Polityka społeczna

Literatura obowiązkowa:

1.Polityka społeczna, red. A. Kurzynowski, SGH, Warszawa 2002

Literatura uzupełniająca:

1.Między transformacja a integracją, Polityka społeczna wobec problemów współczesności, red. P. Błędowski, SGH, Warszawa 2004

Dr Izabela Buchowicz

Instytut Gospodarstwa Społecznego, pok. 66D bud. W

Kolegium Ekonomiczno-Społeczne

Kontakt: [e-mail]

Polityka społeczna to działalność państwa, samorządów i organizacji pozarządowych, której celem jest poprawa położenia materialnego, asekuracja przed ryzykami życiowymi i wyrównywanie szans życiowych grup społeczeństwa ekonomicznie i socjalnie najsłabszych. /J. Auleytner/

Polityka społeczna to działalność państwa, samorządów i organizacji pozarządowych zmierzająca do kształtowania ogólnych warunków pracy i bytu ludności, prorozwojowych struktur społecznych oraz stosunków społecznych opartych na równości i sprawiedliwości społecznej, sprzyjających zaspokajaniu potrzeb społecznych na dostępnym poziomie. /A. Kurzynowski/

Cele polityki społecznej:

1. Kształtowanie odpowiednich, tj. na miarę możliwości gospodarczych, warunków pracy i bytu ludności;

2. Kształtowanie prorozwojowych struktur społecznych (struktury rodziny zapewniającej zastępowalność pokoleń, odpowiedniej struktury wykształcenia ludności i struktury zawodowej ludności tzn. kształtowanie kapitału ludzkiego;

3. Kształtowanie sprawiedliwych stosunków międzyludzkich opartych na zasadzie sprawiedliwości społecznej i równości szans na starcie życia zawodowego. Państwo tworzy odpowiednie prawa zapewniając wszystkim obywatelom odpowiednie możliwości.

W zakres polityki społecznej wchodzą wszystkie najważniejsze potrzeby społeczne, bez zaspokojenia których społeczeństwo nie może sprawnie funkcjonować takie jak: ochrona zdrowia, edukacja mieszkalnictwo, kultura, zabezpieczenie emerytalne i rentowe, potrzeby związane z niepełnosprawnością.

Instrumenty polityki społecznej:

1. Instrumenty ekonomiczne

2. Instrumenty prawne

3. Instrumenty informacyjne

4. Instrumenty kadrowe

5. Instrumenty kształtowania przestrzeni

Podmioty polityki społecznej

/ludzie tworzący, kształtujący i realizujący politykę społeczną/

1. państwowe - organy administracji i samorządy,

2. niepaństwowe - centralne i lokalne,

3. międzynarodowe jak ONZ, podmioty realizujące politykę społeczną w UE.

Style realizacji polityki społecznej:

1. liberalny

2. opiekuńczy

3. bodźcowy

4. rygorystyczny

Demografia to nauka o prawidłowościach rozwoju ludności w konkretnych warunkach społecznych i gospodarczych, zajmująca się statystyczno-analitycznym opisem stanu i struktury ludności oraz badaniem i oceną zmian tej struktury pod wpływem zjawisk zachodzących w społecznościach ludzkich.

Polityka ludnościowa to oddziaływanie państwa za pomocą odpowiednich bodźców na kształtowanie się stosunków ludnościowych celu osiągnięcia założonej liczby oraz (lub) struktury ludności według płci i wieku, a także (lub) założonego tempa wzrostu (dodatniego lub ujemnego) ujemnego rozmieszczenia terytorialnego.

Polityka ludnościowa jest w zasadzie polityką społeczno-ekonomiczną wymuszaną przez procesy i struktury demograficzne.

Strategiczne cele polityki ludnościowej dla Polski:

1. Stwarzanie warunków do zagwarantowania co najmniej prostej zastępowalności pokoleń, do osiągnięcia ustabilizowanej struktury ludności według płci i wieku.

2. Stałe podnoszenie stanu jakościowego ludności w rozumieniu kondycji zdrowotnej, poziomu bytowego i kulturowego.

3. Stymulowanie wewnętrznego i zewnętrznego napływu odpływu migracyjnego ludności w taki sposób, aby nie dopuścić do terytorialnego zniekształcenia struktury ludności według płci i wieku.

Kwestia społeczna:

1. to zjawiska i okoliczności tworzące stan napięcia społecznego, wywołujące powszechne zaniepokojenie i dążenie do rozwiązania problemu.

2. konkretny problem o szczególnie wysokim stopniu dotkliwości dla życia i współdziałania członków danej społeczności

Kwestie społeczne:

• Dotyczą specyficznych potrzeb społecznych i indywidualnych członków zbiorowości;

• Na skutek kumulacji niekorzystnych sytuacji prowadzą do powstania szczególnie trudnych sytuacji dla grup społecznych i całych zbiorowości;

• Wprowadzają zakłócenia w rozwoju społeczeństwa.

Przykłady kwestii społecznych:

- ubóstwo,

- bezrobocie,

- edukacja,

- mieszkalnictwo,

- zdrowie,

- migracje,

- ekokwestia,

- patologia społeczna.

Kwestie społeczne charakteryzują się:

• Występowaniem na masową skalę skrajnie trudnych sytuacji w życiu jednostek i rodzin,

• Utrwalającym się upośledzeniem poszczególnych środowisk i kategorii ludności,

• Piętrzącymi się konfliktami zakłócającymi funkcjonowanie społeczeństwa.

Stopień dolegliwości wybranych kwestii społecznych:

Umiarkowany	Intensywny	Krytyczny
Niedostatek	Bieda	Nędza
Dyskomfort mieszkaniowy	Brak samodzielnego mieszkania	Bezdomność
Bezrobocie czasowe	Bezrobocie długotrwałe	Bezrobocie Chroniczne
Stygmatyzacja	Marginalizacja	Wykluczenie
Niepewność socjalna	Uzależnienie od pomocy	Bezradność

Zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy to taki stan gospodarki i podziału jej wytworów, w którym gospodarka zachowuje zdolność do konkurencji na rynkach międzynarodowych, międzynarodowych poziom i sposób zaspokajania potrzeb społeczeństwa i jego funkcjonowanie nie powoduje ostrych kwestii społecznych.

Tak rozumiany rozwój nie wyklucza dopuszczalnych zróżnicowań społecznych i przestrzennych.

Warunki bytu - całokształt warunków, w jakich żyje społeczeństwo grupa społeczno-zawodowa, gospodarstwo domowe lub jednostka, wyrażających się przede wszystkim w udogodnieniach dotyczących procesu zaspokojenia potrzeb indywidualnych i zbiorowych.

/Z. Żekoński/

Wskaźniki opisujące (mierzące) warunki bytu:

1. obiektywne - mierzalne - wyrażane w jednostkach wartościowych;

2. subiektywne - subiektywne oceny i odczucia satysfakcji, uzyskiwane na podstawie badań ankietowych i wywiadów.

Czynniki zewnętrzne (nie zależne od rodziny):

1. miejsce zamieszkania ludności,

2. politykę gospodarczą państwa,

3. politykę władz lokalnych,

4. usytuowanie rodziny w przestrzeni lokalnej.

Czynniki wewnętrzne (zależne od członków rodziny):

1. wykształcenie poszczególnych jej członków (kierunek i poziom),

2. wielkość rodziny (gospodarstwa domowego),

3. typ rodziny i faza jej rozwoju,

4. model konsumpcji,

5. ambicje i aspiracje członków rodziny,

6. mobilność (elastyczność) członków rodziny w dostosowywaniu się do zmieniających się realiów (otoczenia).

Potrzeby, które wpływają na warunki życia:

- wyżywienie,

- osłona (mieszkanie, odzież, obuwie),

- ochrona zdrowia,

- wykształcenie,

- rekreacja,

- zabezpieczenie społeczne,

- zagospodarowanie materialne.

Elementy służące do pomiary warunków bytu:

A. Obiektywne:

1. dochód gospodarstwa domowego,

2. warunki mieszkaniowe,

3. wyposażenie zajmowanego mieszkania,

4. infrastruktura techniczna mieszkania,

5. wyposażenie mieszkania w urządzenia trwałego użytku,

B. Subiektywne:

1. ocena sytuacji materialnej przez respondenta,

2. ocena dostępności elementów infrastruktury w miejscowości zamieszkania,

3. odczucie satysfakcji życiowej……..

Gospodarstwo domowe - zespół osób spokrewnionych ze sobą lub nie spokrewnionych, mieszkających razem i wspólnie utrzymujących się (gospodarstwo domowe wieloosobowe) lub osoba utrzymująca się samodzielnie, bez względu na to, czy mieszka sama, czy też z innymi osobami, nie łącząc z nimi swoich dochodów (gospodarstwo domowe jednoosobowe).

Budżet gospodarstwa domowego - systematyczne zestawienie przychodów i rozchodów (pieniężnych i niepieniężnych) gospodarstwa domowego za dany okres.

Przychody pieniężne - przychody otrzymywane przez członków gospodarstwa domowego (lub przez całe gospodarstwo domowe) gotówką, wpłacone na rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe oraz otrzymane czeki.

Dochód rozporządzalny - suma bieżących dochodów gospodarstwa domowego z poszczególnych źródeł pomniejszona o zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, podatki płacona przez osoby pracujące na własny rachunek, rachunek tym przedstawicieli wolnych zawodów i rolników indywidualnych. Dochody pieniężne i niepieniężne oraz towary i usługi otrzymywane

Polityka zatrudnienia to praktyczna działalność organów władzy publicznej szczebla centralnego i lokalnego mająca na celu oddziaływanie na rozmiary zatrudnienie i bezrobocia.

Instrumenty polityki zatrudnienia:

• Pośrednictwo pracy;

• Poradnictwo zawodowe;

• Bilanse siły roboczej;

• Przepisy prawa;

• Zasiłki dla bezrobotnych.

Bezrobocie - problem ekonomiczny - nierównowaga pomiędzy podażą siły roboczej (zasoby pracy) a popytem na pracę (miejsca pracy).

Bezrobocie - kwestia społeczna - stan bezczynności zawodowej osób zdolnych do pracy i zgłaszających gotowość do jej podjęcia, dla których podstawą egzystencji są dochody z pracy.

Formy bezrobocia ze względu na występowanie:

- jawne,

- ukryte.

Formy bezrobocia ze względu na przyczyny:

• Frykcyjne,

• Sezonowe,

• Koniunkturalne,

• Transformacyjne,

• Strukturalne.

Formy bezrobocia ze względu na czas trwania:

• Krótkookresowe,

• Długookresowe,

• Chroniczne.

Formy bezrobocia ze względu na obszar:

• Powszechne,

• Regionalne.

Skutki bezrobocia:

• ekonomiczne,

• społeczne,

• prawne,

• polityczne,

• psychologiczne,

• zdrowotne,

• obyczajowe.

Społeczne skutki bezrobocia:

- degradacja ekonomiczna,

- degradacja pozycji społecznej ,

- trudna sytuacja dzieci,

- bezrobocie młodzieży - zniekształcony proces aktywizacji zawodowej,

- dewaluacja kwalifikacji zawodowych,

- obniżenie aspiracji edukacyjnych,

- osłabienie woli pracy,

- frustracja, apatia, agresja,

- rodzi obojętność, osłabia poczucie więzi rodzinnych i społecznych,

- hamuje rozwój osobowości,

- wyzwala zachowania dewiacyjne i patologiczne.

Cechy bezrobocia w Polsce:

- wysoki odsetek kobiet,

- duże zróżnicowanie przestrzenne,

- długookresowy charakter,

- wysoki odsetek młodzieży,

- niski poziom wykształcenia bezrobotnych.

Samorząd terytorialny wobec problemu bezrobocia:

• Lokalna polityka zatrudniania,

• „drugi” rynek pracy,

• świadczenia pomocy społecznej,

• zapobieganie marginalizacji bezrobotnych wykluczeniu środowisk bezrobotnych,

• ulgi inwestycyjne.

Zabezpieczenie społeczne - całokształt środków i działania instytucji publicznych, za pomocą których społeczeństwo stara się zabezpieczyć swoich obywateli przed niezawinionym przez nich niedostatkiem, przed groźbą niemożności zaspokojenia podstawowych społecznie uznanych za ważne potrzeb.

Elementy systemu zabezpieczenia społecznego:

• Ubezpieczenia społeczne

• Ubezpieczenia osobowe i majątkowe ludności

• Ochrona zdrowia

• Rehabilitacja inwalidów

• Pomoc społeczna

• Uzupełniające świadczenia społeczne

Ogólna charakterystyka zabezpieczenia społecznego

Cecha Typ	Zasady udzielania świadczeń	Świadczenia	Finansowanie	Zasada podziału
Ubezpie- czenie społeczne	zasada społeczna	zależne od składek	składki członkowskie	zasada solidarności
Świadcze- nia zaopatrzenio-we	zasada subsydiar- ności i solidar- ności	określone przez państwo	środki publiczne	zasada indywidual- ności
Świadcze- nia opiekuńcze	zasada subsydiar- ności i celowości	zależne od potrzeb	środki publiczne	zasada indywidual- ności

Przykładowe formy świadczeń z systemu zabezpieczenia społecznego:

• pieniężne emerytury pracownicze i rolnicze;

renty inwalidzkie, chorobowe,

rodzinne, socjalne; zasiłki chorobowe,

macierzyńskie, wychowawcze, zasiłki

pomocy społecznej; stypendia

socjalne;

• rzeczowe świadczenia lecznicze;

• usługi opieka zdrowotna, poradnictwo;

• ulgi ulgi przy zakupie lekarstw, biletów;

Świadczenia zaopatrzeniowe

• zasiłek rodzinny wypłacany dla rodzin

spełniających kryterium liczby

dzieci, kryterium wieku dzieci

lub/i kryterium dochodowe;

wypłacany dla osób mających na

utrzymaniu osobę dorosłą nie

mającą własnego źródła

utrzymania;

• renta inwalidy wojennego

i wojskowego wypłacana dla osób będących

ofiarami walk/prześladowań

wojennych, których stan

zdrowia uległ pogorszeniu na

skutek przejść wojennych

Rehabilitacja osób niepełnosprawnych:

- rehabilitacja lecznicza,

- rehabilitacja zawodowa,

- rehabilitacja społeczna.

Likwidacja barier społecznych, psychologicznych

i architektonicznych.

Niepełnosprawni na rynku pracy

Klasy integracyjne

Dzieci dotknięte niepełnosprawnością

Podstawowe filary ubezpieczeń społecznych:

• Ubezpieczenie emerytalne

• Ubezpieczenie chorobowe

• Ubezpieczenie wypadkowe

• Ubezpieczenie od bezrobocia

• Ubezpieczenie pielęgnacyjne

Ubezpieczenie emerytalne to ogół rozwiązań instytucjonalnych zmierzających do zapewnienia uczestnikom systemu odpowiednich dochodów w postaci pieniężnych świadczeń emerytalnych na okres starości.

Zasady powstawania ubezpieczenia emerytalnego:

1. gromadzenie środków emerytalnych,

2. powstawanie uprawnień i kapitałów emerytalnych,

3. wypłaty świadczeń emerytalnych.

Finansowanie ubezpieczenia emerytalnego:

• metoda repartycji

układ międzygeneracyjny

zasada społeczna

• metoda kapitałowa

własna inicjatywa

zasada indywidualna

Elementy (filary) systemu zabezpieczenia na starość:

- ubezpieczenia obowiązkowe,

- fundusze emerytalne,

- ubezpieczenia indywidualne.

Ubezpieczenie emerytalne

• wysokość składki zależna od osiąganego dochodu z pracy,

• nabycie prawa do świadczenia uzależnione od okresu opłacania składki.

Przyczyny trudności z finansowaniem ubezpieczeń emerytalnych:

1. spadek liczby urodzin,

2. wydłużenie okresu trwania życia,

3. obniżenie wieku przerywania aktywności zawodowej,

4. opóźnienie wchodzenia w okres aktywności zawodowej,

5. wzrost bezrobocia,

6. potrzeba dynamizacji świadczenia (dopasowania go do wzrastających dochodów z pracy).

Ubezpieczenie wypadkowe:

• składka opłacana przez pracodawcę,

• możliwość podniesienia wysokości składki w zakładach o szczególnie dużej liczbie wypadków przy pracy,

• świadczenia w formie finansowej, rzeczowej i usług.

Ubezpieczenie od bezrobocia:

• składka zależna od wysokości wynagrodzenia,

• nabycie prawa do świadczenia zależne od okresu opłacania składki,

• ograniczony okres udzielania świadczenia finansowego,

• świadczenia w formie finansowej, rzeczowej i usług.

Ubezpieczenie pielęgnacyjne:

• składka zależna od wysokości wynagrodzenia lub zryczałtowana,

• nabycie prawa do świadczenia zależne od okresu opłacania składki,

• świadczenia w formie rzeczowej, finansowej i usług,

• świadczenia wyodrębnione z ubezpieczenia chorobowego.

Zdrowie (wg WHO) to nie tylko brak choroby, ale także pełnia fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu jednostki ludzkiej i jej zdolność przystosowania się do zmieniających się warunków otaczającego środowiska.

Ochrona zdrowia - zorganizowana działalność, której celem jest utrzymanie w dobrym stanie zdrowia człowieka w środowisku, w którym rozwija się, żyje i pracuje oraz zapobieganie chorobom i ich leczenie, przedłużanie życia, poprawa stanu zdrowia psychicznego psychicznego fizycznego, szerzenie oświaty sanitarnej, organizowanie opieki lekarskiej i pielęgniarskiej.

Publiczna ochrona zdrowia zmierza do:

• Zapobiegania chorobom,

• Przedłużania życia,

• Rozwój zdrowia i zwiększenia sprawności.

Polityka ochrony zdrowia oznacza przyjętą przez państwo koncepcję ochrony zdrowia obywateli, której wyrazem jest system zorganizowanych działań, urządzeń, instytucji i norm prawnych służących zdrowiu społeczeństwa.

Uwarunkowania zdrowia:
- zachowania,

- środowisko,

- służba zdrowia,

- czynniki genetyczne.

Uwarunkowania zdrowia człowieka:

1. czynniki biologiczne - wyposażenie genetyczne i predyspozycje wrodzone, cechy systemu immunologicznego itp.

2. Zachowania jednostkowe - zwyczaje dietetyczne, palenie i picie, ogólna skłonność do ryzyka.

3. Środowisko psychospołeczne - status społeczny i ekonomiczny, podatność na informacje z zewnątrz itp.

4. Środowisko fizyczne - warunki mieszkaniowe, cechy środowiska pracy, cechy bliższego i dalszego otoczenia człowieka.

Koncepcje (modele) finansowania opieki zdrowotnej:

cecha	Model Bismarcka	Model Beveridge'a	Model Siemaszkowski
prawo doświadczeń	wynika z przynależności do określonej instytucji i płacenia składek	uprawnienia obywatelskie, równy dostęp do świadczeń	uprawnienia obywatelskie
finansowanie usług	z funduszy tworzonych ze składek i samorządnie zarządzanych	w sposób zdecentralizowany z budżetu państwa (świadczenia bezpłatne lub współfinasowane przez pacjenta)	z budżetu państwa, realizowane na zasadach centralnego planowania
Kraj	Niemcy, Francja, Belgia, Holandia	Szwecja, Wielka Brytania, Irlandia	Białoruś, Ukraina, Serbia, Czarnogóra

Ubezpieczenie zdrowotne

• Składka zależna od osiąganego dochodu z pracy,

• Świadczenia w formie finansowej, rzeczowej i usług.

Ubóstwo - sytuacja niezaspokojenia lub zaspokojenia na niskim poziomie jednej, kilku lub wszystkich ogólnych i podstawowych potrzeb człowieka.

Ubóstwo odnosi się do osób, rodzin lub grup osób, których środki (materialne, kulturalne i socjalne) są ograniczone w takim stopniu, że poziom ich życia obniża się poza akceptowane minimum w kraju zamieszkania.

Sposoby pojmowania ubóstwa:

Absolutny: ludzie (rodziny, gospodarstwa domowe) określani są jako ubodzy, kiedy ich potrzeby nie są zaspokojone w sposób wystarczający.

Względny (relatywny): opiera się na odniesieniu poziomu zaspokojenia potrzeb jednostek (osób, rodzin, gospodarstw domowych) do poziomu ich zaspokojenia przez innych członków społeczeństwa.

Sposoby pomiaru ubóstwa:

Obiektywny - relatywne linie ubóstwa - obiektywna ocena poziomu zaspokojenia potrzeb badanych jednostek (osób, rodzin, gospodarstw domowych) dokonywana jest przez niezależnych ekspertów. Wyznaczana jako pewien procent mediany lub średnich wydatków (dochodów) gospodarstw domowych. W badaniach EUROSTATU przyjęto 3 linie: 40%, 50% lub 60% przeciętnych wydatków na jedną osobę.

Subiektywne - ustalane na podstawie badań ankietowych, zawierających pytania o poziom dochodów lub wydatków, jaki - zdaniem respondentów -umożliwia zaspokojenie potrzeb uznanych przez nich za niezbędne.

Koszyk dóbr i usług (koszyk minimum socjalnego) -zestaw dóbr i usług uznanych przez ekspertów za niezbędne dla zaspokojenia potrzeb jednostki (rodziny, gospodarstwa domowego). Wyrażona w pieniądzach wartość tego koszyka wyznacza poziom wydatków stanowiących linię ubóstwa. Stanowi bazę dla ustalania linii ubóstwa bezwzględnego.

Minimum egzystencji - poziom konsumpcji (wydatków) ubogich gospodarstw domowych (rodzin), który umożliwia przeżycie tj. zaspokojenie potrzeb na najniższym z dopuszczalnych poziomów.

Elementy uwzględniane przy analizie ubóstwa:

• Dochody (wydatki),

• Warunki mieszkaniowe,

• Zasobność,

• Edukacja,

• Zasoby finansowe.

Pomoc społeczna - instytucja polityki społecznej państwa mająca na celu umożliwienie osobom (rodzinom lub gospodarstwom domowym) przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia.

Prawo do świadczeń społecznych przysługuje z przyczyn:

• Ubóstwo,

• Bezdomność,

• Bezrobocie,

• Długotrwała choroba,

• Sieroctwo,

• Potrzeba ochrony macierzyństwa,

• Niepełnosprawność,

• Alkoholizm lub narkomania,

• Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego,

• Trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego,

• Klęski żywiołowe lub ekologiczne.

Struktura pomocy społecznej w Polsce:

1. Pomoc środowiskowa:

• Ośrodki pomocy społecznej

• Powiatowe centra pomocy rodzinie

• Regionalne ośrodki polityki społecznej

2. Pomoc półinstytucjonalna

• Domy dziennego pobytu

3. pomoc instytucjonalna (zakładowa)

• domy pomocy społecznej

Patologia - zachowania jednostki, grupy lub instytucji odbiegające od przyjętej (dominującej) w danym społeczeństwie normy zachowania (nieprzestrzeganie normy kulturowych, obyczajowych, religijnych, prawnych).

Patologia społeczna - niepożądane zjawiska, które mogą wywołać negatywne skutki w rozwoju danej społeczności lub całego społeczeństwa.

Rodzaje patologii społecznej:

• Patologia indywidualna,

• Patologia rodziny (małej grupy społecznej),

• Patologia struktur organizacyjnych.

Najważniejsze przyczyny problemów społecznych powodujących zjawiska patologiczne:

• Osłabienie więzi społecznych i związanego z nimi mechanizmu kontroli społecznej,

• Wzrost rozpiętości między aspiracjami a możliwościami ich realizacji,

• Ukształtowanie się w pewnych grupach i środowiskach norm obyczajowych sprzecznych ze społecznie akceptowanym systemem wartości,

• Marginalizacja i wykluczenie społeczne.

Czy patologia ma charakter względny?

Przejawy patologii indywidualnej:

• Uzależnienia (narkomania, alkoholizm, lekomania),

• Samobójstwa,

• Przestępczość (przeciwko życiu i zdrowiu, przestępstwa pospolite),

• Prostytucja,

• Dewiacje seksualne.

Przejawy patologii rodziny:

• Rozpad rodziny,

• Przemoc w rodzinie,

• Pozbawienie praw rodzicielskich,

• Osłabienie funkcji wychowawczej rodziny,

• Sieroctwo społeczne.

Przejawy patologii struktur organizacyjnych:

• Biurokracja,

• Korupcja,

• Bezrobocie,

• Ubóstwo,

• Nieuzasadnione, nadmierne zróżnicowanie społeczne,

• Brak szans równego startu życiowego dla młodzieży.

Typy modelipolityki społecznej w karajach

Unii Europejskiej

Typ	LIberalne	Redystrybucyujne	Motywacyjne
Silne	W.Brytania	Dania Finlandia Holandia Szwecja	Niemcy
Mieszane	Irlandia	Francja Włochy	Belgia
Słabe	Hiszpania Portugalia	Austria Grecja Luksemburg

Wartości socjalne w Unii Europejskiej

1. godność

2. wolność

3. równość

4. solidarność

5. sprawiedliwość

6. subsydiarność

Podmioty polityki społecznej w Unii Europejskiej:

• ustawodawcze

- Parlament Europejski

- Rada Europejska

- Rada Unii Europejskiej

• wykonawcze

- Komisja Europejska

- Europejski Bank Inwestycyjny

• doradcze

- Komitet Ekonomiczno-Społeczny

- Komitet ds. Zatrudnienia

Ustawodawstwo socjalne w Unii Europejskiej:

• Europejska Karta Społeczna Rady Europy z 18.10.1961 r.

• Jednolity Akt Europejski z 17.02.1986 r.

• Karta Podstawowych Praw Socjalnych i Pracobiorców z 9.12.1989 r.

• Traktat o Unii Europejskiej z Maastricht z 7.02.1992 r.

• Zielona Księga Europejskiej Polityki Społecznej z 1993 r.

• Biała Księga Europejskiej Polityki Społecznej z 1994 r.

• Traktat o Unii Europejskiej z Amsterdamu z 2.12.1997 r.

Najważniejsze problemy socjalne krajów Unii Europejskiej:

• Demograficzne starzenie się społeczeństwa,

• Wzrost zapotrzebowania na usługi medyczne i pielęgnacyjne,

• Długookresowe, masowe bezrobocie i jego społeczne następstwa,

• Ubożenie części społeczeństwa i polaryzacja struktury społecznej,

• Ograniczone możliwości finansowania wydatków społecznych,

• Migracje zawodowe,

• Integracja społeczna gastarbeiterów.

Model polityki społecznej Unii Europejskiej zakłada:

• Inwestycje w kapitał ludzki,

• Budowanie aktywnego państwa dobrobytu,

• Ograniczanie nierówności społecznych,

• Uszanowanie odmiennych modeli realizowanej polityki społecznej w poszczególnych krajach.

Grupy celowe polityki społecznej:

Osoby niepełnosprawne, kobiety, ludzie starzy, młodzież, ludzie chorzy, ludzie ubodzy.

Fundusze strukturalne jako instrumenty polityki społecznej w Unii Europejskiej:

1. programy krajowe (94% środków) - przygotowywane przez kraje członkowskie UE, uzgadniane z Komisją Europejską i realizowane samodzielnie przez administrację kraju członkowskiego;

2. inicjatywy wspólnotowe (6% środków) - przygotowywane przez kraje członkowskie wspólnie z Komisją Europejską; dotyczą problemów ważnych dla całej UE; realizowane są bezpośrednio przez Komisje Europejską.

Cele funduszy strukturalnych:

1. horyzontalne - można się ubiegać o środki niezależnie od lokalizacji wnioskodawcy;

2. regionalne - region ubiegający się o pomoc musi spełniać określone kryteria.

Fundusze Strukturalne Wspólnoty:

1. Europejski Fundusz Socjalny /ESF/ - 1957 r. - wykorzystuje 30% środków - finansowanie inwestycji i działań w pięciu obszarach: aktywizacja zawodowa bezrobotnych, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu, kształcenie ustawiczne, doskonalenie kadr i rozwój przedsiębiorczości, aktywizacja zawodowa kobiet.

2. Europejski Fundusz Gwarancyjno-Wyrównawczy dla Gospodarki Rolnej /EAGFL/- 1964 r. - 16% środków - dąży do wspierania transformacji struktury rolnictwa i rozwoju regionów rolnych (poprawa funkcjonowania gospodarstw rolnych, pobudzenie produkcji nieżywnościowej, trwały rozwój lasów,zróżnicowanie działalności gospodarczej na wsi).

3. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego /ERDF/ -1975 r. - 52% środków - ma na celu zmniejszanie dysproporcji w rozwoju między regionami UE (inwestycje utrzymujące lub tworzące miejsca pracy, rozwój infrastruktury, wspieranie lokalnych inicjatyw rozwojowych).

4. Instrument Finansowy na Rzecz Gospodarki Rybnej /FIAF/ - 1993 r. - 2% środków - finansowanie odnowienia floty i modernizacji kutrów, pomoc w dostosowaniu do wymogów rynku, rekompensowanie czasowego zaprzestania działalności, poprawa wyposażenia portów.

5. Fundusz Spójności /KF/ - 1993 r. - oficjalnie nie zaliczany do grupy funduszy.

Cele Funduszy Strukturalnych:

CEL 1 - regionalny - pomoc regionom zapóźnionym w rozwoju (PKB/os. <75% średniego UE); pomoc regionom słabo zaludnionym (poniżej 8 os./km kw.); pomoc regionom ultraperyferyjnym; 2/3 środków funduszy strukturalnych.

CEL 2 - regionalny - wspieranie terenów silnie uzależnionych od upadających gałęzi gospodarki.

CEL 3 - horyzontalny - pomoc w modernizacji rynku pracy poprzez zkolenia zawodowe, lokalne inicjatywy w zakresie zatrudnienia oraz poprawę dostępu do rynku pracy.

Obszary regulacji w zakresie międzynarodowej polityki społecznej:

• Ubezpieczenia społeczne

• Czas i warunki pracy

• Prawo socjalne

Podstawowe akty prawne międzynarodowej polityki społecznej:

• Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych

• Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych

• Konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy

• Europejska Karta Społeczna

Niektóre podmioty międzynarodowej polityki społecznej:

• Liga Narodów

• Organizacja Narodów Zjednoczonych

• Rada Gospodarczo-Społeczna

• Miedzynarodowa Organizacja Pracy (ILO)

• Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)

• Organizacja ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO)

• Organizacja ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO)

---