł studiować na uniwersytetach, ale jego talent plastyczny szybko dostrzegli znajomi ojca. Właśnie, jako malarz Leonardo da Vinci zyskał największą sławę w swoich czasach. Jego najbardziej znane obrazy to „Mona Lisa” i „Dama z gronostajem” oraz wiele dzieł o charakterze religijnym. Tworzył też freski, np. „Ostatnia Wieczerza” zdobiący ścianę w kościoła Santa Maria delle Grazie w Mediolanie.
Jego zamiłowanie do techniki i mechaniki zaowocowało tym, że tworzył wszelkiego rodzaju sprzęty ułatwiające codzienne życie, wiele z nich także dziś swoimi rozwiązaniami zadziwia naukowców. Da Vinci budował maszyny wojenne, systemy grzejne, wprowadzał do użytku dźwignie i koła zębate, próbował zbudować lotnie i samoloty, zaprojektował też spadochron, pracował nad aparatem fotograficznym. Renesans to także wielka fascynacja ludzi medycyną i anatomią, więc i Leonardo da Vinci nie przeszedł obok tej nauki obojętnie. Najbardziej skupił się właśnie na anatomii człowieka, choćby dlatego że powiązana była ona z fascynacją malarstwem i matematyką, poznawała m.in. poznawać proporcje ciała.
Da Vinci zmarł 2 maja 1519 roku w Vasari pozostawiając po sobie wielki dorobek naukowy i artystyczny. Istnieją teorie, że większość planów i konstrukcji, które wykonał były na tyle genialne i innowacyjne, że niemożliwe do wykonania w czasach, w których żył i że kierowane były przez kosmitów lub sam artysta był przedstawicielem obcej cywilizacji, nawet w jego obrazach niektórzy naukowcy doszukują się znaków i zakodowanych informacji z kosmosu.
