powierzchnia ziemi


Przedmiot:

Geografia

Temat:

Czynniki kształtujące powierzchnię Ziemi

Rzeźba powierzchni Ziemi zmienia się pod wpływem oddziaływania na nią różnych sił rzeźbotwórczych. Można je podzielić na:

Powierzchnia ziemi podlega działaniom tych dwóch przeciwstawnych sobie sił.

Do zewnętrznych (egzogenicznych) procesów rzeźbotwórczych zaliczamy :

I. WIETRZENIE

Wietrzenie jest procesem wyjściowym do wszystkich procesów zewnętrznych. Zewnętrzna część litosfery podlega rozpadowi i rozkładowi pod wpływem różnych czynników zewnętrznych; wody, zmian temperatury, czynników biogenicznych. Rozmiar procesów wietrzenia sięga kilku lub kilkunastu metrów i zależy w dużej mierze od klimatu. W różnych strefach klimatycznych procesy te przebiegają odmiennie.

Wietrzenie fizyczne (mechaniczne) rodzaj wietrzenia powodujący zmiany fizyczne, czyli rozpad skały. W zależności od oddziałującego czynnika wyróżnia się:

Wietrzenie fizyczne jest najbardziej intensywne w obszarach pozbawionych stałej pokrywy roślinnej, o częstych zmianach temperatury i wilgotności, a zatem w strefach polarnych, na pustyniach i półpustyniach oraz w wysokich górach.

Wietrznie chemiczne; można go określić jako rozdrabnianie skał na skutek działania procesów chemicznych, np: rozpuszczania, utleniania, uwadniana, prowadzące do zmiany składu mineralnego skały.

Rozpuszczanie - przejście ciała stałego bądź gazu w stanu ciekłego, głównie za przyczyną wody.

Uwodnienie -przemiana materiału bezwodnego w słabo uwodniony np. przemiana anhydrytu w gips, proces ten rzadko zachodzi samodzielnie zazwyczaj łącznie z hydrolizą utlenianiem i uwęglanowieniem

Utlenianie - polega na łączeniu się minerałów z wolnym tlenem pochodzenia atmosferycznego, często towarzyszy temu zmiana barwy z szarej na żółtobrunatną, żółta czy czerwoną

Wietrzenie biologiczne (organiczne) istotną rolę wietrzeniu biologicznym odgrywają zwierzęta i rośliny. Zwierzęta kopiące i ryjące zmniejszają spójność i rozdrabniają skały, natomiast korzenie i łodygi roślin wywierają naciski na skały i wydzielają różne substancje podczas swoich funkcji życiowych.

II. GRAWITACYJNE RUCHY MASOWE

Na powierzchni Ziemi często dochodzi do ruchu w skutek grawitacji, kiedy grawitacja przewyższa siły tarcia i spoistości materiału. Ruch ten może przybierać różne formy,. w zależności od warunków panujących w przypowierzchniowej warstwie litosfery.

III. DZIAŁALNOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH

Działalność wód podziemnych polega na mechanicznym działaniu wód podziemnych, które dzielimy na:

  1. wody przypowierzchniowe (zaskórne), występują płytko pod powierzchnią ziemi, najczęściej na terenach podmokłych, zwykle nie nadają się do spożycia ze względu na zanieczyszczenia,

  2. wody gruntowe, występują co najmniej kilka metrów pod powierzchnią ziemi, zasilane są przez opady atmosferyczne, nadają się do spożycia jednak wykorzystywane są głównie w rolnictwie, a także do celów komunalnych,

  3. wody wgłębne, zgromadzone pod warstwą trudno przepuszczalną, zasilane przez opady tylko w miejscu występowania wychodni warstw wodonośnych (tzn. tam, gdzie te warstwy odsłaniają się na powierzchni ziemi), mogą występować w postaci wód artezyjskich,

  4. wody głębinowe, znajdują się głęboko pod powierzchnią ziemi są odizolowane od niej całkowicie od czynników zewnętrznych wieloma warstwami utworów nieprzepuszczalnych, często silnie zmineralizowanie, nie maja znaczenia gospodarczego,

  5. wody szczelinowe, tworzące sieć żył wodnych w szczelinach i spękaniach skalnych

  6. wody krasowe, występują w próżniach i kanałach powstałych podczas działalności procesów krasowych.

Istnieje także inny podział wód podziemnych uwzględniający ich skład chemiczny (wody mineralne), dostępność dla roślin, temperaturę czy pochodzenie.

Działalność wody podziemnej zależy od rodzaju skał. Niektóre z nich mogą ulegać rozpuszczaniu. Dotyczy to wapienia, kredy, dolomitu, gipsu i anhydrytu. Proces ten nazywa się krasowienie, a formy w ten sposób powstałe nazywamy krasem Proces ten polega na rozpuszczaniu i wymywaniu skał węglanowych przez wodę oraz wytrącaniu węglanów wapnia (aragonitu i kalcytu) i osadzaniu ich na powierzchni skały w postaci nacieków. Rozpuszczanie skał może zaistnieć zarówno na powierzchni jak i pod powierzchnia ziemi. Do zewnętrznych form należą mogoty - ostańcowe pagóry wapienne. Innymi formami krasu zewnętrznego są doliny, wąwozy, parowy.

Obszary zbudowane ze skał węglanowych i siarczanowych kryją w sobie systemy jaskiń krasowych, tzw. kras wewnętrzny. W próżniach w skutek odparowywania przenikających w głąb skał roztworów rozwijają się różnego rodzaju stalaktyty i stalagmity oraz różnego rodzaju nacieki na ścianach. Obok jaskiń efektem krasu podziemnego są zapadliska na powierzchni w formie lejów uwałów i polji, powstają one przez zapadanie podziemnych korytarzy.

Krasowe zjawiska to wszystkie procesy i formy terenu, powstałe na obszarach zbudowanych ze skał rozpuszczalnych, głównie wapieni, ale także z dolomitów, gipsu, kredy i soli. Na obszarach krasowych występują formy krasowe w postaci: lejów, żłobków, żeber, zapadlisk, a także różnych rodzajów dolin krasowych (jarów, wąwozów, polji)

Typowe obszary krasowe w Polsce występują w Tatrach (wapienie -Dolina Kościeliska), w Niecce Nidziańskiej (gips) i na Wyżynie Lubelskiej (kreda). Nazwa kras pochodzi od wyżyny Kras na Słowenii.

IV. DZIAŁALNOŚĆ WÓD PŁYNĄCYCH

Wody płynące mają znaczną siłę niszczącą należą do głównych czynników rzeźbotwórczych. Efekty tej działalności zależą od spadku rzeki, wielkości przepływu oraz budowy geologicznej podłoża. Woda płynąca potrafi przesuwać, toczyć po dnie lub nawet unosić różnego rodzaju okruchy skalne. Podczas transportu wodnego materiał ocierając się o siebie staje się zaokrąglony i przyjmuje postać owalnych otoczaków. Materiał drobny przenoszony jest szybciej i dalej, gruby pozostaje w górnych odcinkach rzek. W rzece wyróżnia się trzy odcinki: bieg górny, środkowy i dolny. W odcinkach ujściowych znajdują się piaski mułki oraz iły.

Żłobienie powierzchni Ziemi przez rzeki nazywamy erozją.

WGŁĘBNA

BOCZNA

WSTECZNA

  • w górnym biegu rzeki (bardzo duży spadek)

  • rozcina dno

  • pogłębia koryto

  • w środkowym biegu rzeki (spadek maleje)

  • podcina brzegi

  • tworzy meandry i starorzecza

  • w górnym biegu rzeki (bardzo duży spadek)

  • źródło cofa się wyżej (bardzo powolny proces)

V. DZIAŁALNOŚĆ MORZA

Woda morska rozpuszcza różne minerały, głównie sole mineralne - chlorek sodu, chlorek magnezu, siarczan magnezu, siarczan wapnia i potasu. W wyniku różnic temperatury wody, a także różnic w zasoleniu powstają prądy morskie. Ponadto wody morskie nieustannie wprawiają w ruch wiatry, tworzą fale. Przy brzegach fale się piętrzą i zwiększa się ich siła niszcząca. Fale uderzające o wysokie wybrzeże powodują podcinanie brzegu i wymywanie materiału skalnego. Proces ten nazywa się abrazja. Taki podcinany i cofający się brzeg nosi nazywamy klifem, u jego podnóża powstaje platforma abrazyjna. Materiał ze zniszczonego klifu wynoszony jest przez fale poza platformę abrazyjną i osadzany za większej głębokości, w ten sposób tworzy się platforma akumulacyjna.

Przy brzegach płaskich siła fal zmniejsza się poprzez tarcie o dno morskie. Strefa brzegowa stale jest zalewana przez fale, osadzają się w niej piaski i żwiry, nazywamy ją plażą.

Działalność morza w strefie brzegowej powoduje, że na dnie tworzą się osady. Typ osadów zależy od odległości od lądu, ruchów wody oraz od głębokości, klimatu i stopnia zasolenia wód.

Rodzaje wybrzeży

VI. DZIAŁALNOŚĆ LODOWCÓW

Występujące na Ziemi pokrywy lodowe dzieli się na dwa rodzaje:

  1. Lodowce górskie powstają w obszarach gdzie więcej śniegu spada niż się topi w ciągu roku, możliwe jest to powyżej granicy wiecznego śniegu. Przebiega ona bardzo na różnej wysokości w zależności od strefy klimatycznej:

Antarktyda - granica wiecznego śniegu przebiega bardzo nisko n.p.m.

Wyspy Arktyki około 200-300 m n.p.m. na wybrzeżach, w partiach środkowych - 500-600 m n. p. m

W średnich szerokościach geograficznych, które są pod wpływem wilgotnego klimatu morskiego, granica wiecznego śniegu występuje na wysokości 500 -1000 m n.p.m. ale dalej, w głąb lądu, podnosi się nawet do 1500-2000m n.p.m.

W strefach zwrotnikowych, gdzie panuje suchy klimat, granica wiecznego śniegu przebiega najwyżej, ponad wysokością 6000 m n.p.m. im bliżej równika granica ta znajduje się na około 5000 m n.p.m.

Lodowiec górski rozdziela na dwie części granica wiecznego śniegu. Ponad tą granicą znajduje się obszar zasilania w świeże masy śniegu, które z czasem przekształcają się w lód lodowcowy. Obszar tej akumulacji nazwa się pole firnowe. Poniżej granicy wiecznego śniegu położony jest obszar, gdzie w wyniku topnienia następuje utrata części masy lodowca - ablacja. Dotyczy ona tej części lodowca, która nazywa się jęzor lodowcowy.

Aby lodowiec mógł powstać, muszą w środowisku naturalnym zaistnieć dogodne czynniki klimatyczne i topograficzne, aby śnieg nagromadzony zimą, nie topniał w okresach letnich. W związku z tym oprócz odpowiedniego ochłodzenia klimatu (obniżenie granicy wiecznego śniegu) muszą zaistnieć też dogodne warunki terenowe, jak zagłębienia i spłaszczenia, aby gromadzący się śnieg nie był znoszony z lawinami.

Gdy warunki będą odpowiednie to śnieg zbierający się przez lata w górnych partiach dolin tworzy wielką masę, która pod wpływem słońca i mrozu przemienia się w ziarnisty firn, a pod wpływem nacisku wyższych warstw, zamienia się w lód firnowy, który później przechodzi w ostateczny lód lodowcowy. W ten sposób powstaje pole firnowe

Typy lodowców górskich

  1. Lądolody to ogromnych rozmiarów pokrywy lodowe, występują na obszarach polarnych.

Niszcząca działalność lodowców jest bardzo duża. W wyniku działalności lodowcowej powstają następujące formy:

VII. DZIAŁALNOŚĆ WIATRU

Wiatr jest bardzo powszechnym czynnikiem rzeźbotwórczym. Jego działanie uzależnione jest od:

Niszcząca działalność wiatru

W wyniku korazji tworzą się:

graniaki - odłamki litej skały o kilku ścianach oszlifowanych piaskiem i ostrych krawędziach

grzyby skalne - powstają w wyniku działalności przenoszonego wiatrem materiału który napotyka na przeszkody o różnej odporności. Materiał przenoszony jest przez wiatr przede wszystkim w przyziemnej części słupa powietrza, silniej formułuje powierzchnie nisko usytuowane, powstają formy zwane grzybami skalnymi

Budująca działalność wiatru

Materiał przenoszony przez wiatr formułuje powierzchnię gruntu w różny sposób:

Ripplemarki - drobne zmarszczki wiatrowe powstałe na powierzchni piaszczystej

Wydmy - powstają w wyniku zatrzymywania się transportowanego przez wiatr materiału na przeszkodzie, pagórki piaszczyste w formie wałów lub łuków. W różnych strefach klimatycznych przyjmują różne kształty

Rodzaje wydm:

Pokrywy lessowe są wynikiem akumulacyjnej działalności wiatru na dużą skalę, tworzą się w skutek osadzania materiału pyłowego

Do wewnętrznych procesów ( endogenicznych) kształtujących powierzchnię Ziemi zalicza się:

VIII. RUCHY LĄDOTWÓRCZE

Ruchy epejrogeniczne, - powolne i długotrwałe pionowe ruchy skorupy ziemskiej. Ruchom tego typu nie towarzyszą deformacje ani fałdowania warstw skalnych. Ich skutkiem są zmiany zarysów lądów i mórz np. ruch obniżający w Holandii. Ruchy epejrogeniczne są mierzalne za pomocą instrumentów geodezyjnych.

Ruchy izostatyczne - pionowe ruchy fragmentów litosfery wywołane obciążeniem lub odciążeniem litosfery np. Okolice Zatoki Hudsona podnoszą się po ustąpieniu lądolodu

IX. RUCHY GÓROTWÓRCZE

Ruchy górotwórcze (orogeniczne) - polegają na fałdowaniu serii skalnych i kształtowaniu charakterystycznych struktur, najczęściej zachodzą one w głębi skorupy ziemskiej, a także pod dnem morskim. Często towarzyszą im procesy wulkaniczne i plutoniczne. Efektem tego procesu jest wypiętrzenie utworów geosynklinalnych, powstają fałdy, płaszczowiny i uskoki oraz łańcuchy górskie.

X. RUCHY GÓROTWÓRCZE

Nazwa orogenezy

Era/okres

Przykłady gór

alpejska

Karpaty, Alpy, Kaukaz, Himalaje

hercyńska

Sudety, Herz, Ałtaj

kaledońska

Świętokrzyskie, Kaledońskie

Rodzaje gór:

Rodzaj

Sposób powstawania

Przykłady

Fałdowe

powstają podczas fałdowania mas skalnych

Himalaje, Alpy, Karpaty, Pireneje, Andy, Atlas

Zrębowe

powstają podczas pionowych przemieszczeń wzdłuż uskoków skalnych

Ural, Harz, Sudety

Wulkaniczne

powstają podczas obfitych wybuchów wulkanów

góry Kamczatki, Islandii, Japonii

XI. ZJAWISKA WULKANICZNE

Wulkanizm odgrywa on dużą role w kształtowaniu Ziemi. Proces ten polega na wydobywaniu się z głębi ziemi lawy, gazów i materiału piroklastycznego (np. pyłów, popiołów, bomb wulkanicznych). Wulkanizm towarzyszy ruchom górotwórczym, oraz strefom granic płyt litosfery. Najczęściej wulkany mają postać góry o kształcie stożka, na którym znajduje się owalne wklęsłe obniżenie zwane kraterem. Wulkan wyrzuca w powietrze lawę, która opadając tworzy różne formy wulkaniczne.

lawy zasadowe o małej lepkości tworzą wulkany tarczowe, o rozległych łagodnie nachylonych stokach. . Lawa szybko spływa po stokach (nawet 30 km/h). Tego typu wulkanem jest hawajski Mauna Loa.

lawy kwaśne - z dużą ilością krzemionki, wypływają bardzo wolno, zamykając ujście krateru. tego typu lawy tworzą strome i wysokie stożki wulkaniczne

Najbardziej regularne formy wulkaniczne powstają gdy dochodzi do erupcji mieszanych. Podczas takich wybuchów jednocześnie lub w stosunkowo niewielkich odstępach czasowych, wypływa lawa i wyrzucany jest materiał sypki.

Różne może być nachylenie zboczy stożków wulkanicznych, zazwyczaj waha się w granicach od 30O do 45O.

Wielkość wulkanów jest zróżnicowana. Największe są wulkany hawajskie - Mauna Kea - 4214 m i Mauna Loa - 4168 m n.p.m. Wyrastają one z dna morskiego sięgającego 5000 metrów. Największym wulkanem na powierzchni lądu jest Aconcagua - 6960 m.

Magma czyli płynny stop skalny po wydobyciu się na powierzchnię nosi nazwę lawa. Magma wydobywa się na powierzchnię ziemi poprzez krater albo też występujące w powierzchni ziemi szczeliny. Wydobywanie się magmy na powierzchnię nosi nazwę erupcji.

Rodzaje erupcji:

    1. centralne - związane z jednym centralnym punktem wybuchu, połączonym kanałem kształtu cylindrycznego z podziemnym ogniskiem magmy. Kanałem tym wydobywają się materiały wulkaniczne. Zakończony jest on kraterem. Różne typy wybuchów wulkanów i rodzaje stożków:

    2. typ hawajski - wylew rzadkiej, ruchliwej lawy przy dość spokojnym wydzielaniu się gazów, forma wulkaniczna jest rozległa i ma łagodnie nachylone stoki. Z powierzchni jeziora lawowego mogą być wyrzucane wytryski ciekłej lawy w czasie gwałtowniejszego wydobywania się gazów

    3. typ Stromboli - mniej ruchliwa, kwaśna lawa styka się z powietrzem w kraterze, stosunkowo szybkie zastyganie powoduje uwięzienie gazów, które wydostają się dość gwałtownie. Zakrzepnięta lawa zostaje wyrzucona gwałtownie w postaci bomb wulkanicznych lub mniejszych okruchów. Nazwa tego typu pochodzi od wulkan Stromboli

    4. typ Vulcano - w tego typu wulkanie wypływająca lawa jest bardzo lepka i szybko zastyga na powierzchni ziemi, zanim nastąpi kolejny wybuch. Pod zastygłą skorupą gromadzą się gazy, które wybuchają rzadko, ale gwałtownie. Po wybuch nad wulkanem i w jego pobliżu tworzą się ciemne chmury wulkaniczne, przyjmujące kształtem wygląd kalafiora

    5. typ Wezuwiusza - wulkan wybucha nagle, po dłuższej przewie i słabej aktywności wulkanu. Wybuchowi lawy towarzyszą wybuchy gazów. Gwałtownie wyrzucana lawa wznosi się na duże wysokości i tworzy gęste chmury, z których opadają popioły na bardzo duże powierzchnie nie tylko w okolicy wybuchu. Podczas najbardziej gwałtownych wybuchów wulkanu Wezuwiusz bardzo duże ilości gazów i pary wodnej wznosi się na wysokość kilku kilometrów i tworzy widoczne z bardzo dużych odległości chmury, często o charakterystycznym dla nich kształcie.

    6. typ Pelée - wulkany tego typu charakteryzują się dużą lepkością lawy i gwałtownością wybuchu. Wydobywanie się gazów jest utrudnione przez szybko krzepnącą lawę. Gazy wydobywają się wraz z lawą przez powstałe pod ich ciśnieniem szczeliny. Wypływ magmy jest gwałtowny i towarzyszy im wydzielanie się dużych ilości gazów i pary wodnej.

    1. erupcje szczelinowe (linearne) - podczas takich erupcji lawa i gazy wulkaniczne wydostają się szczelinami o podłużnym kształcie. Lawa wypełnia szczelinę i przelewa się w jedną lub dwie strony, tworząc pokrywy lawowe zalewające znaczne powierzchnie ziemi. Wybuchy takie jednak są dość rzadkie. Wielkie warstwy bazaltowe, utworzone w podczas bardzo odległych wybuchów mogą świadczyć o tym, że przed dziesiątkami milionów lat ten typ wybuchów był bardzo powszechny. W niektórych obszarach aktywności wulkanicznej obserwuje się zjawisko zanikania erupcji linearnych, na rzecz erupcji centralnych. Erupcje linearne są przeważnie związane z lawami zasadowymi. Bardzo mała ilość gazów w tego typu lawach powoduje, że wylewy lawy podczas erupcji linearnych nie powodują potężnych eksplozji i charakteryzują się słabymi wybuchami, które prowadzą do wytworzenia niezbyt dużych stożków wulkanicznych.

    2. erupcje arealne - powstają gdy magma dochodzi do powierzchni Ziemi nie przez kanał czy szczelinę, ale całą powierzchnią. Wówczas następuje przetapianie skał na powierzchni albo przedarcie się magmy na znacznej przestrzeni. Od bardzo dawna nie zanotowano erupcji arealnych, ale najprawdopodobniej występowały z dużą częstotliwością w przeszłości geologicznej. Do form powstałych podczas takich wybuchów należy wulkaniczna płyta utworzona z riolitów w Parku Yellowstone (Stany Zjednoczone). Zajmuje ona powierzchnię około 10000 km2.

    Lawy i materiały piroklastyczne

    Produktami erupcji wulkanów są :

    Lawa to ciekły stop z przeważającą ilością krzemionki (ok. 50%). Rozróżniamy lawy kwaśne i zasadowe w zależności od ilości zawartej krzemionki. Temperatura law wynosi ok. 1000°C. Szybkość stygnięcia potoku lawy zależy od jej grubości. Jedne zastygają bardzo szybko, inne pozostają w postaci płynnej latami. Wypływająca z wulkanu lawa może przesuwać bardzo duże bloki skalne, potrafi zniszczyć każdą przeszkodę stojącą jej na drodze.

    Ilość wyrzucanych materiałów podczas wybuchów wulkanów są bardzo duże i zróżnicowane. Podczas gwałtownej erupcji wulkanicznej wulkany mogą wyrzucać całe bloki skalne o wadze kilkudziesięciu, a nawet kilkuset kilogramów. Mogą się także zdarzyć erupcje tak gwałtowne, wyrzucają bloki o wadze kilku ton. Okrągły materiał skalny wielkości pięści człowieka nazywa się bombami wulkanicznymi. Ponieważ podczas wybuchu obracają się w powietrzu, a nie są jeszcze do końca zastygłe są one spiralnie poskręcane. Drobniejszy materiał, zbliżony swoją wielkością do grochu lub orzecha, nazywa się lapille lub rapille. Całkiem drobne cząstki wyrzucane podczas erupcji noszą nazwę piaski i popioły wulkaniczne. Popioły powstają z wyrzuconych podczas wybuchu, pokruszonych i rozdrobnionych skał wulkanicznych. Najbardziej drobny materiał wyrzucany przez wulkany lub powstający podczas wybuchów to pyły wulkaniczne, a poprzez scementowanie drobnych materiałów piroklastycznych powstają tufy wulkaniczne.

    Najbliżej miejsca erupcji spadają wielkie bloki skalne. Popioły wulkaniczne mogą się przemieścić nawet do 2500 km, a najdrobniejsze pyły mogą nawet okrążyć Ziemię. Bardzo drobny materiał piroklastyczny wyrzucony podczas wybuchu Wezuwiusza w roku 1906 dotarł aż nad Morze Bałtyckie.

    Rodzaje wulkanów według ich aktywności

    Największa liczba wulkanów mieści się wzdłuż styku płyt kontynentalnych i oceanicznych. Na kontynencie europejskim największa liczba czynnych wulkanów znajduje się we Włoszech (Stromboli, Vulcano, Etna, Wezuwiusz) i na Islandii (Askja i Hekla)

    Ze względu na rodzaj wydostających się na powierzchnię materiałów wyróżniamy wulkany

    Najczęściej spotykane są wybuchy rodzaju mieszanego, podczas których wydobywa się lawa i wyrzucane są materiały piroklastyczne. Do bardzo rzadkich należą wulkany czysto lawowe, które często występowały w odległych czasach geologicznych, a także gazowe, które wybuchają wyłącznie gazem.

    Zjawiska które towarzyszą erupcjom:

    Podczas wybuchu wulkanu rozgrzana bardzo lawa powoduje pożary w miejscach do których dociera. Bardzo często płoną całe stoki. Dodatkowo nierzadko wybuchom wulkanów towarzyszą potężne burze, dające niezwykłe efekty świetlne i trzęsienia ziemi. Popioły wyrzucane przez wulkan zasłaniają niebo niemal całkowicie, a przenoszone przez wiatry powodują ciemności bardzo daleko od miejsca eksplozji wulkanu.

    Zjawiska plutoniczne

    Przemieszczająca się magma wewnątrz skorupy ziemskiej, bez przedostania się na powierzchnię ziemi. W wyniku zjawisk plutonicznych pod powierzchnią ziemi powstają intruzje magmowe. Do form charakterystycznych powstających w ten sposób zalicza się; Batolity, ogromnych rozmiarów formy powstałe na dużych głębokościach przez intruzję magmy, zbudowane ze skał głębinowych, mogą zawierać złoża kruszcowe. Spąg batolitu jest nieosiągalny dla badań i obserwacji ( W Polsce występuje w Tatrach Wysokich)

    XII. TRZĘSIENIA ZIEMI

    Trzęsienie ziemi, to drgania skorupy ziemskiej w wyniku nagłych przesunięć mas skalnych wewnątrz litosfery. Trzęsienia ziemi trwają zazwyczaj bardzo krótko - kilka lub kilkanaście sekund. Ognisko trzęsienia znajdujące się pod powierzchnią ziemi nosi nazwę hipocentrum, natomiast punkt który mu odpowiada na powierzchni ziemi nazywamy epicentrum. Trzęsienia ziemi występują bardzo często (ok. 50 000 w ciągu roku). Pojawiają się zazwyczaj tam gdzie mają miejsce kolizje wielkich płyt litosfery. Do wskazywania wielkości trzęsienia ziemi korzysta się ze skali Richtera (od 0 do 9 - każdy stopień oznacza dziesięciokrotnie większą siłę trzęsienia) lub w skali Mercallego (od 0 do 12 - ocenia widoczne skutki trzęsienia ).

    Trzęsieniami na ziemi i zjawiskami z nimi związanymi zajmuje się sejsmologia. Trzęsienia ziemi można podzielić pod względem głębokości występowania epicentrum wstrząsu

    Rodzaje trzęsień ziemi:

    10



    Wyszukiwarka

    Podobne podstrony:
    ochrona powierzchni ziemi ppt
    16 Człowiek zmienia powierzchnię Ziemi
    Rzeki w Polsce w dużym stopniu kształtują powierzchnię ziemi, Geodezja i Kartografia, Referaty
    Pojęcia geologia, Geologia - Pojęcia (2), ABLACJA DESZCZOWA -Spłukiwanie, ablacja, jeden z najważnie
    07 geochemia powierzchni Ziemi strefa hipergeniczna
    Degradacja i rekultywacja powierzchni ziemi w Polsce
    Procesy zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi-1, Sprawdziany z geografii;)
    eko, sciaga, Biotop - środowisko życia organizmów roślinnych i zwierzęcych, fragment powierzchni zie
    PROCESY KSZTAŁTUJĄCE POWIERZCHNIĘ ZIEMI(1), Studia Geografia, Geologia i geomorfologia
    Procesy wewnętrzne i zewnętrzne oraz ich wpływ na kształtowanie powierzchni Ziemi, szkola, Geografia
    Ochrona Środowiska, ochrona srodowiska czI[1]fff, Środowisko naturalne - ogół elementów przyrodnicz
    geografia-skaly (2) , Skały magmowe jawnokrystaliczne głębinowe świadczą o zjawiskach plutonicznych
    Geografia - Wielkie formy ukształtowania powierzchni Ziemi, szkola, Geografia
    2 Główne rysy ukształtowania powierzchni Ziemi
    PROCESY KSZTAŁTUJĄCE POWIERZCHNIĘ ZIEMI
    Rozdzial 6 Rzezbiarze powierzchni Ziemi, gimnazjum kl 1, geografia
    Bilans cieplny powierzchni Ziemi, studia, Geografia, Meteorologia, Referaty

    więcej podobnych podstron