MODERNIZM:

3 źródla modernizmu:

-De Stijl; inspiracja malarstwem Mondriana ( czarne linie pion-poziom, użycie 3 kolorów: niebieski, czerwony, żółty); przykłady, willa Schrodera w Utrechcie (G. Rietveld); kolory obrazów, różna głębokość płaszczyzn, narożne okno, wolny rzut, cegła.

-Bauhaus w Dessau; W. Gropius; budynek złożony z prostych kubicznych form, ściany osłonowe, szklane elewacje.

-Konstruktywizm rosyjski; wieżowce dla Moskwy - prasowacze chmur, W. Tatlin Pomnik Trzeciej Międzynarodówki; stalowa spirala, w środku trzy bryły obracające się wokół własnej osi; sześcian raz na rok- władza ustawodawcza, walec raz na miesiąc; pomieszczenia administracyjne, 3 stożek raz na dobę- centrum propagandowo-informacyjne; na szczycie maszty radiowe; klub robotniczy imienia Rusakowa K. Mielnikow; Dom Komuna Ginzburg (podobne do jednostki marsylskiej)

cechy modernizmu: lekkość bryły, rezygnacja z ornamentu, nowe technologie i materiały budowlane, użycie szkła, całkowite zerwanie z przeszłością, zerwanie z kanonem estetycznym, forma następuje po funkcji, kiedyś w elewacjach ukazana hierarchia społeczna, teraz nie ma elementu formalnie ważnego, kompozycja równoważna, to nie jest styl, jedynie cechy charakterystyczne, rewolucja w architekturze, pojęcie szersze od funkcjonalizmu, odejście od stylów historycznych. „Mniej znaczy więcej” M.v.d.R. „Ornament to zbrodnia” A. Loos.

• CIAM:

Grupa założona w 1925 roku przez Giediona i L.C. założenie międzynarodowe skupiające największych architektów, najważniejsze 3cie spotkanie, na którym zostają sformułowane zasady karty ateńskiej: praca, mieszkanie, wypoczynek, komunikacja, odniesienie do zabytków, postulat nadrzędny zabudowa ekonomiczna sprzyjająca zdrowiu, formalizm urbanistycznbo u y nie. 261

Osiedle Weissenhof: (Oud, M.v.d.R., Le corbusier, Gropius, Taut, Scharoun,)

Zostało zbudowane z okazji wystawy Werkbundu w Stuttgarcie; było laboratorium dla sprawdzenia nowych założeń modernizmu i nowych materiałów budowlanych; 21 budynków z płaskimi dachami i ciągiem okien na elewacjach, brak podziału na przestrzeń publiczna i prywatna, odrębność urbanistyczna, spójny zespół z wykorzystaniem ukształtowania terenu na skarpie, kubistyczne formy, układ mieszkań pozwala na ich modyfikację-wolny rzut, modelowe mieszkania z tanich materiałów, konstrukcja ścianowo-płytowa, dobre nasłonecznienie i wentylacja, ustawienie budynków według stron świata, beton i biel, ograniczenie koloru, dom Le Corbuisiera będący powodem stworzenia jego 5ciu zasad.

• Le Corbusier:

5 zasad: 1. konstrukcja na słupach nośnych, 2. niezależność ściany i szkieletu, 3. otwarty plan-wolny rzut, 4. wolna elewacja, która daje się swobodnie kształtować, pas okien 5. dach jako piąta elewacja-powierzchnia użytkowa ogrody.

Plan Voisin-miasto dla 3 milionów, plan przebudowy starego centrum Paryża, propozycja budowy 18 nowoczesnych wieżowców (wysokość 170 m) na planie krzyża, miasto w parku, ostra krytyka projektu, zespół na zgeometryzowanej siatce o układzie ortogonalnym, wielka struktura składa się z mniejszych kwartałów wypełnionych zabudową mieszkaniową, ulice i chodniki na różnych poziomach, silne zagęszczenie zabudowy, choć projekt jest bardzo czysty.

System proporcji według L.C.

Modulor: L.C. interesował się ludzkim ciałem, źródłem proporcji dla budynku są trzy odcinki: głowa, wyciągnięta ręka, stopa (175-złe proporcje, 183-dobre proporcje): zasada ta pozawala na określenie wielu podziałów i zasad w budynku, w elewacjach i w jego strukturze.

-Analiza położenia ludzkiego ciała w różnych pozycjach przy wykonywaniu codziennych czynności, określając położenie pionów i poziomów w projekcie wnętrz

-Modulor opiera się o szereg pochodzący ze złotego podziału odcinka.

Jednostka marsylska (Francja);

Urzeczywistnienie marzeń o domu maszynie do mieszkania, dla około 400 rodzin, skupienie funkcji w jednym budynku, aby uchronić krajobraz przed rozlewaniem się przedmieść, widok na morze i góry, konstrukcja szkieletowa, później ściana osłonowa, ma 160 m dł. wsparta na 17 parach potężnych filarów, podtrzymujących konstr. Pierwsza kondygnacja jest ażurowa, mieszkania 2 poziomowe, na 7 i 8 kondygnacji część usługowa, na dachu basen, boiska sportowe-maksymalne wykorzystanie przestrzeni, zaleta kumulacja różnych usług w 1 budynku, całość wykonana w betonie, nietynkowanym, surowym, na loggiach 3 podstawowe kolory, budynek wydaje się przez to mniejszy, elementy techniczne ukryte w lejach na dachach, budynek dobrze się starzeje. :”Postanowiłem tworzyć piękno przez kontrast”, wydłużone mieszkania zmniejszają intensywność nasłonecznienia umożliwiając poprzeczna wentylację, niskie pomieszczenia, małe korytarze dają oszczędność.

Katedra Notre Dame du Haupt w Ronchampt:

Rzeźba na wzgórzu, żadna ściana nie jest prosta - wygięte łuki i krzywizny, jedynie prostokątny krzyż na posadzce, ołtarz na zewnątrz, nieregularne, głęboki otwory okienne na elewacji, elewacja z każdego punktu wygląda inaczej, dach jakby uniesiony w powietrzu, na słupkach-poświata, gra światła i cienia, wejście zaznaczone 2 pylonami, budynek jest biały, żelbetowy, wiele metafor.

Domy w Bordeaux - domy robotnicze

Mies van der Rohe:

Illinois Institute of Technology: luźna kompozycja budynków o konstrukcji słupowej-swoboda w kształtowaniu przestrzeni, narożnik stalowy-cecha charakterystyczna dla M.v.d.R., kości otoczone cienka skóra elewacji.

Alumni Memorial Hall- wklęsły narożnik, w cegle wklęsły metal.

Seagram Building

Philips Johnson - Glass Haus - dom architekta

STYL MIĘDZYNORODOWY:

Prąd arch. modernistycznej rozprzestrzeniony w całej Europie i przeniesiony na cały świat.

Formy kubiczne, konstrukcja szkieletowa, szerokie pasy okien, ściana kurtynowa, białe tynki, rezygnacja z ornamentu, szklany biurowiec o ścianie kurtynowej, umiędzynarodowienie pewnych idei, styl ten abstrahuje od etyki niezależnie od miejsca i skali pojawiają się podobne budynki.

• Mies van der Rohe

Dom pani Farnsworth: dwie białe horyzontalne płyty zawieszone w przyrodzie, na zespolonych dwuteownikach, przeszklone powierzchnie, zmieniają kolor zależnie od koloru liści w różnych porach roku, wzajemne przenikanie się zewnętrza i wnętrza, potwierdzenie się natury i kultury, motywy te wzmacniają dalsze białe płaszczyzny, taras i schody, belki dwuteowe to konstrukcyjne podpory i elementy podziału optycznego.

• Willa Tugendhat:

Konstrukcja szkieletowa oparta o słupy stalowe, dążenie do jednoprzestrzenności wnętrza, dzielonego fragmentarycznymi ścianami, położenie na stoku- wejście od ulicy na wyższej kondygnacji, pasy okien łącza wnętrza z otoczeniem,

Pawilon niemiecki na wystawie w Barcelonie w 1929

Użycie szlachetnych, drogich materiałów starannie obrobionych, dążenie do prostoty, odrzucenie ornamentu, kompozycja płaszczyzn, dla której kontrapunktem jest rzeźba.

• G. Terragni Casa del fascio Como 1932

Budynek to prostopadłościan w proporcji 2:1 wysokość do szerokości elewacji, Powstaje w oparciu o pewien model kwadratu, w zasadzie z tych elementów powstaje coś na wzór kostki Rubika. Swobodna kompozycja przestrzeni wewnętrznej, zachowuje świetne proporcje, doskonały modernizm włoski.

Frank Loyd Wright:

Willa Kaufmanna, Pensylwania - Dom nad wodospadem: usytuowany na stoku wzgórza w gęstym lesie, włączenie w plan domu wodospadu i rzeki, wystające plaszczyzny podkreslaja linie stoku, integraca budynku z naturą, konstraukcja - żelbet, kamień i drewno, okna - wielkie tafle szkła, zapewniają kontakt z naturą i lepsze doświetlenie, przestrzeń dzielona meblami i posadzką.

Richard Neutra - Dom Kaufmanna - Palm Spring, California: Położenie położenie pośród gór, znakomite wpisanie w otoczenie, elementy konstrukcyjne to filigranowe, stalowe słupy, modelowanie światłem, cieniem i materiałem. Basen w kompozycji.

Skidmore Owings and Merrill - Lever House: pojawia się trzon, część wysoka i przyziemie z wewnętrznym dziedzińcem, dodano do niego zielony dach, który jest piąta elewacją. Podobne do Seagram Building.

W.K. Harrison, Chairman, Sekretariat Narodów Zjednoczonych, NY

• BRUTALIZM I STRUKTURALIZM

Cechy brutalizmu (Anglia):

Inspiracja malarstwem Pollocka - „action painting”, nurt arch, późnego modernizmu, szczerość materiału, najważniejsza jest konstrukcja i przestrzeń, uwrażliwenie na właściwości zastosowanych materiałów, zmiana arch. abstrakcyjnej w ekspresyjną, na z fr. Brut = surowy, pokazanie budynku w sposób szczery, takim jaki jest i jego strukturę taka, jaka jest, pokazanie jak się starzeją materiały.

Alison i Peter Smithson - inicjatorami, “młodzi gniewni”

• Projekt ich własnego domu w Waltford: nieuporządkowany, nieotynkowany, popękany, najgorsze materiały, okna nieuporządkowane, wnętrze jak pomieszczenia gospodarcze, bunt młodych, prymat etyki nad estetyką, ważna zużywalność materiału, rysunek fasady - niesymetryczny.

Szkoła Średnia w Hunstanton: Pierwszy przykład nowego brutalizmu w Anglii, inspiracja sprawna konstrukcją stalową(Illinois Institute of Technology), konstrukcja szkieletowa z ceglanymi wypełnieniami, szczerość materiału, materiał: stal i prefabrykowane betonowe płyty, cegły-wyraźnie wyeksponowane, nie pokryte tynkiem, nie malowane, widoczne rury i przewody instalacji kanalizacyjnej i elektrycznej, przyciąga lub odpycha. Nie nadawał się do eksploatacji: defekty oszklenia, straty cieplne, pogłos, koszty konserwacji, uporządkowany układ, prosta struktura i siatka ortogonalna.

Zespół mieszkaniowy Robin Hood, Londyn

• Le Corbusier

Budynek Parlamentu, Chandigarh, u podnuży Himalajów, Indie: L.C. przyrównuje swój projekt do sylwetki człowieka: głowa to centrum administracyjne, płuca i serce to tereny zielone, tułów to dzielnice mieszkaniowe, nogi - tereny przemysłowe. Ogromna przestrzenność i dalekwzrocność planowania przy jednoczesnym oszczędzaniu, nawiązuje do planu Voisin - uporządkowane czyste centrum z najważniejszymi budynkami, a wokół budynki mieszkalne, główny budulec to wysuszona cegła, ogromne odległości między budynkami - rozbite przez baseny, tereny zielone i ogródki.

Klasztor La Tourette, koło Lyonu, Francja: reakcja na konsumpcjonizm, zerwanie z klasycznymi formami kompozycji, budynek na skarpie, skrzydła zespołu tworzą czworobok z wewnętrznym dziedzińcem, co nawiązuje do klasztorów Cysterskich, cały zespół oparty na siatce ortogonalnej, układ słupowo płytowy, część parteru otwarta na przestrzał, tak jak w jednostce Marsylskiej. Wewnętrzne przestrzenie i patia o charakterze kontemplacyjnym. Zewnętrzne klatki schodowe, długie i wąskie cele o prostym układzie, loggie tworzą elewacje, dobre wkomponowanie w teren mimo swej brutalistycznej formy, bryłę potraktowano rzeźbiarsko, pasmowe okna - postulat L.C., zielone dachy jako 5 elewacja. Biblioteka - surowa konstrukcja, instalacje na zewnątrz, jedyne co ożywia to kolorowe drzwi, książki na prostych stelażach.

James Stirling i James Gowan, Wydział Inżynierii Uniwersytetu w Leicaster:

Zastosowanie prefabrykatów, cegła - obniżeniem kosztów, 1 prefabrykat. Dobre wpisanie w miasto, źródło eksperymentu, przedstawienie projektu - aksonometria - pokazuje anatomię budynku, dolna część budynku - dach zygzakowaty.

Denys Lasdun, Teatr Narodowy, Londyn: konstrukcja żelbetowa, narastające kondygnacje, pionowe zatrzymania, gra szczerym materiałem, szkło i beton.

Paul Rudolph, Wydział Sztuki i Arch., Yale, New Haven, USA: forma jest gra między przestrzenia, a strukturą budynku, oparcie konstrukcji na potężnych filarach, budynek z intrygą, faktura to ostro zacierany beton, prążkowana struktura, budynek drapieżny, w ciągłym ruchu, zagmatwana konstrukcja, nie ma elementu multiplikowanego, każda kondygnacja inna, trójwymiarowa elewacja.

• Garaż miejski, Connecticut

Kallmann, McKinnell, Knowles, Ratusz w Bostonie:

Gigantyczny system powtarzających się elementów - moduł duży i mały. 10 kondygnacji, wysunięte elementy są agresywne, wyjście w przestrzeń, rytmy przerwany przez wysunięcia, żelbet.

• Brauer, Smith, Irving, Muzeum sztuki Amerykańskiej, NY

• Louis I. Kahn

• Kimbell Art Museum, Texas: uważał, że brutalizm jest środkiem do wyrażenia duszy budynku, posługiwał się światłem, cieniem, otworem, ścianą, łukiem i belką, architektura monumentalna, geometryczna, prosty detal, charakterystyczny detal: łupina i koleba. Trzy łączące się przestrzenie, we wnętrzu - łamacz światła - rozproszone światło na kolebę, Kahn wychodzi od formy, „Forma poprzedza projektowanie”, gra brył, stosowanie żelbetu, czystość detalu.

Laboratorium badawcze w Californii: laboratoria w wieżach z żelbetu i drewna otwierają się na ocean, wewnętrzny cienki strumień wpływa w stronę budynku i odwrotnie, element metafizyczny, wysunięcia w bryłach dają lepsze doświetlenie.

Cechy strukturalizmu (Holandia):

Podobna rola jak w Anglii brutalizmu, główny architekt - Aldo van Eyck; grupa ta podkresla logikę praformy, prosta stereometryczne bryła, budowle lepiej przystosować do ludzi, niż ludzi do budowli, nurt zwany też antropologicznym.

Aldo van Eyck, Budynek Sierocińca w Amsterdamie - kwadratowe jednostki o luźnym szyku, związane ze sobą zadaszeniem, budynki łączą korytarze oraz drogi, powtarzalne elementy, a każdy z nich może funkcjonować osobno, ale musi podporządkować się całości, po 2 przekątnych idą pomieszczenia do część wspólnej, jest to hierarchizacja przestrzeni.

Herman Hertzberger, Jan Antonin Lucas i E. Niemeijer, Budynek Administracji Kompanii Ubezpieczeniowej, Holandia: podział na przestrzeń wspólną i prywatną, brak przestrzeni inbeatween, poprzez otwarcie narożnika pomieszczenia ma się wrażenie, że jest się na zewnątrz, a zarazem wewnątrz, tworzenie struktury za pomocą multiplikowanych, powielanych elementów.

• ARCHITEKTURA SKANDYNAWSKA

Cechy:

Geometryczna prostota funkcjonalizmu, śmielsze rozwiązania projektowe z myśli M.v.d.R., organiczność formy, materiał to kamień i drewno (malowane), problemem brak światła, depresje, stąd budynki wiążą się z dobrym nasłonecznieniem; wykorzystanie natury jest składnikiem życia mieszkańców.

• Alvar Aalto

• Sanatorium przeciwgruźliczne, Paimio:

Jego architektura świetnie przyjmowana i rozumiana, na zewnątrz jest drewniana, prosta i naturalna, dobra synchronizacja budynku z otoczeniem, to kilka budynków połączonych ze sobą, główny to 7-kondygnacyjny, usytuowanie i konstrukcja budynku taka, żeby dobrze doświetlić pomieszczenia, budynek otwarty na przestrzeń i światło. Spokojna kolorystyka

Willa Meirea, Noormarkku:

Nie zamknięta kubatura, zielony dach, ciepłe wnętrze, połączenie mieszkania ze sztuka i przyrodą, otwarty dziedziniec domknięty basenem i saunami, nieregularny plan i układ brył; zastosowanie mechanicznych podziałów ścian po ta, aby połączyć sztukę z życiem codziennym, zastosowanie drewna w elewacji.

• Dom Studencki Baker House, Cambridge:

Miękka fala, płynny rzut wynika z krajobrazu, układ budynków taki, aby jak najlepiej złapać światło, materiał - czerwona cegła - okres czerwony. Cegła łagodzi i współgra z przyrodą. Element dolny - żelbet. Druga strona budynku ma surowy charakter, wygląda jak innyc budynek.

• Ratusz w Saynatsalo:

Okres czerwony, inne podejście do przestrzeni władzy, mały, skromny budynek do załatwiania wspólnych spraw, cegła powoduje, że budynek jest ciepły, trójkątne zadaszenie sześciennej sali obrad to szukanie formy, i jednocześnie jedyny element dominujący. Wygląda jak budownictwo rekreacyjne.

• Helsinki University of Technology:

Prostokątny układ trójkątne audytorium - element dominujący. Charakterystyczne okna doświetlające, światło pada na podwieszone ekrany i rozprasza je do środka, dzięki temu światło nie razi, a wzrok się nie męczy.

• Jorn Utzon

Osiedle Kingo koło Elsinore:

Gęsta dywanowa, rękawowa zabudowa, domy wolnostojące w kształcie litery U lub L.

Opera w Sidney.

HIGH TECH:

Cechy:

Kierunek skupiający się na intensywnym wykorzystaniu nowych technologii zarówno w konstrukcji budynku jak i w ich wyposażeniu technicznym.

2 estetyki maszyny:

1. architektura oparta na szkielecie okolonym ściana osłonową (szkielet ukryty)

2. nacisk na komunikacje i wyposażenie, to co chowane za szklanym pancerzem, teraz pokazane jest na zewnątrz (komunikacja, instalacje)

Grupa Archigram:

Cook, Heron, Webb, Greene, Chalk, Crompton

Posługują się szkicami, tworzą dokładne i precyzyjne rysunki, przedstawiające ich wizje. Koncepcje grupy inspirowane były kultura masową, rozwojem technologii i przemianami społecznymi, wynikały z przekonania, że misją architektów jest poszukiwanie nowych sposobów reagowania na zmieniający się świat, projekty Archigramu -różnorodne, optymistyczne, gdyż wierzą w zmiany społeczne i technologiczne; „To czego potrzebujemy jest zminimalizowanym robotem”: Cook- Plug in City (miasto wtyczka)- ruchome platformy, przenoszone za pomocą dźwigów, włączone w dowolnym miejscu w strukturę przestrzenną, Weeb- Budynek Zrzeszenia Producentów Mebli-zapoczątkowanie drugiej estetyki maszyny, Heron- wędrujące miasto (idea przez festiwal Woodstock) to co do tej pory było strukturą stałą teraz zmienne i dynamiczne.

I estetyka maszyny-projekt szklanego wieżowca Mies van der Rohe 1920/21.

Konstrukcja stalowa ze szklaną ściana osłonową nastawiony na dynamikę, pokazanie wewnętrznej konstrukcji.

II estetyka maszyny- Richard Rogers, Renzo Piano- Centre Georges Pompidou, stropy oparte na kratownicach, brak podpór w środku, konstrukcja na elewacji wygląda jak gigantyczne rusztowania, komunikacja i elementy wywietrzników wentylacyjnych wyrzucone na zewnątrz, w ruchomych schodach czujemy się jak w maszynie. Nowe wyrażeni architektury i życia, okna dach, wejścia, dach schowane za konstrukcją, znika pojęcie elewacji.

Norman Foster:

Siedziba firmy Willis Faber, Ipswitch, czarne refleksyjne szkło wieczorem widać wszystko co jest wewnątrz „fortepian Fostera”,.

Centrum dystrybucyjne Renault w Swindon: żółte moduły konstrukcyjne tworzą industrialny charakter i są estetyką budynku, następuje przewartościowanie, zmniejszona ilość materiału (kółka) o formie decyduje zysk.

Siedziba Hong Kong i Shanghai Banking Corporation , Hong Kong; w suficie lustro (sterowane elektronicznie), które dodatkowo oświetla, konstrukcja na zewnątrz.

Przebudowa budynku Reichstagu, Berlin; od wieków elementem podkreślającym rangę elementow jest kopuła, tutaj jej nowoczesna reinterpretacja, zachwyca lekkością, pokazuje aspiracje Niemiec do roli mocarstwa, spiralna rampa komunikacyjna, otacza wywiew wentylacyjny i klimatyzacyjny obudowany systemem luster, które dostarczają światła na salę obrad znajdującą się poniżej, lustra redukują światło, eliminując olśnienia, ażurowa struktura porusza się w zależności od pozycji światła, wspaniały widok na Berlin.

Siedziba Commerzbanku we Frankfurcie nad Menem; układ budynku wspiera się na 3 pylonach z komunikacją, pomieszczeniami technicznymi i toaletami-to co nie wymaga światła dziennego, w środku trójkątne atrium przez wszystkie kondygnacje, co 3 kondygnacje fragmenty otwarte układające się naprzemiennie, znajdują się tutaj ogrody na wysokości 3 kondygnacji, budynek można interpretować jako przetworzony model DNA, gospodarka tlenem, logika światła, powietrze przyjęte do budynku od razu, ogród zasłonięty ścianą cofnięta w stosunku do pierzeji elewacji. Podwójna elewacja daje efekt cieplarniany, stąd sufity chłodzące, a słupy komunikacyjne odciążone przeszkleniami.

Renzo Piano & Fizgeral, Menil Collection, Huston, rozwiązanie oświetlenia to system żaluzji w suficie, tak aby wyeksponować przedmioty, elementy te sterują wewnętrznym przebiegiem powietrza i odzyskują ciepło.

Renzo Piano: New Metropolis (Centrum Nauki i Technologi) Amsterdam; u góry platforma spacerowa, garaż podziemny poniżej poziomu morza, układ słupowo-płytowy.

Międzynarodowy Port Lotniczy Kansai: na usypanej sztucznej wyspie, wielkości Wenecji.

Richard Rogers: Budynek Lloyds'a Londyn; to budynek, który będzie można dostosowywać do potrzeb, rozbudować go, przyciąga ludzi, kreuje miejsce, zawiera postulaty Archigramu: zmienna struktura, idea węrujacego budynku, komunikacja wyrzucona na zewnątrz, brak elewacji- zewnętrzna część budynku, budynek wygląda jak w ciągłej budowie, windy przeszklone, szybko się poruszają, wszystko co techniczne, ruchowe, pomocnicze pojawia się na zewnątrz, nie ma drewna i cegły, jest tylko szkło i metal, świadomość materiału pozwala kształtować budynek w sposób designerski.

Jean Nouvel ; Instytut Kultury Arabskiej w Paryżu-regulacja dopływu światła, ściana z modułu- ruchoma-zmienia swoja geometrię, poszczególne moduły działają jak soczewka aparatu fotograficznego zmieniają światło otworu w zależności od ilości dopływającego światła, gra światła przenosi się na posadzkę, zachowanie zasad islamu w ornamentyce na elewacji.

Galeria Lafayette; budynek przeszywają stożki pełniące funkcje świetlików, bud. narożny.

Schin Takamatsu; Kirin Plaza, Osaka; arch. high tech z cechami architektury japońskiej, wyższe kondygnacje przypominają moduł i konstrukcję tradycyjnego domu japońskiego, gra kontrastem, biel i czerń.

KONCEPCJA METABOLIZMU (do High Techu); Japonia; Kenzo Kange, Kurokawa, Kawazoe.

Struktury miejskie oparte na modelach biologicznych, na strukturze drzewa, lub organizmu żywego, metabolizm-przemiana energii, wykorzystanie budynku do nowych funkcji, człowiek poprzez wymianę poszczególnych komórek może mieć kontrolę nad czynnościami miasta.

K. Tange-Plan rozbudowy Tokio, Bay Plan-propozycja miasta w przestrzeni, na trzonach multiplikowane są elementy do mieszkania, można je wymieniać, rozbudowywać, redukować-struktura dynamiczna.

Kurokawa: kapsuła Expo 1970- kapsuła mieszkalna.

• BUDYNKI WYSOKOŚCIOWE

Minoru Yamasaki WTC, NY; 1972- stworzone po przekątnej aby każda ściana była dobrze doświetlona, wpisują się w kościec komunikacyjny miasta- pod spodem metro, żyletki podziałów i sekwencja okien tworzą w nocy „kody”.

Hugh Stubbins; Citicorp Headquarters, NY 1978, zabieg techniczny-kondygnacja techniczna podwyższona, ścięcie po skosie.

Christian de Portzamparc, budynek Diora, NY:

Plomba, nie jest deformacja dla deformacji, tylko pomysł na przestrzeń i doświetlenie.

Richard Rogers bud. Lloyds'a (wyżej)

Norman Foster siedziba Comerzbanku (wyżej)

Jean Nouvel: Endless Tower; Paryż; dzielnica wieżowców la Defense; znikająca w chmurach, smukła kolumna.

• Otto von Spreckelsen; Grande ark de la Defense; zakończenie Drogi triumfalnej, nowa interpretacja łuku, wiążę się z tragedią człowieka, ogromna skala, nowoczesne detale, w nocy świeci na różne kolory, pusty sześcian z białego marmuru i szkła, idealny, wycięty sześcian ma każdy bok ma 112 metrów, okno otwierające się na świat.

Norman Foster: Siedziba Hong Kong i Shanghai Banking Corporation:

Cesar Pelli; Petronas Tower, Kuala Lumpur; 452 metrów, 2 wierze, łącznik komunikacyjny usztywniający konstrukcję.

Kohnn Pedersen Fox: Shanghai World financial Center; (otwieracz), zabawa skalą, miejsca przesiadkowe w windach i przestrzenie techniczne (w połowie).

Cervera & Pioz: Bionic Tower w Szanghaju, 1228 metrów, 300 pięter, 2 mlny metrów kwadratowych, 368 wind, struktura budynku budowa cyprysu.

• POSTMODERNIZM:

„Architektura modernistyczna umarła w St.Louis Missouri 15 lipca 1972 roku o godz 3.32 po południu” W tym dniu wysadzono w powietrze kilka prefabrykowanych budynków mieszkalnych projektu Minoru Jamasaki. Budynki te były siedliskiem przestępczości z którą nie mogły sobie dać rady władze miasta. Przyczyny upatrywano się w anonimowości mieszkańców ”połączonych tylko długimi korytarzami i zupełnym braku półprywatnej przestrzeni”.

Cechy:

- wykorzystuje: kolumny ,frontony , portyki, belkowanie, symetrię, ornamenty,

- budynki sprawiają wrażenie dowcipnych, fantazyjnych, kolorowych

- cechy charakterystyczne to nadwymiarowość elementów zwłaszcza kolumn, dobudowa wież

- stosowanie elementów banalnych i tworzenie z nich całości, które przedtem nie miały racji istnienia, tworzenie przez to budynków dziwnych, rewolucyjnych, czasem dla odbiorcy drażniących.

- architektura ponowoczesna,

- postmodernistyczny pluralizm- wieloznaczeniowość

-podwójne kodowanie (okno)

- forma semiotyczna każdy element ma swoje znaczenie, style współuczestniczący- mieszkańcy osiedla maja wpływ na jego kształtowanie

- nawiązanie programowe do historii

- kształtowanie zaskakujących przestrzeni

- eklektyzm do granic kiczu

- metaforyzm, historycyzm, symbolizm

Kontekstualizm -obiekt powinien być częścią większej całości,

Aluzjonizm - odwołanie do tradycji miejscowych form architektury

Ornamentalizm -„wrodzona w człowieku potrzeba dekoracji, charakterystyczne odczucie ze ornament pojawia się na fasadzie „nalepiony” jakby o zewnętrznych ozdobach pomyślano dopiero po wybudowaniu budynku.

Urbanistyka: Powrót do klasycznych definicji przestrzeni publicznej, wnętrza ulicy i placu tkanki miejskiej, przywołuje historyczne wzorce, zakorzenione w kulturze europejskiej, przystosowując je do ery samochodów, stworzenie przestrzeni przyjaznej człowiekowi, przywraca rangę elewacją, urbanistyka to gra przestrzeni pustych i tkanki miejskiej, postmodernizm zastępuje modernistyczne osiedla kwartałami i dzielnicami, neguje postanowienia kary ateńskiej.

Zabudowa mieszkaniowa- obrzeżna, oddzielająca kwartał od ulicy, duża rola przestrzeni prywatnej.

Pomniki nowego stylu:

Robert Venturi: Vanna Venturi House, Pensylwania 9kurdyk); spadzisty dach, gzymsy, rozrzucone okna, spadzisty dach

• Guild House: Filadelfia; okna w nieporządku, fasada z czerwonej cegły, telewizja na dachu-pozłacane aluminium, pokoje dla osób starszych.

Johnson, Burgee: Budynek AT&T, NY, baza, trzon zwieńczenie, u góry kółko.

Styl neorodzimy:

Połączenie modernizmu z elementami zabudowy typowymi w danym regionie:

Aldo van Eyck, zabudowa mieszkaniowa w Zwolle: cegła, spadziste dachy, masywne detale, zabudowa szeregowa.

Rewitalizm bezpośredni;

dosłowne naśladowanie starych stylów historycznych, odbudowa dawnych budynków:

Michael Graves:

• Wald Disney World

Ratusz w Portland - robot, wielkie przeskalowane, doklejone detale, przeszklenia uplastyczniają fasadę, nadają jej głębokości

Humana Building, Kentucky - grecka świątynia

• Urbanizm AD HOC/kontekstualizm - powstający na miejscu

R. Erskine - Osiedle Byker Wall, Newcastle - zespół mieszkaniowy dla 9,5 tysiąca mieszkańców, obszar osiedla narażony na silne wiatry, dłuższy bok wygina się w półkola chroniąc wewnętrzną część osiedla od wiatru, od tej strony - małe okna. Możliwość wyboru mieszkania i sąsiedztwa przez lokatorów.

L. Kroll - Budynki wydziału medycznego Uniwersytetu, koło Brukseli - współudział studentów w tworzeniu przestrzeni.

• Metafora

K. Yamashita - Dom twarz, Kioto

S. Tigerman - „Dom hot - dog”, “Budka hot - dog” - ogonek szczeniaka

• Przestrzeń postmodernistyczna

Ch. More, W. Hersey, Pizza d'Italia, Nowy Orlean - zawiera wszystkie elementy klasycznych wzorców (kolumna) ale w nowoczesnych materiałach, przestrzeń między wysokościowcami.

• ORGANICZNA I WERNAKULARNA

Cechy: architektura kształtowana w analogii do natury, cechuje się płynnym i plastycznym kształtowaniem formy, wzorowana czasem na organizmach żywych, naśladowanie przyrody, wywarła wpływ przede wszystkim na obiekty użyteczności publicznej, kościoły i teatry (konstr. o wielkich rozpiętościach)

1. BIONIKA - nauka z pogranicza biologii i techniki - budowa i zasady działania organizmów żywych, wywodzi się już od Leonarda da Vinci, popatrywanie struktur biologii ożywionej i nieożywionej.

2. EKOLOGIA - zajmuje się relacjami między organizmami, a środowiskiem w którym żyjemy, bada relacje między organizmami, polega na czerpaniu zasobów energii naturalnej, ale nie doprowadza do zachwiania równowagi pomiędzy organizmem, a środowiskiem, nie ingerują w środowisko, wykorzystują odnawialne zasoby (woda deszczowa, słońce i wiatr), wykorzystuje recycling.

3. ARCHITEKTURA NATURALNA - projektowanie zrównoważone - wykorzystuje naturalne materiały np.: drewno, kamień, glinę, słomę, kontynuacja od zawsze, do dziś.

4. NURT ANTROPOZOFICZNY - wiedzę zdobywa się za pomocą intuicji i czucia, łączy teorie filozoficzne (Steiner to zebrał)

5. ARCHITEKTURA WERNAKULARNA - to architektura rodzima czerpiąca z tradycji miejsca, nie podlega modom, jest spontaniczna, kontekst geograficzny, podlega przemianom historycznym, dla każdego miejsca ma inny charakter.

6. ARCH. EKSPRESJONISTYCZNA - powstała po wojnie, Calatrava, eksponowanie żelbetu

7. LOW - TECH - spontaniczna, małe nakłady finansowe, nie występuje w wielkich aglomeracjach, pojawia się w krajach ubogich, ważny aspekt ekonomiczny (cena materiałów budowlanych).

Bionika:

E. Saarinen - lotnisko JFK w NY - ptak wzbijający się do lotu

Cervera & Pioz Bionic Tower w Szanghaju (cyprys)

P. Cook, C. Fournier, Graz Kunsthaus, Austria 2003 - oti lubi, glizda w starej zabudowie, świetliki

P. Luigi, A. Vitellozzi, Palazzetto dello Sport, Rzym (arena)

I. Makovecz: kościół w Paks(ślimak), Dom kultury w Szigetvar (grzyb)

Ogólne:

Ushida - Findlay Partnership, Truss Wall House, Machida - nowy pomysł na mieszkanie, brak kątów prostych, specjalne meble

P. Vetsch - 9 domów, Szwajcaria - pączkujące grzyby z zielonymi dachami

E. Zalotay - dom własny - wkomponowany w ekosystem, dzbanek - prysznic

Renzo Piano, Jean - Marie Tjibaou Cultural Center, Nowa Kaledonia - zespół wielo funkcyjnych sal ze wspólną komunikacją, odwołanie do architektury rodzimej - użycie drewna, „formy niedokończone”, podwójna ażurowa ściana - żaluzja przed nadmiernym nagrzewaniem się, umożliwia przewietrzanie, z daleka lekkie, z bliska masywne, metalowe przeguby pracują, konstr. ruchoma ze względu na wiatry, podobne do trzciny.

SITE, Muzeum Sztuki Islamskiej - kopuła - architektura meczetu, żółty falujący dach - pustynia, ocean

Arch. Antropozoficzna

R. Steiner - 1 (spłonęło) i 2 Goetheanum - odniesienie do filozofii przyrody Goethego, użycie żelbetu, arch odczuwana ponadzmysłowo, wrażeniowa, formy miękkie i kanciaste, unikanie kąta prostego, kolory pastelowe .

A. Alberts, M. van Huut, NMB Bank, Amsterdam - komunikacja - połamany kręgosłup, zewnętrzne wieże, patia doświetlane z góry, motyw załamanych narożników, bark równoległości, budulec - blacha miedziana + cegła robiona indywidualnie.

Arch. Wernakularna

R. Legorreta - Metropolita Cathedral, Mangua: doświetlenie wnętrza poprzez narastające kopuły, portal otwarty do środka, kolorystyka - kolory ziemi, w nocy prezbiterium świeci od środka.

San Cristobal, Luis Barragan, A. Casilas, Mexiko City - Konie

R. Bodran, Q. Hokm, Pałac Sprawidliwości, Rijad - użycie patia z wodą, arch. islamska

Arch. Ekspresyjna

Calatrava: dworzec kolei TGV ekzponuje żelbet, Misto sztuki i nauki, Valenzia (powtarzający się szkielet)

F.O. Gehry: Muzeum Goggenheima w Bilbao - niepokojąca organiczność form

• Low Tech

E. Harvey - domy na drzewach w Californi

M. Hoens - dom z puszek po napojach

S. Ban - pawilon japoński - Expo 2000, Hanover - papier i bambus

• DEKONSTRUKTYWIZM

• Na pierwszej wystawie nazywającej zjawisko dekonstruktywizmu w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku w 1988 roku, zorganizowanej przez Philipa Johnsona i Marka Wigleya. Termin dekonstruktywizm, utworzony najprawdopodobniej w odniesieniu do rosyjskiego konstruktywizmu lat 20. XX w.,

• Dekonstrukcja pojawiła się w latach 80.

• W architekturze oznacza stworzenie pewnej regularności a następnie jej rozbicie(stworzenie „deregularności”)

• Często efekty dekonstrukcji uzyskiwano przez zniekształcenie modernizmu.

• Bezpośrednie odwołania do filozofii dekonstruktywistycznej Jacques Derrida

• Wyraża się poprzez zerwanie z tradycyjnymi podziałami i elementami budynku. Budynek przestaje być pomieszczeniem i staje się środkiem wyrazu. Jest to zapewne jedna z przyczyn, dla których taka forma architektury znajduje najlepszy wyraz w zamówieniach publicznych, takich jak muzea, parki, gmachy teatralne.

• „Istotą dekonstruktywizmu nie jest jednak przedstawienie rozkładu budynku, lecz właśnie uwypuklenie jego zasadniczych węzłów”

„Pragniemy architektury, która ma coś więcej do zaoferowania. Architektury, która krwawi, wyczerpuje, która przekręca, a nawet łamie. Architektury, która rozpala, która żądli, rozdziera i rwie się, rozciągana. Architektura musi być dramatyczna, ostra, gładka, twarda, brutalna, okrągła, czuła, kolorowa, obsceniczna, przypadkowa, wyśniona, bliska, odległa, wilgotna, sucha i zapierająca dech. Martwa lub żywa. Jeżeli zimna, niech będzie tak zimna jak blok lodu. Jeżeli gorąca, to tak gorąca jak języki ognia. Architektura musi płonąć"

COOP HIMMELBLAU

• "płonie" w miejscu spotkania przeciwieństw. Od banalnych antynomii: lekkości i ciężaru, masy i transparencji, odsłonięcia i zakrycia, po zderzenia form zaczerpniętych z natury z technologicznym wykonaniem, uchwycenie ruchu w statycznej architektonicznej formie, zachwianie równowagi dla wywołania emocjonalnej reakcj

Cechy stylu:

• odejście od osiowych kompozycji opartych na zasadzie podporządkowania - dekompozycja

• równouprawnienie elementów

• r o z c z ł o n k o w a n i e budowli

• dynamiczne formy

• kreacja indywidualnego stylu

• napięcia, oderwania

• sprzeczności kierunków

• kontrolowany chaos

• dekonstrukcja odrzuca postmodernistyczny kontekstualizm

• budynki często stoją samodzielnie, wyobcowane z otoczenia.

• bogactwo ekspresyjnej bryły, bliskiej rzeźbie

• eksponowanie paradoksów

• architekt rodzajem „psychiatry” leczącego budynki

• zerwanie z tradycyjnymi podziałami i elementami budynku

• obnażania zastosowanego materiału i elementów konstrukcji

• dramatyczne podkreślanie miejsc problematycznych struktury

Przykłady:

F. Gehry - dom własny w Santa Monica, Museum Guggenheima w Bilbao, Tańczący dom w Pradze

Bernard Tschumi - Parc de la Vilette, Paryż - czerwone kostki na ortogonalną siatkę

Daniel Libeskind - Muzeum żudowskie, Berlin - zig zag

Z. Hadid - Kobiecość z betonu, Zaha Hadid w swej twórczości nawiązuje do związków z modernizmem. Jej ulubionymi materiałami są szkło i beton, a realizacje mają charakterystyczny, modernistyczny look - duże przeszklenia, kanciastość i dominację funkcji nad formą. Ale jest to modernizm oświecony, modernizm po lekcji dekonstrukcji. Geometria się tutaj rozjeżdża, traci homogeniczność, powtarzalność i konwencjonalność, staje się niespójna i momentami nielogiczna. Tak jak w przypadku dworca autobusowego we Strasbourgu - modernistyczne formy są podpierane przez las powichrowanych kolumn. W Muzeum Sztuki Współczesnej w Cincinatti kanciaste bryły wyglądają jak niedokładnie poskładane klocki, dają geometrię rozpływającą się w palcach, dynamiczną, fragmentaryczną, otwartą na miasto i przechodnia. Odpowiadającą na ducha naszych czasów. Jej budynki stoją w opozycji do komercyjnego, napiętego stylu high-tech uprawianego przez Normana Fostera czy Renzo Piano. Ta kobieca otwartość na przypadek, na niedopowiedzenie, na czas stanowi o jej wyjątkowości. Przykłady: Landscape Formation One, Niemcy; Mind Zone, Londyn; Maluje i szkicuje swoje projekty, bez kompa.

E. O Moss - Umbrella, Calirornia - arch. w ruchu.

• RACJONALIZM I MINIMALIZM

Akcent położony na filozofie oparta na rozumie, ucieka od emocji, opiera się na kartezjańskiej filozofii, punktem wyjścia jest przekonanie że jedynym źródłem poznania jest rozum. `Cogito ergo sum” Architektura uzasadniona odwołuje się do źródła generowania nowych wartości, jest logiczna, wykalkulowana, klarowna, oparta na proporcjach, stąd bliska antykowi.

PRZYKŁADY:

Giuseeppe Terragni: Casa del fascio, Como. Zależności oparte na logicznych przesłankach.

Aldo Rosii, Carlo Aymonino: Kompleks mieszkalny w Mediolanie: zgeometryzowanie, sześciany wielościany, ostrosłupy, geometria jest u niego czytelna, (na wysokich nogach, pająki), brak zbędnych ozdobników.

Cmentarz w Modenie: Gra światła i cienia, pionowe wysokie kolumny, na których budynek, symbol przejścia ze świata żywych i umarłych.

Mario Botta; Szkoła Średnia, Ticiona: białe ściany pasy okien, geometria, addytywizm brył.

Casa Rotonda; świetlik

MINIMALIZM: dążenie do całkowitej syntezy

A.C.Baeza, C. Gaspar, Cadiz (drzewo kwadrat)

Tadao Ando: Church of the Light, Ibaraki (Sipi)

Herzog i Meuron: Signal Box: wygięte profile na elewacji, połysk, kolor brązowy

Goetz Art. Gallery, Monachium , box z mlecznego szkła i ściany, w nocy extra świeci, Rudin House-najprostrzy dom na podniesieniu, z wodą wokół zieleń, idealny dom, że niby dowcipne, Tate Modern, Londyn, rewitalizacja, zachowanie industrialnego charakteru, wielkie wnętrze, podziały w żółciach, świetlik u góry, Budynki winnicy, Kalifornia, ściany z kamieni w siatce, brama przejazdowa.

C. Silvestrin, Neuendorf House, Majorka; wąski basen wchodzący w dom-klocek.

Dominque Perrault: Biblioteka Narodowa, Paryż, budynki L,w czworoboku (otwarte książki), elewacja książki na półkach, Olimpic Swimming Pool, Berlin; wkopane w ziemie, pudełko zapałek i puszka po sardynkach.

Studio Van Berkel & Boss, Zespół mieszkaniowy na wodzie, Almere, Holandia; eksperymenty, geometryczne wykusze, duże kwadratowe okna, wszędzie dookoła woda.

---