Semiotyka-to ogólna teoria znaków uwzględ. szczegól. znaki tworzące język czyli wyrażenia.
Dzieli się na: semantykę, pragmatykę, syntaktykę.
Pragmatyka - dział semiologii czyli ogólnej teorii języka, który zajmuje się stosunkami zachodzącymi między wyrażeniami językowymi a osobami które się nimi posługują.
Syntaktyka - dział semiologii, w którym rozważa się własności wyrażeń i stos. zachodzące między wyrażeniami nie uwzględniając stosunku wyrażeń do podmiotu do których się one odnoszą ani też do osób, które się nimi posługują.
Stos. semant. - stos. pomiędzy wyrażeniami a przedmiot.,do których te wraż. się odnoszą.
Semantyka-dział log.,którego dziedziną są stos.i włosn. semant.
Opisuje stos. zachodzące między znakami a rzeczywist. do której się odnoszą. Do stos. tych zalicz min. oznaczenie.
Oznaczenie - to
• stos. nazwy do desygnatu
Desygnatem nazwy N języka J przy pewnym jej znaczeniu jest każdy przedmiot, o którym można ją zgodnie z prawdą orzec. Np.: koń - siwek
Oznaczenie (desygnowanie) - to stos. nazw do jej desygnatów.
Denotacja (zakres nazwy) - zbiór wszystkich desygnatów nazwy przy danym jej znaczeniu.
Nazwa - oznacza każdy ze swych desygnatów, czyli każdy przedmiot, o którym można tę nazwę przy każdym jej znaczeniu zgodnie z prawdą orzec.
• Jakiekolwiek odnoszenie się znaku do rzeczywistości, której znak dotyczy.
Oznaka - to inaczej symptom, objaw, wskaźnik. Rzecz(zjawisko X) jest oznaką rzeczy (zjaw. Y) gdy w obecności X można wnosić o obecność Y. Przy czym związek zachodzący między X i Y jest więzią naturalną.
Znakiem nazywamy dostrzegalny układ rzeczy, czy zjawisko spowodowane przez kogoś ze względu na to, iż jakieś wyraźne ustanowione czy zwyczajowo ukształtow. reguły nakazują wiązać z tym ukł. rzeczy czy zjawiskiem myśli określonego typu.
Znaczenie (konotacja) - to relacja wiążąca znak z danym zewnętrznym ukł. odniesienia.
Ze względu na różne ukł. odniesienia aktywne w procesie komunik. Wyróżnia się 3 typy znaczeń:
# z.s. odpowiada relacji danego znaku do innych znaków.
Dany znak znaczy tyle o ile został umiejscowiony w określony sposób wśród innych znaków wedle 2 reguł.
1) w syst językowym danego języka
2) w wypowiedzi przez umiejscowienie go w jakimś kontekście.
#z.s. określa zakres możliwych zastosowań danego wyrazu, a więc możliwe występowanie jego z innymi wyrazami w wypowiedzi.
Język - to system obejmujący wyznaczony przez pewne reguły zbiór znaków słownych z którymi odpowiednie reguły nakazują wiązać myśli określonego typu a inne reguły określają dopuszczalny sposób wiązania tych znaków w wyrażenia złożone.
Trzy zbiory reguł dla języka wg semiotyki:
-reguły wyznaczające zasób słów danego języka
-reguły znaczeniowe, które określają przyporządkowanie elementom języka jakiejś rzeczywistości.
Nazwom są przyporządkowane obiekty, zdaniom są stany rzeczy, a spójnikom zdaniowym relacje między stanami rzeczy.
-reguły składniowe czyli syntaktyczne.
Język dzieli się na:
*j. naturalny - jego reguły są kształtowane zwyczajowo, jego używanie dopuszcza różne sytuacje uwarunkowania wypowiedzi
*j. sztuczny - to j. Konstruowany ze względu na z góry określony cel.
Słownictwo - zasób słów posiadających ustalone znaczenia w danym języku. Ten zasób można podzielić ze względu na sposób użycia na:
~słownik czynny - zasób słów, którymi dana osoba posługuje się prawidłowo w danym języku
~słownik bierny - zasób słów, które dana osoba prawidłowo rozumie w danym języku, ale nie posługuje się nimi czynnie.
Szczególne miejsce w słowniku i komunikacji zajmują idiomy. Są to wyrażenia złożone, których znaczenie jest inne od znaczeń wyrazów wchodzących w skład tego wyrażenia np. utrzeć komuś nosa.

r-ku zdań mamy zmienne zdaniowe - p, q, r, s oraz funktory(odp. spójnikom) p; wart. log 0.~negacja(nie prawda, że):~p, p`, Np.,

^koniunkcja (i):p^q, Kpq, p&q

q, p+q, Apq∨alternatywa(lub):p∨

q, p→ implikacja(jeżeli...to..) p⇒→<q, p>q, Cpq

tożsamość(wtedy i tylko wtedy gdy...) p=q, Epq≡=

x, (x)kwantyfikator ogólny - dla każdego X∀x,^x,

x kwant. szczegół.∃x,∑x,∨

Semiotyka-to ogólna teoria znaków uwzględ. szczegól. znaki tworzące język czyli wyrażenia.

Dzieli się na: semantykę, pragmatykę, syntaktykę.

Pragmatyka - dział semiologii czyli ogólnej teorii języka, który zajmuje się stosunkami zachodzącymi między wyrażeniami językowymi a osobami które się nimi posługują.

Syntaktyka - dział semiologii, w którym rozważa się własności wyrażeń i stos. zachodzące między wyrażeniami nie uwzględniając stosunku wyrażeń do podmiotu do których się one odnoszą ani też do osób, które się nimi posługują.

Stos. semant. - stos. pomiędzy wyrażeniami a przedmiot.,do których te wraż. się odnoszą.

Semantyka-dział log.,którego dziedziną są stos.i włosn. semant.

Opisuje stos. zachodzące między znakami a rzeczywist. do której się odnoszą. Do stos. tych zalicz min. oznaczenie.

Oznaczenie - to

• stos. nazwy do desygnatu

Desygnatem nazwy N języka J przy pewnym jej znaczeniu jest każdy przedmiot, o którym można ją zgodnie z prawdą orzec. Np.: koń - siwek

Oznaczenie (desygnowanie) - to stos. nazw do jej desygnatów.

Denotacja (zakres nazwy) - zbiór wszystkich desygnatów nazwy przy danym jej znaczeniu.

Nazwa - oznacza każdy ze swych desygnatów, czyli każdy przedmiot, o którym można tę nazwę przy każdym jej znaczeniu zgodnie z prawdą orzec.

• Jakiekolwiek odnoszenie się znaku do rzeczywistości, której znak dotyczy.

Oznaka - to inaczej symptom, objaw, wskaźnik. Rzecz(zjawisko X) jest oznaką rzeczy (zjaw. Y) gdy w obecności X można wnosić o obecność Y. Przy czym związek zachodzący między X i Y jest więzią naturalną.

Znakiem nazywamy dostrzegalny układ rzeczy, czy zjawisko spowodowane przez kogoś ze względu na to, iż jakieś wyraźne ustanowione czy zwyczajowo ukształtow. reguły nakazują wiązać z tym ukł. rzeczy czy zjawiskiem myśli określonego typu.

Znaczenie (konotacja) - to relacja wiążąca znak z danym zewnętrznym ukł. odniesienia.

Ze względu na różne ukł. odniesienia aktywne w procesie komunik. Wyróżnia się 3 typy znaczeń:

# z.s. odpowiada relacji danego znaku do innych znaków.

Dany znak znaczy tyle o ile został umiejscowiony w określony sposób wśród innych znaków wedle 2 reguł.

1) w syst językowym danego języka

2) w wypowiedzi przez umiejscowienie go w jakimś kontekście.

#z.s. określa zakres możliwych zastosowań danego wyrazu, a więc możliwe występowanie jego z innymi wyrazami w wypowiedzi.

Język - to system obejmujący wyznaczony przez pewne reguły zbiór znaków słownych z którymi odpowiednie reguły nakazują wiązać myśli określonego typu a inne reguły określają dopuszczalny sposób wiązania tych znaków w wyrażenia złożone.

Trzy zbiory reguł dla języka wg semiotyki:

-reguły wyznaczające zasób słów danego języka

-reguły znaczeniowe, które określają przyporządkowanie elementom języka jakiejś rzeczywistości.

Nazwom są przyporządkowane obiekty, zdaniom są stany rzeczy, a spójnikom zdaniowym relacje między stanami rzeczy.

-reguły składniowe czyli syntaktyczne.

Język dzieli się na:

*j. naturalny - jego reguły są kształtowane zwyczajowo, jego używanie dopuszcza różne sytuacje uwarunkowania wypowiedzi

*j. sztuczny - to j. Konstruowany ze względu na z góry określony cel.

Słownictwo - zasób słów posiadających ustalone znaczenia w danym języku. Ten zasób można podzielić ze względu na sposób użycia na:

~słownik czynny - zasób słów, którymi dana osoba posługuje się prawidłowo w danym języku

~słownik bierny - zasób słów, które dana osoba prawidłowo rozumie w danym języku, ale nie posługuje się nimi czynnie.

Szczególne miejsce w słowniku i komunikacji zajmują idiomy. Są to wyrażenia złożone, których znaczenie jest inne od znaczeń wyrazów wchodzących w skład tego wyrażenia np. utrzeć komuś nosa.

Logika			Dodaj do notesu

Logika, jedna z podstawowych dyscyplin filozofii, ukształtowana przez Sokratesa, zdefiniowana i rozwinięta przez Arystotelesa, chociaż posiadająca już swoje początki u Pitagorasa i pitagorejczyków.

Eleaci odkryli antynomie, które przyczyniły się do rozwoju metod rozumowania. Szkoła megarejska rozwinęła badania nad antynomiami i wypracowała ujęcie implikacji jako funkcji prawdziwościowej. Sofiści sformułowali wiele wskazówek dotyczących uzasadniania i obalania twierdzeń.

Sokrates, a także Platon rozpoczęli badania nad indukcją, definicją, klasyfikacją i składnią logiczną. Dla Arystotelesa logika stała się nauką o formach poprawnego myślenia, ustalającą zasady, których naruszenie prowadzi do błędów w zakresie poznania.

Tak rozumiana logika traktowała o wiedzy ogólnej i została oddzielona od metafizyki, traktującej o jednostkowym bycie. Stała się teorią pojęć i sądów, mającą uczyć, jak posługiwać się nimi. Arystoteles uznał, że podstawą prawidłowych pojęć jest definicja, a prawidłowych sądów - dowód. Głównymi tematami logiki stały się zatem definicja i dowód.

Zasady i zadania logiki zostały zawarte w pismach logicznych, noszących nazwę Organonu (narzędzia). Należą do nich następujące traktaty: Kategorie, Hermeneutyka, Analityki, zawierające teorie wnioskowania i dowodzenia, Topika traktujące o dowodzeniu prawdopodobnym i o sztuce prowadzenia sporów (erystyka), O sofizmatach.

Istota logiki Arystotelesa jest zawarta w Analitykach. Ukształtowana przez Arystotelesa logika (przyjmując miano logiki klasycznej) spełniała swoje funkcje w filozofii i innych dziedzinach nauki do poł. XIX w. Współcześnie logika obejmuje:

1) logikę formalną z podziałem na teorię wnioskowania: a) dedukcyjnego, b) indukcyjnego, w tym semantykę logiczną i syntaktyka (składnię logiczną), c) metodologię nauk, d) erystykę, e) wybrane zagadnienia techniki pracy umysłowej.

Semantyka, dział filozofii zajmujący się znaczeniową stroną języka. W wąskim znaczeniu przedmiotem semantyki są badania nad stosunkiem wyrażeń językowych do oznaczanych przez nie przedmiotów, zjawisk itp. Semantyką w tym znaczeniu zajmuje się głównie logika (szczególnie w zakresie języków sztucznych) oraz językoznawstwo (w zakresie języków naturalnych).

W szerokim znaczeniu teoria znaku językowego, badająca sposoby funkcjonowania i rolę, odgrywaną przez niego w społecznym procesie porozumiewania się ludzi.

Syntaktyka, w semiotyce dział zajmujący się właściwościami strukturalnymi i wzajemnymi stosunkami znaków, czyli poszczególnych wyrażeń językowych w procesie komunikacyjnym.

Metodologia, nauka o metodach badań naukowych, o skutecznych sposobach dociekania ich wartości poznawczej. Metodologia zajmuje się zagadnieniami teoriopoznawczymi związanymi z rozwojem danej nauki. Różnice pod względem metodologicznym pomiędzy naukami polegają na innych celach w systematyzacji wykrywanych zależności.

Logika - zajmuje się językiem. Logika bada jezyk z punktu widzeni ogólnych struktur. Logika bada język abstrktując tego jaki jest.

LOGIKA Pragmatyka

Metodologia nauk Semiontyka

Logika formalna

Syntaktyka Semantyka

Syntaktyka - ogólna nauka rodzajach znaków jezykowych i regułach poprawnego wiązania tych znaków w wyrażenia złożone. Inaczej relacja między wyrażeniami językowymi ze względu na kształt tych wyrażeń ale bez względu na ich znaczenie.

Np. “Góra” piszemy przez “ó”

Semantyka - ogólna nauka o stosunkach zachodzących między znakami językowymi, a tym do czego znaki te odnoszą się . Inaczej relacja między wyrażeniami a ich znaczeniem.

Korelat semantyczny - jest to znaczenie jakiegoś wyrażenia innaczej desygnat.

Desygnat danej nazwy o przedmiot , którym tej nazwie można zgodnie z prawdą orzec. Przedmiot, dla którego dana nazwa jest znakiem, nazywamy desygnatem tej nazwy.

Pragmatyka - dziedzina zajmująca się relacjami miedzy znakami danego języka, a użytkownikami tego języka.

Np. X odrzuca zdanie P

X uznaje zdanie P

Semiotyka - nauka o znakach i ich relacji.

Logika Formalna - zajmuje się takimi sposobami rozumowania, w których prawdziwość przesłanek gwarantuje prawdziwość wniosku. W ramach logiki formalnej formułuje się tak zwany nie zawodne schematy rozumowe. Zdanie w sensie logicznym jest to wyrażenie, które jest prawdziwe lub fałszywe. Dane zdanie jest prawdziwe gdy opisuje stan rzeczy, który nie zachodzi. Każde zdanie w sensie logicznym jest zdaniem w sensie gramatycznym.

LOGICZNA ZASADA NIESPRZECZNOŚCI - to zasada, która dotyczy wyrażeń. Dane zdanie nie może być prawdziwe i fałszywe zarazem. Logiczna zasada niesprzeczności jest wtórna względem ontologicznej zasady niesprzeczności.

ONTOLOGICZNA ZASADA NIESPRZECZNOŚCI - sformułowana przez Arystotelesa, który w swoim dziele “Metafizyka”:

“nie podobno aby to samo było nie było zarazem pod tym samym względem”

Metodologia nauk - to dziedzina, w której omawia się sposoby uzasadniania zdań naukowych. Uzasadnienia zdań naukowych polega na wyznaczaniu wystarczających warunków, do uznania zdania za prawdziwe. Metodologia nauk gdy rozważa się sposoby uzasadniania zdań dopuszczalne w różnych naukach mówimy o ogólnej metodologii nauk. W ramach szczegółowej metodologii omówią się sposoby uzasadniania zdań charakterystyczne dla danej nauki.

Podział Logiki przez Jana Łukasiewicza

LOGIKA

Logika wielowartościowa Logika dwuwartościowa

Logika czterowartościowa Logika trójwartościowa

LOGIKA

nieklasyczna

klasyczna

deontyczna

modalna wielowartościowa

Logika klasyczna - została sformułowana przez Arystotelesa oraz każda logika, która jest daje się wyrazić. Ta logika jest logiką dwuwartościową.

Logika nieklasyczna - to logika wielowartościowa, ale także logika modalna. W ramach logiki modalnej formułuje się niezawodne schematy rozumowania których mają istotne znaczenie :

• możliwe, że

• konieczne, że

W ramach logiki deontycznej formułuje się niezawodne schematy rozumowań, w których istotne znaczenie mają:

• obowiązkowe,że

• zakazane, że

ZBIORY

Dystrybutywne Kolektywne

rozmyte

klasyczne

Zbior dystrybutywne - są to przedmioty abstrakcyjne (nie można ich dzielić).Relacje istnienia kawałków nie jest zwiazne z istnieniem zbioru dystrybutywnego. Relacje zachodzą między kawałkami, a zbiorami tych kawałków jest inna w przypadku zbiorów dystrybutywnego niż w przypadku zbiorów kolektywnych. Relacja bycia częścią.

Zbiory Kolektywne - są to przedmioty konkretne, przedmiot konkretny istnieje jako taki przedmiot, który istnieje aktualnie, w jakimś czasie ,miejscu. Da się dzielić na kawałki i jest taka relacja koniecznym warunkiem istnienia realnego zbioru kolektywnego tych kawałków. Wśród przedmiotów wyróżniamy się inwidua i zbiory kolektywne. Relacja bycia elementu i relacja mając różne własności.

Zbiór rozmyty - zbiór dystrybutywny jest zbiorem rozmytym wtedy, gdy jest on wyznaczony ze względu na tzw. Cechę nieostrą.

Cecha nieostra - jest to cecha przysługująca, niektórym przedmiotom tylko w jakimś stopniu, przy czym stopień ten nie jest określony według precyzyjnej skali.

Zbiór klasyczny - to taki zbiór dystrybutywny, który jest wyznaczony ze względu na cechę ostrą.

TYP

Typ - zbiór rozmyty jest tzw. Typem wtedy gdy wyznaczona jest w nim relacja podobieństwa pod względem określonej cechy nieostrej z jakimś wybranym egzemplarzem wzorcowym.

KAŻDY TYP JEST ZBIOREM ROZMYTYM.

Zbiorem kolektywnym - można także wyznaczać wszystkie ich składniki.(tzw. części)

Każdy zbiór kolektywny może być wyznaczony przez wskazanie jakiejś cechy jego składników. Cecha ta nie musi jednak przysługiwać, wszystkim jego składniką.

a

b	c	d
e	f	g

a = Ex (x =b u x = c u x = d u x =e u x = f u x = g )

E...(...)- jest to szablon do tworzenia zbioru kolektywnego.

Cechy zbiorów dystrybutywnych oraz relacje między nimi nazywamy merologią.

Zbiory rozmyte, opisuje tzw. teoria mnogości zbiorów rozmytych.

Zbiory klasyczne, opisuje tzw. teoria klasycznej mnogości.

Wybrane elementy klasycznej teorii mnogości:

Zbiory klasyczne

Proste Złożone

Puste

Dopełnienie

Pełne

Suma Iloczyn

Różnica

Zbiór prosty - jest wyznaczony np. przez cechę bycia żonatym kawalerem. Wśród zbiorów rozmytych można mówić o zbiorze pustym. Rozmyty zbiór pusty jest zawsze wyznaczony przez cechę nieostrą.

W przypadku zbiorów kolektywnych nie można mówić o zbiorach pustych.

Zbiór pełny - to zbiór przedmiotów rozważanych w danej dziedzinie wiedzy. Zbiorem pełnym arytmetyki liczb naturalnych to zbiór liczb naturalnych. W niektórych przypadkach trudno jest wyznaczyć uniwersum dla danej nauki. Zbiór pełny oznaczamy przez ”1”.

Zbiory złożone:

1. SUMA ZBIORU A I B

A u B = { x: x c A u x c B}

2. Iloczyn A i B

A ^ B = {x : x c A ^ x c B}

3. Różnica A - B

L - Pr

L - Pr = O

4. Dopełnienie

A = {x : x c A}

Stosunki inkluzji

1. Podrzędność zbiorów

2. Nadrzędność zbiorów

3. Krzyżowanie się zbiorów

4. Sprzeczność zbiorów

5. Rozłączność zbiorów

RELACJE

Relacja, jedno z pojęć pierwotnych logiki. W najprostszym przypadku dwóch elementów relacji opisuje związek zachodzący pomiędzy nimi. Podstawowymi klasami relacji są relacje równoważnościowe, tzn. relacje zwrotne, symetryczne i przechodnie (np. relacja równości lub równoległości), oraz relacje porządkujące, tzn. relacje antysymetryczne i przechodnie (np. relacja większości, mniejszości itp.).

Relacje dwuczłonowe x R y

Poprzednik relacji - jest to wszystko o czym w stosunkach może być mowa na pierwszym miejscu(czyli na miejscu x).

Następnikiem relacji - jest to wszystko o czym w stosunkach może być mowa na na drugim miejscu(czyli miejsce y).

Dziedzina - stosunek wyznacza pewne klasy przedmiotów, przedmiotów które mogą być członami tego stosunku: przedmioty, które aktualnie są poprzednikami danego stosunku tworzą klasę zwaną dziedziną.

Przeciwdziedziną- przedmioty, które są następnikami danego stosunku tworzą klasę zwaną przeciwdziedzinę.

Stosunki symetryczne - taki stosunek, który w każdym przypadku jeśli zachodzi między pewnym poprzednikiem a następnikiem, to zachodzi też między tym następnikiem a poprzednikiem.

Np. Jan jest rówieśnikiem Piotra.

Piotr jest rówieśnikiem Jana.

Stosunek asymetryczny - taki stosunek, który w każdym przypadku jeśli zachodzi x R y, nieprawdą jest że zachodzi y R x .

Stosunek antysemytryczny - jest to stosunek ani symetryczny ani asymetryczny. Ten stosunek jest stosunkiem wynikania. Stosunek wynikania łączący dwa zdania, bo jeśli ze zdania p wynika zdanie q to wcale nie wiadomo stąd, czy ze zdania q wynika zdanie p, czy nie wynika.

Stosunek równoważności - jest to stosunek dwóch zdań , jaki stwierdzamy wypowiadając równoważność , bo w każdym przypadku w którym zdanie p jest równoważne zdaniu q, zdanie q jest równoważna zdaniu p.

Stosunek przechodni - czyli tranzytywnego. Jest to stosunek, który ma taką własność, iż w każdym przypadku, jeśli zachodzi on między jakimiś x a jakimiś y oraz między tymże y a jakimś z, to zachodzi też między owym x a owym z, niezależnie jakie trzy przedmioty wzięto pod uwagę x y z.

FUNKTORY

Funktory - nazywamy w logice wyrazy czy wyrażenia, które nie są zdaniami ani nazwami, lecz służą do wiązania nazw czy zdań w wyrażenie bardziej złożone.

Funktory zdaniotwórcze

Funktory nazwotwórcze

Funktor prawdziwościowy

NAZWY

Nazwa - jest to wyraz albo wyrażenie, które nadaje się na podmiot lub orzecznik orzeczenia imiennego w zdaniu.Nazwy ze względu na ilość wyrazów dzielimy na:

• Proste ( uczeń)

• Złożone ( uczeń pierwszej klasy)

Nazwa konkretna - jest to taka nazwa, które są znakami dla rzecz albo dla osób.(Stół, drzewo, sędzia, nauczyciel,)

Nazwa abstrakcyjna - SA to takie nazwy, które nie są znakami dla rzeczy lub osób.(Białość, cisza, płacz, sen, piękność,)

Desygnat nazwy - jest to przedmiot, dla, którego dana nazwa jest znakiem.

Nazwa indywidualna - są to takie nazwy, którym nadano poszczególnym, tym a nie innym przedmiotom.(Warszawa, Dunajec, Bóg, Karol,)

Nazwa generalna - to takie nazwy, które nadaje się przedmiotom ze względu na ich cechy.(Budynek, przedszkole, drzwi, okno,)

ZAKRESY NAZW

1. Zamienność zakresu (A=Warszawa, B=Stolica Polski)

A i B

2. Podrzędność A względem B (A=Ssak, B=pies)

A BB

3. Krzyżowanie się zakresów A i B (A=biała kobieta, B=Czarny meżczyzna, A i B=dziecko)

4. Wykluczanie się zakresów A i B (A=kot, B=ptak)

A B

Przykłady:

1. Zamienność zakresów:

• człowiek i istota rozumna mająca dwie kończyny i będąca ssakiem

• telefon i aparat, który ma słuchawkę i mikrofon

• uczeń i dziecko chodzące do szkoły

2. Podrzędność zakresów:

• ssak i kot

• ptak i sikorka

• istota i kobieta

3. Krzyżowanie się zakresów:

• student i sportowiec

• uczeń i inwalida

• mama i pani prezes

4. Wykluczanie się:

• tata i mama

• kobieta i mężczyzna

• analfabeta i profesor

DEFINICJE

1. Definicja realna - jest to zdanie, które charakteryzuje pewien przedmiot, który tylko da się za pomocą te go zdania zdefiniować. Bardzo często używane sformułowanie: “ jest to ...”

Przykłady: (człowiek jest istota rozumną, kot jest to ssak, który wydaje dźwięk ”miał..miał”,)

2. Definicja nominalna - jest to definicja, która jakiegoś słowa, definiuje znaczenie, odnosi się do cech metajęzyka. Bardzo często sformułowanie: “... znaczy tyle co...”

Przykłady: ( A jest to B mające cechę C)

3. Definicja ostensywna - (dialektyczna) jest to definicja przez pokazanie.

4. Definicja sprawozdawcza - analityczna, opisująca znaczenia wyrazu, jakie ma w pewnym języku.

Przykłady: (w języku polskim słowo “ długopis” oznacza przyrząd do pisania)

4. Definicja projektująca - to definicja, która ustala znaczenie jakiegoś słowa na przyszłość.

Przykład: ( Telefon będzie nazywał się “topik”)

a - definicje regulujące - jest to definicja, która ustala na przyszłość wyraźne znaczenie pewnego wyrazu, licząc się z dotychczasowym określeniem.

b - definicje konstrukcyjne - jest to definicja, która ustala na przyszłość wyraźne znaczenie pewnego wyrazu, nie licząc się z dotychczasowym określeniem. (Telefon będzie nazywał się “topik”)

5. Definicje równościowa - jest to definicja, która składa się z definiendum, (czyli to, co ma być zdefiniowane), łącznika, definiens(ostatnia część, która definiuje)

Przykład: Kot jest to ssak .kot (definiendum) jest to (łącznik) ssak (definiens)

a - definicja klasyczna - definiujemy przez porównanie zakresu nazwy z zakresem nazwy ogólniejszej i ograniczenie jej przez dodanie cech.(Podręcznik do Łaciny, jest to książka, która służy do nauki języka)

b - definicja nieklasyczna - jest to definicja w której definiens składa się z paru wyrazów, przez wyliczenie lub zdefiniowanie umieszczone w kontekście.

6. Definicje nierównościowe:

a - definicja aksjomatyczna - na podstawie przykładu posługiwania się wyrazem definiowanym w tych zdaniach domyślamy się jego znaczenia. Dobrym przykładem będzie dodawanie a + b = b + a, a + 0 = a, a +(-a) = 0

b - definicja indukcyjna - jest zbudowana z dwóch warunków, pierwszy to warunek wstępu określa jakie obiekty wchodzą w zakres definiowanego pojęcia, określa w jakiej relacji z obiektami wymienionymi w jeden muszą pozostawać inne obiekty. Przykład potomkowie x są to:

• dzieci x-a

• dzieci potomków x są potomkami x

Stylizacje:

• słownikowa - “znaczy”

• semantyczna -“ oznacza”

• przedmiotowa - “ jest to”

Błędy w definicjach:

1. Błąd ingotum per ingotum - nieznane przez nieznane

2. Błąd idem per idem - błędne koło

3. Błąd definicja za szeroka lub za wąska - zakres definiendum i definiens nie są zamienne

4. Błąd przesunięcia kategorycznego - wyklucznie się zakresów definiendum i definiensu, kategorie bytowe:

• rzeczy

• cechy

• stany

• stosunki

LOGIKA

SEMIOTYKA - ogólna nauka o znakach słownych (językowych)

SEMANTYKA - ogólna nauka o stosunku zachodzącym między znakami językowymi, a tym do czego znaki te odnoszą się.

SYNTAKTYKA - ogólna nauka o rodzajach znaków językowych, regułach poprawnego wiązania tych znaków w wyrażenia złożone.

PRAGMATYKA- nauka zajmująca się zagadnieniami dotyczącymi stosunków między znakami językowymi a wypowiadającym się czy też odbierającym wypowiedzi człowiekiem.

LOGIKA FORMALNA - nauka o związkach zachodzących między prawdziwością czy fałszywością jakichś zdań ze względu na ich budowę, w szczególności o związku wynikania logicznego.

METODOLOGIA - zajmuje się metodami postępowania stosowanymi w procesie poznawania świata, a przede wszystkim sposobami uzasadnienia czyli wykazywania prawdziwości wypowiadanych twierdzeń.

ZNAKIEM nazywamy dostrzegalny układ rzeczy czy zjawisko spowodowane przez kogoś .

OZNAKĄ jakiegoś stanu rzeczy czy zdarzenia nazywamy wszystko to, co współistniejąc z owym stanem rzeczy czy zdarzenia powoduje skierowanie nań czyjejś myśli.

JĘZYK to system obejmujący wyznaczony przez pewne reguły zbiór znaków słownych, znaków z którymi odpowiednie reguły nakazują wiązać myśli określonego typu, a inne reguły określają dopuszczalny sposób wiązania tych znaków w wyrażenia złożone.

- NATURALNE : których reguły ukształtowane zostały zwyczajowo. - SZTUCZNE : skonstruowane dla jakichś celów, reguły tych języków zaprojektowano z góry.

SŁOWNICTWO - to zasób słów mających ustalone znaczenia w danym języku.

SKŁADNIA - ustalone reguły dotyczące sposobu wiązania wyrazów w wyrażenia złożone.

FUNKTORY - w logice nazywa się wyrazy czy wyrażenia, które nie są zdaniami ani nazwami, lecz służą do wiązania jakichś wyrażeń w wyrażenia bardziej złożone.

- F. ZDANIOTWÓRCZE śpi, ogląda - F. NAZWOTWÓRCZE: otwiera

- F. FUNKTUROTWÓRCZE: poniżej, głośno.

IDIOMY - zwroty językowe np.: mieć rewolwer w kieszeni. Zwroty te nie mają znaczenia dosłownego.

NAZWY

DZIELIMY NA :

1.WG LICZBY WYRAZÓW SKŁADOWYCH:

- PROSTE: jeden wyraz,

- ZŁOŻONE: kilka wyrazów

2. WG CHARAKTERU TEGO DO CZEGO SIĘ ODNOSZĄ :

- KONKRETNE : takie, które są znakami rzeczy.(stół, kwiat)

- ABSTRAKCYJNE: cechy, kolor, zdarzenia ( biały, zły, śmierć )

3. WG SPOSOBU WSKAZYWANIA DESYGNATÓW:

- GENERALNE: wszystkie przedmioty danego rodzaju. krzesło

- INDYWIDUALNE: poszczególne przedmioty (Poznań, Dunajec)

4. WG LICZBY DESYGNATÓW:

- OGÓLNE: wiele desygnatów,

- JEDNOSTKOWE: jeden desygnat - PUSTE: bez desygnatów.

5. STRUKTURY DESYGNATÓW

- ZBIOROWE: poseł, sejm, biblioteka .

- NIEZBIOROWE

NAZWA WYRAŹNA - kiedy możemy, umiemy podać zespół cech wystarczających dla odróżnienia desygnatów danej nazwy od innych przedmiotów.

NAZWA INTUICYJNA - na podstawie ogólnego wyglądu danego przedmiotu, bez zastanowienia się nad treścią danej nazwy, umiemy określić czy jest on czy nie desygnatem danej nazwy.

DESYGNAT - przedmiot, którego dana nazwa jest znakiem przedmiotu, który odpowiada danej nazwie.

TREŚĆ NAZWY - to zespól cech na podstawie którego osoba używająca danej nazwy gotowa jest uznać jakiś przedmiot za desygnat tej nazwy, a innych przedmiotów już nie, w ramach danego języka. ZAKRES NAZWY - zbiór wszystkich desygnatów danej nazwy.

ZDANIA:

- W SUPOZYCJI PROSTEJ: chodzi o poszczególny desygnat tej nazwy (student ostatniego roku na A.S.P.) - W SUPOZYCJI FORMALNEJ: nazwa dla całego gatunku przedmiotów ( studenci są wyjątkowymi ludźmi ) .

- W SUPOZYCJI MATERIALNEJ: rozłożyć na części pierwsze ( student - jest wyrazem 7 literowym.

STOSUNKI MIĘDZY ZAKRESAMI NAZW

1. RÓWNOWAŻNOŚĆ

S = P, P = S

2. NADRZĘDNOŚĆ

nie każde S jest P

każde P jest S

3. PODŻĘDNOŚĆ

każde S jest P

nie każde P jest S

4. KRZYŻOWANIE

niektóre S są P

nie wszystkie S są P

nie wszystkie P są S

niektóre P są S

5. WYKLUCZANIE

P nie jest S

S nie jest P

STOSUNEK SPRZECZNOŚCI zakresów dwóch nazw, wówczas gdy mamy jakąś nazwę i nazwę w stosunku do tej pierwszej negatywną ( sędzia, nie- sędzia)

STOSUNEK PRZECIWIEŃSTWA zakresów dwóch nazw, wówczas gdy te nie mają wspólnych desygnatów, a zakresy obu tych nazw łącznie nie tworzą klasy uniwersalnej (słowik, osioł)

PYTANIE ZASADNICZE:

JEST, NIE JEST

NIE ZADAJEMY PYTAŃ:

- SKŁADA SIĘ

- JEST CZĘŚCIĄ

- ZAWIERA SIĘ

DEFINICJE

DEFINICJA REALNA - jest to zdanie podające taką charakterystykę pewnego przedmiotu czy też przedmiotów jakiegoś rodzaju, którą tym i tylko tym przedmiotom można przypisać np.: człowiek to istota rozumna, istota zdolna do abstrakcyjnego myślenia.

DEFINICJA NOMINALNA - jest to wyrażenie w ten czy inny sposób podające informacje o znaczeniu jakiegoś słowa czy słów. Bezpośrednio określa, jak w danym języku równoznacznie zastępować można pewien wyraz czy wyrazy słowami znanymi już co do znaczenia osobie, na użytek której podajemy tę definicję. ( deltoid - czworokąt o dwóch parach...)

1. RODZAJE DEFINICJI ZE WZGLĘDU NA ICH ZADANIA:

-DEFINICJA SPRAWOZDAWCZA

wskazuje, jakie znaczenie ma czy też miał kiedyś definiowany wyraz w pewnym języku.

- DEFINICJA PROJEKTUJĄCA: ustala znaczenie jakiegoś słowa na przyszłość:

- KONSTRUKCYJNA - jeżeli ustala znaczenie pewnego wyrazu na przyszłość nie licząc się z dotychczasowym znaczeniem tego wyrazu.

- REGULUJĄCA - jeśli ustala na przyszłość wyraźne znaczenie pewnego wyrazu licząc się z dotychczasowym, niedostatecznie określonym, znaczeniem tego wyrazu.

2. RODZAJE DEFINICJII ZE WZGLĘDU NA ICH BUDOWĘ:

- DEFINICJA RÓWNOŚCIOWA która składa się z trzech części :

- definiendum - zwrot językowy zawierający wyraz definiowany.

- zwrot łączący - jakiś zwrot, który stwierdza, że definiendum ma takie damo znaczenie, jak wyrazy zawarte w trzeciej części.

- definiens - znane słuchającemu wyrazy, których użyto do wyjaśnienia pewnego zwrotu.

[ bursztyn (definiendum) jest to (łącznik) skamieniała żywica

(definiens) ].

- DEFINICJA KLASYCZNA polega na podaniu rodzaju i różnicy gatunkowej. Definiować nazwę A przez porównanie jej zakresu z zakresem jakiejś ogólniejszej nazwy B (genus- rodzaj) ograniczonym przez dodanie cech C zwężających należycie ten szerszy zakres. ( Dom (A) jest to budynek (B) mieszkalny (C). Definicja klasyczna nazwy jest definicją polegającą na wskazaniu treści tej nazwy.

- DEFINICJA W STYLIZACJI SŁOWNIKOWEJ głosi, że pewien wyraz czy wyrażenie ma takie samo znaczenie jak wskazane drugie wyrażenie. ( wyraz „ustawa” znaczy tyle co „zbiór przepisów prawnych uchwalony jako całość przez parlament”) . definiendum i definies są tu użyte w supozycji materialnej.

- DEFINICJA W STYLIZACJI SEMANTYCZNEJ głosi, że pewien wyraz czy wyrażenie oznacza takie a takie przedmioty lub odnosi się do takich a takich cech, zdarzeń stosunków.(np.: „słód” znaczy tyle co wyrażenie „ wszelkie zboże sztucznie kiełkowane”).

- DEFINICJA W STYLIZACJI PRZEDMIOTOWEJ wskazuje znaczenie wyrazu definiowanego mówiąc o cechach tego, do czego wyraz definiowany się odnosi, albo wymieniając gatunki przedmiotów, które obejmuje dany rodzaj. (popielniczka jest to naczynie przeznaczone do zbierania popiołu i niedopałków papierosów). Intencją tej wypowiedzi jest poinformowanie kogoś o znaczeniu rozważanego słowa, a nie wypowiedzenie twierdzenia o pewnych przedmiotach.

BŁĘDY PRZY DEFINIOWANIU:

- IGNOTUM PER IGNOTUM (nieznane przez nieznane)

- IDEM PER IDEM (to samo przez to samo)

- błędne koło pośrednie

- błędne koło bezpośrednie

- definicja za szeroka

- definicja za wąska

- błąd przesunięcia kategorialnego

PODZIAŁ LOGICZNY

1. PODZIAŁ LOGICZNY ZAKRESU jakiejś nazwy N na zakresy nazw A, B, C, D..., stwierdzić, iż każdy desygnat nazwy N jest desygnatem jednej tylko jednej z nazw A, B, C, D... np.:

a) zakres nazwy „człowiek”:

- osoba płci żeńskiej,

- osoba płci męskiej

b) zakres nazwy „kręgowiec”:

- ryba, płaz, gad, ptak, ssak.

Zakres, który zostaje poddany podziałowi to CAŁOŚĆ DZIELONA, a wyróżnione w podziale zakresy nazw podrzędnych - CZŁONY PODZIAŁU.

Podział logiczny powinien być:

- WYCZERPUJĄCY - jeśli każdy z desygnatów nazwy, której zakres dzielimy, może być zaliczony do jakiegoś wyróżnionego członu podziału.

- ROZŁĄCZNY - jeśli żaden z desygnatów nazwy, której zakres dzielimy nie może być zaliczony do dwóch członów podziału naraz.

ZASADA PODZIAŁU - aby zapewnić to, że podział będzie wyczerpujący i rozłączny trzeba wyróżnić człony podziału wedle jakiegoś jednego sposobu..

PODZIAŁ DYCHOTOMICZNY- dokonany wg cech sprzecznych (kontrdyktorycznych), jest to podział, który w obrębie zakresu dzielonego wyróżnia klasę przedmiotów posiadających pewną cechę i klasę przedmiotów, które tej cechy nie posiadają.

a) zakres nazwy „obywatel”:

- pełnoletni i niepełnoletni,

- karani i nie karani.

Podział logiczny może być:

SZTUCZNY - czyli do jednego członu podziału trafiają przedmioty podobne pod jakimś jednym tylko względem, a pod wieloma innymi niepodobne do siebie. ( podział mieszkańców Wrocławia na dzielnice)

NATURALNY - to taki, przy którym w każdym członie podziału grupują się przedmioty pod wieloma ważnymi dla nas względami. (podział ludzi wg zawodu).

ZDANIE

ZDANIE W SENSIE LOGICZNYM jest to wyrażenie jednoznacznie stwierdzające iż tak a tak jest albo tak a tak nie jest.

1. WARTOŚĆ LOGICZNA ZDANIA

ZDANIE PRAWDZIWE jest to zdanie, które opisuje rzeczywistość taką, jaka ona jest.

ZDANIE FAŁSZYWE jest to zdanie, które opisuje rzeczywistość niezgodnie z tym jak ona się ma.

WARTOŚCIĄ LOGICZNĄ ZDANIA jest jego prawdziwość lub fałszywość.

2. OBIEKTYWNY CHARAKTER PRAWDZIWOŚCI I FAŁSZYWOŚCI ZDAŃ

ZDANIE ANALITYCZNE jest to zdanie którego prawdziwość jest przesądzona ze względu na samo znaczenie użytych w nim słów.

ZDANIE WEWNĘTRZNIE KONTRDYKTORYCZNE zdanie, którego fałszywość jest przesądzona ze względu na samo znaczenie użytych w nim słów.

ZDANIA SYNTETYCZNE wszelkie inne zdania, których wartości logicznej nie możemy poznać na podstawie reguł wyznaczających znaczenie użytych w nich słów.

3. WYPOWIEDZI NIEZUPEŁNE

WYPOWIEDŹ ZDANIOWA NIEZUPEŁNA takie wyrażenie, które wprawdzie na gruncie danego języka nie jest zdaniem w sensie logicznym, lecz o tyle spełnia rolę zdania w sensie logicznym, o ile słuchacz zdaje sobie sprawę z pewnych domyślnych uzupełnień wypowiedzi, pominiętych przez mówiącego ( kupiłem, ładny).

4. STRUKTURA ZDAŃ

ZDANIE PROSTE to zdanie, którego żadna część nie jest odrębnym zdaniem, w związku z czym nie występują w nim funktory zdaniotwórcze od argumentów zdaniowych (np.: ptak głośno śpiewa).

ZDANIE ZŁOŻONE to zdanie, w obrębie którego występuje część będąca odrębnym zdaniem. Zdanie złożone w najprostszym przypadku składa się z funktora zdaniotwórczego uzupełnionego przez jeden czy dwa argumenty zdaniowe (np.: Zaiste, Jan dotychczas nie spełnił wyznaczonego mu zadania)

5. FUNKCJE ZDANIOWE

FUNKCJA ZDANIOWA to takie wyrażenie opisowe, które zawiera zmienne (x, y, z, S, M,P itd.). wyrażenie takie po dokonaniu odpowiednich podstawień na miejsce zamiennych staje się zdaniem w sensie logicznym np.: funkcją zdaniową jest wyrażenie „każde S jest P”

KWANTYFIKATOR OGÓLNY:

KWANTYFIKATOR SZCZEGÓŁOWY:

ZDANIA ATOMICZNE: np. Paweł jest studentem, Most Grunwaldzki jest mostem wrocławskim.

ZDANIA SUBSUMCYJNE: mówią nam, że jakaś klasa, zbiór należy bądź też nie należy do jakiegoś innego zbioru. Np. Psy są zwierzętami, Psy nie są meblami.

KWADRAT LOGICZNY - są to 4 rodzaje zdań w dwóch podziałach zdań subsumpcyjnych, których schematem budowy są funkcje zdaniowe złożone ze zmiennych nazwowych (S, P). Opierają się one na dwóch kryteriach

1. czy jest to zdanie twierdzące czy przeczące

2. czy jest to zdanie ogólne czy szczegółowe.

- S a P-nie istnieją S, które są nie P

- S e P-nie istnieją S, które są P

- S i P- istnieją S, które są P

- S o P- istnieją S, które są nie P

Są to zdania kwadratu logicznego:

ZWIĄZKI KWADRATU LOGICZNEGO-związki jakie zachodzą między zdaniami subsumcyjnymi różnego rodzaju mających ten sam podmiot i ten sam orzecznik.

Ludzie

A

Akty prawne

B

Kobiety

B

Prawnicy

A

Prawnicy

Ludzie

---