CHOROBY ZAKAŹNE WIEKU DZIECIĘCEGO
Większość zakaźnych chorób u dzieci przebiega obecnie łagodniej niż dawniej (szczepienia). Należy zdawać sobie sprawę, że każda wirusowa choroba może stwarzać zagrożenie powikłaniami, dlatego mimo dobrego stanu dziecka, powinno ono przebywać w domu i okres rekonwalescencji powinien trwać odpowiednio długo. Dziecko nie powinno przebywać w towarzystwie innych dzieci, ponieważ je zakaża. Większość zakaźnych chorób wirusowych powoduje znaczny spadek odporności dziecka i dlatego pociąga za sobą częste zachorowania na inne choroby infekcyjne.
Leczenia przyczynowego nie ma, ponieważ nie znamy skutecznych leków antywirusowych. Dajemy dziecku zwiększone dawki Vit. C, środki przeciwgorączkowe, dziecko powinno przebywać w łóżku. Rozpoznanie ostrej choroby zakaźnej u dziecka zawsze stawia lekarz.
Odra
Jest chorobą wirusową. Źródłem zakażenia jest inne chore dziecko, a przenoszenie infekcji odbywa się drogą kropelkową (kaszel, kichanie).
Ze względu na wykonywane szczepienia zachorowalność zmniejszyła się wielokrotnie.
Okres występowania - (tzn. stan w którym dziecko jest już zakażone, ale jeszcze nie ma objawów klinicznych) wynosi od 9-14 dni. Największa zakaźność występuje na 5 dni przed pojawieniem się wysypki oraz 4 od chwili jej ukazania się.
Objawy - występuje gorączka, zaczerwienione oczy i światłowstręt (nieżyt spojówek), katar, ból gardła i kaszel. Kaszel jest często bardzo męczący i suchy. Twarz dziecka wygląda jak po długotrwałym płaczu. Następnie pojawia się wysypka gruboplamista, zlewająca się. Pojawia się początkowo za uszami, następnie przechodzi na twarz i szyję, a potem na tułów i kończyny. Śluzówki jamy ustnej są zaczerwienione. Od chwili ukazania się wysypki (po 4-5 dniach) temperatura opada i dziecko powoli wraca do zdrowia.
W niektórych przypadkach, zwłaszcza u dzieci ze zmniejszoną odpornością, odra może mieć przebieg szczególnie ciężki (wysypka krwotoczna).
Powikłania - najczęstszym powikłaniem jest zapalnie ucha, zapalenie krtani (może przebiegać z dużą dusznością), zapalenie płuc, mięśnia sercowego oraz najgroźniejsze powikłanie - odrowe zapalenie mózgu.
Dołączenie się powikłań często manifestuje się ponownym skokiem gorączki i w takim przypadku należy niezwłocznie poprosić lekarza.
Różyczka
Jest chorobą wirusową, źródłem zakażenia jest chory człowiek. Zakażenie następuje drogą kropelkową, a okres wylęgania trwa 14-21 dni. Dziecko zakaża już na 7 dni przed wystąpieniem wysypki i trwa jeszcze 14 dni od momentu jej pojawienia się.
Objawy - Umiarkowana gorączka. Stan dziecka dobry. Wysypka drobna, różowa, grudkowa na całym ciele. Charakterystyczne jest powiększenie węzłów chłonnych potylicznych oraz powiększenie śledziony.
Przebieg - najczęściej jest lekki i nie wymaga leczenia.
Największe niebezpieczeństwo stwarza zakażenie różyczką kobiety w ciąży (jeżeli na nią nie chorowała w dzieciństwie). Przebieg tej choroby może powodować cały szereg wad rozwojowych płodu (oczu, mózgu, serca, głuchota).
Jeżeli kobieta w ciąży zetknie się z różyczką powinna zgłosić się do lekarza celem podania jej preparatu gammaglobuliny. Skuteczność tego zabiegu nie jest pewna.
Zapobiegać różyczce możemy skutecznie tylko przez szczepienia, dlatego obecny "kalendarz szczepień" uwzględnia szczepienia wszystkich dziewczynek przed okresem pokwitania.
Świnka
Choroba wirusowa. Zakażenie dokonuje się drogą kropelkową. Okres wylęgania to 16-18 dni. Niemowlęta nie chorują ze względu na odporność wrodzoną uzyskaną od matki. Zakażenia często przebiegają bezobjawowo. U większości dorosłych stwierdza się istnienie przeciwciał.
Objawy - gorączka, czasem wysoka. Znaczna bolesność powiększonych obrzękniętych ślinianek przyusznych, podżuchwowych i podjęzykowych.
Twarz jest obrzęknięta. Ból ślinianek nasila się przy kwaśnym smaku potraw. Wirus świnki atakuje oprócz ślinianek także trzustkę. Dołączenie się bólów brzucha i wymiotów świadczy o obecności stanu zapalnego tego narządu. Niekiedy zapaleniu ślinianek towarzyszy silny ból głowy oraz wymioty, co świadczy o współistnieniu zapalenia opon mózgowych (towarzyszy około 1/3 przypadków).
Leczenie - nie ma leczenia przyczynowego. Ból ślinianek można zmniejszyć podając dziecku Paracetamol, a także owijając szyję cienką flanelką lub watą. W wypadku dołączających się bólów brzucha lub głowy należy skonsultować się z lekarzem. Do całkowitego ustąpienia obrzęku ślinianek dziecko musi pozostać w domu.
Ospa wietrzna
Zakażenie wirusowe. Wirus ospy wietrznej może wywoływać dwie postaci choroby: ospę wietrzną oraz półpasiec. Postać choroby zależy od stanu immunologicznego pacjenta.
Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Dziecko zakażone jest już 2 dni przed wystąpieniem wysypki. Zakaźność kończy się dopiero gdy wszystkie pęcherzyki przyschną. Okres występowania trwa 14 - 28 dni.
Objawy - występuje gorączka oraz charakterystyczna wysypka pojawiająca się rzutami w odstępach co parę godzin. Takich "rzutów" wysypki może być kilka do kilkunastu. Wykwity mają charakter pęcherzyków wypełnionych jasnym płynem, od wielkości łebka szpilki do wielkości grochu. Charakterystyczne jest pojawienie się wysypki na owłosionej skórze głowy. Podobne wykwity mogą pojawiać się również na śluzówkach jamy ustnej i narządach płciowych.
Pęcherzyki pękają i zasychają w strupki. Dziecko skrobiąc się może zakazić skórę bakteriami ropnymi. Trzeba temu zapobiegać, bo wówczas po odpadnięciu strupków pozostają blizny. Szczególnie ciężko przechodzą ospę dzieci z niedoborami odporności i wówczas jest niezbędna kilkukrotna obecność lekarza, aby stwierdzić czy nie występują powikłania. Dzieci chore na ospę wietrzną powinny być izolowane aż do czasu kiedy strupki odpadną.
W przebiegu ospy jako powikłania mogą wystąpić objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego (np. zaburzenia równowagi) - należy wówczas niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Leczenie - u dzieci z osłabioną odpornością można podać preparat immunologiczny (Varitect) lub Acyklowir.
Krostki i strupki smarujemy specjalnym "płynnym pudrem" (dostępnym w aptekach), aby zmniejszyć świąd. Ma on również działanie odkażające. Miejsca zainfekowane można posmarować roztworem wodnym gentiany.
Choroby wieku dziecięcego |
Różyczka, odra, wietrzna ospa, świnka i szkarlatyna- to choroby dziecięce, które spotkane za młodu nie są groźne. Gdy zachorujemy na nie później, mogą stać się przyczyną groźnych powikłań.
Odra
Zaczyna się jak zwykłe przeziębienie: suchy kaszel, katar, gorączka. Charakterystyczne dla niej jest wyraźne przekrwienie oczu oraz występowanie na wewnętrznej stronie policzków, w pobliżu zębów trzonowych, malutkich białych grudek. Pierwsza wysypka, różowe plamki, pojawia się 3-4 dnia choroby. Najpierw za uszami, potem na twarzy, a następnie na całym ciele. Gdy odra przebiega normalnie, wysypka i wysoka gorączka utrzymują się przez 1-2 dni. Dłuższe gorączkowanie lub wysokie skoki temperatury mogą być oznaką groźnych powikłań. Najczęstsze to zapalenie oskrzeli, płuc lub ropne uszu. Gdy więc gorączka nie ustąpi po dwóch dniach od pojawienia się wysypki, wizyta lekarza jest absolutnie konieczna.
Chore dziecko jest szczególnie narażone na ataki wirusów, dlatego należy je całkowicie odizolować od osób przeziębionych, kaszlących lub cierpiących na ból gardła. Przebywać powinno w dobrze ogrzanym, a równocześnie często wietrzonym pokoju. Należy je też chronić przed ostrym światłem. Na oczy kłaść kompresy z chłodnego rumianku. Ponieważ dziecko traci apetyt, przez jakiś czas można podawać głównie owoce i jarzyny. Ale musi dużo pić. Pilnować płukania ust przegotowaną wodą z odrobiną nadmanganianu potasu co najmniej 3 razy dziennie.
Jeszcze nie lak dawno większość dzieci ciężko chorowała na koklusz lub dyfteryt, czyli błonicę. W tej chwili wszystkie niemowlęta szczepi się nie tylko przeciwko tym chorobom, ale także przeciwko tężcowi i polio, czyli paraliżowi dziecięcemu. Szczepienie powtarzane jest trzykrotnie i uodparnia na całe życie.
Noworodki są szczepione przeciwko zapaleniu wątroby typu B i przeciwko gruźlicy. Te szczepienia trzeba powtarzać cztery razy. Wymienione szczepienia są obowiązkowe i bezpłatne.
Różyczka
Jest znacznie łagodniejsza od odry. Różowe plamki wysypują się nagle na całym ciele po 12-21 dniach od zarażenia. Następnego dnia bledną i zlewają się. Cała skóra staje się jednolicie zaróżowiona. Dziecko ma lekką gorączkę oraz powiększone i wrażliwe węzły chłonne na karczku, za uszami i na szyi. Różyczka mija po 5-7 dniach bez komplikacji, a przejście tej choroby daje trwałą odporność. Dziecko powinno przebywać w domu, ale nie musi leżeć w łóżku. Podawać lekko strawne jedzenie.
Jednak różyczka potrafi być też niezwykle niebezpieczna. Z całą bezwzględnością atakuje wczesny (do 3 miesiąca) płód. Kobiety ciężarne, które nic przechodziły różyczki lub nie są tego pewne, powinny koniecznie zgłosić się do lekarza i przeprowadzić specjalistyczne badanie krwi. Jeżeli dojdzie do tej choroby (niekiedy przebiega ona u dorosłych kobiet bez objawów, ale można to ustalić), lekarze z reguły zalecają usunięcie ciąży.
Gdy nasze dziecko zachoruje na różyczkę, bezwzględnie poinformujmy o tym kobiety w ciąży, które miały z nim kontakt. Dopilnujmy, aby lekarz zapisał w książeczce zdrowia dziecka (zwłaszcza dziewczynki) fakt przejścia tej choroby. Pieczołowicie książeczkę tę przechowujmy. Gdy nasza mała dziewczynka stanie się kobietą, będzie to dla niej bardzo ważne.
Świnka
To wirusowa choroba gruczołów ślinowych. Można je znaleźć w zagłębieniach tuż pod płatkami usznymi. Najpierw gruczoł powiększa się, wypełniając całe zagłębienie. Potem obrzęk przechodzi na dolną część twarzy. Płatek ucha odstaje. Pojawia się ból wokół ucha, a także w gardle, zwłaszcza przy przełykaniu. Dziecko czuje się rozbite. Gorączka pojawia się drugiego lub trzeciego dnia. Obrzęk przeciętnie utrzymuje się od tygodnia do 10 dni. Dziecku należy podawać potrawy płynne lub półpłynne.
Niebezpieczne jest, jeśli na świnkę choruje chłopiec, u którego zaczęło się powikłanie. Wówczas świnka może przerzucić się na jądra. Może, ale nie musi doprowadzić w przyszłości do niepłodności.
Innym powikłaniem jest specyficzna odmiana zapalenia opon mózgowych. Dziecko ma bardzo wysoką temperaturę, sztywność karku, majaczy. Nieraz występują dodatkowo silne bóle brzucha i wymioty. Powikłanie może być leczone wyłącznie w warunkach szpitalnych.
Wszystkie dzieci, a zwłaszcza chłopcy, powinny być zaszczepione przeciwko śwince. Szczepionkę stosuje się po ukończeniu przez dziecko pierwszego roku życia.
Ospa wietrzna
Jedynym kłopotem, jaki sprawia ta choroba, jest dopilnowanie dziecka, aby nie rozdrapywało towarzyszących jej, najpierw krost, a później strupów. Krosty wyglądają początkowo jak zwykłe pryszcze z niewielkimi, żółtymi pęcherzykami na czubku. Pęcherzyk ten pęka po kilku godzinach i wysycha. Pojawia się strup. Trwa to wszystko około 3-4 dni. Wysypka swędzi. Ulgę przynosi 10-minutowa kąpiel z dodatkiem sody oczyszczonej (3/4 szklanki na wanienkę lub 2 szklanki na wannę). U starszych dzieci chorobie towarzyszy z reguły gorączka, powinny więc leżeć w łóżku do czasu, aż pojawiają się nowe krosty. Jedynym powikłaniem bywają czyraki, które powstają, gdy zainfekujemy skórę, drapiąc krosty i zrywając strupy.
Szkarlatyna
Popularnie zwana płonicą. Wywołują ją paciorkowce. Zaczyna się od bólu gardła, głowy, wymiotów, gorączki. Po dwóch dniach pojawia się wysypka, zwykle tam, gdzie dziecko się poci: w pachwinach i na plecach. Wysypka wygląda jak jednolity czerwony rumień. Stopniowo obejmuje całe ciało i twarz. Gardło jest też bardzo czerwone. Należy wezwać lekarza.
Bezpieczniej zastosować leczenie antybiotykami. Skracają czas choroby i zmniejszają ryzyko powikłali, których nie należy lekceważyć. Pojawiają się już po ustąpieniu objawów choroby, gdy dziecko wydaje się zdrowe. Najczęstsze powikłania to zapalenia uszu i nerek. Już po dwu dobach od podania antybiotyku dziecko nie zaraża. Lepiej, żeby przez trzy tygodnie pozostało w domu pod kontrolą pediatry.
Choroby zakaźne wieku dziecięcego |
Nazwą "choroby wieku dziecięcego" określa sie różne choroby zakaźne, które cechuje bardzo duża zaraźliwość. Przechorowanie takich chorób daje praktycznie odporność na całe życie. Do najczęstszych chorób zakaźnych wieku dziecięcego można zaliczyć: płonicę, krztusiec, ospę wietrzną, różyczkę, świnkę.
Płonica (szkarlatyna)
Jest to ostra choroba zakaźna przebiegająca pod postacią zapalenia gardła, wysypki. Występuje głównie u dzieci od roku do 14 lat. Zakażenie następują drogą kropelkową w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorym lub przez kontakt pośredni z przedmiotami lub pokarmami przez niego zakażonymi.
Objawy:
wysoka gorączka
wymioty
zapalnie gardła
drobnoziarnista wysypka na całym ciele z wyjątkiem tzw. trójkąta Fiłatowa (bladość między skrzydełkami nosa, fałdami policzkowymi, wargami i podbródkiem)
łuszczenie skóry, które jest następstwem wysypki
Zapobieganie tej chorobie jest dość trudne z powodu braku swoistej szczepionki ochronnej.
Krztusiec
Jest to bardzo zaraźliwa choroba, którą cechuje często napadowy kaszel z wydzielaniem lepkiej plwociny. Choroba przenosi sie drogą kropelkową. Najczęściej chorują niemowlęta i małe dzieci do 4 lat. Przęcietnie krztusiec trwa od 6 do 8 tygodni. Przebycie zakażenia daje trwałą odporność. Najskuteczniejszą i jedyną metodą zapobiegania chorobie jest szczepienie ochronne.
Odra
Zakazenie następuje drogą powietrznokropelkową, poprzez rozpylanie wirusa podczas kichania, kaszlu, mówienia. W przebiegu odry można wyróżnić trzy okresy:
okres nieżytowy (trwa 3-4 dni) - pojawia sie złe samopoczucie, brak łaknienia, wysoka gorączka, nieżyt nosa i spojówek, światłowstręt, łzawienie, zapalenie dróg oddechowych, suchy męczący kaszel na podniebieniu pojawia sie plamista wysypka, a na błonie śluzowej na wysokości zębów trzonowych białe plamki
okres wysypkowy (3-5 dni) - pierwsze wykwity w postaci bladoczerwonych grudek pojawiają sie za płatkami usznymi, następnie na szyi i twarzy, tułowiu i kończynach
okres zdrowienia - wysypka blednie, ustępuje kaszel, spada temperatura ciała.
Metodą zapobiegania odrze są szczepienia ochronne.
Świnka
Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. na świnkę najczęściej zapadają dzieci w wieku 5-15 lat. Przebycie choroby daje trwałą odporność. Chory zaraża na 7 dni przed wystąpieniem pierwszych objawów i jeszcze przez 9 dni.
Objawy:
podwyższona temperatura
dreszcze
ból głowy
obrzęk ślinianek przyusznych, podżuchwowych, podjęzykowych
Świnka może nieść za sobą szereg powikłań, takich jak: zapalenie opon mózgowych, zapalenie jąder, jajników, trzustki.
Różyczka
Wirus różyczki przenoszony jest drogą kropelkową. Przebycie choroby daje trwałą odporność.
Objawy:
ból głowy
nieżyt spojówek, nosa, gardła
powiększone węzły chłonne
wysypka
Różyczka szczególnie niebezpieczna jest dla kobiet ciężarnych, ze względu na możliwość wystąpienia wad wrodzonych u dzieci, poronień i śmierci płodu.
Ospa wietrzna
Zakażenie szerzy sie droga kropelkową. Podstawowym objawem jest pęcherzykowa wysypka pojawiająca sie nagle w pierwszym dniu choroby. Pęcherzyki te początkowo są wypełnione przejrzystym płynem, stopniowo zawartość pęcherzyków mętnieje, zasychając w strupki. Wykwity występują w różnych miejscach, na owłosionej skórze głowy, na twarzy, tułowiu i kończynach, na błonie śluzowej jamy ustnej, na spojówkach. Po odpadnięciu strupów pozostają delikatne blizny, które z biegiem czasu znikają
Odra |
Choć jeszcze niedawno odra była bardzo powszechnie spotykaną chorobą zakaźną wieku dziecięcego, teraz zachorowania na nią należą raczej do rzadkości. Stało się tak głównie za sprawą szczepień.
Wywoływana przez wirusa paramyxovirus morbilli, odra, rozprzestrzenia się drogą kropelkową. I tak najłatwiej jest się nią zarazić podczas bezpośredniego kontaktu z chorym na nią dzieckiem. Jeżeli mieliśmy styczność z wydzieliną z jamy ustnej chorego dziecka, kichało ono w naszej obecności lub kaszlało, to w razie, gdy nie byliśmy szczepieni na odrę lub nie przechodziliśmy tej choroby, istnieje poważne ryzyko zachorowania na nią. Do zakażenia może dojść nawet w czasie kontaktu ze łzami chorego lub z jego moczem. A kiedy odra jest najbardziej zakaźna? Odrą można się zarazić nawet przed pojawieniem się jej pierwszych wyraźnych objawów. Jest to okres od 3, nawet do 5 dni przed wystąpieniem charakterystycznej wysypki i trwa aż do 4 - go dnia od pojawienia się tych pierwszych zmian skórnych. Zachorowania na odrę są bardzo częste u dzieci nawet do 15 roku życia i najczęściej pojawiają się w okresie wiosennym. Dorośli, choć rzadko, ale na odrę chorują, co związane jest z nieprzechodzeniem tej zakaźnej choroby w okresie dzieciństwa lub brak szczepienia. Niemowlęta zazwyczaj mają wrodzoną odporność uzyskaną od matki, jednak po ukończeniu 6 miesiąca życia ta, samoistnie zanika.
Objawy i przebieg choroby
Przebieg odry składa się z kilku charakterystycznych etapów.
Pierwszy okres, to wylęganie się choroby po kontakcie i zarażeniu wirusem. Może trwać od 9 nawet do 14 dni. Niestety jest zupełnie bezobjawowy, a jedyny symptom, jaki może go cechować to nieustępujący stan podgorączkowy.
Drugi etap trwa od 3 do 4 dni i dość często mógłby być źle zdiagnozowany, gdyż bardzo przypomina objawami początek zwykłej infekcji wirusowej. Takie przypuszczenie może potwierdzać stan podgorączkowy, który przechodzi w podwyższoną temperaturę ciała w granicach od 38˚C do nawet 40˚C, kichanie, katar i suchy, męczący, potocznie określając, jakby szczekający kaszel u dziecka. Ale oprócz tych niejednoznacznych symptomów, pojawiają się jeszcze inne, które na szczęście pozwalają wyraźnie ocenić stan zdrowia dziecka. Jest to bardzo duża wrażliwość na światło, tak zwany czasowy światłowstręt, nagminne łzawienie oczu i ich zaczerwienienie. Do tego twarz dziecka sprawia wrażenie ciągle zapłakanej. Jest jeszcze jeden typowy dla odry objaw, który staje się widoczny w tym okresie. Na błonie śluzowej policzków, na wysokości dolnych zębów trzonowych pojawiają się niebiesko białe plamki, nazywane plamkami Fiłatowa - Koplika. Dodatkowym objawem jest gruby nalot na języku chorego dziecka i nalot na migdałkach.
W czwartym, piątym dniu choroby, rozpoczyna się etap trzeci - charakterystycznie nasila się wysypka. Znane jest określenie, że odra wchodzi przez głowę, a wychodzi przez nogi. Faktycznie, ma ono swoje podstawy, ponieważ wysypka podczas trwania odry najpierw pokazuje się za uszami, na twarzy i na szyi, a dopiero potem stopniowo zaczyna schodzić „w dół” dotykając pozostałych części ciała i ostatecznie zatrzymuje się na kończynach dolnych. Co ciekawe, gdy w ostatnim etapie, wysypka ustępuje, dzieje się to w tej samej kolejności, czyli znika od najwyższych do najniższych partii ciała. Okres występowania wysypki wynosi ok. tygodnia czasu. Jest ona bardzo typowa, gdyż tworzące się na skórze zmiany mają postać najpierw bladoróżowych, potem ciemnoróżowych i wreszcie brunatnych plam gruboplamistych, które wraz z mijającym czasem zaczynają się łuszczyć. Miejscami mogą się pojawiać jaśniejsze pasma, tworzące jakby obraz „skóry tygrysa”. Na tym etapie śluzówki jamy ustnej chorego dziecka są bardzo zaczerwienione. Gorączka, systematycznie opada.
Gdy temperatura ciała spada i spada, w końcu osiąga swój właściwy poziom. W tym czasie skóra jest już dość złuszczona z powodu ustępowania zmian skórnych. Patrząc na skórę na tym etapie mamy wrażenie, jakby była brudna. Jest to ostatni okres choroby, etap zdrowienia.
Niestety nie każdy przypadek odry przebiega podobnie. Pojawia się o dzieci nie tylko w swoje ostrej postaci. Może mieć łagodny obraz pozbawiony wysypki lub mieć nawet przebieg krwotoczny, cechujący się małopłytkowością. Stąd tak ważna jest baczna obserwacja dziecka, a w razie pojawienia się podejrzenia o możliwe zachorowanie na odrę, jak najszybszy kontakt z lekarzem pediatrą.
Leczenie
Pierwszym krokiem w razie podejrzenia odry jest kontakt z lekarzem. To on zdiagnozuje czy dziecko może na czas choroby przebywać w domu i poddać się tam leczeniu objawowemu, czy w razie cięższej postaci choroby będzie musiało zostać na leczeniu w szpitalu. Niestety odra jest chorobą, która wymaga podczas leczenia powstałych objawów ciągłego leżenia w łóżku, co w przypadku mniejszych dzieci jest bardzo trudne do realizacji, jednak jest konieczne. Drugim utrudnieniem, jakie pojawia się podczas leczenia domowego jest zachowanie zasady izolacji. A odra jest bardzo zaraźliwą chorobą, stąd konieczność, odosobnienia malucha. Dziecko powinno przebywać w oddzielnym i zaciemnionym pokoju, do którego nie będzie docierało światło słoneczne. Na wieczorną porę warto wymienić w lampach żarówki, na takie, które dadzą przyciemnione, jakby stłumione światło. Takie działanie tłumaczone jest dużą wrażliwością chorego dziecka na światło. Należy zwrócić uwagę na to, aby temperatura w pomieszczeniu, w którym przebywa maluch nie była zbyt niska lub za wysoka, gdyż wirus powodujący odrę na takie zmiany jest bardzo wrażliwy. Powietrze nie może być przesuszone, gdyż utrudni to dziecku oddychanie i sprawi dodatkowo ból podczas przełykania, a błony śluzowe w jamie ustnej są i tak już dość zaczerwienione. Pokój powinien być też często wietrzony. Maluch nie może być przegrzewany, dlatego do leżenia w łóżku nie należy go grubo ubierać. Pokarmy przygotowywane dla chorego dziecka nie powinny mu sprawiać trudności z przełykaniem, dlatego warto je przygotować w formie łatwej do skonsumowania konsystencji. Nie wolno podawać maluchowi, ostrych, kwaśnych lub pikantnych potraw, które tylko bardziej podrażnią i tak już zajętą stanem zapalnym śluzówkę jamy ustnej. Wskazane jest często dopajanie dziecka, gdyż z uwagi na jego stan może mu grozić odwodnienie, jednak w te dni choroby nie powinno się podawać maluchowi soków owocowych. Doskonałe będą herbatki, niegazowana woda mineralna lub mleko z dodatkiem miodu i odrobiny czosnku. Dziecko nie może przemęczać oczu, oglądaniem bajek w telewizji lub długim czytaniem książek. Oczy powinny dużo odpoczywać, wskazane jest nawet robienie kojących okładów rumianku lub świetlika na powieki. Ze środków farmakologicznych bardzo dobrze jest podawać witaminę A w dawce potwierdzonej przez lekarza. Jej brak może powodować ciężkie przechodzenie odry, a to wiąże się z wieloma zagrożeniami dla zdrowia. Oczywiście w sytuacji, gdy temperatura przekracza 38˚C lub dziecko jest bardzo przemęczone, można mu podać środek przeciwgorączkowy, który działa także przeciwbólowo. W razie silnego kaszlu, wskazane jest podanie syropów łagodzących suchy kaszel. Chore dziecko musi być pod naszą stałą obserwacją, gdyż wystąpienie jakichkolwiek dziwnych objawów dodatkowych w tym drgawek, nagłego podwyższenia temperatury, krwawienia z dziąseł lub sztywności w karku, konieczny jest pilny kontakt z lekarzem!
Groźne powikłania
Do najczęściej spotykanych powikłań z powodu zachorowania na odrę należą:
Zapalenie ucha środkowego
Zapalenie krtani
Zapalenie płuc
Zapalenie mięśnia sercowego
Odrowe zapalenie opon mózgowych - najgroźniejsze z powikłań odrowych
Skaza krwotoczna
Zapalenie spojówek lub zapalenie rogówki
Poważne powikłania najbardziej zagrażają osobom dorosłym przechodzącym odrę i dzieciom z objawami niedożywienia, krzywicą oraz w wieku od 6 miesięcy do 2 roku życia.
Zalecana profilaktyka
Tylko przechorowanie odry daje odporność na powodującego ją wirusa, do końca życia. Ale, aby nie chorować, a mimo to być odpornym koniecznie trzeba stosować szczepienia. Dlatego w kalendarzu szczepień, mieści się to przeciwko odrze, które powiązane z różyczką i świnką jest zalecane do wykonania dzieciom w wieku od 13 do 15 miesiąca życia. Ok. 7 roku życia dziecko powinno być zaszczepione powtórnie mimo braku takiego wymogu, gdyż szczepionka traci w tym czasie swoje działanie. Ale szczepienia nie dotyczą tylko dzieci. Osoby dorosłe także nie powinny ich lekceważyć. A odra jest mimo naszych ucywilizowanych czasów zbiera duże żniwo powodując w ubogich krajach falę śmierci nie tylko pośród niedożywionych dzieci.
Świnka |
Choroba, którą znamy pod potoczną nazwą świnki, to w języku medycznym określenie nagminnego zapalenia ślinianek lub też zapalenia przyusznic. Jest to wirusowa choroba zakaźna, charakteryzująca się w trakcie trwania w większości swoich przypadków, raczej łagodnym przebiegiem.
Niestety świnką bardzo łatwo jest się zarazić, gdyż jej wirus przenosi się najczęściej drogą kropelkową w okresie jej wylęgania, wtedy, gdy nie ma możliwości stwierdzenia u danej osoby zakażenia wirusem. Co oczywiście nie wyklucza zakażenia także podczas bezpośredniego kontaktu z chorym, już w czasie jego leczenia. Okres wylęgania się jest bezobjawowy i trwa od kilkunastu, nawet do dwudziestu paru dni. Samo leczenie, chorego już w stanie zdiagnozowanej choroby na podstawie typowych dla choroby objawów, trwa od 7 do 10 dni. Najczęściej, nagminne zapalenie ślinianek dotyka dzieci w wieku przedszkolnym oraz szkolnym w wieku od 5 do 10 lat, ale często nie omija także nastolatków lub osób dorosłych. Zwłaszcza tych o osłabionej odporności, które w dzieciństwie nie przechodziły tej choroby zakaźnej. Ci, którzy, jako dziecko chorowali na świnkę mogą być spokojni w przyszłości, gdyż raz przebyta świnka zostawia organizmowi trwałą odporność na jej wirusa. Oczywiście, jak zawsze, mogą się zdarzać odstępstwa od reguły i mimo przebytej świnki w dzieciństwie zachorowanie może mieć miejsce po latach. Ale zazwyczaj charakteryzuje się łagodnym przebiegiem.
Dzieci w wieku niemowlęcym i do 2 roku życia na świnkę chorują bardzo rzadko. Wynika to najczęściej z faktu nabycia czasowej, biernej odporności od matki. Jak w takim razie przebiega świnka, czy można ją leczyć? W końcu, dlaczego jest taka groźna?
Objawy i przebieg choroby
Pierwsze objawy choroby są dość łagodne i trudno na ich podstawie jednoznacznie stwierdzić, że są oznaką świnki. Ten pierwszy etap objawowy trwa bardzo krótko. Czym się charakteryzuje? Pojawia się ból głowy, dziecko traci apetyt, ma złe samopoczucie i podwyższoną temperaturę ciała. Niekiedy może mieć zaczerwienione gardło i odczuwać bóle mięśniowe szyi. Może mieć drgawki, a nawet wymiotować i narzekać na ból brzuszka. Innym objawem, który może się też pojawić jest ból ślinianek, odczuwany zwłaszcza podczas jedzenia. Po wstępnych objawach pojawiają się kolejne, typowe dla tej choroby zakaźnej. Mianowice wykształca się jednostronny obrzęk ślinianki przyusznej z tyłu ucha, który bardzo szybko rozchodzi się do góry, do tyłu głowy i na boki, powodując tym samym nadanie twarzy kształtu przypominającego rysy prosiaczka. Stąd też potoczna nazwa choroby „świnka”. W krótkim czasie obrzęk pojawia się także za drugim uchem i obejmuje podobną powierzchnię skóry. Następuje to zazwyczaj w czasie od jednej do dwóch dób po objawach etapu wstępnego. Niekiedy jednak obrzęk pojawia się jednocześnie po obu stronach, wtedy najczęściej zajmuje dolne partie ślinianek i schodzi powoli na szyję. W obu tych przypadkach miejsca zmian, są bardzo wrażliwe, zwłaszcza na dotyk i nie występują na nich żadne zmiany skórne. Opuchlizna może się utrzymywać nawet do 10 dni Dziecko może mieć podniesioną ciepłotę ciała, podczas pierwszych dni obrzęku nawet od 38˚C do 39˚C. Niewykluczone jest także utrzymanie się podniesionej temperatury nie tylko przez pierwsze doby, a przez cały okres występowania opuchlizny. Gorączka jednak nie zawsze się pojawia, zwłaszcza u mniejszych dzieci, świnka przebiega zazwyczaj bezgorączkowo. Z uwagi na obszar, jaki zajmuje obrzęk, dotyka on nie tylko ślinianek przyusznych powodując u dziecka dyskomfort w otwieraniu ust podczas spożywania posiłków, ale może, choć nie musi zająć też ślinianki podjęzykowe i podszczękowe, co sprawia dodatkową trudność w jedzeniu przez chorego. A przy tym pojawia się uczucie suchości w ustach, wrażliwość na przyjmowanie pokarmów kwaśnych i ostrych oraz niekiedy problemy z przełykaniem. W miarę upływu kolejnych dni, przy zastosowaniu leczenia objawowego obrzęk i towarzyszący mu dyskomfort ustępują, dziecko wraca do formy i czuje się znacznie lepiej.
Groźne powikłania
Niestety wirus, który powoduje zapalenie przyusznic nierzadko nie zajmuje tyko gruczołów ślinowych. Zdarza się, że zajmuje tarczycę, gruczoły sutkowe, trzustkę, jajniki, jądra, najądrza i ośrodkowy układ nerwowy. Dlatego zwłaszcza w grupie starszych dzieci i nastolatków oraz osób dorosłych zdarzają się niechciane powikłania. Do najczęstszych należą:
Świnkowe zapalenie opon rdzeniowo - mózgowych i mózgu; pierwszy jego objawem w podczas zachorowania na zapalenie przyusznic są bóle głowy, nudności i wymioty, które pojawiają się pomiędzy 5, a 7 dniem od wystąpienia obrzęku ślinianek. Groźnym następstwem tego powikłania jest uszkodzenie nerwu słuchowego, które powoduje częściową lub całkowitą głuchotę.
Zdarzają się także powikłania w wyniku zajęcia stanem zapalnym trzustki. Jednak też zazwyczaj dotyczą osób dorosłych. Rzadko, ale jednak jego następstwem jest niekiedy martwica trzustki.
Zapalenie oskrzeli lub zapalenie płuc
Skaza krwotoczna (trombocytopenia)
Zapalenie jąder u nastoletnich chłopców i mężczyzn, przebiegające z lekkim ich obrzękiem lub mniej bolesne zapalenie jajników u kobiet; czasem te stany zapalane prowadzą do zmniejszenia płodności lub do zupełnej jej utraty
Zapalenie gruczołów sutkowych
Zapalenie nerek
Zapalenie wątroby
Zapalenie mięśnia sercowego
Choć w wielu przypadkach świnka ma raczej łagodny przebieg i wydaje się być bardzo niewinną chorobą, tak naprawdę może nieść za sobą bardzo poważne konsekwencje, które w negatywny sposób na stałe mogą wpłynąć na stan zdrowia dziecka. Dlatego tak ważne jest sumienne przestrzeganie zasad opieki nad chorym na świnkę dzieckiem i jego kurowania.
Leczenie
Z uwagi na niezbyt dobre samopoczucie, chorego na świnkę dziecka, jego możliwe rozdrażnienie, trudności w jedzeniu i piciu, a także uprzykrzającą się gorączkę i bóle mięśniowe - okres leczenia jest dla dziecka bardzo trudny do przejścia. Tym bardziej, że nie ma leku, który szybko cofa powstały obrzęk i tym samym stan zapalny. Leczenie polega wyłącznie na zapobieganiu objawowym. A w czasie zachorowania na świnkę chore dziecko koniecznie musi zostać w domu. Mało tego, przez okres, w którym występuje obrzęk, dziecko powinno leżeć w łóżku. Najlepiej, aby chory miał dodatkowo osłonięte nabrzmiałe obszary uszu i szyi, przy użyciu pieluszki tetrowej, cieplejszej bawełnianej chusteczki lub miękkiego cienkiego szalika. Obrzęki nie mogą w żadnym wypadku być wystawione na jakiekolwiek przeciągi i tym samym narażone na przewianie. To mogłoby tylko nasilić objawy choroby i zwiększyć możliwość pojawienia się groźnych powikłań. Jednak, jak można się domyślać, zwłaszcza mniejsze dzieci bardzo trudno jest nawet w czasie choroby utrzymać w jednym miejscu, co dopiero zmusić do ciągłego leżenia w łóżku. Dlatego w takiej sytuacji koniecznie trzeba zadbać, aby maluch był ciepło ubrany, także miał osłonięte okolice uszu i szyi. Wtedy jeszcze bardziej należy pilnować, aby w trakcie ruchu dziecko się nie przegrzało i nie było narażone na zawianie. Znaczną ulgę przyniosą dziecku rozgrzewające okłady na obrzmiałe miejsca. Jeśli chorego trawi gorączka, która nie obniża się, zalecane jest podanie doustnych środków obniżających temperaturę ciała i jednocześnie łagodzących odczuwalny przez chorego ból mięśniowy. Do szczególnych zaleceń, które ułatwią małemu pacjentowi przejście przez chorobę i po części pomogą w cofaniu się stanu zapalnego należy:
podawanie dużej ilości płynów (dziecku łatwiej będzie pić przez słomkę do napojów, gdyż normalne picie z kubeczka może być utrudnione z powodu problemów z przełykaniem)
przygotowywane potrawy powinny mieć raczej płynną niż stałą konsystencję, nie powinny wymuszać dużego wysiłku ze strony chorego malucha podczas konsumpcji, związanego z ruszaniem żuchwą, dania nie mogą mieć kwaśnego, ostrego lub innego intensywnego smaku i muszą tak jak zawsze zawierać dostateczną ilość składników odżywczych i witamin
Dziecko podczas zachorowania na świnkę powinno przebywać i spać w oddzielnym od pozostałych członków rodziny pomieszczeniu.
Zalecana profilaktyka
Mówiąc o profilaktyce w zapobieganiu zachorowania na nagminne zapalenie ślinianek - świnkę, mamy na myśli głównie szczepienia ochronne. Są one jedynym skutecznym środkiem ochronnym. A nawet, jeśli zdarzy się taki rzadki przypadek zachorowania naświnię zaszczepionej wcześniej osoby, choroba ma wtedy bardzo łagodny przebieg. Choć zalecane jest też wystrzeganie się kontaktu z zarażonymi osobami, jednak z uwagi na bezobjawowy okres wylegania się tej choroby i sporą w tym czasie jej zakaźność, taka metoda zapobiegania zachorowaniu jest mało skuteczna. Tak, więc, pewne jest jedynie szczepienie. Dlatego jest ono jednym z obowiązkowych szczepień wpisanych do kalendarza szczepień dziecka, a wykonuje się je po raz pierwszy w okresie między 13, a 14 miesiącem życia i po raz drugi, jako dawkę przypominającą, gdy dziecko ma już ukończone 7 lat.
Ospa wietrzna |
Ta zakaźna choroba jest wywoływana przez tego samego wirusa (varicella - zoster), co półpasiec. Takie powiązanie, doprowadza do sytuacji, kiedy zarażone po kontakcie z wirusem, dziecko wcześniej niechorujące na ospę wietrzną, właśnie na nią zapada.
Jeśli dziecko ospę przechodziło, a po pewnym czasie, ponownie miało styczność z wirusem VZV, w takim wypadku zachoruje najpewniej na półpaśca. Taka sytuacja może mieć także miejsce, gdy po wyleczonej już ospie w organizmie pozostał wirus, który przeszedł w stan uśpienia. Wtedy jego aktywacja może pojawić się nawet w okresie osłabienia odporności, na przykład po przejściu ciężkiej infekcji lub w razie ponownego kontaktu z wirusem VZV. Chore na półpaśca dziecko może zarazić ospą wietrzną, osobę, która na nią wcześniej nie chorowała. I tak koło się zamyka. Kto najczęściej choruje? Oczywiście, że dzieci i to w określonym przedziale wiekowym. Bo prawie sto procent zachorowań na ospę wietrzną pojawia się w wieku od 1 do 15 lat. Bardzo rzadko na ospę chorują niemowlęta i noworodki, choć i takie przypadki są znane. Ale najczęściej mają one wrodzoną odporność, przekazywaną od matki, która chroni je przez pierwszych 6 miesięcy życia. Jednak nie jest trwała i po tym czasie mija. Dorośli zazwyczaj nie chorują, chociaż ryzyko zarażenia się ospą wietrzną tak naprawdę trwa, aż do momentu jej przechorowania. Więc jeśli nie chorowali w dzieciństwie nadal są narażeni na wirusa VZV. Jak wspomnieliśmy, ospa jest jedną z najbardziej zaraźliwych chorób zakaźnych i nie bez przyczyny ma w swojej nazwie określenie „wietrzna”. Bo nie rozprzestrzenia się tylko drogą kropelkową poprzez bezpośredni kontakt z nosicielem wirusa. Niestety wirus VZV ma bardzo lotną postać, która przenosi się z prądami powietrza, a nawet na ubraniu. Zrazić nią można się także poprzez bezpośredni kontakt z zakażonymi przez chorego przedmiotami. Od chorej na półpaśca osoby wirusem, można się zarazić tylko przez bezpośrednią styczność z wydzieliną ze zmian skórnych. Całe szczęście, że poza ustrojem człowieka, wirus ospy ginie bardzo szybko, nawet po kilku minutach. Także czas, gra w przypadku tej choroby dużą rolę. Do tego sam okres zakaźności ospy jest bardzo długi, bo trwa on od czasu na ok. 2 dni przed pojawieniem się charakterystycznej dla ospy wysypki, aż do zaschnięcia i odpadnięcia ostatnich jej pęcherzyków. Okres wylęgania się ospy może trwać od ok. 2 do 3 tygodni.
Objawy i przebieg choroby
U dzieci przebieg ospy wietrznej jest zazwyczaj bardzo łagodny. Trudno, bardzo ciężko przechodzą ją osoby dorosłe. Jak rozpoznać typowe dla ospy objawy? Charakterystyczna wysypka nie pojawia się od razu. Jak zawsze, wcześniej występują objawy wstępne. I tak na 24 godziny przed pojawieniem się pierwszych zmian skórnych dziecko może odczuwać bóle głowy, może mieć złe samopoczucie, stan podgorączkowy, a nawet lekki katar lub biegunkę. Objawy te są najczęstsze przy infekcjach wirusowych. Po tych symptomach pojawia się wysypka, która najpierw jest widoczna na tułowiu, kończynach, szyi i na skórze głowy dziecka. Tworzą ją niesymetryczne czerwone, małe plamki, które w stają się grudkowate i kolejno zamieniają się w pęcherzyki wypełnione płynem - treścią surowiczą, ta zmieniając swój stan mętnieje i zapada się jakby do środka, tworząc lekkie wgłębienie, a potem zmienia się w strupek. A same strupki odpadają samoistnie w okresie od jednego do 3 tygodni i pozostawiają po sobie niewielkie przebarwienia, niekiedy blizny, które z czasem ustępują całkowicie. Stadia wysypów mieszczą się w odstępie 48 godzin. A samych rzutów wysypki w ciągu tylko jednej doby może być od kilku do nawet kilkunastu. Ten stan może się utrzymywać od kilku do ok. 7 dni. Powstałe pęcherzyki, tworzone są przez bardzo delikatną błonkę, która może pękać także samoistnie lub w razie nawet bardzo delikatnych urazów. Nie ma niestety reguły, która podałaby liczbę występujących krost. Znane są przypadki, kiedy chory może mieć ich tylko kilkanaście, a czasem nawet kilka setek. Pojawiającym się ciągle zmianom skórnym towarzyszy nieraz wysoka, skacząca gorączka i lekkie powiększenie węzłów chłonnych szyi i okolic potylicznych. Zmiany nie tylko pojawiają się na skórze, bo zdarzają się przypadki, kiedy dotykają błon śluzowych u chorego dziecka. Wtedy występują także na narządach płciowych i w ich okolicach, w gardle i górnych drogach oddechowych, spojówkach oczu. Rzadko zdarzają się w jelitach i płucach. Typowym i dość uprzykrzającym się objawem towarzyszącym jest bardzo silne swędzenie, pojawiających się zmian, a drapanie ich może tylko spowodować, nadkażenie, które z kolei grozi pozostawieniem po zaniknięciu choroby trwałych blizn. Świąd najbardziej dokucza w momencie rozgrzania organizmu, najczęściej porą nocną. Za całkowity zanik choroby możemy uznać stan, gdy nie pojawiają się już nowe rzuty zmian skórnych, a wszystkie powstałe strupki, bezpowrotnie odpadły.
Leczenie
Jeżeli choroba przebiega bez powikłań wystarczy, że rodzice skoncentrują się na leczeniu typowo objawowym, czyli w wypadku ospy wietrznej należy skupić się na obniżeniu pojawiającej się wysokiej temperatury i załagodzeniu uporczywego swędzenia. Dlatego wskazane jest podawanie dziecku doraźnie środków działających przeciwgorączkowo, jednak nie aspirynę. Najbezpieczniejszy w wypadku dzieci jest paracetamol lub ibuprofen. W celu zmniejszenia odczuwalnego swędzenia stosuje się środki takie, jak gencjana lub maść cynkowa. Ale spotykane są także specjalne kremy lub nawet pudry. Dziecko powinno być kąpane w płynach odkażających, najczęściej w tym wypadku stosowany jest nadmanganian potasu oraz mieć często zmieniane ubranie. Ważne jest to, aby dziecko nie miało okazji do rozdrapywania pojawiających się pęcherzyków, dlatego w ciągu dnia musi być pod baczną opieką opiekunów, a na czas nocy należy mu założyć na ręce bawełniane rękawiczki i dbać o to by chory maluch nie miał za długich paznokci. Z uwagi na możliwe zajęcie pęcherzykami błon śluzowych jamy ustnej, w czasie trwania ospy wietrznej dziecko powinno mieć lekkostrawną dietę, która nie będzie mu utrudniała przyjmowania i przełykania pokarmów. Przygotowywane posiłki muszą mieć łagodny smak, bez ostrych przypraw i kwaśnego smaku. Jeśli zmianami skórnymi objęte są narządy płciowe dziecka, ulgę przyniosą mu nasiadówki z dodatkiem rumianku. Jeżeli postać przechodzonej ospy wietrznej ma ciężki obraz, stosowane jest leczenie odpowiednimi antybiotykami zaleconymi tylko i wyłącznie przez prowadzącego lekarza pediatrę.
Groźne powikłania
Najlżejszą postać ospy wietrznej przechodzą młodsze dzieci. Starsze dzieci i nastolatki mogą już borykać się jej głównym powikłaniem, jakim jest ropne zakażenie skóry. Jeśli już ospa dotyka osobę dorosłą, choć zdarza się to bardzo rzadko, to jej przebieg jest bardzo ciężki i grozi wieloma powikłaniami.
Zapalenie mózgu
Porażenie nerwów czaszkowych
Zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych
Zespołu Reye'a
Zespołu Guillaina - Barre
Zapalenie mięśnia sercowego
Zapalenie stawów
Upośledzenie widzenia spowodowane pojawieniem się pęcherzyków w obrębie gałek ocznych
Zapalenie płuc
Zapalenie nerek
Zakażenie ospą wietrzną kobiety ciężarnej w pierwszych tygodniach ciąży, grozi dla dziecka przyszłymi wadami wrodzonymi, jak opóźnienie psychoruchowe, zmiany w obrębie oczu
Jednak przy prawidłowym leczeniu chorego powikłania raczej nie grożą.
Zalecana profilaktyka
Zalecane jest przede wszystkim szczepienie. W drugiej kolejności unikanie kontaktu z osobami, które mają styczność z chorymi na ospę i wreszcie ograniczanie kontaktu z samymi chorymi. Chociaż przejście ospy w dzieciństwie tak naprawdę jest chyba najlepszym rozwiązaniem, gdyż daje całkowitą odporność na zakażenie wirusem, który ją wywołuje. Ale szczepionka, jeśli ktoś nie chorował lub chorować nie chce jest najlepszym wskazanym pewnikiem. W jej wypadku pierwszą dawkę dziecko otrzymuje w wieku od 9 miesiąca życia do 12 roku życia, a potem po ukończeniu 13 lat należy przyjąć dwie dawki w odstępie minimum 6 tygodniowym. Szczepionka przeciw ospie wykazuje bardzo wysoką skuteczność, jednak nie jest uwzględniona w obowiązkowym kalendarzu szczepień.
Różyczka |
Różyczka, choć jest chorobą zakaźną, tak naprawdę dla dzieci nie jest zbyt groźna. Jej przebieg jest raczej łagodny i zazwyczaj nie wiąże się dla malucha z zagrażającymi jego życiu groźnymi powikłaniami. Niestety różyczka, choć jest typowo dziecięcą chorobą dotyka często także osób dorosłych. A bardzo groźna jest zwłaszcza dla kobiet w ciąży, szczególnie dla płodu, który dopiero się rozwija.
Jak większość chorób zakaźnych występujących u dzieci, różyczka przenosi się drogą kropelkową. Jednak rozprzestrzenia się nie tylko w czasie bezpośredniego kontaktu z osobą zakażoną. Bo różyczką, można się zarazić nawet przez kontakt z zakażonymi przez nosiciela przedmiotami. Dlatego na chorobę tą najczęściej chorują dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, a w takim środowisku nie tylko łatwo o kontakt z zarażonym nosicielem, ale z przedmiotami, z którymi miał on styczność. A zarażenie się różyczką najbardziej groźne jest w okresie na 7 dni od pojawienia się wysypki i przez cały okres jej występowania aż do 6 dni po zupełnym zaniku krostek. Oczywiście najczęściej do zarażenia dochodzi w okresie wylęgu, gdy pewne objawy nie są jeszcze widoczne, czyli na tydzień przed wystąpieniem krostek. Wyjątkiem są sytuacje, gdy nosicielem wirusa różyczki jest nowonarodzone dziecko, które zostało nim zakażone jeszcze w łonie matki. W takim wypadku jego zakaźność jest o wiele dłuższa, gdyż może trwać nawet przez okres kilku miesięcy. Choć tak naprawdę nie ma reguły na najbardziej zagrożony okres pojawiania się tej zakaźnej choroby, to najczęstsze przypadki zachorowań występują zazwyczaj w okresie zimowo - wiosennym. Bardzo rzadko na różyczkę chorują dzieci do 7 miesiąca życia.
Objawy i przebieg choroby
W przypadku, gdy dojdzie do zarażenia wirusem różyczki, okres wylęgu choroby jest bardzo długi, bo pierwsze widoczne objawy pojawiają się dopiero po czasie 14, nawet 23 dni. Początkowo rozpoznanie tej choroby jest bardzo utrudnione, gdyż nie objawia się od razu, typowa dla niej wysypka. Zanim ta się pojawi, najpierw chore dziecko może narzekać na złe samopoczucie, mogą je nękać bóle głowy i bóle mięśniowo - stawowe. Ale może mieć też objawy typowe dla zapalenia spojówek, czyli wydobywanie się z wewnętrznych kącików wodnistej wydzieliny, przekrwienie oczu i pojawienie się lekkiego obrzęku powiek. Niestety nie są to wszystkie początkowe dolegliwości, które są zwiastunami choroby. Bo choć nie zawsze, ale jednak często może wystąpić też gorączka, powiększenie węzłów chłonnych w okolicach karku, za uszami, węzłów szyjnych i potylicznych. Te zmiany węzłów czasem nie ustępują nawet przez kilka tygodni i mogą sprawiać dziecku lekki ból podczas dotyku. Nie wiążą się jednak dla malucha z żadnym zagrożeniem dla zdrowia. U chłopców mogą wystąpić bóle jąder. Czasem, powiększona jest też śledziona. Po kliku dniach od wystąpienia objawów wstępnych, od 2 - 4 dni, zauważalna staje się wysypka, która najczęściej pojawia się najpierw na szyi, za uszami i na twarzy. Potem w czasie jednej doby przechodzi też na pozostałe partie ciała. Wysypka jest bardzo drobna, jakby grudkowata, zlewa się w czerwone plamki zazwyczaj tylko na twarzy i utrzymuje się przez kilka dni. Znika zupełnie w czwartym lub piątym dniu od pierwszego pojawienia się i nie pozostawia po sobie żadnych śladów. Różyczka u dzieci ma łagodny przebieg. Czasem może być nawet nierozpoznana, jeśli nie pojawią się typowe dla niej objawy, jak powiększone węzły chłonne i wysypka. Po przebytej chorobie organizm prawie zawsze zyskuje odporność na całe życie.
Leczenie
Niestety nie ma możliwości wyleczenia różyczki. Jeśli dziecko zostało zarażone jej wirusem po prostu musi przez nią przejść. Wtedy stosuje się leczenie objawowe, typowe dla chorób zakaźnych wieku dziecięcego. Co takim razie mogą zrobić zatroskani rodzice? Przed wszystkim jak zawsze ważna jest obserwacja swojego dziecka. Wtedy żadne nawet z wstępnych objawów nie umkną uwadze opiekunów. A w razie podejrzenia zachorowania dziecka na różyczkę, jak w każdym innym wypadku zachorowania, pierwszy bardzo ważnym krokiem jest kontakt z lekarzem pediatrą i wizyta w jego gabinecie. Tylko lekarz może prawidłowo zdiagnozować chorobę i zalecić leczenie. W tym wypadku, wspomniane objawowe leczenie, które polega na pozostaniu przez chorego malucha w domu. Taki pobyt powinien trwać 4 do 5 dni. W razie gorączki, która może towarzyszyć wysypce nawet przez kilka dni i najczęściej nie jest zbyt wysoka, można zastosować letnie okłady, a w przypadku braku efektów należy podać dziecku środek przeciwgorączkowy. Po takiej domowej „kuracji” różyczka mija bezpowrotnie.
Groźne powikłania
Łagodny przebieg różyczki nie jest żadnym gwarantem, że nie pojawią się żadne powikłania. I choć w przypadku tej zakaźnej choroby wirusowej zdarzają się one bardzo rzadko, to jednak czasem mogą wystąpić. Stąd tak ważne, by zastosować się do zaleceń lekarza i pozostawić dziecko w domu. Co w takim razie grozi naszym maluchom?
Zapalenie stawów, które charakteryzuje się jeszcze w czasie trwania różyczki obrzękiem i bólem stawów kolanowych oraz stawów rąk. Zapalenie to mija w okresie do 3 tygodni po zakończonym przebiegu różyczki. Zazwyczaj dotyka tylko młodzieży i dorosłych.
Małopłytkowa skaza krwotoczna, która utrzymuje się tylko do kilkunastu dni po zakończonym przebiegu różyczki i cechuje ją krwawienie z nosa, czasem z dziąseł lub błon śluzowych jamy ustnej.
Bardzo rzadkie zapalenie mózgu, które ma łagodny przebieg i nie staje się przyczyną, dalszych groźnych powikłań zdrowotnych.
Różyczka, choć jest mniej niebezpieczna dla dzieci, bardzo zagraża kobietom w ciąży, zwłaszcza w pierwszych jej miesiącach. Jeśli ciężarna zostanie zarażona wirusem różyczki do 14 tygodnia ciąży, tak jak w czasie, pierwszych trzech miesięcy jej trwania, wiąże się to z bardzo dużym ryzykiem poronienia. Najbardziej groźny dla płodu jest okres pierwszych 5 tygodni ciąży. A jeśli nie dojdzie do samego poronienia u kobiety ciężarnej spowodowanego, działaniem wirusa różyczki, to rozwijającemu się dziecku, zagrażają poważne powikłania. Różyczka uszkadza płód powodując wady wrodzone, takie jak upośledzenie umysłowe dziecka, wadę serca, utratę słuchu i utratę wzroku.
Jeżeli dziecko zachoruje na różyczkę, a jego rodzice wiedzą, że miało przed pojawieniem się pierwszych objawów kontakt z kobietą ciężarną, do ich obowiązku należy jak najszybsze poinformowanie tej kobiety o istniejącym zagrożeniu zarażenia różyczką.
Zalecana profilaktyka
Jak w przypadku każdej choroby zakaźnej niemal stu procentową ochronę dają jedynie szczepienia profilaktyczne. Dlatego przeciw wirusowi różyczki szczepione są wszystkie dzieci w wieku od 13 do 15 miesiąca życia. Aby szczepionka dawała dziecku właściwą ochronę jest wykonywana ponownie w wieku 7 lat. Ale to nie koniec szczepień. Ponieważ różyczką, szczególnie zagrożone są kobiety, dlatego w celach profilaktycznych, mających w razie planowania przyszłej ciąży uchronić je przed zakażeniem wirusem różyczki, zalecane jest dodatkowe szczepienie dziewcząt w wieku 13 lat. Daje ono gwarancję bardzo znikomego prawdopodobieństwa zarażenia się w przyszłości, wirusem różyczki. Jeśli dorosłe już kobiety nie miały w tym wieku wykonanego szczepienia, powinny je wykonać. Zwłaszcza w sytuacji, gdy planują założenie rodziny. Po poddaniu się szczepieniu przeciw różyczce kobieta nie może zajść w ciążę w okresie, następnych trzech miesięcy. Do dodatkowych okoliczności, które przyszłą mamę powinny skłonić do zaszczepienia się przeciw różyczce należy przebywanie lub praca zawodowa w środowisku dziecięcym, jak praca w przedszkolu, praca w szkole, w szpitalu, w przychodni lub w prywatnej organizacji skupiającej swoje główne cele na pracy z dziećmi. Szczepieniu nie powinny się jednak poddawać osoby, które przechodzą ostrą infekcję z towarzyszącą jej gorączką lub te, które cierpią na zespół wrodzonej, osłabionej odporności.
Gruźlica |
Gruźlica jest chorobą wywołana przez prątek gruźlicy. Bakteria ta może przetrwać w organizmie w stanie „uśpienia” wiele lat. Do jej rozwoju dochodzi, gdy organizm jest słaby, nie ma biologicznych sił do obrony. Może to wynikać ze złych warunków lub niehigienicznego trybu życia - pracy ponad siły, stresu, niewyspania, używek.
Nie leczona choroba może prowadzić do śmierci. Gruźlica to choroba, którą najłatwiej zarazić się drogą kropelkową, toteż zakażeniu sprzyja kontakt z chorą, nie leczącą się osobą. Człowiek taki kichając, lub kaszląc uwalnia prątki gruźlicy, które unosząc się w powietrzu stanowią niebezpieczeństwo dla innych osób.
Objawy
Początkowo choroba przebiega bezobjawowo, jednak z czasem pojawiają się symptomy takie jak:
utrata wagi, brak apetytu,
kaszel, któremu towarzyszy odksztuszanie,
nocne poty,
stany gorączkowe,
osłabienie,
ból w klatce piersiowej,
duszności
Leczenie
W pierwszej fazie leczenia, w przypadku prątkowania są jednocześnie podawane trzy lub cztery leki. Współczesny program leczenia gruźlicy trwa od 6 do 9 miesięcy, natomiast warunkiem powodzenia jest prowadzenie go w warunkach bezpośredniego nadzoru leczenia, czyli dopilnowania, aby pacjent zażywał leki w sposób regularny. Po przyjęciu pierwszej porcji leków wiele dolegliwości mija. Mimo to nie wolno przerywać kuracji i zmieniać dawek, bo gdy znów poczujemy się gorzej i zaczniemy brać te same środki, już nie będą działały. Wtedy konieczne stanie się podawanie leków znacznie silniejszych.
Gruźlica jest dziś chorobą, której na pewno nie trzeba się bać, trzeba jednak koniecznie o niej pamiętać.