Kurs walutowy - podstawowe pojęcia

Waluta (currency) jest to środek wymiany wykorzystywany do dokonania przepływów pieniężnych.

Z punktu widzenia danego kraju wyróżnić można:

- walutę krajową (domestic currency, home currency),

- walutę zagraniczną (foreign currency),

SWIFT (Society for Worldwide International Financial Telecommunications)

Tablica 6.1. Oznaczenia kodowe najważniejszych walut.

Waluta	Oznaczenie
Złoty	PLN
Euro	EUR
Dolar amerykański	USD
Funt brytyjski	GBP
Frank szwajcarski	CHF
Jen	JPY
Korona szwedzka	SEK
Korona duńska	DKK
Korona norweska	NOK
Dolar australijski	AUD
Dolar kanadyjski	CAD

Euro - €,

dolar amerykański - $,

jen - ¥,

funt brytyjski - £,

złoty - zł.

SDR (Special Drawing Rights), emitowana przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy.

Rynek walutowy (foreign exchange market, FOREX) jest to rynek, na którym dokonuje się transakcji kupna/sprzedaży walut.

Dwa podstawowe rodzaje transakcji walutowych:

- transakcja natychmiastowa (spot);

- transakcja terminowa (forward)

Kurs walutowy (kurs waluty, exchange rate) jest to liczba jednostek jednej waluty odpowiadająca jednej jednostce innej waluty.

1. Waluta bazowa i waluta kwotowana

Zazwyczaj kurs walutowy oznacza się następująco:

X waluta 1/waluta 2,

Gdzie:

X - kurs walutowy wyrażony w jednostkach waluty kwotowanej za jednostkę waluty bazowej;

waluta 1 - waluta bazowa;

waluta 2 - waluta kwotowana.

Na przykład symbol EUR/PLN oznacza, że walutą bazową jest Euro, zaś walutą kwotowaną jest złoty. W takiej sytuacji kwotowanie 4,1478 EUR/PLN należy rozumieć w sposób następujący: 1 EUR = 4,1478 PLN.

2. Dokładność kwotowania kursu walutowego

Kwotowanie kursu walutowego dokonywane jest zwykle z dokładnością do czwartego miejsca po przecinku, np. 3,2516 USD/PLN.

3. Kwotowanie bezpośrednie i pośrednie

Kwotowanie bezpośrednie polega na wyrażeniu jednostki waluty zagranicznej w jednostkach waluty krajowej.

Kwotowanie pośrednie polega na wyrażeniu jednostki waluty krajowej w jednostkach waluty zagranicznej.

Przykład

W dniu 1 lipca 2005 podane były następujące kursy walutowe w Stanach Zjednoczonych:

USD/JPY: 111,76;

GBP/USD: 1,7673;

EUR/USD: 1,1953;

USD/CHF: 1,2964.

4. Kurs kupna i kurs sprzedaży

• Kurs kupna (bid) - kurs, po jakim instytucja finansowa chce kupić walutę zagraniczną;

• Kurs sprzedaży (ask) - kurs, po jakim instytucja finansowa chce sprzedać walutę zagraniczną.

Różnica między kursem sprzedaży i kursem kupna nazywana nosi nazwę spread (bid-ask spread).

Przykład.

Bank mający swą siedzibę w Polsce podał następujące kwotowanie kursu Euro:

EUR/PLN: 4,1215/4,1475.

5. Kurs natychmiastowy i kurs terminowy

Kurs natychmiastowy (kurs spot) dotyczy transakcji dokonywanej obecnie.

Kurs terminowy (kurs forward) dotyczy transakcji dokonywanej w pewnym momencie w przyszłości, jednak po kursie określanym obecnie.

Przykład.

W tablicach 6.2 i 6.3 przedstawione są kursy spot i forward (dla różnych okresów) kursu USD/PLN i EUR/PLN. Dane są rzeczywiste, pochodzą z jednego z polskich banków z 1.07.2005 (godz. 12.50).

Tablica 6.2. Kursy USD/PLN (spot i forward).

Kurs	Kurs kupna	Kurs sprzedaży
Spot	3,2673	3,4007
Forward 1 tydzień	3,3243	3,3579
Forward 2 tygodnie	3,3252	3,3591
Forward 1 miesiąc	3,3273	3,3617
Forward 2 miesiące	3,3304	3,3648
Forward 3 miesiące	3,3314	3,3669

Tablica 6.3. Kursy EUR/PLN (spot i forward).

Kurs	Kurs kupna	Kurs sprzedaży
Spot	3,9414	4,1022
Forward 1 tydzień	4,0080	4,0492
Forward 2 tygodnie	4,0101	4,0516
Forward 1 miesiąc	4,0149	4,0569
Forward 2 miesiące	4,0232	4,0656
Forward 3 miesiące	4,0297	4,0735

1. Przekształcenie kwotowania bezpośredniego i pośredniego.

Przekształcene z kwotowania bezpośredniego na kwotowanie pośrednie:

- Kurs kupna w kwotowaniu pośrednim określony jest jako odwrotność kursu sprzedaży w kwotowaniu bezpośrednim.

- Kurs sprzedaży w kwotowaniu pośrednim określony jest jako odwrotność kursu kupna w kwotowaniu bezpośrednim.

Przykład.

Instytucja finansowa mająca siedzibę w Polsce podała następujące kwotowania bezpośrednie:

EUR/PLN: 4,1516/4,1828.

kwotowania pośrednie:

PLN/EUR: 0,2391/0,2409.

Przekształcenie z kwotowania pośredniego na kwotowanie bezpośrednie:

- Kurs kupna w kwotowaniu bezpośrednim określony jest jako odwrotność kursu sprzedaży w kwotowaniu pośrednim.

- Kurs sprzedaży w kwotowaniu bezpośrednim określony jest jako odwrotność kursu kupna w kwotowaniu pośrednim.

Przykład.

Instytucja finansowa mająca siedzibę w Stanach Zjednoczonych podała następujące kwotowania pośrednie:

USD/PLN: 3,2567/3,2854.

kwotowania bezpośrednie:

PLN/USD: 0,3044/0,3071.

2. Przekształcenie dwóch kursów walutowych na trzeci kurs walutowy.

Przypadek 1. Określenie kursu walutowego - kwotowanie bezpośrednie - na podstawie dwóch kwotowań bezpośrednich.

zasady:

- Kurs kupna (krzyżowy) określa się dzieląc kurs kupna przez kurs sprzedaży w kwotowaniach bezpośrednich.

- Kurs sprzedaży (krzyżowy) określa się dzieląc kurs sprzedaży przez kurs kupna w kwotowaniach bezpośrednich.

Przykład.

Dane są dwa kwotowania bezpośrednie (w Polsce i Stanach Zjednoczonych): EUR/PLN: 4,1516/4,1786; EUR/USD: 1,2234/1,2356.

Na tej podstawie określimy kurs dolara wyrażony w złotych (kwotowanie bezpośrednie):

Kurs kupna: 4,1516 : 1,2356 = 3,3600

Kurs sprzedaży: 4,1786 : 1,2234 = 3,4156

Oznacza to, że kurs dolara dany jest jako:

USD/PLN: 3,3600/3,4156.

Przypadek 2. Określenie kursu walutowego - kwotowanie bezpośrednie - na podstawie dwóch kwotowań pośrednich.

zasady:

- Kurs kupna (krzyżowy) określa się dzieląc kurs kupna przez kurs sprzedaży w kwotowaniach pośrednich.

- Kurs sprzedaży (krzyżowy) określa się dzieląc kurs sprzedaży przez kurs kupna w kwotowaniach pośrednich.

Przykład.

Dane są dwa kwotowania pośrednie (w Polsce i Stanach Zjednoczonych): PLN/EUR: 0,2393/0,2409; USD/EUR: 0,8094/0,8174.

Na tej podstawie określimy kurs dolara wyrażony w złotych (kwotowanie bezpośrednie):

Kurs kupna: 0,8094 : 0,2409 =3,3599

Kurs sprzedaży: 0,8174 : 0,2393 = 3,4158

Oznacza to, że kurs dolara dany jest jako:

USD/PLN: 3,3599/3,4158.

Przypadek 3. Określenie kursu walutowego - kwotowanie bezpośrednie - na podstawie jednego kwotowania bezpośredniego i jednego kwotowania pośredniego.

zasady:

- Kurs kupna (krzyżowy) określa się mnożąc dwa kursy kupna z kwotowania bezpośredniego i pośredniego.

- Kurs sprzedaży (krzyżowy) określa się mnożąc dwa kursy sprzedaży z kwotowania bezpośredniego i pośredniego.

Przykład.

Dane jest kwotowanie bezpośrednie (w Polsce) i kwotowanie pośrednie (w Stanach Zjednoczonych): EUR/PLN: 4,1516/4,1786;USD/EUR: 0,8094/0,8174.

Na tej podstawie określimy kurs dolara wyrażony w złotych (kwotowanie bezpośrednie):

Kurs kupna: 0,8094 x 4,1516 =3,3603

Kurs sprzedaży: 0,8174 x 4,1786 = 3,4156

Oznacza to, że kurs dolara dany jest jako:

USD/PLN: 3,3603/3,4156.

ZMIENNOŚĆ KURSU WALUTOWEGO W CZASIE

1. W przypadku płynnego kursu walutowego - kurs zmienia się na rynku walutowym:

• Aprecjacja waluty krajowej względem zagranicznej oznacza umocnienie się waluty krajowej względem zagranicznej na rynku walutowym - jest to spadek kursu walutowego w przypadku kwotowania bezpośredniego i wzrost kursu walutowego w przypadku kwotowania pośredniego;

- Deprecjacja waluty krajowej względem zagranicznej oznacza osłabienie się waluty krajowej względem zagranicznej na rynku walutowym - jest to wzrost kursu walutowego w przypadku kwotowania bezpośredniego i spadek kursu walutowego w przypadku kwotowania pośredniego.

2. W przypadku sztywnego kursu walutowego - kurs zmienia się po decyzji organów odpowiedzialnych za kształtowanie kursu walutowego, zazwyczaj jest to bank centralny:

- Rewaluacja waluty krajowej względem zagranicznej oznacza umocnienie waluty krajowej względem zagranicznej - jest to obniżenie kursu walutowego w przypadku kwotowania bezpośredniego i podwyższenie kursu walutowego w przypadku kwotowania pośredniego;

- Dewaluacja waluty krajowej względem zagranicznej oznacza osłabienie waluty krajowej względem zagranicznej - jest to podwyższenie kursu walutowego w przypadku kwotowania bezpośredniego i obniżenie kursu walutowego w przypadku kwotowania pośredniego.

Modele kursu walutowego

Parytet stóp procentowych

- zamiana dziś waluty zagranicznej na krajową po kursie natychmiastowym (spot) i inwestycja roczna w walucie krajowej;

- inwestycja roczna w walucie zagranicznej i zamiana za rok waluty zagranicznej na walutę krajową po kursie terminowym (forward).

Gdzie:

S - kurs spot,

F - kurs forward,

r - stopa procentowa krajowa,

rf - stopa procentowa zagraniczna.

Na podstawie powyższego równania otrzymujemy model, określony jako parytet stóp procentowych (Interest Rate Parity):

Przykład.

Kurs spot EUR/PLN wynosi 4,1528, stopa procentowa w Polsce wynosi 5,08%, zaś w Europejskiej Unii Gospodarczej i Walutowej wynosi 2,56%. Po podstawieniu do wzoru (6.1) otrzymujemy roczny kurs forward spełniający parytet stóp procentowych. Wynosi on:

Rysunek 6.1. Ogólny model parytetu stóp procentowych

Strzałki symbolizują konkretne operacje, są one następujące:

- zamiana waluty zagranicznej na walutę krajową: strzałka prowadząca od FC do HC;

- zamiana waluty krajowej na walutę zagraniczną: strzałka prowadząca od HC do FC;

- depozyt w walucie krajowej: strzałka prowadząca od HC(t) do HC(T);

- depozyt w walucie zagranicznej: strzałka prowadząca od FC(t) do FC(T);

- kredyt w walucie krajowej: strzałka prowadząca od HC(T) do HC(t);

- kredyt w walucie zagranicznej: strzałka prowadząca od FC(T) do FC(t).

Na przykład przy zaciągnięciu kredytu w walucie krajowej relacja jest następująca:

Na podstawie powyższych informacji można określić dwa teoretyczne kursy walutowe, tzw. syntetyczne terminowe kursy walutowe:

- syntetyczny terminowy kurs kupna (synthetic forward bid exchange rate);

- syntetyczny terminowy kurs sprzedaży (synthetic forward ask exchange rate);

Syntetyczny terminowy kurs kupna

transakcja syntetyczna, będąca złożeniem trzech transakcji na rynku natychmiastowym:

- zaciągnięcie dziś kredytu w EUR na m dni, tak aby na koniec tego okresu zwrócić 1 milion Euro;

- zamiana otrzymanej sumy w EUR na PLN po kursie spot;

- inwestycja na m dni sumy w PLN po z zastosowaniem stopy depozytu.

wzór na syntetyczny terminowy kurs kupna:

Syntetyczny terminowy kurs sprzedaży

transakcja syntetyczna, będącą złożeniem trzech transakcji na rynku natychmiastowym:

- zaciągnięcie dziś kredytu w PLN na m dni,

- zamiana otrzymanej sumy w PLN na EUR po kursie spot;

- inwestycja na m dni sumy w EUR z zastosowaniem stopy depozytu, tak, aby na końcu okresu otrzymać 1 milion EUR.

wzór na syntetyczny terminowy kurs sprzedaży:

Nierówności, jakie powinny spełniać kursy terminowe kupna i sprzedaży na rynku walutowym:

Przykład.

Dane są półroczne stopy depozytu i kredytu w Polsce i Europejskiej Unii Gospodarczej i Walutowej oraz kursy kupna i sprzedaży EUR/PLN:

Po podstawieniu do wzorów (6.2) i (6.3) otrzymujemy syntetyczny kurs terminowy kupna i sprzedaży (przyjmując umownie 180 dni w półroczu):

Parytet siły nabywczej

Parytet siły nabywczej (Purchasing Power Parity) jest to model, w którym przyjmuje się, że kurs walutowy powinien odzwierciedlać relacje cenowe w dwóch krajach. Symbolicznie przedstawia to następujący wzór:

Gdzie:

S - kurs spot;

p - cena przeciętnego koszyka dóbr i usług w kraju;

pf - cena przeciętnego koszyka dóbr i usług w kraju waluty zagranicznej.

Przykład.

Cena odpowiednio standaryzowanego koszyka dóbr i usług w Polsce wynosi 1025 PLN, zaś odpowiadającego mu koszyka dóbr i usług w Stanach Zjednoczonych wynosi 380 USD. Zakładając parytet siły nabywczej, otrzymujemy hipotetyczny kurs walutowy USD/PLN:

Kurs walutowy a gospodarka - podstawowe zależności

Najważniejsze czynniki mające wpływ na kurs walutowy, są następujące:

1. Relacja popytu i podaży waluty zagranicznej na rynku krajowym.

2. Bilans handlowy i płatniczy.

3. Stopy procentowe.

4. Inflacja.

5. Zmiany PKB.

6. Bezrobocie.

7. Deficyt budżetowy i dług publiczny.

8. Sytuacja polityczna kraju.

9. Wydarzenia na świecie.

Wpływ kursu walutowego na gospodarkę - zależności:

1. Wzrost kursu walutowego (aprecjacja waluty zagranicznej) jest niekorzystny dla importera i korzystny dla eksportera.

2. Spadek kursu walutowego (deprecjacja waluty zagranicznej) jest niekorzystny dla eksportera i korzystny dla importera.

Wpływ kursu walutowego na rynek finansowy:

1. Wzrost kursu walutowego (aprecjacja waluty zagranicznej) oznacza spadek atrakcyjności inwestycji w danym kraju.

2. Spadek kursu walutowego (deprecjacja waluty zagranicznej) oznacza wzrost atrakcyjności inwestycji w danym kraju.

13

FC(T)

FC(t)

HC(T)

HC(t)

---