Nauka o państwie - pytania i odpowiedzi

1. Jak rozumiał państwo Arystoteles?

Arystoteles - określał państwo jako pewną wspólnotę (organizację) różnych grup ludzi niezbędnych dla jego istnienia

2. Jak rozumiał państwo św. Tomasz z Akwinu?

Katolicka nauka społeczna, czerpiąc z poglądów św. Tomasza z Akwinu traktuje państwo jako społeczność doskonałą, samowystarczalną, niezależną i samorządną. Istnienie państw wiąże się ściśle z występowaniem pewnego porządku prawnego oraz władzy, która by go chroniła, miała możliwość zaspokajania potrzeb obywateli oraz gwarantowała im pokój od zewnątrz.

3. Co oznacza termin bonum commune (dobro publiczne), kto go używał?

Celem państwa jest bonum commune, czyli dobro wspólne, które wyraża się w zachowaniu pokoju i zapewnieniu powszechnej szczęśliwości doczesnej (odnośnie pyt. 2)

4. Jak definiuje państwo Georg Jellinek?

Georg Jellinek - twórca 3-elementowej definicji państwa, wymienia jako jego elementy składowe: ludność, terytorium i władzę najwyższą.

5. Jak definiuje państwo Max Weber?

Według Maxa Webera państwo jest tą ludzką wspólnotą, która w ramach pewnego terytorium - a terytorium stanowi wyróżnik - pretenduje do monopolu prawomocnego posługiwania się fizyczną przemocą. Jego podstawą są fachowi urzędnicy i racjonalne prawo.

6. Co to jest państwo?

Państwo - polityczna organizacja społeczeństwa, wyposażona w suwerenną władzę, działająca na określonym terytorium i mająca charakter przymusowy.

Państwo jest organizacją polityczną, gdyż koncentruje swoją aktywność wokół zarządzania

Suwerenność - wewnętrzna i zewnętrzna

Cechy odróżniające państwo od innych organizacji

• Przymusowość - nikt nie może decydować dowolnie o istnieniu poza państwem

• Suwerenność - całowładność i samowładność w aspektach wewnętrznym i zewnętrznym

• Powszechność - państwo obejmuje zasięgiem przynależność oddziaływania wszystkich ludzi znajdujących się na jego terytorium, również obywateli innych państw (z zastrzeżeniem przywilejów i immunitetów dyplomatycznych)

• Monopol na stosowanie przemocy

• Państwo działa na podstawie stanowionego przez siebie prawa

Organy współczesnego państwa:

Organ państwowy to osoba lub grupa osób, która według obowiązującego prawa podejmuje działania uważane za działalność państwową

Podział organów państwowych:

LICZBA OSÓB TWORZĄCYCH ORGAN:

• Jednoosobowe - prezydent, minister, wojewoda

• Kolegialne (wieloosobowe) - parlament

ZAKRES KOMPETENCJI:

• o kompetencji ogólnej - głowa państwa, parlament, rząd

• o kompetencji szczegółowej (branżowej) - minister, komendant straży pożarnej

ZAKRES PRZESTRZENNY (TERYTORIALNY)

• centralne - głowa państwa

• terenowe - wojewoda, starosta, sąd rejonowy

SPOSÓB POWOŁYWANIA ORGANÓW PAŃSTWOWYCH

• z wyboru - sejm, prezydent

• z kooptacji (uzupełniająco)

• w drodze losowania

• w drodze dziedziczenia

RODZAJE DZIAŁALNOŚCI

• prawodawcze - Sejm, rada gminy

• administracyjne - wojewoda

• sądowe

• kontrolne - NIK

GŁOWA PAŃSTWA: monarchia - monarcha, republika - prezydent oraz wieloosobowa

OGRANY PRZEDSTAWICIELSKIE: parlament (patrz: pyt. 12)

ORGANY ADMINISTRACYJNE: (patrz: pyt. 13)

• pion administracje ogólnej z rządem / prezydentem na czele

• pion administracje gospodarczej i socjalno-kulturalnej

• pion organów przymusu bezpośredniego (np. wojsko, policja)

SĄDOWNICTWO (patrz: pyt. 14)

ORGANY PAŃSTWA W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH (stałe przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne, misje specjalne)

PARTIE, GRUPY INTERESU i MASS-MEDIA (patrz: pyt. 38 - 40 dodatkowe)

7. Co to jest administracja?

Administracja - aparat państwowy, obejmuje ogół powiązanych jednostek organizacyjnych, a w szczególności organów państwowych wraz z obsługującymi je urzędami. Struktura organów państwowych we współczesnym państwie jest określana przez 2 konkurencyjne zasady: jednolitości (koncentracji) władzy oraz podziału władzy (patrz: pyt. 25)

8. Jak się dzieli administracja publiczna?

Administracja państwowa (publiczna)

• Wewnętrzna

• Państwowa stricte

• Samorządowa (delegacje)

• Zewnętrzna (konsularna)

• Ponadpaństwowa (UE)

9. Jakie były i są koncepcje genezy państwa?

Wybrane koncepcje genezy państwa:

Teistyczna (św. Tomasz z Akwinu)

• powstanie państwa wiąże się z działaniem istoty nadprzyrodzonej

• w starożytności głoszono, iż państwo zostało zorganizowane przez tego lub innego Boga

• w późniejszej wersji od Boga wywodzi się sama zasada władzy, natomiast istniejące konkretne państwa traktuje się jako działo ludzi

Umowy społecznej (J.J. Rousseau, T. Hobbes, J. Locke)

• państwo jest następstwem szczególnego rodzaju umowy zawartej między członkami społeczeństwa, bądź między nimi a władzą

• okres przedpaństwowy był okresem anarchii i zagrożenia bezpieczeństwa jednostek (Hobbes) lub epoką pokoju, wolności i dobrobytu (Locke)

Podboju i przemocy (L. Gumplowicz)

• państwo jest następstwem podboju rządzonych przez rządzących

• powstające w wyniku podboju państwo utrwala podporządkowanie zwyciężonej większości, a podział na rządzących i rządzonych opiera się na odmienności pochodzenia i ras

Marsksistowska (F. Engels)

• państwo wyrosło z ustroju rodowo-plemiennego , jako konsekwencja różnorodnych przeobrażeń i procesów a zwłaszcza pojawienia się własności prywatnej oraz podziałów i specjalizacji pracy, a w konsekwencji klas społecznych

• rezultatem tych przeobrażeń było przekształcenie się wspólnoty rodowej w państwo

10. Jak się dzieli władza państwowa?

Władza państwowa dzieli się na władzę:

• ustawodawczą (legislatywa)

• wykonawczą (egzekutywa)

• sądowniczą (jurykatywa)

11. Jakie są funkcje państwa?

Funkcje państwa - całokształt jego działalności w określonej sferze życia społeczeństwa

Funkcje państwa:

WEWNĘTRZNE

• Porządkowa - ochrona elementarnego ładu społecznego, ochrona instytucji państwa przed destrukcją

• Organizacyjno-gospodarcze

• Kulturalno wychowawcze

Funkcje organizacyjno-gospodarcze i kulturalno-wychowawcze polegają na realizacji przez państwo zadań o znaczeniu ogólnospołecznym

ZEWNĘTRZNE

• Ochronne - ochrona przed agresją, ochrona porządku publicznego, polityka celna itp.

• Adaptacyjne - zmiana celów i metod polityki państwa stosownie do nowych warunków

• Innowacyjne - prognozowanie, planowanie i programowanie zmian zachodzących z udziałem czynnika państwowego

Typologia funkcji państwa

KRYTERIUM: Zasięg przestrzenny (terytorialny działania państwa)

Funkcja zewnętrzna:

• różne formy działania państwa w stosunkach międzynarodowych

Funkcja wewnętrzna:

• regulowanie stosunków wewnątrzpaństwowych

• organizowanie niektórych dziadzin życia społecznego

KRYTERIUM: Dziedziny działania państwa

Funkcja wewnętrzna:

• zapewnienie porządku i bezpieczeństwa wewnątrz kraju

Funkcja zewnętrzna:

• utrzymywanie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi w celu ochrony interesów będących wyrazem racji stanu

Funkcja gospodarczo-organizatorska:

• wpływanie na procesy gospodarcze poprzez określona politykę gospodarczą

Funkcja socjalna:

• działania zmierzające do zapewnienia minimum egzystencji (minimum socjalne)

KRYTERIUM: Cele działania

Funkcja adaptacyjna:

• procesy przystosowania się państwa do zmieniających się uwarunkowań cywilizacyjnych

Funkcja regulacyjna:

• wpływanie na zachodzące procesy społeczne

Funkcja innowacyjna:

• inicjowanie przez państwo nowych procesów i przeobrażeń społecznych

12. Jakie są funkcję władzy ustawodawczej?

Parlament (SEJM I SENAT), funkcje:

• Ustrojodawcza - polega na określeniu ustroju państwa (uchwalenie konstytucji)

• Ustawodawcza - polega na tworzeniu prawa.

• Kreacyjna - polega na uczestnictwie parlamentu w formowaniu organów państwowych

• Kontrolna - polega na kontroli działalności władzy wykonawczej

13. Jakie są funkcję władzy wykonawczej?

PREZYDENT - powołuje za zgodą Sejmu rząd

RADA MINISTRÓW (rząd) z Prezesem Rady Ministrów (premierem) zajmuje się:

• Bieżącą polityką państwową

• Wykonuje ustawy

• Kieruje administracją rządową

14. Jakie są funkcję władzy sądowniczej?

SĄDY I TRYBUNAŁY (Konstytucyjny, Stanu). Zadaniem sądów jest wymierzanie sprawiedliwości zgodnie z obowiązującym prawem.

15. Co to jest subsydialność?

Subsydium - bezzwrotna pomoc finansowa udzie lana przez państwo i wspierająca jakieś instytucje, gałęzie gospodarki, dotacja, subwencja.

16. Jakie są typy państw (demokratycznych)?

Forma państwa - konstytucyjnie określony sposób organizacji życia politycznego i społecznego

KRYTERIUM: Zasady organizacji aparatu państwowego:

Charakter głowy państwa:

• Monarchia (absolutna, konstytucyjna, parlamentarna)

• Republika (arystokratyczna, demokratyczna)

Relacja między organami państwowymi (systemy polityczne)

• Parlamentarno-gabinetowy

• Kanclerski

• Klasyczny prezydencki

• Półprezydencki

• Prezydencki wschodni

• Parlamentarno-komitetowy

KRYTERIUM: Struktura terytorialno-prawna państwa

• Państwo unitarne

• Państwo złożone (unia personalna, konfederacja, federacja)

KRYTERIUM: Reżim polityczny

• Państwo demokratyczne

• Państwo autorytarne

• Państwo totalitarne

17. Co to jest samorząd?

Samorząd - samodzielnie i niezależnie zawiadywanie własnymi sprawami (zwykle w zakresie administracji) poprzez terytorialne lub zawodowe grupy ludności za pośrednictwem wybranych przedstawicieli.

GMINA (2489)

Władze: rada gminy oraz wójt/ burmistrz / prezydent miasta

POWIAT (315 powiatów ziemskich i 65 powiatów grodzkich - miast na prawach powiatu)

Władze: rada powiatu oraz zarząd powiatu ze starostą/ prezydentem miasta

WOJEWÓDZTWO (16)

Władze: sejmik województwa oraz zarząd województwa z marszałkiem

wojewoda - przedstawiciel rządu

18. Co to jest system polityczny?

System polityczny - ogół organów państwowych, partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych - formalnych i nieformalnych - uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa oraz ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki między nimi. W systemie politycznym wyróżnić można 4 podsystemy: instytucjonalny, funkcjonalny, regulacyjny i komunikacyjny.

19. Co to jest demokracja?

Demokracja - rządy demokratyczne powinny oznaczać to, co określa rzeczywiści znaczenie tych słów: rządy w których - w mniejszym lub większym stopniu - uczestniczy lud. Ich sens jest ściśle związany z ideą wolności politycznej.

Istota demokracji współczesnej:

• FORMA PRAWNA: naród suwerenem, podział władzy, praworządność (państwo prawa)

• PORZĄDEK SPOŁECZNY: partycypacja (uczestnictwo obywateli w rozstrzyganiu spraw publicznych)

• REŻIM POLITYCZNY: demokracja bezpośrednia i pośrednia

• FORMA STOSUNKÓW MIĘDZYLUDZKICH: demokracja bezpośrednia i pośrednia

Koncepcje demokracji: liberalna i marksistowska.

20. Co to jest społeczeństwo?

Społeczeństwo - najszersza przestrzennie i ilościowo ogólna zbiorowość ludzi istniejąca w ramach jednego państwa bądź narodu złożona z kompleksu grup społecznych, zintegrowana co najmniej na jednej z następujących płaszczyzn:

• Politycznej

• Instytucjonalnej

• Administracyjnej

• Kulturowej

• Religijnej

• Ekonomicznej

bądź innej mającej charakter społecznie integracyjny

21. Jakie są uniwersalne zasady demokracji?

Zasada wolności - rozumiana jako prawo swobodnego wyrażania przez obywateli opinii dotyczących spraw państwa

Zasada równości - polegająca na tym, że wszystkie opinie mają taką samą wagę

Zasada większości - odnoszona do mechanizmu stanowienia prawa i podejmowania decyzji politycznych, polegająca na tym, że po swobodnej wymianie poglądów przyjmuje się stanowisko, za którym opowiada się większość

22. Co to jest pluralizm?

Pluralizm - różnorodność w wielości, cecha charakterystyczna państwa demokratycznego

• Społeczny - wielka liczba konkurujących, zróżnicowanych grup

• Polityczny - wolna gra sił politycznych, prawo do wypowiadania i do prezentowania własnych poglądów

• Ekonomiczny - mechanizmy rynkowe i konkurencyjne

• Ideowy - wielość konkurujących ze sobą idei

23. Jakie są zasady ustrojowe demokratycznego państwa prawnego?

Zasady ustrojowe demokratycznego państwa prawnego:

• suwerenność narodu (ludu)

• podział i równowaga władzy

• konstytucjonalizm

• praworządność

• pluralizm społeczny, polityczny, ekonomiczny, ideologiczny

24. Co oznacza ustrojowa zasada suwerenności (zwierzchnictwa) narodu?

Suwerenem (podmiotem władzy) stał się naród. Ta zmiana podmiotu suwerenności nadała jej nową treść.

Historyczny rozwój zasady suwerenności:

• podmiotowość jednostki (monarchy) „ z Bożej łaski”

• podmiotowość monarchy „w parlamencie” (The King in Parliament) tzn. podmiotami suwerenności są monarcha i parlament

• podmiotowość narodu (suwerenność ludu).

Przez suwerenność narodu rozumie się najwyższą władzę narodu, przejawiającą się w decydowaniu, i zarazem władzę ostateczną. Zasada suwerenności narodu określa cele władzy państwowej i znajduje swoją praktyczną realizację poprzez zgodność rozstrzygnięć organów państwowych z oczekiwaniami społecznymi.

Formuła, iż władza należy do narodu, jest urzeczywistniana we współczesnym państwie za pomocą form demokracji bezpośredniej i pośredniej (pyt. 29 i 30). Suweren uczestniczy w sprawowaniu władzy lub oddziałuje na jej sprawowanie za pomocą różnych form. Społeczeństwo uczestniczące w wyborach może mięć wpływ na skład organów sprawujących władzę, a tym samym może oddziaływać na sposób i kierunki działania organów państwa. Zakres wpływu społeczeństwa na ostateczny wynik wyborów zależy w dużym stopniu od charakteru systemu wyborczego (ordynacji wyborczej).

Prawo wyborcze można rozpatrywać w znaczeniu:

• przedmiotowym - całokształt norm regulujących sposób wyłaniania organów przedstawicielskich (postanowienia konstytucji i ordynacje wyborcze)

• podmiotowym. - uprawnienia obywatela do brania udziału w wyborze przedstawicieli

Zasady prawa wyborczego:

• powszechność (prawo wyborcze: czynne - prawo głosowania i bierne - prawo bycia wybieranym)

• równość

• bezpośredniość

• tajność głosowania

Ostateczny rezultat wyborów i jego związek z wolą wyborców zależy od sposobu podziału mandatów: większościowy i proporcjonalny rozdział mandatów.

25. Co oznacza ustrojowa zasada podziału i równowagi władzy?

Zasada jednolitości (koncentracji) władzy - typowa dla państwa niedemokratycznego. Oznacza, że w aparacie państwowym istnieje jeden organ najważniejszy, któremu są podporządkowane wszystkie inne organy państwowe

• z dominacją organu jednoosobowego (wódz, monarchia)

• z dominacją rzeczywistą lub formalną organu wieloosobowego (kolegialnego)

Zasada podziału władzy - typowa dla państwa demokratycznego. Jej istota przejawia się nie tylko w wyraźnym rozdziale władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, ale także w obronie niezawisłości sędziów, roli mass-mediów wyrażających opinię publiczną (czwarta władza), silnej parlamentarnej opozycji i w praktykowanym pluralizmie zorganizowanych grup interesu. Z normatywnego punktu widzenia trzy władze mają taką samą legitymację do rządzenia - pochodzącą od suwerena.

• Istnieją 3 wyodrębnione władze

• Każda z tych władz jest sprawowana przez odrębny organ państwowy

• Mechanizm powiązań między władzami powinien zapewniać ich wzajemne ograniczanie się

Interpretacja idei 3-podziału władzy we współczesnym państwie - rozwiązania modelowe:

• System kooperacji: współdziałanie i wzajemne hamowanie się władz (Europa Zach.) - model parlamentarno-gabinetowy

• System separacji władz: (USA, państwa Ameryki Płd. i Środkowej) - model prezydencki

26. Co oznacza ustrojowa zasada konstytucjonalizmu?

Konstytucja (z łc. constituere - urządzać, ustanawiać) - akt prawny określający zasady organizacji państwa oraz relacje pomiędzy jego obywatelami a władzą, uchwalony przez demokratycznie wybrany parlament lub specjalnie wybraną konstytuantę (niekiedy ratyfikowany przez naród w drodze referendum). Powszechnie konstytucja utożsamiana jest z ustawą zasadniczą, która różni się od innych ustaw:

• szczególną mocą prawną (patrz: pyt. 32)

• szczególną treścią (reguluje podstawowe kwestie dla państwa i społeczeństwa)

• specjalnym trybem jej uchwalania i zmiany (procedura odmienna od stosowanej przy uchwalaniu i zmianach ustaw zwykłych)

Konstytucje, rodzaje:

• FORMA: pisane i niepisane

• TREŚĆ: pełne i niepełne (małe)

• PROCEDURA POWSTAWANIA: oktrojowane (darowane, nadane) i uchwalone

• SPOSÓB ZMIANY: elastyczna i sztywna

• OKRES OBOWIĄZYWANIA: stała i czasowa

27. Co oznacza ustrojowa zasada praworządności?

Prawo można rozpatrywać w znaczeniu przedmiotowym i podmiotowym (patrz: pyt. 34, 35)

Państwo prawne - państwo konstytucyjne, tzn. państwo praworządne, w którym stosunki między organami państwowymi oraz między organami a obywatelami i ich organizacjami określone są przez stabilne normy prawne. W państwie prawnym najwyższe miejsce w hierarchii aktów prawnych zajmuje ustawa.. Ma miejsce sądowa kontrola administracji, oceniająca czy administracja działa na podstawie ustaw. Granicą działania państwa prawnego są prawa człowieka. W takim państwie przestrzegana jest zasada zaufania obywatela do prawa. Przeciwieństwem państwa prawa jest państwo prerogatywne, niedemokratyczne.

Cechy państwa prawa: zabezpieczenie wolności, równość wobec prawa, pewność prawa, podział władz.

28. Co oznacza ustrojowa zasada pluralizmu?

Struktury polityczne współczesnego państwa wypełnione są głównie przez partie polityczne i grupy interesu. Ich status i znaczenie są następstwem przyjęcia jednej z dwóch zasad ustrojowych:

• pluralizmu politycznego (patrz: pyt. 22)

• monizmu politycznego (przeciwieństwo pluralizmu)

Kontynuacja pluralizmu jest neokorporatyzm.

29. Co to jest demokracja bezpośrednia?

Do form demokracji bezpośredniej należą m.in.: akt wyborczy, referendum (głosowanie ludowe), inicjatywa ludowa, weto ludowe, konsultacja ludowa, zgromadzenie ludowe, skarga ludowa, samorząd społeczny, wyrażanie opinii w przedmiocie sprawowania władzy

30. Co to jest demokracja pośrednia?

Demokracja pośrednia polega na sprawowaniu władzy poprzez przedstawicieli wybranych w wyborach, ale również uczestnictwo w rządzeniu za pomocą zinstytucjonalizowanych form reprezentacji: partii politycznych, grup nacisku itp.

31. Jakie są rodzaje większości?

Zasady demokratycznej procedury głosowania

• Jednomyślność

• Większość

• względna (zwykła) - dla ważności decyzji wymagane jest, aby za jej przyjęciem głosowało więcej osób niż za przyjęciem każdego innego głosowanego projektu

• bezwzględna (absolutna) - dla ważności decyzji wymagana jest ponad połowa głosów osób biorących udział w głosowaniu

• kwalifikowana - dla ważności decyzji wymagana jest większa od połowy, określona ułamkowo lub procentowo liczba głosów np. 2/3 lub 3/4 ogólnej liczby głosów, tzn. liczby ustawowo określonej albo liczby osób faktycznie biorących udział w głosowaniu

32. Na czym polega szczególna (specjalna) moc prawna konstytucji?

Szczególna moc prawna konstytucji polega na tym, że:

• konstytucja zajmuje najwyższe miejsce w systemie źródeł prawa, tzn. nie ma norm prawnych, które byłyby nadrzędne lub chociażby równorzędne normom zawartym w ustawie zasadniczej

• normy zawarte w innych aktach prawnych nie mogą być sprzeczne z przepisami konstytucji

• akty prawne w państwie służą realizacji postanowień konstytucji

33. Jakie są funkcje konstytucji?

Konstytucja jako akt prawny o szczególnym znaczeniu w państwie spełnia kilka istotnych funkcji:

• prawna - stanowi podstawę całego systemu praw w każdym państwie konstytucyjnym

• integracyjna - służy integracji całego społeczeństwa, gdyż zwykle stanowi wyraz szerokiego konsensu społecznego

• organizatorska - odgrywa rolę statutu organizacyjnego państwa, gdyż określa zasady organizacji i funkcjonowania państwa oraz jego strukturę wewnętrzną

• programowa - określa kierunki rozwoju państwa

• wychowawcza - jest odzwierciedleniem pewnego systemu wartości i przekonań politycznych, zawiera określone idee i dąży do ich realizacji

34. Co to jest prawo rozumiane przedmiotowo?

W znaczeniu przedmiotowym prawo oznacza uporządkowany formalnie i treściowo zbiór norm postępowania zabezpieczonych przymusem państwowym np. prawo konstytucyjne, prawo administracyjne i karne.

35. Co to jest prawo rozumiane podmiotowo?

Prawem w znaczeniu podmiotowym jest uprawomocnienie jednostki wynikające z prawa przedmiotowego.

36. Jakie są gwarancje rządów prawa?

Główne prawne gwarancje rządów prawa

USTROJOWE:

• podział władz

• legalna i swobodnie działająca opozycja

• niezbywalność wolności obywatelskich

• niezawisłość sądów

LEGISLACYJNE:

• hierarchia aktów prawnych

• nadrzędność konstytucji w systemie aktów prawnych

• rozgraniczenie kompetencji prawotwórczych

PROCEDURALNE:

• wieloinstancyjność trybu rozstrzygania spraw

• zasada odpowiedzialności indywidualnej

• domniemanie niewinności każdego oskarżonego

• prawa oskarżonego w procesie karnym m.in. do obrony

• badania zgodności decyzji administracyjnych z prawem

37. Co to jest obywatelstwo?

Obywatelstwo - przynależność prawna jednostki do państwa. Sposoby nabycia obywatelstwa:

• poprzez urodzenie - zasada prawa ziemi, zasada prawa krwi

• poprzez naturalizację

• poprzez małżeństwo

• poprzez opcję

W państwie demokratycznym przyjmuje się pierwszeństwo obywatela przed państwem, w państwie niedemokratycznym państwo ma pierwszeństwo przed jednostką.

38. Partie polityczne

Partia polityczna - dobrowolna organizacja, której głównym celem jest zdobycie lub utrzymanie władzy państwowej w celu realizacji swojego programu politycznego. Partie są elementami systemu partyjnego (jednopartyjny, dwupartyjny, wielopartyjny)

Typy partii politycznych:

ORGANIZACYJNA GENEZA PARTII

• Parlamentarno-wyborcze

• Pozaparlamentarne

TYP STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ

• Komitetowe

• Rozwinięte

STOPIEŃ UPARTYJNIENIA WYBORCÓW

• Kadrowe

• Masowe

TYP CZŁONKOSTWA

• Z członkostwem bezpośrednim

• Z członkostwem pośrednim

PODZIAŁ KOMPETENCJI Z STRUKTURZE PARTII

• Scentralizowane

• Zdecentralizowane

RODZAJ KOMÓRKI PODSTAWOWEJ

• Zakładowe

• Terytorialne

SPOSÓB POWOŁYWANIA WŁADZ PARTYJNYCH

• Demokratyczne

• Niedemokratyczne

TYP KIEROWNICTWA PARTYJNEGO

• Z kierownictwem jednoosobowym

• Z kierownictwem kolegialnym

• Parlamentarne

CEL I ZADANIA

• Pozaparlamentarne

• Wyborcze

• Społeczności

• Totalitarne

Główne rodziny programowe partii politycznych

• Konserwatywne

• Chrześcijańsko-demokratyczne

• Liberalne

• Socjalistyczne i socjaldemokratyczne

• Komunistyczne

• Chłopskie

• Etniczne i regionalne

• Nacjonalistyczne

• Ekologiczne

Funkcje partii politycznych: kształtowanie opinii społecznej, wyborcza, rządzenia

39. Grupy interesu

Grupy interesu - są organizacjami, które

• reprezentują interesy określonych grup społecznych wobec innych grup

• przekazują postulaty swoich członków ośrodkom decyzyjnym

• oddziałują na rząd, parlament, partie polityczne, opinię publiczną i tym samym wpływają na rozstrzygnięcia polityczne

Typologia grup interesu

• ekonomiczne

• podstawowe (kapitału, pracownicze)

• niepodstawowe (rolnicze, rzemieślników, wolne zawody, spółdzielcze, konsumenci)

• nieekonomiczne - organizacje o celach politycznych nie powiązane z partiami, kościoły i zrzeszenia religijne, zrzeszenia kulturalne, filantropijne, humanitarne

40. Środki społecznego komunikowania (mass-media) tzw. CZWARTA WŁADZA

Środki społecznego komunikowania to techniczne sposoby przekazywania informacji odbiorcy masowemu (FUNKCJE: informowanie, budowanie opinii, kontrolowanie i krytyka, edukowanie)

12

---