Cholesterol

Podział:

▪LDL - "zły cholesterol"

▪HDL - "dobry cholesterol"

LDL - "zły cholesterol"

Są to lipoproteiny o niskiej gęstości. Powodują podwyższenie poziomu cholesterolu we krwi przez jego transport z wątroby do tkanek - dlatego przyspieszają rozwój miażdżycy. Podwyższony poziom cholesterolu LDL zwiększa ryzyko chorób serca gdyż ta forma cholesterolu osadza się na ścianach tętnic. Aby ograniczyć poziom tej frakcji należy ograniczyć spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych i izomerów trans (produkty pochodzenia zwierzęcego np. mięso, masło, tłuste mleko oraz margaryny utwardzane, ciastka, frytki, chipsy), zwiększyć spożycie żywności zawierającej błonnik rozpuszczalny, utrzymywać prawidłową masę ciała.

HDL - "dobry cholesterol"

Są to lipoproteiny o wysokiej gęstości. Powodują obniżenie całkowitego poziomu cholesterolu we krwi przez jego transport do wątroby, skąd jest wydalany - dlatego działają korzystnie, hamując rozwój miażdżycy naczyń. HDL zbiera zbędny cholesterol i przenosi go z powrotem do wątroby, żeby został przetworzony przez organizm. Może również usuwać cholesterol zalegający w tętnicach, czyli cofać miażdżycę.

****Co to są alkaloidy?

Alkaloidami nazywany grupę związków pochodzenia naturalnego. Otrzymywane są one z różnych gatunków roślin ( obecnie część z nich otrzymuje się syntetycznie). Są to najczęściej związki spokrewnione ze sobą tylko w niewielkim stopniu, co stwarza problemy przy jednoznacznym określeniu definicji alkaloidów. Klasyczna definicja (według Hegneuera) mówi, że są one organicznymi zasadami roślinnymi zawierającymi atom azotu w pierścieniu heterocyklicznym, wykazującymi wyraźne działanie na układ nerwowy.Nie jest ona jednak doskonała, ponieważ istnieje wiele związków, które pomimo tego, że nie spełniają części tej definicji, są zaliczane do alkaloidów. Przykładem takich substancji są kolchicyna i kapsaicyna, które nie zawierają atomu azotu w układzie heterocykilicznym i nie mają charakteru zasadowego. Istnieją również związki, które, pomimo że występują u zwierząt, zaliczane są do alkaloidów np. samandryna u Salamandra maculosa.

Występowanie

Alkaloidy występują głównie w roślinach wyższych w postaci soli kwasów organicznych, na przykład kwasu cytrynowego, jabłkowego lub szczawiowego. Rzadziej występują w postaci soli z kwasami nieorganicznymi. Alkaloidy w postaci soli rozpuszczają się w soku komórkowym. W nielicznych roślinach są połączone z cukrami lub garbnikami ( glikoalkaloidy, garbnikany alkaloidów).

Najliczniej występują u roślin z rodzajów: Apocynaceae, Papaveraceae oraz Ranunculaceae i Solanaceae. Oprócz roślin wyższych, występowanie alkaloidów stwierdzono u grzybów ( np.: Claviceps purpurea), paprotników z rodzaju Lycopodium i u nagozalążkowych w rodzajach Taxus, Ephedra i Cephalotaxaceae.

Alkaloidy występują zwykle w surowcu, w zespołach złożonych z kilku lub kilkudziesięciu związków o zbliżonej budowie. Występują zarówno w organach podziemnych jak i naziemnych w ilościach od setnych części procenta (np. w liściach Lulka czarnego ) do kilku procent (np. w korzeniu Wymiotnicy).

Właściwości fizyczne i chemiczne

Większość alkaloidów to substancje krystaliczne, tylko nieliczne z nich mają konsystencję płynną np.: pilokarpina czy arekolina. Niektóre z nich mogą występować również jako substancje lotne np. nikotyna. Wszystkie są substancjami optycznie czynnymi, najczęściej są lewoskrętne (-). Wyjątkiem jest tutaj atropina, która jest mieszaniną racemiczną. Przeważająca część z nich ma charakter trzeciorzędowych zasad, nieliczne są dwu- lub jednorzędowymi zasadami. Jako wolne związki trudno rozpuszczają się w wodzie, a łatwo w rozpuszczalnikach organicznych. W przypadku ich soli obserwuje się odwrotne właściwości.

Podział

Alkaloidy właściwe- mają atom azotu w pierścieniu heterocykilicznym. Ich prekursorami są aminokwasy lub aminy biogenne. Przykładem może być papaweryna powstająca z dopaminy i 3,4-dihydroksyfenyloacetaldechydu.

Protoalkaloidy- mają atom azotu w łańcuchu bocznym, a powstają z aminokwasów lub amin biogennych. Do tej grupy zalicza się np. efedrynę.

Pseudoalkaloidy- są zasadami roślinnymi, których azot nie pochodzi od aminokwasów, a został wbudowany w trakcie biosyntezy do już istniejącego szkieletu. Ich prekursorami są np. irydoidy, sterydy i terpeny. Alkaloidem z tej grupy jest kolchicyna.

Największą grupę alkaloidów stanowią alkaloidy właściwe.

Pochodne puryny

Puryna jest bicyklicznym związkiem zawierającym cheteroatomy azotu. Zbudowana jest z pierścienia pirymidyny połączonego z pierścieniem imidazolu.

Substancją podstawową dla alkaloidów jest tutaj ksantyna - pochodna puryny, która występuje w dwóch tautomerycznych formach: laktamowej i laktimowej. Jej systematyczna nazwa to 1,2,3,6-tetrachydropuryno-2,6-dion.

Alkaloidy pochodne ksantyn ze względu na swoją budowę chemiczną nazywane są czasem metyloksantynami. Zalicza się do nich:

Kofeina

Teofilina

Teobromina

Kofeina

Nazwa chemiczna: 1,3,7-trimetyloksantyna

Kofeina jest głównym alkaloidem nasion krzewu kawowego Coffea arabica. Występuje także w innych roślinach z rodzin Theace i Sterculiaceae.

Kofeina jest substancją o wielokierunkowym działaniu. Działa pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy, jest analeptykiem ośrodka oddechowego, co jest wykorzystywane w leczeniu niektórych zatruć. Jest także psychoanaleptykiem, polepsza procesy kojarzeniowe, zmniejsza zmęczenie i senność. Rozszerza naczynia mózgowe i wieńcowe, słabo wzmaga diurezę. Zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, powinny więc jej unikać osoby z chorobą wrzodową.

Mechanizm ośrodkowego działania kofeiny nie jest do końca poznany. Przypuszcza się, że blokuje ona receptory wrażliwe na adenozynę.

Stosowana jest w lecznictwie jako analeptyk do wzmocnienia akcji serca, w migrenach, stanach zmęczenia, w zatruciach narkotykami i alkoholem. W większych dawkach (powyżej 0,5g) powoduje podniecenie, bicie serca, a nawet skurcze tężcowe. Przy zatruciu powodującym hamowanie czynności ośrodka oddechowego stosuje się iniekcje zawierające kofeinę w dawce 100 - 250 mg.

Surowce

Kofeina występuje w surowcach "purynowych" Semen Coffeae- Nasienie kawy ( 0,3 - 2,5 % kofeiny)

Folium Theae- Liść herbaty ( 1,2 - 4,5 % kofeiny)

Embrio Colae- Zarodek Kola ( 0,6 - 3,0 % kofeiny)

Semen Cacao- Nasienie kakaowca ( 0,3 % kofeiny)

Inne surowce - Obecnie bez znaczenia.

Pasta Guarana- Guarana

Herba Mate- Ziele Mate

Teofilina

Nazwa chemiczna: 1,3-dimetyloksantyna

Ten alkaloid wstępuje między innymi w liściach herbaty. Często w zespołach alkaloidów, w których występuje, znajduje się również teobromina. Ma podobne, ale znacznie słabsze od kofeiny działanie psychoanaleptyczne. Działanie głównie diuretycznie i spazmolitycznie.

Teofilina jest stosowana w leczeniu i zapobieganiu napadom dychawicy oskrzelowej, ponadto przy nadciśnieniu i w chorobie wieńcowej. Jej stosowanie zwłaszcza z niektórymi lekami (np.: Cimetydyna) wymaga monitorowania stężenia tego alkaloidu we krwi. Stosowanie teofiliny w postaci czopków jest czasem kwestionowane. Przy takim sposobie podania ilość wchłoniętej teofiliny może znacznie różnić się u poszczególnych pacjentów. Przedawkowanie może prowadzić do bezsenności, drżeń i niepokoju. Duże dawki mogą prowadzić do drgawek.

Surowce

• Folium Theae - Liść herbaty

Roślina: Camelia sinensis (Thea sinensis) - herbata chińska

Rodzina: Theaceae

Roślina jest krzewem o wysokości do 2 m. Pochodzi prawdopodobnie z Chin. Jest uprawiana w kilku odmianach, w paru regionach świata np. Indii i na Cejlonie. W zależności od sposobu przygotowania wyróżniamy kilka postaci tego surowca.

Herbata zielona - świeżo zebrane liście poddaje się stabilizacji poprzez 8 - 10 minutowe podgrzewanie ( unieczynnienie enzymów). Następnie surowiec suszy się w suszarniach. Dzięki stabilizacji zachowane zostają połączenia garbników z alkaloidami.

Herbata czarna - świeżo zerwane liście pozostawia się aż do zwiędnięcia., potem ugniata do wydzielania soku. Pozostawia w celu fermentacji. Potem suszy. W trakcie tego procesu dochodzi do zmian pierwotnego składu. Powstaje miedzy innymi olejek.

Herbata żółta - jest to herbata poddana niepełnej fermentacji.

Surowiec zawiera alkaloidy purynowe: kofeinę (do 4,5%), teobrominę (do 0,5%) i teofilinę (do 0,04%). Ponadto garbniki katechinowe do 20%, saponiny, flawonoidy i rozpuszczalne fluorki.

Działanie: Pobudza OUN. Ma działanie ściągające. Ze względu na zawartość garbników może być stosowana jako odtrutka przy zatruciach metalami ciężkimi. Popularna używka.

Innymi surowcani zawierającyni teofiline są:

• Semen Coffeae- Nasienie kawy

• Embrio Colae- Zarodek Kola

Teobromina

Nazwa chemiczna: 3,7-dimetyloksantyna

Jest głównym alkaloidem nasion kakaowca. Często towarzyszy kofeinie, na przykład w liściach herbaty. Działa silnie diuretycznie i spazmolitycznie. Wchodzi w skład mieszanki EMPYSAL stosowanej w dychawicy oskrzelowej. Praktycznie nie ma działania ośrodkowego.

Surowce

• Semen Cacao- Nasienie kakaowca

Roślina: Theobroma Cacao

Rodzina: Sterculiaceae

Roślina pochodzi z Ameryki, ale jej największe uprawy znajdują się obecnie w Afryce. Jest wysokim drzewem. Owoc ma kształt ogórkowaty. W jego wnętrzu znajduje się około 40 nasion.

Proces obróbki surowca jest dość skomplikowany. Owoce poddaje się tygodniowej fermentacji w temperaturze około 60 C. Następnie praży się je w temperaturze 140 C. W tych warunkach owoc rozpada się na łupinę nasienną i liścienie.

Liścienie są wykorzystywane do otrzymywania tłuszczu nazywanego masłem kakaowym (Butylum cacao, Oleum cacao) oraz kakao. Liścienie zawierają do 4% teobrominy i śladowe ilości kofeiny. Ponadto garbniki katechinowe, tłuszcz i skrobię. W łupinie nasiennej znajduje się prawie 100% teobrominy.

Innymi surowcami zawierającymi teobrominę są:

Semen Coffeae- Nasienie kawy

Folium Theae- Liść herbaty

Embrio Colae- Zarodek Kola

* Flawonoidy *

Flawonoidy są grupą substancji, których działanie biologiczne związane jest przede wszystkim z naczyniami krwionośnymi i układem krążenia. Jednak niektóre z nich wywierają również szerszy wpływ na cały organizm.

Powszechnie widomo, że flawonoidy i surowce flawonoidowe działają uszczelniająco i wzmacniająco na ściany drobnych naczyń krwionośnych. Dzięki temu znalazły one zastosowanie jako środki zapobiegające krwawieniom, wybroczynom oraz żylakom. Działanie to związane jest z hamowaniem przez flawonoidy jednego z enzymów występujących w ścianach naczyń - hialuronidazy, która odpowiedzialna jest za degradację jednej z substancji międzykomórkowych i zwiększenie przepuszczalności przestrzeni międzykomórkowych. Enzym ten jest również wytwarzany przez niektóre drobnoustroje - jego unieczynnienie ma więc wpływ na słabszy rozwój infekcji. Wykazano ponad to, że flawonoidy mają działanie antyagregacyjne na płytki krwi.

Flawonoidy wykazują również korzystny wpływ na krążenie w mięśniu sercowym, co sprawia, że mogą być stosowane pomocniczo przy chorobie wieńcowej. Za tym wykorzystaniem przemawia również fakt, iż niektóre z nich mają także działanie diuretyczne (moczopędne) lub/i spazmolityczne - w tym na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych, dzięki czemu obniżają ciśnienie krwi i zmniejszają obciążenie serca. Zaznaczam jednak, że należy je traktować jako leki pomocnicze przy tego typu dolegliwościach. Nie zastąpią one właściwego leczenia farmakologicznego.

W ostatnim czasie zwrócono również uwagę na właściwości przeciwutleniające flawonoidów i zaczęto je wykorzystywać jako naturalne antyoksydanty i jako tak zwane wymiatacze wolnych rodników - cząsteczek odpowiedzialnych miedzy innymi za powstawanie nowotworów, czy procesy starzenia komórkowego. Flawonoidy mogą również przyspieszać rozkład innych egzogennych (pochodzących z poza organizmu) substancji o działaniu rakotwórczym. Sprawia to, że są one uważane przez niektórych za „eliksiry młodości”.

Falwonoidy mają też zdolność to tworzenia kompleksów z metalami ciężkimi - co ułatwia usuwanie tych szkodliwych dla organizmu pierwiastków.

Istnieje wiele badań wskazujących, że niektóre z flawonoidów wykazują się znacznie większą skutecznością jeżeli podawane są w postaci kompleksów flawonoidowych izolowanych z roślin niż jako pojedyncze substancje. W związku z tym wydaje się, że w takich przypadkach lepiej jest stosować bezpośrednio surowce lecznicze lub ich preparaty galenowe niż izolowane lub syntezowane pojedyncze flawonoidy.

Flawonoidy - budowa chemiczna i właściwości fizykochemiczne

Budowa chemiczna

Podstawową strukturą flawonoidów jest heterocykliczny układ flawonu. Wgłębiając się bardziej w budowę chemiczną można powiedzieć, że flawonoidy są substancjami o charakterze polifenoli, zawierającymi w swojej strukturze 15-sto atomowy szkielet węglowy złożony z 2 pierścieni benzenu połączonych ze sobą łańcuchem propanowym. W przypadku cząsteczek flawonoidów dochodzi jednak do wytworzenia pomiędzy pierścieniami tej struktury układu heterocyklicznego z udziałem atomu tlenu. Powstały w ten sposób szkielet nazywa się chromonem (benzo-gamma-piron). Bliskie położenie pierścieni aromatycznych i wiązań podwójnych oraz grup hydroksylowych sprawia, że większość flawonoidów ma charakter barwników.

Bardziej zaawansowane podziały (ze względu na budowę chemiczną) wyróżniają w grupie flawonoidów następujące podgrupy:

• flawony (flawon, witeksyna, diosmina )

• flawonole (kemferol)

• flawanony (hesperydyna)

• flawononole

• flawanoligany (sylibina)

Właściwości fizykochemiczne

Flawonoidy są substancjami stałymi, najczęściej żółtymi, rzadziej bezbarwnymi. W postaci glikozydów (czyli po połączeniu z cząsteczką cukru) są na ogół dobrze rozpuszczalne w wodzie i alkoholu etylowym. W tej postaci nie rozpuszczają się za to w rozpuszczalnikach niepolarnych takich jak benzen czy chloroform. Uwolnione z glikozydów flawoinoidy nie rozpuszczają się w wodzie. Do charakterystycznych cech tych związków należy zdolność do rozpuszczania się w alkaliach z wytworzeniem żółtego zabarwienia. Istnieje również szereg innych reakcji chemicznych pozwalających na identyfikację tej grupy związków.

Surowce flawonoidowe

Flawonoidy są bardzo rozpowszechnionymi substancjami, występującymi powszechnie w surowcach roślinnych. Z tego też powodu do grupy surowców flawonoidowych zalicza się jedynie te, w których za działanie biologiczne odpowiedzialne są przede wszystkim falawonoidy (jako główne substancje czynne). Należy jednak pamiętać, że istnieje wiele surowców roślinnych zawierających flawonoidy, a zaliczanych do innych grup surowców. Związki te pełnią w nich role drugorzędową, nie należy jednak o niej zapominać. Surowcami flawonoidowymi są najczęściej ziela (herba), liście (folium) i kwiaty (flos). Na uwagę zasługuje również fakt, że flawonoidy występują zwykle w surowcach w postaci zespołów złożonych z kilku - kilkudziesięciu związków. Różnorodność jak i zawartość flawonoidów w danym surowcu jest zmienna i zależy w dużym stopniu od czynników środowiskowych.

Do surowców flawonoidowych zaliczamy:

• Anthodium Chamomillae - Koszyczek rumianku

• Folium Betulae - Liść brzozy

• Flos Sambuci - Kwiat bzu czarnego

• Fructus Sylibi mariani - Owoc ostropestu plamistego

• Herba Equiseti - Ziele skrzypu

• Herba Hyperici - Ziele dziurawca

• Herba Violae tricoloris - Ziele fiołka trójbarwnego

• Inflorescentia Crataegi - Kwiatostan głogu

• Inflorescentia Helichrysi - Kwiat kocanek

• Inflorescentia Tiliae - Kwiatostan lipy

Surowce o małym znaczeniu:

• Flos Pruni spinose - Kwiat tarniny

• Flos Lamii albi - Kwiat jasnoty białej

• Herba Polygoni hydropiperis - Ziele rdestu ostrogorzkiego

• Herba Solidaginis virgaureae - Ziele nawłoci

Zwiazki flawonoidowe

Oto przykłady kilku, najważniejszych moim zdaniem flawonnoidów:

Flawon - jest podstawowym związkiem flawonoidowym. Występuje miedzy innymi w niektórych gatunkach pierwiosnków. W przeciwieństwie do swoich pochodnych nie ma znaczenia farmakologicznego.

Witeksyna - jest to glikozyd apigeniny. Ma on bardzo duże znaczenie farmakologiczne, gdyż poprawia przepływ wieńcowy. Zaliczana jest do łagodnych leków nasercowych. Ze względu na małą toksyczność może być bezpiecznie stosowana przez dłuższy czas. Witeksyna stanowi główny składnik czynny kwiatów i owocu głogu (Crataegi).

Diosmina - 7-rutozyd diosmetyny. Jest trudno rozpuszczalnym glikozydem, dlatego często krystalizuje w komórkach roślin i ma małą biodostępność (słabo się wchłania z przewodu pokarmowego). Mimo to, jest skutecznym lekiem przeciw obrzękowym, który poprawia elastyczność i tonus żył. Jest często stosowana jako wyizolowana substancja w różnego rodzaju zaburzeniach krążenia obwodowego - szczególnie nóg.

Kemferol - jest flawonoidem zaliczanym do grupy flawonoli. Występuje w postaci licznych glikozydów, w wielu surowcach np.: liściach herbaty (Camelia sinensis) czy kwiatach tarniny (Prunus spinosa). Stwierdzono, że wykazuje słabe działanie spazmolityczne.

Kwercetyna - jest najbardziej rozpowszechnionym flawonolem. Najczęściej spotykana jest w postaci glikozydów, choć często występuje również w wolnej postaci. Stwierdzono, że kwercetyna zmniejsza przepuszczalność naczyń krwionośnych (poprzez hamowanie enzymu hialuronidazy). Istnieją również doniesienia o jej korzystnym wpływie na stężenie lipidów w surowicy krwi. Jak wiele związków z tej grupy posiada również właściwości antyoksydacyjne. Zalicza się ją do grupy tak zwanych „wymiataczy wolnych rodników”. W związku z tymi korzystnymi działaniami, kwercetyna jest związkiem, który ma pewne zastosowanie w spowalnianiu procesów starzenia i w samej geriatrii, zwłaszcza w połączeniu z witaminą C. Wykazano też, że kwercetyna łagodzi skutki napromieniowania, co może mieć zastosowane przy zmniejszaniu nasilenia działań nieporządanych towarzyszących radioterapii nowotworów.

Rutozyd - zwany inaczej rutyną lub witaminą P, jest jednym z najpowszechniej występujących glikozydów kwercetyny. Jego cześć cukrowa złożona jest z dwucukru - rutynozy (glukoza + ramnoza). Wykazano, że rutozyd hamuje aktywności hialuronidazy, zmniejsza więc przepuszczalność i poprawia elastyczność naczyń krwionośnych. Wiadomo też, że witamina P hamuje aktywność oksydazy kwasu askorbinowego - witaminy C, dzięki czemu przedłuża jej działanie. Rutozyd znalazł zastosowanie w lecznictwie jako substancja uszczelniająca naczynia krwionośne. Do najbardziej popularnych preparatów o takim działaniu należy Rutinoscorbin. Nie bez znaczenia są również jego właściwości antyoksydacyjne (wymiatacz wolnych rodników). Glikozyd ten występuje w bardzo wielu surowcach leczniczych np.: w zielu fiołka trójbarwnego (Herba Violae tricoloris) czy kwiatach bzu czarnego (Flos Sambuci). W wielu surowcach, w których występuje rutozyd jest jednak składnikiem o drugorzędnym znaczeniu.

Hesperydyna - jest to glikozyd (7-rutozyd) flawanonu zwanego hesperetyną. Występuje między innymi w owocni pomarańczy gorzkiej (Citrus aurantium) i liściach mięty pieprzowej (Mentha piperita). Mimo że jest glikozydem, w wodzie rozpuszcza się słabo i dlatego w roślinach często występuje w postaci kryształów. Hesperydyna zaliczana jest do tak zwanych czynników kapilarnych P. Ich działanie biologiczne związane jest przede wszystkim z naczyniami włosowatymi. Poprawiają one ich elastyczność oraz zwiększają szczelność śródbłonka naczyń. Z tego powodu hesperydyna wchodzi w skład preparatów poprawiających krążenie obwodowe np.: Detralexu (diosmina + hesperydyna). Stwierdzono ponad to, że wzmaga ona działanie witaminy C. Istnieją też doniesienia o działaniu przeciwwirusowym hesperydyny.

Sylibina - jest to flawonoid zaliczany do grupy flawanoliganów, związków zawierających fragment flawonowy i układ zbliżony budową do lignanów. Występuje on w owocach ostropestu plamistego (Fructus Silibi mariani) w dwóch izomerycznych formach (A i B) tworzących kompleks zwany sylibininą. Z przeprowadzonych badań wynika, że związek ten działa ochronnie w przypadku zatruć toksynami muchomora sromotnikowego - amanityną i falloidyną. Sylibina zapobiega rozpadowi błon komórkowych hepatocytów pod wpływem tych toksyn. Wiadomo także, że pobudza ona polimerazę RNA, co sprzyja regeneracji tych komórek. Wykazano również, że dzięki hamowaniu syntezy prostaglandyn i utleniania lipidów flawonoid ten ma pewne działanie przeciwzapalne. W praktyce, ze względu na późne wykrywanie zatruć muchomorem sromotnikowym, sylibina nie ma większego znaczenia w ich leczeniu - w momencie wykrycia zatrucia uszkodzenia miąższu wątroby są już znaczne i w znacznym stopniu nieodwracalne. Wielu autorów poddaje również w wątpliwość działanie ochronne sylibiny w przypadku uszkodzeń wątroby wywołanych innymi czynnikami. Poprawę samopoczucia pacjentów po zażyciu tego flawonoidu próbuje się tłumaczyć efektem placebo. Potwierdzono natomiast jej działanie żółciopędne.

* Poliole *

Alkohole wywodzące się się z cukrów prostych (np. sorbitol, mannitol, laktitol), które są wykorzystywane jako środki słodzące. Ich wartość energetyczna wynosi 2 - 4 kcal/g. w nadmiarze działają przeczyszczająco.

Poliole- są to głównie wielowodorotlenowe alkohole cukrowe. Ich wartość energetyczna wynosi 2- 4 kcal z 1g, podczas gdy 1g cukru dostarcza 4 kcal. Należą do nich:

- Laktitol E 966

- Izomalt E 953

- Mannitol E 421

- Sorbitol E 420

- Mannitol E 965

- Ksylitol E 967

Wykazują słodkość zbliżoną do cukru.

Intensywne środki słodzące- są to substancje słodzące uzyskane syntetycznie o bardzo wysokiej słodkości około 200- 400 razy słodsze od cukru. Dzięki temu stosowane są w bardzo małych ilościach i nie wnoszą dodatkowej energii w postaci kcal do pożywienia.

Należą do nich:

- cyklaminiany E 952

- acesulfam K E 950

- aspartam E 951

- sacharyna E 954

- neohesperydyna DC E 959

- taumatyna E 957

Produkty zawierające słodziki znajdują szeroki krąg odbiorców wśród osób z nadwagą i otyłością. Produkty spożywcze o obniżonej wartości energetycznej pomagają w planowaniu i stosowaniu racjonalnej diety. Asortyment produktów zawierających substancje słodzące obejmuje m. in. słodziki stołowe, napoje, desery, przetwory owocowe, w tym dżemy, galaretki, wyroby cukiernicze, słodycze (np. czekolada), gumy do żucia oraz produkty dietetyczne.

*Substancje słodzące - substancje, które są stosowane:

• do nadania słodkiego smaku środkom spożywczym, takiego jak przy zastosowaniu cukrów,

• do nadania słodkiego smaku środkom spożywczym o zredukowanej o co najmniej 30% wartości energetycznej w porównaniu z oryginalnymi lub podobnymi środkami spożywczymi,

• do nadania słodkiego smaku środkom spożywczym bez dodatku cukru, tzn. bez żadnego dodatku mono- lub dicukrów lub jakichkolwiek środków spożywczych o właściwościach słodzących,

• jako słodziki stołowe.

Nr	Nazwa substancji	Środek spożywczy
E 420i E 420ii	Sorbitol, Syrop sorbitolowy	Desery aromatyzowane oparte na wodzie
E 421	Mannitol	Desery mleczne i preparaty z udziałem składników mleka
E 953	Izomalt	Desery oparte na owocach i warzywach, Desery jajeczne
E 965i	Maltitol	Desery oparte na zbożach
E965ii	Syrop maltitolowy	Śniadaniowe przetwory zbożowe preparowane do bezpośredniego spożycia
E 966	Laktitol	Desery oparte na tłuszczach
E 967	Ksylitol	Lody i ich koncentraty, Dżemy, galaretki owocowe, marmolady i owoce kandyzowane, Wyroby cukiernicze bez dodatku cukru;Produkty kakaowe; Guma do żucia bez dodatku cukru; Sosy; Musztardy; Wyroby piekarskie, wyroby ciastkarskie; Dietetyczne środki spożywcze
E 950	Acesulfam K (acesulfam potasu)	Aromatyzowane oparte na wodzie napoje bezalkoholowe; Napoje mleczne oraz napoje oparte na składnikach mleka, oraz napoje oparte na sokach owocowych; Desery oparte na wodzie, mleku, tłuszczach, owocach, zbożach; Sneksy, czipsy; Wyroby cukiernicze; Guma do żucia; Piwo bezalkoholowe; Napoje winopodobne; Lody i ich koncentraty2); Konserwy owocowe z wyjątkiem soków i nektarów; Dżemy, galaretki owocowe i marmolady o obniżonej wartości energetycznej; marynaty owocowe i warzywne; prezerwy; Sosy i musztardy; Wyroby ciastkarskie i piekarskie dietetyczne; Produkty dietetyczne zastępujące posiłek; Preparaty dietetyczne i uzupełniające dietę; Preparaty witaminowe i wzbogacające dietę; Zupy Napoje spirytusowe zawierające mniej niż 15% alkoholu obj.Wafle
E 951	Aspartam o zawartości diketopiperazyny nie więcej niż 1,5%	j.w.
E 952	Kwas cyklaminowy i jego sole: sodowa i wapniowa	j.w.
E 954	Sacharyna i jej sole:sodowa i potasowa wapniowa	j.w.
E 957	Taumatyna	j.w.
E 959	Neohesperydyna DC	j.w.
E 950 E 951 E 954	Acesulfam K Aspartam Sacharyna i jej sole: sodowa potasowa wapniowa	Preparaty słodzików stołowych

1) Substancje słodzące wolno stosować tylko do środków spożywczych w opakowaniach jednostkowych (bezpośrednich) znakowanych.

2) Koncentraty lodów - w lodach gotowych do spożycia.

---