OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA SPRAWOZDAWCZOŚCI FINANSOWEJ, Analiza

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA SPRAWOZDAWCZOŚCI FINANSOWEJ

Sprawozdawczość jednostek obejmuje ogół sporządzanych przez nie sprawozdań, które mają najczęściej postać zestawień liczbowych.

Ze względu na charakter zawartych w nich danych, a także ich źródło, wyróżnia się sprawozdania rzeczowe i finansowe.

Sprawozdania rzeczowe zawierają głównie dane wyrażone w jednostkach naturalnych, z tym, że mogą wystąpić w nich także dane wartościowe.

Sprawozdania finansowe są sporządzane w ujęciu wartościowym na podstawie informacji pochodzących z rachunkowości.

KLASYFIKACJA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH

KRYTERIUM	PODZIAŁ	UWAGI
Częstotliwość	Operatywne	Dzienne, dekadowe
		Krótkoterminowe	Miesięczne, kwartalne, półroczne
		Roczne
	Zakres przedmiotowy	Jednostkowe (indywidualne)	Dotyczą pojedynczych jednostek
		Zbiorcze	Dotyczą grupy jednostek
		Skonsolidowane	Dotyczą grupy kapitałowej
	Stopień uogólnienia	Syntetyczne (podstawowe)	Ujmujące ogólne informacje o całej jednostce
		Analityczne	Zawierające informacje o wybranych problemach lub wycinku działalności jednostki
	Odbiorcy sprawozdania	Wewnętrzne	Wyłącznie na potrzeby danej jednostki
		Zewnętrzne: - jednolite, - typowe dla określonego działu gospodarki narodowej lub branży	Korzystają głównie odbiorcy spoza jednostki (urzędy skarbowe, GUS, sąd rejestrowy lub inny organ prowadzący ewidencje działalności gospodarczej, banki, kontrahenci, akcjonariusze

Celem sporządzania sprawozdań finansowych jest dostarczenie, użytecznych przy podejmowaniu decyzji ekonomicznych, informacji o sytuacji finansowej i rezultatach działalności oraz położeniu finansowym przedsiębiorstwa.

Odbiorcami tych informacji SA inwestorzy, akcjonariusze, kredytodawcy, pracownicy, kontrahenci, władze podatkowe, zarząd przedsiębiorstwa.

Decyzje gospodarcze podejmowane przez użytkowników sprawozdań finansowych wymagają oceny zdolności jednostki do wypracowania środków pieniężnych. Określa to bowiem możliwości spłaty zobowiązań, kredytów, wynagrodzeń, dywidendy, podatków. Płynność, czyli dostępność środków pieniężnych w krótkim terminie i wypłacalność w długim terminie, określają sytuację finansową jednostki.

Informacje o wynikach działalności jednostki i ich zmienność wymagane są dla potrzeb oceny potencjalnych zmian w angażowaniu zasobów, oceny generowania środków oraz efektywności działania przy wykorzystaniu dostępnych zasobów.

Informacje o przepływach pieniężnych pozwalają na ocenę wypracowania środków oraz ich wykorzystania w działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej.

Informacje powinny umożliwić podejmowanie decyzji dotyczących celów przedsiębiorstwa, sterowania nimi oraz sterowania procesem ich realizacji.

Z punktu widzenia właścicieli firmy celem wszelkich decyzji jest maksymalizowanie wartości rynkowej przedsiębiorstwa.

Z punktu widzenia osób zarządzających celem działalności firmy jest jej przetrwanie.

Cele główne realizowane są poprzez cele cząstkowe tj.:

zysk - kryterium rentowności i efektywności działalności,
płynność finansowa - kryterium wypłacalności,
majątek własny - kryterium bezpieczeństwa i niezależności.

Sprawozdania dostarczają informacji o realizacji celów cząstkowych działalności firmy, a mianowicie:

bilans - wielkość majątku - kryterium bezpieczeństwa i niezależności
rachunek zysków i strat - wielkość wyniku finansowego - kryterium rentowności i efektywności firmy,
rachunek przepływów pieniężnych - kryterium wypłacalności.

Sprawozdania finansowe udzielają odpowiedzi zasadniczo na trzy pytania:

1. czy prowadzona działalność gospodarcza jest opłacalna,

2. czy podmiot gospodarczy będzie w stanie ją kontynuować,

3. W jaki sposób podmiot generował i wykorzystał zasoby środków pieniężnych.

Na każde z tych pytań odpowiada jedno odrębne sprawozdanie finansowe:

- o rentowności działalności gospodarczej informuje rachunek wyników

- o zasobach majątkowych i kapitale - o determinantach kontynuacji działania - bilans

- informacje o zasobach pieniężnych przedstawia sprawozdanie z przepływów pieniężnych

Do podstawowych kierunków wykorzystania sprawozdań finansowych w zarządzaniu finansami należy zaliczyć:

analizę efektywności gospodarowania ( rentowność),
analizę sytuacji majątkowej i finansowej,
analizę sytuacji kapitałowo-majątkowej,
analizę zdolności płatniczej.

Produktem rachunkowości są sprawozdania finansowe (zbiory informacji), a mianowicie:

bilans - sprawozdanie o majątku firmy
rachunek zysków i strat - sprawozdanie o wyniku (zysku, stracie) finansowym firmy
rachunek przepływów pieniężnych - sprawozdanie o rodzajach wpływów i wydatków środków pieniężnych
zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym - sprawozdanie o stanach, rodzajach zwiększeń i zmniejszeń kapitałów własnych
informacja dodatkowa - dane uzupełniające do sprawozdań finansowych.

Wprowadzenie do sprawozdania finansowego

Rachunek przepływów pieniężnych	Bilans		Zestawienie zmian w kapitale
		AKTYWA	PASYWA		I. Kapitał własny, na początek okresu 1. Zwiększenia kapitału 2. Zmniejszenia kapitału II. Kapitał własny na koniec okresu
A. WPŁYWY 1. ……….n		A. Aktywa trwałe	A. Kapitały własne		Rachunek zysków i strat
A. WPŁYWY 1. ……….n			2 Środki pieniężne	2. Wynik finansowy b. Kapitały obce (zobowiązania)		1. …………n
B. WYDATKI 1. ………n			2 Środki pieniężne	2. Wynik finansowy b. Kapitały obce (zobowiązania)		1. …………n

Informacja dodatkowa

+ opinia biegłego = pełne sprawozdanie

Informacje ujęte w sprawozdaniach finansowych powinna cechować:

rzeczowość - sprawozdania finansowe powinny dążyć do zaspokojenia potrzeb użytkowników w zakresie informacji użytecznych w podejmowaniu decyzji,
zrozumiałość - użytkowników informacji cechuje różna zdolność do percepcji informacji, dlatego należy ją dostarczać w najprostszej formie, podając ewentualne wyjaśnienia,
wiarygodność - użytkownicy powinni być przekonani o wiarygodności informacji,
kompletność - sprawozdania finansowe powinny zapewniać całościowy obraz działalności ekonomicznej przedsiębiorstwa,
obiektywizm - informacje ujęte w sprawozdaniach finansowych powinny być wolne od celowej stronniczości w stosunku do jakiejś grupy odbiorców informacji,
aktualność - użyteczne są informacje, które zostają dostarczone w odpowiednim czasie,
porównywalność - informacje finansowe powinny pozwalać na porównanie przy podejmowaniu decyzji, co wymaga spójności zasad rachunkowości.

Zgodnie z art. 45 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 (Dz. U. 2002, nr 76, poz. 694) sprawozdanie finansowe każdej jednostki gospodarczej stosującej przepisy ustawy, składa się z:

bilansu,
rachunku zysków i strat,
informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia

oraz

rachunek przepływów pieniężnych,
zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym,

a niektóre

* sprawozdanie z działalności jednostki.

Sposób prezentacji sprawozdania

Bilans w formie uproszczonej	Badanie sprawozdania i sporządzanie pozostałych komponentów
Średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło nie więcej niż 50 osób	Średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło więcej niż 50 osób
Suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej nie przekracza równowartości 2 000 000 EUR	Suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej przekracza równowartość 2 500 000 EUR
Przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych w walucie polskiej nie przekroczyły równowartości 4 000 000 EUR	Przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych w walucie polskiej przekroczyły równowartość 5 000 000 EUR

Organem zatwierdzającym jest organ określony w statucie, umowie spółki, i tak jest to:

w spółce komandytowo-akcyjnej - walne zgromadzenie akcjonariuszy i komplementariuszy (art. 146 § 1 Kodeksu spółek handlowych)
w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - zgromadzenie wspólników (art. 228 kodeksu spółek handlowych)
w spółce akcyjnej - walne zgromadzenie akcjonariuszy (art. 393 kodeksu spółek handlowych)
w spółdzielni - zgromadzenie członków lub przedstawicieli członków,
w przedsiębiorstwie państwowym - Minister Skarbu Państwa lub inny organ założycielski,
w spółkach osobowych (jawnej, komandytowej, partnerskiej) oraz spółkach cywilnych - wspólnicy spółki,
w przedsiębiorstwach prywatnych - właściciel (właściciele).

Metody sporządzania sprawozdania finansowego:

metoda brutto polega na oddzielnym wykazywaniu aktywów i pasywów, przychodów i kosztów, wpływów i wydatków.
w wypadku metody netto kompensuje się określone zasoby i procesy prezentowane w sprawozdaniu finansowym, na przykład w rachunku zysków i strat przedstawia się jedynie wynik na sprzedaży niefinansowych aktywów trwałych,
metoda mieszana polega na wykazywaniu niektórych procesów lub zasobów według metody brutto a innych za pomocą metody netto.

Wpływ nadrzędnych zasad rachunkowości na sprawozdanie finansowe:

Koncepcje jasnego i rzetelnego obrazu ustawodawca przyjmuje jako główne zadanie prowadzenia ksiąg rachunkowych (art. 4, ust. 1 uor).

Stąd informacje dostarczone przez system rachunkowości powinny być:

przydatne użytkownikom w procesie podejmowania decyzji,
wiarygodne, czyli takie, dzięki którym sprawozdanie finansowe:

- wiernie ukaże wyniki finansowe i sytuację finansową jednostki,

- odzwierciedla ekonomiczną treść zdarzeń i transakcji, a nie tylko ich formę

prawną,

- jest obiektywne, czyli bezstronne,

- jest zgodne z zasadą ostrożnej wyceny,

- jest kompletne we wszystkich istotnych aspektach.

ZASADY RACHUNKOWOŚCI OBOWIĄZUJĄCE PRZY SPORZĄDZANIU SPRAWOZDAŃ

zasada istotności (art. 4 ust. 4 uor)
zasada ciągłości (art. 5 ust. 1 uor)
zasada kontynuacji działalności (art. 5 ust. 2 uor)
zasada memoriałowa (art. 6 ust. 1 uor)
zasada współmierności (art. 6 uat. 1 uor)
zasada ostrożności (art. 7 ust. 1 i 2 uor)
zasada zakazu kompensat (art. 7 ust. 3 uro)

Głównym celem inwentaryzacji jest ustalenie rzeczywistego stanu aktywów i pasywów:

Stanowi to podstawę:

doprowadzenia danych wynikających z ksiąg rachunkowych do ich zgodności ze stanem faktycznym , a tym samym zapewnienia realności wynikających z nich informacji ekonomicznych zestawianych w sprawozdaniu finansowym (porównaj zasada wiernego obrazu)
rozliczenia osób odpowiedzialnych za powierzone im składniki majątku,
dokonania oceny gospodarczej przydatności składników majątku jednostki, co szczególnie istotne jest dla wyceny aktywów i pasywów,
przeciwdziałania nieprawidłowościom w gospodarce majątkiem jednostki.

METODY INWENTARYZACJI

pełnej inwentaryzacji okresowej,
pełnej inwentaryzacji ciągłej.

FORMY INWENTARYZACJI

spis z natury
uzyskanie od kontrahentów potwierdzenia prawidłowości wykazanego stanu należności,
weryfikacja realności pozostałych, nie objętych spisem z natury lub uzgodnieniem, elementów aktywów i pasywów.

Zamknięcie ksiąg rachunkowych łączy się z wykonaniem przez jednostkę następujących czynności:

ustalenie sald końcowych aktywów i pasywów,
porównanie sald z wynikami inwentaryzacji i przeprowadzenie niezbędnych korekt,
sporządzenie zestawienia obrotów i sald kont syntetycznych oraz zestawień obrotów i sald kont analitycznych oraz dokonanie uzgodnień,
przeniesienie sald końcowych do bilansu zamknięcia.

CECHY KSIĄG RACHUNKOWYCH

Ustawa o rachunkowości (art. 24 uor) formułuje wymóg, aby księgi rachunkowe były prowadzone:

- rzetelnie,

- bezbłędnie,

- sprawdzalnie,

- bieżąco.

UJMOWANIE ZDARZEŃ GOSPODARCZYCH

po dacie bilansu wg uor

Zdarzenie po dacie bilansu

Informacje otrzymane przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego

Informacje otrzymane po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego

Zdarzenia mają istotny wpływ na sprawozdanie finansowe lub powodują, że kontynuacja działalności firmy jest zagrożona		Zdarzenia nie powodują zmiany stanu istniejącego
Ujmuje się w księgach rachunkowych roku, w którym otrzymano informacje

Ujmuje się w księgach rachunkowych i koryguje sprawozdanie finansowe roku którego dotyczą
Ujmuje się w informacji dodatkowej

WSTĘPNA ANALIZA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH

(analiza struktury i dynamiki)

Analiza powiązań zewnętrznych polega na porównaniu danych sprawozdań finansowych objętych analizą z danymi planu finansowego (biznes-planu), danymi sprawozdań sporządzonych w poprzednich okresach (z ub. Roku) oraz danymi innych przedsiębiorstw - pojedynczo i zbiorowo.

Analiza powiązań wewnętrznych polega na różnokierunkowym rozpatrywaniu danych zawartych w objętych analizą sprawozdaniach finansowych.

To jest ocena dynamiki i struktury danych, odpowiednio rozwinięta analiza wskaźnikowa oraz analiza przepływów kapitałowych i pieniężnych.

BILANS

Ogólne zasady sporządzania bilansu:

zasada równowagi bilansowej, zgodnie z którą ogólna kwota aktywów musi być równa łącznej sumie pasywów,
zasada segregacji, wg której elementy majątku należy zakwalifikować do właściwej grupy i podgrupy bilansu, przy czym aktywa ujmuje się wg rosnącego stopnia płynności, natomiast pasywa wg rosnącego stopnia wymagalności (art. 46 uor oraz załącznik nr 1 do uor)
zasada dnia bilansowego - bilans zawsze sporządza się na określony dzień (art. 3 ust. 1 pkt 10 oraz art. 45 ust. 1 uor)
zasada ciągłości - bilans zamknięcia minionego roku jest bilansem otwarcia na okres następny (art. 5 ust. 1 uor)
zasada kompletności - wg której w bilansie należy ująć wszystkie składniki majątku i źródła ich finansowania nawet wtedy, gdy po sporządzeniu bilansu, a przed jego zatwierdzeniem jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach, które mają istotny wpływ na bilans (art. 54 uor),
zasady formalne, które określają wzór informacyjny, wymagany stopień szczegółowości i jego zgodność ze stanem faktycznym.

Analiza dynamiki i struktury danych bilansu

Ogólnym wskaźnikiem charakteryzującym aktywa może być stosunek majątku trwałego do majątku obrotowego, który powinien wskazywać tendencje rosnącą, świadczącą o umacnianiu się zdolności produkcyjnej przedsiębiorstwa.

Ogólnym wskaźnikiem charakteryzującym pasywa może być stosunek kapitału własnego do kapitałów obcych, którego wzrost świadczy o rozszerzeniu się zasobów własnych przedsiębiorstwa oraz o zmniejszeniu zadłużenia.

BILANS ANALITYCZNY (AKTYWA)

Lp.	AKTYWA	STAN NA		Odchy- lenia	Dyna- mika w %	Wskaźniki struktury
Lp.	AKTYWA			Odchy- lenia	Dyna- mika w %	Pocz. roku	Koniec roku		Początek roku	Koniec roku	Odchy- lenia
A.	Aktywa trwałe	27000	32000	5000	118,52	56,25	58,18	1,93
I.	WNP	1000	1300	300	130,00	2,08	2,36	0,28
II	Rzeczowe akt. trw	24500	29000	4500	118,37	51,04	52,73	1,69
III.	Należności długoterm	1500	1700	200	113,33	3,13	3,09	-0,03
IV.	Inwestycje długoterm
V.	Długot. rozl, międz.
B.	Aktywa obrotowe	21000	23000	2000	109,52	43,75	41,82	-1,93
I.	Zapasy	11000	12000	1000	109,09	22,92	21,82	-1,10
II.	Należności krótkoter	6000	5000	-1000	83,33	12,50	9,09	-3,41
III.	Inwestycje krótkoter	3500	5500	2000	157,14	7,29	10,00	2,71
IV.	Krótkot. rozl. międz.	500	500	0	100,00	1,04	0,91	-0,13
	Aktywa razem	48000	55000	7000	114,58	100,00	100,00	0,00

BILANS ANALITYCZNY (PASYWA)

Lp.	PASYWA	STAN NA		Odchy- lenia	Dyna- mika w %	Wskaźniki struktury
Lp.	PASYWA			Odchy- lenia	Dyna- mika w %	Pocz. roku	Koniec roku		Początek roku	Koniec roku	Odchy- lenia
A.	Kapitał (f) własny	23900	26500	2600	110,88	*49,79	48,18	-1,61
I.	Kapitał (f) podstaw	18000	18000	0	100,00	37,50	32,73	-4,77
II	Nal. wpł na kap pods
III.	Udziały (akcje)własn
IV.	Kapitał (f) zapasowy	1400	3500	2100	250,00	2,92	6,36	3,45
V.	Kapitał (f) z aktual.w		2000	2000	0,00		3,64	3,64
VI.	Poz kapił (f) rezerw
VII	Zysk (strata) z lat ub
VIII	Zysk (strata) netto	4500	3000	-1500	66,67	9,38	5,45	-3,92
IX	Odpisy z zysku netto
B.	Zobow i rezerwy	24100	28500	4400	118,26	**50,21	51,82	1,61
I.	Rezerwy na zobow.							0,00
II.	Zobow długotermin	8400	10400	2000	123,81	17,50	18,91	1,41
III.	Zobow krótkotermin	15500	17800	2300	114,84	32,29	32,36	0,07
IV.	Rozlicz międzyokres.	200	300	100	150,00	0,42	0,55	0,13
	Aktywa razem	48000	55000	7000	114,58	100,00	100,00	0,00

* < 50% zagraża niezależności przedsiębiorstwa

** przedsiębiorstwo zadłuża się

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

Wynik finansowy stanowi wyrażony w pieniądzu rezultat działalności podmiotu gospodarczego w pewnym okresie (miesiąca, roku obrotowego).

Może on być wielkością dodatnia (zysk) lub ujemną (strata).

Przychody i zyski oznaczają:

uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych,
o wiarygodnie określonej wartości,
w formie zwiększenia aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązań,
które doprowadza do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli.