Politechnika
LABORATORIUM METROLOGII
Wydział: Mechaniczny	Temat: Kontrola wymiarów zewnętrznych.
Wykonujący ćwiczenie:	Ocena:

1. Cel ćwiczenia.

Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z narzędziami do pomiaru wymiarów zewnętrznych oraz zasadą ich działania i dokładnością pomiaru.

2. Narzędzia i przyrządy używane w ćwiczeniu.

a) suwmiarka uniwersalna MAUe zakres (0-140)[mm], dokł. pom 0,05[mm];

b) mikrometr MMZb o zakresie (0-25)[mm],dokładności 0,01[mm];

c) passametr SOMET o zakresie (0-18)[mm], dokładność 0,002, il. działek 80 ±;

d) optimetr CARL ZEISS JENA o zakresie 100 ±, dokładność 1μm;

e) komplet płytek wzorcowych MLAa; klasa dokładności III

3. Przebieg ćwiczenia.

- szkic przedmiotu:

- pomiar za pomocą suwmiarki:

Wskazanie suwmiarki odczytuje się w następujący sposób: zerowa kreska noniusza jest wskazówką dla podziałki na prowadnicy, ona więc wskazuje liczbę całkowitych milimetrów. Gdy kreska zerowa noniusza nie pokrywa się z którąkolwiek kreską podziałki głównej (Rys.1.) należy znaleźć tę kreskę noniusza, która pokrywa się z odpowiednią kreską podziałki głównej i ona wskazuje wartość ułamkową odczytu.

Suwmiarka
Kierunek pomiaru	∅d1[mm]	∅d2[mm]
X	11,90	16,00
Y	11,90	15,90

- pomiar za pomocą mikrometru:

Urządzenie wskazujące mikrometru składa się z dwóch części: podziałki głównej znajdującej się na tulei 2 i podziałki pomocniczej na obwodzie bębna 1. Przy skoku śruby mikrometrycznej 0,5 mm podziałka główna na tulei ma działki elementarne o wartości 0,01 mm . Wskazówką dla podziałki głównej jest krawędź bębna, dla podziałki pomocniczej natomiast kreska osiowa tulei. W naszym przypadku mierzyliśmy średnicę wałka w dwóch przekrojach wzajemnie prostopadłych. Mierzony wałek wkładaliśmy miedzy kowadełko 4 i wrzeciono mikrometru 3, następnie dokręcaliśmy wrzeciono za pomocą sprzęgiełka 5 ruchem jednostajnym, zaciskaliśmy zacisk 6 i odczytywaliśmy pomiar

Rys. 2. Pomiar średnicy wałka mikrometrem:

Mikrometr
Kierunek pomiaru	∅d1[mm]	∅d2[mm]
X	11,91	16,01
Y	11,92	16,01
X	11,91	16,02
Y	11,91	16,01

- pomiar za pomocą passametru:

Złożyć stos płytek 7 na wymiar nominalny średnicy wałka. Po zwolnieniu zacisku 1 (Rys. 3) ustawić passametr na „zero” pokręcając nakrętką 2 dokręcić zacisk. Zwolnić trzpień 4 przez naciśnięcie przycisku 6, wyjąć płytki i włożyć mierzony wałek. Zmierzyć odchyłki w dwóch płaszczyznach wzajemnie prostopadłych.

Rys. 3. Ustawienia passametru na wymiar nominalny średnicy wałka

Passametr
Kierunek pomiaru	stos płytek	stos płytek + błąd =∅d2[mm]
X	15 + 1,01 = 16,01	16,01 - 0,028 = 15,982
Y	15 + 1,01 = 16,01	16,01 - 0,026 = 15,984
X	15 + 1,01 = 16,01	16,01 - 0,030 = 15,980
Y	15 + 1,01 = 16,01	16,01 - 0,030 = 15,980
Średnia = 15,9815 [mm]

- pomiar za pomocą optimetru:

Optimetr
Kierunek pomiaru	stos płytek	stos płytek + błąd =∅d2[mm]
X	15 + 1,01 = 16,01	16,01 - 0,031=15,979
Y	15 + 1,01 = 16,01	16,01 - 0,031=15,979
X	15 + 1,01 = 16,01	16,01 - 0,026=15,984
Y	15 + 1,01 = 16,01	16,01 - 0,027=15,983
Średnia = 15,98125 [mm]

4. Wnioski.

• przy pomocy suwmiarki lub mikrometru możemy określić wartość średnicy zewnętrznej, jednak z niewielką dokładnością.

• najdokładniejszym przyrządem pomiarowym wykorzystywanym w ćwiczeniu jest optimetr ma on zarazem najmniejszy błąd pomiarowy.

• błędy występujące w czasie pomiarów mogą być spowodowane niestarannością wykonywania pomiaru, niedokładnością narzędzi pomiarowych.

---