Psychologia osobowości/ osobowość a działanie- poznawcze konstruowanie przyszłości/ mat. autorskie, A. Chryc- Gawrychowska

wyznaczniki planów życiowych

Plan życiowy to stworzony lub dowolnie wybrany przez jednostkę ważny cel główny powiązany z szeregiem celów

pomocniczych i ogólnych zasad operacjonalizacji tych celów. Plany życiowe różnią się od planów pojedynczych działań tym,

że obejmują znacznie szerszy zakres aktywności jednostki, dotyczą aktywności bardziej treściowo różnorodnej, rozłożonej w dłuższym

czasie, mającym dla jednostki ważniejsze znaczenie.

Uwarunkowania podstawowe:

• Wiek:

• plany życiowe zaczynają powstawać w okresie dojrzewania;

• wraz z nim wzrasta zainteresowanie przyszłością, zdolność do planowania, realistyczność planów;

• konkretyzowanie się planów życiowych w trakcie przejścia z dorastania w dorosłość; stabilizacja we wczesnej dorosłości;

• realizacja: drugi etap dorosłości;

• płeć:

• związek z oddziaływaniami społ.-kulturowymi (kobiety są ogólnie bardziej zorientowane na rodzinę, mężczyźni na cele

ekonomiczne);

• poziom inteligencji - (bardziej inteligentne dzieci są zainteresowane przyszłą edukacją, mniej inteligentne przyszłym zawodem);

• temperament- wpływ na:

• szczegółowość planów,

• sposób posługiwania się planem w trakcie czynności realizacyjnych;

• trudność wybieranych celów i ich realistyczność (reaktywność);

• zadowolenie z planu, poczucie kontroli, PWS, poziom stresu (neurotyzm);

• samodzielność, plastyczność (ekstrawersja)

• potrzeby:

• np. osoby o wysokiej potrzebie niezależności tworzą średnio więcej planów życiowych;

• ekspansyjność realizacyjna: koreluje z potrzebą osiągnięć oraz potrzebą dominacji;

• wzór zachowania A vs B: A wybierają cele trudniejsze, są bardziej w ekspansyjność realizacyjna; trwałe i efektywne w działaniu;

• czynniki społeczne (miejsce zamieszkania, wykształcenie i dochody rodziców itp.).

dążenia a dobrostan psychiczny:

• (Emmons) wysoka proporcja dążeń do bliskości z innymi w porównaniu do całości dążeń dodatnio wpływa na dobrostan;

odwrotna zależność w przypadku przewagi dążeń do władzy i osiągnięć- uzależnienie szczęścia od okoliczności zewnętrznych;

• cele nastawione na unikanie- więcej negatywnych emocji; cele nastawione na dążenie- wyższy dobrostan psychiczny;

• poziom specyfikacji celu: wysoki poziom= niższy dobrostan; niski= wyższy dobrostan i kłopoty zdrowotne;

• zakres celu: punktowcy- mniejszy dobrostan, większa wytrwałość, sztywność; przedziałowy- wyższy dobrostan, mniejsza

wytrwałość;

• integracja dążeń:

• kongruencja- stopień autonomii dążeń: im wyższa, tym większy dobrostan, lepsze przystosowanie, samoaktualizacja,

otwartość, wyższa samoocena, wyższy poziom koherencji dążeń;

• koherencja:

• horyzontalna: stopień wspomagania realizowania celu innymi czynnościami nastawionymi na cele na tym samym

poziomie;

• wertykalna: stopień, w jakim cele proksymalne odnoszą się do dystalnych;

• tendencja do doświadczania i podtrzymywania poczucia kontroli nad swoim życiem jest mechanizmem

zapewniającym integrację osobowości.

Pobudzenie motywacji kontroli:

towarzyszy jej przestrój poznawczy, zwiększenie ostrożności przy wyciąganiu wniosków, systematyzowanie strategii zbierania informacji.

Delegowanie kontroli:

• przekazywanie kontroli w warunkach poczucia braku kompetencji w sytuacji zadaniowej komuś spostrzeganemu jako bardziej

kompetentny;

• przekazywanie kontroli, gdy efekty działań są wątpliwe moralnie.

reaktancja psychologiczna- dążenie do przywraca zdolności wyboru, jeżeli jest ona zagrożona przez kogoś, jednostka czuje

że ktoś jej coś narzuca, czegoś jej zakazuje. Następuje:

• wzrost atrakcyjności zachowania zagrożonego,

• tendencja do jego podejmowania,

• tendencja do atakowania źródła zagrożenia.

Orientacja przyszłościowa i odraczanie gratyfikacji- Dollard i Miller. Mischel: umiejętność ta wiąże się z:

• wiekiem- wiąże się to min. z osiąganiem dojrzałości emocjonalnej i poznawczej;

• świadomym poziomem funkcjonowania I posługiwaniem się pojęciami (myślenie abstrakcyjne, oderwane od aktualnego kontekstu);

• umiejętnością ujęcia doświadczenia i swojego ja w perspektywie czasowej: różnice indywidualne w tendencji do koncentrowania

się na danym obszarze czasowym (orientacja na przeszłość, teraźniejszość lub przyszłość);

• inteligencją- zależność wprost: im wyższa inteligencja, tym bardziej prawdopodobna orientacja na przyszłość;

• dojrzałością emocjonalną- jw.;

• orientacją na osiągnięcia,

• społeczną odpowiedzialnością,

• społecznym przystosowaniem,

• odpornością na pokusy,

• warunkami społeczno- kulturalnymi i wychowawczymi,

• wyniki badań dały kontinuum:

• osoby wybierające większe i bardziej odległe w czasie nagrody:

• orientacja na przyszłość,

• staranne planowanie,

• wysoka samokontrola

• wysoka motywacja osiągnięć

• osoby preferujące bezpośrednią gratyfikację:

• koncentracja na teraźniejszości

• impulsywność).

• Ważne jest koncentrowanie się na informacyjnych, a nie na motywacyjnych aspektach bodźców.

motywacja wewnętrzna- pojęcie stworzone przez Deciego:

• u jej podstaw leży potrzeba autodeterminacji, bycia czynnikiem sprawczym;

• czerpanie zadowolenia z samego wykonywania czynności, nie tylko z tego, że prowadzi ona do jakiegoś z celów: różnice

indywidualne między ludźmi- oddalenie celu w czasie nie obniża motywacji

• Deci: ludzie w sytuacji stosowania kar i nagród, ograniczeń, nadzoru spostrzegają przyczyny swoich działań na zewnątrz,

motywacja wewnętrzna wzrasta wraz:

• ze wzrostem poczucia kompetencji;

• z możliwością dokonywania wyboru- decydowaniem o tym, co się chce robić;

• uzyskiwaniem sukcesów w takich działaniach.

• Silna autodeterminacja- spostrzeganie siebie jako przyczyny działania.

• nagrody osłabiają motywację wewnętrzną najsilniej, gdy silnie zaakcentowany jest ich kontrolujący aspekt; gdy podkreślona jest

ich funkcja informacyjna, nie ma takich efektów.

zainteresowania są ważnym składnikiem motywacji wewnętrznej, to specyficzne nastawienia poznawcze, którym towarzyszą

emocje pozytywne:

• skłonność do selektywnego kierowania uwagi na pewne obiekty,

• gotowość do intelektualnego zajmowania się czymś,

• dążność do poznania otaczającego świata.

• Cechy zainteresowań:

• treść,

• siła- częstość aktów poznawczych- jak często i jak konsekwentnie ktoś zajmuje się swoimi zainteresowaniami,

• zakres- stopień ogólności,

• trwałość- czas ich utrzymywania się (silniejsze i ogólniejsze są zazwyczaj trwalsze)- zmieniają się w trakcie życia,

• struktura:

• jednokierunkowe: wokół jednej dziedziny;

• dwuogniskowe: dwie niezwiązane ze sobą dziedziny;

• wielostronne- zogniskowane: wiele dziedzin, skupiających się wokół jakiejś najważniejszej;

• amorficzne- rozproszone.

Zainteresowania dynamizują oraz ukierunkowują czynności poznawcze oraz działania człowieka.

Zaciekawienie- pojecie szersze, pod wpływem nowych zjawisk, genetycznie wcześniejsze, zainteresowanie to ciekawość trwała i

czynna- jednostka zwraca się ku bodźcom z otoczenia- w przypadku zainteresowań- sama poszukuje bodźców w otoczeniu.

Ciekawość jest wynikiem potrzeb poznawczych lub potrzeby wiedzy i rozumienia.

pogląd na świat to względnie spójny zespół przekonań czy sądów lub supozycji dotyczących przyrody, społeczeństwa i

jednostki ludzkiej, z którymi wiążą się odpowiednie wskazania odnośnie postępowania człowieka.

Światopogląd: wytwór społeczny, wpływający na indywidualne poglądy na świat jednostek.

Jednostka ulega wpływom socjalizacji, kultury oraz kształtuje się w zależności od warunków historycznych, demograficznych oraz

geograficznych- ma jednak pewien wybór- może przyjmować lub odrzucać oferowane jej wartości, poglądy itd., może przyjmować

je tylko w jakiejś części. Jednostka wyrabia sobie opinie o naturze świata za pomocą swoich uczuć, potrzeb itd.

Treściowe składniki poglądu na świat:

• odnośnie tego, czy świat jest dobrze urządzony, sprawiedliwy,

• dotyczące roli mas i jednostki w historii (kolektywizm vs indywidualizm),

• związane z tym, czy ludzie są racjonalni, czy można im ufać (wiara w człowieka vs brak);

• powstanie świata i człowieka;

• przekonania dotyczące sił rządzących światem;

Wymiary formalne:

• złożoność- liczba przekonań lub kategorii pojęciowych,

• spójność- zgodność treści i afektu między przekonaniami- prawdopodobnie większa przy mniejszej złożoności;

• otwartość- zdolność do włączania nowych informacji i modyfikowania przekonań,

• racjonalność- opieranie się na zobiektywizowanych danych- uzyskanych logicznie lub empirycznie/ irracjonalność: opieranie się

na przeczuciach, wrażeniach, przekonania powiązane są ze sobą na zasadzie afektywnej, nie logicznej.

Funkcje poglądu na świat:

• stworzenie poznawczej mapy świata umożliwiającej orientację w nim,

• obronna (poczucie bezpieczeństwa),

• sens życia: podstawowe dążenie człowieka (Frankl, Obuchowski, Baumeister):

• orientacja w układzie, wzorcu otoczenia (środowiska)→ umożliwia adaptację, kumulowanie wiedzy, rozwój (kategoryzowanie, reprezentowanie, gromadzenie informacji) oraz wpływ na otoczenie społeczne i fizyczne;

• rozpoznanie sygnałów z ciała, nazywanie emocji, nadawanie im znaczenia właśnie (dzięki temu emocje mają tyle poziomów, barw, odcieni a nie są jedynie sprowadzone do przyjemne- nieprzyjemne);

• dzięki znaczeniu adaptujemy się do środowiska- raz interpretując zdarzenie, jakim jest, kiedy indziej nadając np. swoim możliwościom inne niż to ma miejsce w rzeczywistości.

• znaczenie samo w sobie może wywoływać emocje np. podczas czytania;

• Znaczenie (meaning) i rzeczywistość materialna (physical matter), są od siebie różne, ale są prawdziwe i potencjalnie wpływają

na siebie.

• normatywna: wypływa z obrazu świata, w postaci wartości i norm, które przekładają się (a przynajmniej powinny) na cele i plany:

• dostarczanie uzasadnień postępowania;

• standardy oceny działań i dążeń.

• system wartości: trwałe przekonania, że określony sposób postępowania lub stan końcowy jest osobiście lub społecznie

bardziej pożądany niż przeciwny sposób postępowania, czy stan końcowy.

Funkcje wartości:

• regulują zaspokajanie potrzeb,

• wpływają na wybór odległych celów i sposobów ich realizacji,

• wpływaj ą na samoocenę i postrzeganie innych

Potrzeba wartości: potrzeba, by aktywność podejmowana przez ludzi, była słuszna, dobra i uzasadniona:

• ludzie chcą widzieć swoje życie, jako coś przepełnionego pozytywnymi wartościami;

• sama wiara, że dane działanie jest słuszne i dobre, sprawia, że ludzie je podejmują.

• wartości są formą motywacji, ale ich siła wykracza poza proste determinowanie zachowań czy działań.

Sens życia zawiera zarówno wartości pozytywne jak i negatywne. Negatywne to takie, które czegoś zabraniają- tak jak większość

zasad moralnych (najlepszy przykład to X Przykazań- osiem z nich mówi, czego nie wolno robić).

Wg tych reguł stosowne zachowanie czy działanie obejmuje wszystko, co nie jest zabronione. Jednak dobro nie jest przecież

brakiem zła. Stąd pozytywne wartości i to one powodują, że szanujemy też wartości negatywne i sprawiają, że pewne zachowania

są spostrzegane jako pożądane, wartościowe.

Źródło zasad moralnych i wartości i jego główna funkcja zarazem, to regulacja życia społecznego. Słowa dobry i zły nie

oznaczają jedynie sądów moralnych; wyrażają również przyjemność i przykrość. Człowiek rodzi się ze zdolnością do

odczuwania i rozróżniania tych dwóch stanów. Na drodze socjalizacji uczucia te są wykorzystywane i etykietowane, potem łączą

się z zasadami moralnymi.

Na poziomie jednostki, zasady moralne służą poczuciu sensu życia na dwa sposoby:

• Pomagają przewidywać i kontrolować otoczenie- kod moralny umożliwia przewidywanie zachowań innych członków społeczności

• wspomagają regulację emocji- przestrzegając zasad człowiek może unikać nieprzyjemnych uczuć lęku, poczucia winy czy

niebezpieczeństwa bycia wykluczonym.

Moralność tworzy cały zestaw kulturowych motywacji, które nie raz wchodzą w sprzeczność z tymi, które są wrodzone.

Wartości także mogą układać się w hierarchię. Konkretne działanie może być ocenione jako słuszne bądź niesłuszne z punktu

widzenia jakiejś nadrzędnej zasady, która z kolei jest uzasadniona jakąś szerszą normą itd.

Wartości bazalne (value bases)- (Baumeister) są źródłem innych wartości bez potrzeby wywodzenia ich skądś jeszcze.

Są akceptowane bez potrzeby ich uzasadniania. Są one czysto teoretyczne, w sensie działania „w imieniu czegoś”. Czyli: wartość bazalna

jest uzasadnieniem sama w sobie. Jest ważna w kulturze, gdyż może uzasadniać wiele zasad czy zakazów i nacechować działanie pozytywną

wartością. Bez tych podstaw, ludzie mogliby nie widzieć żadnego powodu, żeby zachowywać się w społecznie pożądany sposób.

Wartości bazalne są trudne do wytworzenia, a bez nich ideologie tracą bardzo mocno na swej mocy oddziaływania czy efektywności.

Subsystem świadomy i werbalny (wartości przejęte w procesie socjalizacji) i przedświadomy doznaniowy, ukształtowany w wyniku

własnych doświadczeń.

Plany życiowe i ich funkcje:

Plan życiowy: stworzony lub dowolnie wybrany przez jednostkę ważny cel główny powiązany z szeregiem celów

pomocniczych (instrumentalnych) i ogólnych zasad operacjonalizacji tych celów.

• Plan życiowy nie jest równoważny z celem życia, określa sposób dążenia do celu, a nie sam cel.

• Plan różni się od marzenia zamiarem realizacji..

• Plany nie występują u dzieci i u osób chorych umysłowo.

• Występują różnice indywidualne w umiejętności planowania u zdrowych, dorosłych osób.

Cechy charakterystyczne planów życiowych:

• Dotyczą ważnych dla jednostki spraw

• Zostały stworzone lub dowolnie wybrane przez podmiot

• Obejmują znaczną część aktywności

• Odzwierciedlają potrzeby, wartości, pogląd na świat jednostki

• Integrują dziedzinę poznawczą, afektywną i behawioralną

• Organizują codzienną aktywność i spojrzenie w przyszłość

• Są umiejscowione w czasie

Cechy (wymiary) planów życiowych:

• liczba planów

• treść planu

• wielkość planu - liczba planów cząstkowych oraz niezbędny czas i wysiłek wymagany do jego realizacji;

• różnorodność- ilość dziedzin życia uwikłanych w plany- liczba kategorii

• stopień ważności;

• stopień zgodności z normami moralnymi- metody, środki, uwzględnianie dobra innych;

• stopień ważności dróg dojścia do celu - zgodność z normami społecznymi

• stopień trudności

• realistyczność- prawdopodobieństwo realizacji, trafność oceny swoich możliwości, umiejętność doboru metod i oceny warunków

zewnętrznych;

• szczegółowość

• elastyczność- ujawnia się w działaniach realizacyjnych, umiejętność dopasowywania się do sytuacji;

• rozpiętość czasowa;

• stopień integracji: stopień, w jakim plany ułożone są w hierarchię; podporządkowanie planów mniej ważnych ważniejszym- drzewo planów.

Funkcje planów życiowych:

• Ukierunkowują i organizują aktywność jednostki

• Nadają sens życia

• Pomyślna realizacja dostarcza satysfakcji z życia.

Little- koncepcja planów osobistych:

• plan osobisty to wewnętrznie powiązana sekwencja działań zmierzająca do osiągnięcia konkretnego celu osobistego;

• osobisty plan zawiera cele i sekwencje działań zmierzających do ich realizacji;

• cele i pobudki stworzył sam wykonawca;

• integruje poznanie, emocje i działania- zachowania;

• organizuje codzienną aktywność i spostrzeganie przyszłości;

• wiąże się z konkretnym kontekstem sytuacyjnym i określonym czasem.

• nie jest równoznaczny z celem, ponieważ zawiera również operacjonalizację działań zmierzających do celów;

• może mieć różną perspektywę czasową- od krótkich po rozciągających się na całe życie;

• w planach osobistych przejawia się ja jednostki- poszczególne plany mają określone funkcje w stosunku do ja.

Murray:

• używa pojęcia programu lub serii

• u ludzi, którzy intensywnie się czymś zajmują zachodzi proakcja: powracanie codzienne do danej aktywności

emmons- koncepcja dążeń osobistych: osobowość najlepiej wyraża się w działaniach a nie w cechach.

Aby poznać człowieka najlepiej jest badać jego aktualne motywy i dążenia. Dążenia to spersonalizowane motywy.

Poziomy hierarchii motywów:

• poziom dyspozycji motywacyjnych:

• największy stopień stałości i ogólności;

• poziom dążeń osobistych:

• wypływają z ogólnych dyspozycji, ale są bardziej szczegółowe;

• to, co jednostka typowo próbuje robić;

• poziom zainteresowań:

• cele, plany, zadania;

• uszczegółowienie dążeń osobistych;

• poziom specyficznych działań:

Cantor: KONCEPCJA zadań życiowych:

Zadania życiowe: określają sformułowane przez jednostkę problemy, sposoby ich rozwiązania.

• cele to poznawcze reprezentacje motywacji,

• w formie standardów służą kontroli działania;

• cele na poziomie konkretnym przejawiają się w formie zadań, które są swego rodzaju problemami do rozwiązania;

• uwarunkowane społecznie i kulturowo;

• wiążą się z poświęceniem określonej ilości czasu i energii;

• organizują pojedyncze aktywności w całość;

• strategie: różnorodne zasady interpretowania zdarzeń, działań i problemów dotyczących planowania, działania i ich ocen;

• wybór określonej strategii zależy od doświadczeń życiowych, etosu grupy pochodzenia, poziomu inteligencji społecznej.

• najlepszym momentem poznania zadań życiowych są przełomowe wydarzenia rozwojowe- np. zawarcie małżeństwa.

Szewczuk:

• plan życiowy to system celów, do których jednostka zmierza w swoim działaniu zawierający ogólne zasady och realizacji,

są one jednostkowe, dotyczą określenia pożądanego stanu, np. ukończenie studiów, założenie rodziny

Planowość to wymiar osobowości przejawiający się tendencją do przemyślenia działań przed ich rozpoczęciem, określania alternatywnych dróg osiągnięcia celu, przewidywania konsekwencji swoich poczynań i decyzji oraz tworzenia planów na bliższą i dalszą przyszłość (Mądrzycki, 1996).

Planowość na umiarkowanie wysokim poziomie sprzyja:

• efektywności działań,

• większej wydajności,

• efektywnemu stylowi realizacji celów,

• trafnej ocenie ilości potrzebnego na działanie czasu

• realistycznemu ustosunkowaniu się do warunków sytuacyjnych oraz swoich możliwości

• doborowi odpowiednich strategii działania,

• kontrolowaniu i modyfikowaniu działania.

Warunkiem skuteczności planowania jest elastyczność, gdyż zbyt nawykowe lub sztywne stosowanie planu może owocować brakiem powodzenia lub nadmiernymi kosztami osobistymi.

• Bardzo silna skłonność do planowania, bądź tworzenie zbyt szczegółowych planów utrudnia działanie, ponieważ jednostka angażuje wiele ze swoich zasobów poznawczych w samo konstruowanie planu. Powoduje to: małą elastyczność,

• brak alternatywnych dróg postępowania

• ignorowanie możliwości wystąpienia przeszkód.

Wyniki badań Gollwitzera i jego współpracowników: w grupie osób posiadających plan, aż dwie trzecie osiągnęły cel, podczas gdy w grupie nie planującej udało się to tylko jednej czwartej badanych.

Orientacja na cele (Mądrzycki): to „posiadanie jasnych celów (wiem, czego chcę), traktowanie ich poważnie, wytrwałość w ich realizacji i doprowadzanie ich do końca”.

Nosal: ważnym składnikiem orientacji na cele jest umiejętność przewidywania konsekwencji własnych działań, czyli nastawienie na przyszłość i jej planowanie.

Wysoki poziom orientacji na cele:

koreluje negatywnie z impulsywnością i depresyjnością;

budowanie planów działania;

niebezpieczeństwo usztywniania się w działaniu- nieumiejętność porzucenia nierealistycznego lub nieosiągalnego w danym momencie celu;

nie uleganie nastrojom w drodze do celu;

jeżeli cel jest zewnętrzny: realizacja pseudoefektywna- np. duży koszt osobisty, niewspółmierny do efektu działania;

Orientacja na stan albo działanie (Kuhl) ma charakter zmiennej osobowościowej różnicującej ludzi (Zaleski, 1987), kontinuum.

Orientacja na stan lub sytuację:

• niezdolność jednostki do odpowiedniego skupienia się na działaniach mających prowadzić do celu;

• może wynikać ze zbytniego zaabsorbowania przeszłością bądź nieadekwatnymi do potrzeb działania cechami aktualnej lub przyszłej sytuacji;

• jednostka, zamiast koncentrować się na czynnościach realizacyjnych, skupia się na jakimś wewnętrznym lub zewnętrznym stanie.

• Brak zdolności do właściwego odbioru czy oceny informacji zwrotnych związanych z planem działania;

• niedostateczna elastyczność

• niewystarczająca dla osiągnięcia celu kontrolę

• według Kuhla zorientowanie na stan może prowadzić do nikłej skuteczności działań czy nawet niepowodzenia

• osoby o stylach realizacji nieefektywnym oraz pseudoefektywnym- neurotycznym.

• towarzyszy jej np. niepokój testowy, charakteryzujący się tym, że osoby zamiast skupiać się ma zadaniu zajmują się swoimi przeżyciami czy przewidywaniami co do wyniku i jego odbioru przez otoczenie (Zaleski);

• osoby orientujące się na stan silniej przeżywają niepowodzenia, które powodują u nich zaniechanie wysiłków realizacyjnych; skłonności do ruminacji, co wpływa na zakłócenia w procesie planowania, rozpoczynania i podtrzymywania działań;

• być może jest swego rodzaju mechanizmem obronnym przed lękiem (Błażek);

• brak umiejętności rozróżnienia pomiędzy motywami własnymi a pochodzącymi z zewnątrz, co prowadzi do konfliktów w obszarze podejmowanych działań i emocji (Zaleski; Błażek).

Orientacja na działanie:

• wybieranie odpowiednich strategii działania,

• umiejętne kierowanie uwagą,

• kontrolowanie emocji

• właściwa interpretacji informacji zwrotnych;

• związana z kontrolą wewnętrzną człowieka;

• elastyczność działania w przypadku zmian czy nieoczekiwanych przeszkód;

• aktywne poszukiwanie informacji na temat efektywności podejmowanych czynności realizacyjnych;

• gotowość do modyfikacji działań w zależności od wymagań sytuacji;

• skuteczne kontrolowanie procesu realizacji,

• monitorowanie otoczenia i badanie go pod kątem jego oddziaływania na proces realizacji planu;

• nie koncentrowanie się na tych cechach otoczenia czy sytuacji, które nie mają związku z celami czy aktywnością;

• jednostki, które są zorientowane na działanie często regulują swoje zachowanie poprzez planowanie i stawianie sobie celów- osoby takie znacznie częściej, niż zorientowane na stan, są efektywne gdy realizują działania

• badania Kuhla: ten rodzaj orientacji powoduje, że osoby skuteczniej koncentrują uwagę na odpowiednich aspektach sytuacji zadaniowej, lepiej kontrolują emocje, by nie przeszkadzały im w działaniu i sprawniej dostosowują otoczenie do swoich potrzeb;

• zachowanie jest wysoce zgodne z zasadniczymi motywami i celami.

3

---