KOLONIA ZUCHOWA
Kolonia zuchowa jest kontynuacją całorocznej pracy gromady, w najbardziej sprzyjających warunkach. Jest to końcowy egzamin drużynowego z jego umiejętności organizatorskich i wychowawczych, a zarazem próba zuchowej dojrzałości samych zuchów. Kolonia to kropka nad "i" postawiona po dziesięciomiesięcznej pracy gromady.
Kolonia zuchowa wyróżnia się tym, że całość życia zorganizowana jest na sposób zuchowy. Kodeksem postępowania jest Prawo Zucha. Podczas kolonii zuchy zżywają się w zespole, uczą się samodzielności, samoobsługi, samorządności, dyscypliny, porządku, rozwijają swoje zainteresowania, wzmacniają swoją kondycję fizyczną, zdobywają pożyteczne umiejętności, uczą się poszanowania przyrody i tego, co jest własnością wszystkich.
Najlepszym rozwiązaniem byłoby, gdyby na kolonię wyjeżdżała cała gromada. Nie zawsze jest to możliwe. Częściej zdarza się tak, że na kolonię organizowaną przez namiestnika zuchowego lub któregoś z drużynowych wyjeżdżają zuchy z kilku gromad. W tym przypadku organizujemy zuchy w gromady kolonijne. Komendantem kolonii powinien być najbardziej doświadczony drużynowy, kadrą zaś drużynowi gromad i instruktorzy, którzy potrafią się świetnie bawić, pomóc, pokazać, a równocześnie wymagają, ale tak jak przyjaciel, starszy brat lub siostra.
KTO MOŻE ORGANIZOWAĆ I PROWADZIĆ KOLONIĘ ZUCHOWĄ?
Prawo organizowania kolonii zuchowej mają gromady zuchowe, namiestnictwa zuchowe i harcerskie komendy. Samodzielnie prowadzić kolonię zuchową może jednak tylko pełnoletni instruktor zuchowy w stopniu podharcmistrza, posiadający doświadczenie w pracy z zuchami i organizowaniu kolonii - po spełnieniu wymagań formalnoprawnych wynikających z przepisów państwowych. Drużynowy niepełnoletni może wyjechać ze swoją gromadą na kolonię tylko z opiekunem, który ponosi odpowiedzialność za pracę kolonii i bezpieczeństwo dzieci. W przypadku gdy kolonię organizuje namiestnictwo (komenda hufca), a ty jesteś niepełnoletnim lub niedoświadczonym drużynowym, możesz uczestniczyć w kolonii pełniąc funkcję przybocznego lub drużynowego.
Najlepiej, jeżeli zwrócisz się do namiestnika zuchowego lub komendanta hufca i zadeklarujesz swój udział w organizowaniu kolonii. Nawet jeśli hufiec nie zamierza zorganizować kolonii, pomoże ci w jej organizacji (opiekun, formalności organizacyjno-programowe...). Istnieje również możliwość wyjazdu na kolonię w ramach zgrupowania obozów hufca. Oczywiście w każdym przypadku z dorosłym opiekunem.
GDZIE ZLOKALIZOWAĆ KOLONIĘ?
Szykując się do kolonii, trzeba najpierw przemyśleć, gdzie chcecie wyjechać z zuchami. Im korzystniejsze miejsce wybierzecie, tym lepiej uda się wam kolonia.
Szukając odpowiedniej miejscowości na kolonię, trzeba pamiętać o:
* ogólnych warunkach kwalifikujących daną miejscowość, dane miejsce (jego położenie);
Miejsca przeznaczone na kolonie powinny być zlokalizowane w okolicach ciekawych krajobrazowo i turystycznie. Najlepiej, gdy są położone w pobliżu lasu, w "cichych" okolicach, bo co za przyjemność wyjeżdżać na kolonię do miasta. Przecież na takiej kolonii dzieci mają odpocząć od zgiełku codziennego życia.
* odpowiednich warunkach sanitarnych i dobrym stanie technicznym obiektu;
Zuchy na kolonii zuchowej powinny być zakwaterowane w budynkach.
Budynek, w którym odbywa się kolonia, powinien odpowiadać wymogom bezpieczeństwa, mieć sprawnie funkcjonującą instalację elektryczną i odgromową, urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne i być zabezpieczony przeciwpożarowo. W otoczeniu budynku nic nie może zagrażać uczestnikom kolonii.
* dobrym terenie dla kolonijnych zajęć;
Miejsce zabaw kolonijnych musi być dla zuchów bezpieczne, najlepszy jest teren, w którym wszyscy mogą się ukryć, np. las lub park, ale również potrzebny jest teren otwarty do zabaw i gier.
* zapewnieniu bezpieczeństwa dzieciom;
Ważne jest, by kolonia zorganizowana była w pobliżu miejscowości, w której znajduje się poczta, telefon, ośrodek zdrowia, posterunek policji, bo to tworzy nam dogodne warunki do zapewnienia bezpieczeństwa dzieciom.
KADRA KOLONII
Aby kolonia sprawnie funkcjonowała, potrzebna jest dostateczna liczba kadry. Trudno przecież będzie przeprowadzić zajęcia z 50 zuchami jednej lub dwu osobom.
Dobierając kadrę na kolonię, musimy zwrócić uwagę na to, czy dane osoby mają predyspozycje do pracy z dziećmi.
Członkowie kadry powinni mieć różnorodne umiejętności, co zapewni wszechstronne przygotowanie kolonii i możliwości wzajemnego uzupełniania się (np. ktoś pokieruje majsterką, ktoś inny poprowadzi piosenki i pląsy).
Dobierając kadrę na kolonię, należy od razu określić wszystkim ściśle, jakie będą mieli obowiązki na kolonii. To pozwoli uniknąć nam ewentualnych problemów.
W skład kadry kolonii samodzielnej, obok kadry programowej, wchodzą:
- kwatermistrz (zaopatrzeniowiec),
- kucharki (z szefem kuchni),
- lekarz lub pielęgniarka,
- ratownik.
A jakie obowiązki wyznaczamy poszczególnym osobom kadry?
a) KOMENDANT KOLONII
* odpowiada i czuwa nad bezpieczeństwem zdrowia i życia zuchów oraz kadry kolonii,
* ustala i przydziela szczegółowy zakres czynności całej kadrze kolonii,
* odpowiada za sprawne funkcjonowanie kolonii,
* pracuje z kadrą kolonii,
* odpowiada za całokształt gospodarki na kolonii (w tym dysponowanie środkami finansowymi),
* prowadzi zajęcia z zuchami.
b) ZASTĘPCA KOMENDANTA KOLONII
* odpowiada i czuwa nad bezpieczeństwem zdrowia i życia zuchów,
* czuwa nad zgodnością przebiegu życia kolonijnego z rozkładem dnia,
* nadzoruje pracę kadry młodzieżowej,
* organizuje zajęcia z zuchami prowadzone w ramach zatwierdzonego planu,
* w razie nieobecności zastępuje komendanta kolonii.
c) OBOŹNY
* czuwa nad bezpieczeństwem zdrowia i życia zuchów,
* czuwa nad prawidłowym przebiegiem życia kolonijnego,
* dba o dyscyplinę na kolonii,
* nadzoruje funkcjonowanie kuchni i porządek w obrębie kolonii,
* kontroluje pracę podległych mu funkcyjnych,
* odpowiada za porządek w sanitariatach, prysznicach i w pomieszczeniach mieszkalnych,
* prowadzi zajęcia z zuchami.
d) KADRA MŁODZIEŻOWA
* czuwa nad bezpieczeństwem zdrowia i życia zuchów,
* przez 24 godziny na dobę" pomaga zuchom we wszystkich czynnościach (np. mycie, sprzątanie, wykonywanie różnych prac),
* prowadzi zajęcia z zuchami.
e) KWATERMISTRZ
* zaopatruje kolonię we wszystkie potrzebne artykuły (jeśli pełni także funkcję zaopatrzeniowca),
* dogląda mienia kolonijnego,
* odpowiada za sprawy bytowe kolonii,
* jest odpowiedzialny za sprawy gospodarcze.
f) KUCHARKA (SZEF KUCHNI)
* odpowiada za świeżość i jakość przyrządzanych posiłków oraz punktualność ich wydawania,
* odpowiada za sprawną pracę personelu kuchennego, za czystość w kuchni i inwentarz kuchenny,
* bierze udział w opracowaniu jadłospisu,
* czuwa nad właściwym wykorzystaniem przydzielonych artykułów spożywczych.
g) LEKARZ (PIELĘGNIARKA)
* dba o zdrowie uczestników kolonii,
* dokonuje przeglądu zuchów i personelu zawsze po przyjeździe na kolonię,
* udziela pierwszej pomocy uczestnikom,
* decyduje o skierowaniu do szpitala lub umieszczeniu chorego w izolatce, pobiera próbki żywnościowe,
* bierze udział w opracowaniu jadłospisu,
* nadzoruje porządek w sanitariatach, prysznicach i pomieszczeniach mieszkalnych.
PROGRAM KOLONII
Kolonia zuchowa jest dłużej trwającą zbiórką zuchową, która ciągnie się przez 14 lub 21 dni. Wszystkie kolonijne dni splata jedna fabuła, której podporządkowane są zdobywane przez zuchy sprawności, wystrój kolonii oraz jej obrzędowość.
Przystępując do tworzenia programu kolonii powinniśmy zadać sobie parę pytań:
1. Charakterystyka gromady
Mocne strony moich zuchów - np. lubią tworzyć coś nowego
Słabe strony moich zuchów - np. nie chcą po sobie sprzątać
2. Co chciałbym zmienić w zuchach w trakcie kolonii?
(postawienie celów wychowawczych)
3. Które sprawności zespołowe pozwolą osiągnąć moje cele wychowawcze?
Które umiejętności i predyspozycje moje i mojej kadry pomogą w realizacji celów?
Wybór odpowiednich sprawności zdobywanych zespołowo:
- czy są tam warunki do realizacji tych sprawności?
- które sprawności odpowiadają mi i kadrze?
4. Które sprawności zdobywane indywidualnie będą wzmacniały (uzupełniały) realizację sprawności zdobywanych zespołowo i stymulowały indywidualny rozwój zuchów?
5. Jaka fabuła powiąże w całość wszystkie elementy kolonii oraz będzie wspierała osiąganie celów wychowawczych? (obrzędowość)
- możliwość stworzenia spójnej fabuły
- czy fabuła zainteresuje zuchy?
- dostępność materiałów do obrzędowości.
Program kolonii zuchowej wtedy spełni swoje zadania, gdy uwzględni przede wszystkim potrzeby wychowawcze zuchów. Dobrze skonstruowany program podporządkowuje każdy dzień kolonii określonemu tematowi, który wynika ze szczegółowego planu.
Program kolonii musi być tak przemyślany, aby jego realizacja zapewniła zuchom okazję do radosnej zabawy i aktywnego wypoczynku, aby umożliwiła rozwijanie inicjatywy, samorządności zuchów i kształtowała ich osobowość.
W życiu kolonii można wyróżnić trzy etapy:
- przygotowanie do otwarcia kolonii
- zdobywanie sprawności - wielka zabawa
- okres likwidacji.
W pierwszym etapie zapoznaje się zuchy z nowym otoczeniem i nowym życiem. W tym czasie należy uwzględnić: udział zuchów w urządzaniu kolonii, nawiązanie kontaktu z miejscową ludnością, tworzenie obrzędowości, otwarcie kolonii, służby kolonijne, zapoznanie z regulaminami.
Drugi etap to zasadniczy okres życia kolonii, okres tematycznych zabaw, w których treści i formy życia gromad określone są przez wybrane cykle sprawnościowe.
Trzeci etap to okres zakończenia kolonii. W czasie zajęć programowych powoli likwidujemy kolonię. Porządkujemy obiekt i jego otoczenie, sprzątamy stałe miejsca zabaw, sale, robimy generalne pranie.
Przed przystąpieniem do opracowywania programu kolonii należy poznać teren i środowisko, w którym odbędzie się kolonia. Twórcą programu i planu kolonii powinna być cała kadra programowa, która wcześniej nie tylko ustali, co będzie robiła z zuchami na kolonii, ale przemyśli także koncepcje zbiórek, przygotuje "worek z tworzywem" (materiały pomocnicze do wszystkich form pracy), rekwizyty niezbędne do prowadzenia zajęć oraz niektóre elementy zdobnictwa kolonii konieczne w pierwszych dniach kolonii.
Zarówno założenia organizacyjno-programowe, jak i plan kolonii wraz z załącznikami stanowią dokumenty, które muszą być zatwierdzone przez komendę chorągwi co najmniej na 30 dni przed rozpoczęciem kolonii.
WYMAGANĄ DOKUMENTACJĘ KOLONII ZUCHOWEJ ZNAJDZIECIE W ODPOWIEDNIM ROZDZIALE "INSTRUKCJI ORGANIZACYJNEJ HARCERSKIEJ AKCJI LETNIEJ I ZIMOWEJ".
Plan pracy kolonii zuchowej jest dokumentem, który przed kolonią należy zatwierdzić w macierzystej komendzie hufca.
Wytyczne do pisania takiego planu są następujące:
ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE
I. Założenia organizacyjne
1. Organizator
2. Rodzaj kolonii
3. Termin (czas trwania)
4. Miejsce:
- charakterystyka ośrodka i otoczenia
- warunki, w jakich będą przebywać dzieci
5. Uczestnicy kolonii:
- ile zuchów pojedzie i jakiej są płci
- z jakich środowisk się wywodzą
- z których klas są dzieci
- ile dzieci było już na kolonii
- ile zuchów złożyło już Obietnicę Zucha, ile zdobyło I, II i III gwiazdkę
6. Kadra kolonii:
- programowa - funkcja, imię i nazwisko, stopień, liczba odbytych kolonii zuchowych.
II. Założenia programowe
1. Zamierzenia wychowawcze:
- należy wymienić najważniejsze zadania wychowawcze kolonii i przykładowe rozwiązania realizacji tych zadań
2. Zamierzenia programowo-metodyczne:
- należy podać fabułę kolonii oraz cykle sprawnościowe realizowane w trakcie kolonii
- wymienić sprawności indywidualne zdobywane na kolonii
3. Obrzędowość:
- nazwa kolonii
- nazwy gromad, szóstek
- nazwy funkcji
- piosenka kolonii
- znaki kolonii: totem, flaga, kronika
4. Ważniejsze wydarzenia i imprezy na kolonii
5. Ważniejsze instytucje kolonijne (takie jak: biblioteka, biuro rzeczy znalezionych, poczta, sklepik)
6. Zasady współzawodnictwa gromad (szóstek)
7. Środki niezbędne przy realizacji programu:
- biblioteczka metodyczna
- sprzęt sportowy i świetlicowy
- materiały i przybory do majsterek i zajęć plastycznych
- materiały biurowe
- sprzęt, np. audio-video
8. Regulaminy obowiązujące na kolonii
9. Rozkład dnia
10. Szczegółowy plan pracy kolonii:
Kolejny dzień-data Temat dnia Najważniejsze zajęcia Zajęcia na niepogodę Gawęda Ważne sprawy
- przed południem
- po południu
- wieczorem
KOLONIJNE SPRAWNOŚCI ZUCHOWE
Sprawności zuchowe są nieodzownym elementem programu kolonii. Dobór ich i powiązanie ze sobą wymaga od kadry programowej dużej pomysłowości. Cykle sprawnościowe nie zamykają się tutaj dwugodzinnymi zbiórkami tak jak w ciągu roku szkolnego, lecz trwają całymi dniami, a nawet tygodniami. Opracowanie cyklu sprawnościowego na kolonii jest podobne do tego, jaki robi się w ciągu roku szkolnego. Należy jednak pamiętać, że na kolonii zbiórka trwa cały dzień. Rozpoczyna się rano obrzędową pobudką, zabawą poranną (gimnastyką) i obrzędowym rozpoczęciem, czyli apelem porannym. Kończy się też obrzędowo podczas kominka. Zbiórka kolonijna wzbogacona jest o pewne elementy obrzędowości:
- współzawodnictwo szóstek,
- zwoływanie na zbiórki i biesiady,
- obrzędowość przy posiłkach,
- kominek (Krąg Rady, pożegnanie dnia).
Osoba odpowiedzialna za przeprowadzenie zbiórki musi przygotować również zabawy na niepogodę, które będą związane z fabułą.
Czym się kierować przy doborze sprawności:
* sprawności powinny być dopasowane do warunków lokalizacji kolonii, by maksymalnie wykorzystać teren do atrakcyjnej zabawy (trudno jest zdobywać sprawność "marynarza" będąc w górach i gdy w pobliżu nie ma ani rzeki, ani jakiegokolwiek zbiornika wodnego),
* sprawności muszą być zgodne z zainteresowaniami dzieci,
* musimy wziąć też pod uwagę odpowiednie przygotowanie kadry programowej do prowadzenia sprawności (wiedza, materiały do gawędy, majsterki itp.),
* kolejne cykle powinny być tak dobrane, aby różniły się tematyką od poprzednich (tzn. jeśli zdobywaliśmy sprawność "przyjaciel Gumisiów", to by kolejną sprawnością nie była sprawność "leśnego skrzata", bo niektóre zajęcia dublowałyby się),
* wskazane jest, by sprawności te tworzyły jedną całość i by przejścia z jednej na drugą były płynne.
Wybierając cykle sprawnościowe musimy pamiętać o tym, żeby czas zdobywania wszystkich sprawności był mniej więcej taki sam, tzn. żeby zuchy nie zdobywały jednej sprawności przez półtora tygodnia, a drugiej przez dwa dni. W klasycznym modelu kolonii proponowane jest realizowanie jednego cyklu sprawnościowego przez 5-7 dni kolonijnych, co pozwoli zdobyć zuchom przez czas kolonii (21-dniowej) średnio trzy sprawności zespołowe i o wiele więcej indywidualnych.
Warto tak dobrać sprawności, by można było z nich stworzyć jedną fabułę. Fabuła jest bardzo ważną rzeczą na kolonii, gdyż jej podporządkowany będzie cały wystrój kolonii oraz ważniejsze obrzędy.
Kolonia zuchowa jest wspaniałym miejscem dla realizacji sprawności indywidualnych. W tym celu należy przeznaczyć czas na samodzielne zajęcia zuchów w ciągu dnia, w czasie których będą realizowały zadania wybranych programów sprawności indywidualnych (np. druga godzina ciszy poobiedniej), oraz zorganizować kąciki sprawności indywidualnych i instytucje kolonijne (biblioteka, punkt igły i nitki itp.). Polecane są dwa sposoby zdobywania sprawności indywidualnych na koloniach:
* każdy członek kadry programowej jest odpowiedzialny za kilka sprawności indywidualnych i do niego zgłaszają się wszystkie zuchy chcące zdobywać dane sprawności,
* drużynowy prowadzi wszystkie sprawności indywidualne, które zdobywają zuchy tylko z jego gromady.
Decyzje o przyznaniu zuchom zarówno sprawności zespołowej, jak i indywidualnej podejmowane są w Kręgu Rady.
OBRZĘDOWOŚĆ KOLONII
W zasadzie wiele elementów obrzędowości kolonijnej jest takich samych jak w obrzędowości gromady, stąd też ograniczymy się tu tylko do najistotniejszych spraw kolonijnej obrzędowości.
Nazwa
Nazwa kolonii powinna odnosić się do przyjętej na kolonii fabuły i charakteru zajęć. Z nazwą kolonii wiążemy wszystko: nazwy gromad i szóstek, nazwy kolonijnych funkcji, imiona zuchów i całą obrzędowość. Nazwa kolonii powinna być odzwierciedlona w wystroju kolonii: sal, korytarzy, świetlicy.
Oto przykłady:
"Gród Dzielnych Rycerzy" ("giermek", "dworka")
"Królestwo Leśnych Tajemnic" ("leśnik")
"Zapomniana Wyspa" ("Robinson").
Flaga
Symbolem kolonii jest flaga kolonijna. Na fladze powinien znajdować się symbol graficzny kolonii oraz gromad biorących w niej udział.
Na kolonii może funkcjonować również flaga państwowa.
Totem
Jeśli na kolonię jedzie jedna gromada, to oczywiście zabiera swój totem. Często jednak się zdarza, że na kolonii jest kilka gromad i wtedy przygotowujemy totem kolonijny, na którym wieszamy różne symbole związane z życiem kolonii.
Kronika kolonii
Można ją różnie prowadzić. Gromady kolejno prowadzą rysunkową ilustrację wydarzeń danego dnia albo w tradycyjnych księgach, albo na kartach brystolu, albo na drewnianych deseczkach połączonych kolorowym sznurem. Często jest to kronika ścienna, na którą uroczyście zawiesza się rysunki z wydarzeniami danego dnia.
Skarbiec kolonii
Może nim być każdy estetyczny i odpowiednio przystrojony pojemnik, w którym składane będzie wszystko, co się może przydać do zabawy: materiały do majsterkowania, rekwizyty do teatru, zabawy tematycznej, materiały dekoracyjne. Skarbiec może posłużyć do gromadzenia kolonijnych pamiątek, które przydadzą się zuchom w ciągu roku na zbiórkach.
Kolonijna poczta
Należy zadbać o ciekawą obrzędowość "urzędu pocztowego". Kolonijną pocztę prowadzą zuchy pod kierunkiem jednego z instruktorów. Dbają, aby skrzynka była umieszczona w widocznym miejscu, wyjmują z niej listy, pieczętują je (pieczęcią kolonijną wykonaną z gumki lub ziemniaka) oraz roznoszą przychodzącą pocztę. Mogą również prowadzić sprzedaż widokówek i znaczków.
Skrzynka pocztowa z widocznym adresem kolonii powinna być starannie oklejona i pomalowana.
Bank kolonii
Zuchy wyjeżdżając na kolonię otrzymują od rodziców kieszonkowe. Aby zabezpieczyć pieniądze przed zgubieniem lub kradzieżą, organizujemy bank kolonii. Pieniądze zbiera drużynowy lub wyznaczony instruktor i prowadzi dokumentację banku. Przed kolonią można przygotować książeczki oszczędnościowe, którymi zuchy będą się posługiwać przy wpłacaniu i wypłacaniu pieniędzy.
Lista spraw
Jest elementem normującym współżycie zuchów - tak jak lista spraw funkcjonująca w ciągu roku szkolnego na zbiórce.
Lista spraw powinna być umieszczona w widocznym miejscu i tak, by każdy zuch mógł bez problemu zapisywać na niej sprawy, które później rozwiązywane będą w Kręgu Rady, pod koniec dnia w myśl hasła: "Wszystkie spory, wszystkie zwady załatwiamy w Kręgu Rady". Wygląd listy spraw także powinien być podporządkowany fabule. Pamiętajcie jednak, by nie była ona wykonana z czegoś miękkiego, bo będzie się na tym źle pisać.
Listę spraw prowadzi każda gromada osobno lub cała kolonia.
Kominek - Krąg Rady
Pod koniec dnia zuchy zasiadają do kolonijnego kominka, który jest zakończeniem dnia. W programie takiego kominka powinien się znaleźć Krąg Rady, jak również teatr samorodny, spokojne gry, piosenki i pląsy, prezentacje szóstek, obchodzone kolonijne uroczystości. Można wprowadzić zwyczaj, że poszczególne szóstki przygotowują się do kominka.
Organizowanie ognisk - na wzór harcerskich - nie jest wskazane.
Krąg Rady to spotkanie, na którym cała kolonia obraduje nad ważnymi sprawami. Najczęściej są to: problemy wynikające z listy spraw, ocena dnia przez zuchy, przybocznych, drużynowych i komendanta kolonii, różne inicjatywy, decyzje dotyczące zdobywania gwiazdek, sprawności.
Apel
Pamiętać należy, że apel prowadzimy musztrą zuchową a nie harcerską. Apel odbywa się na placu apelowym, gdzie szóstki ustawiają się w przyjętym szyku. Zuchy na apelu składają zuchowy meldunek, wznoszą okrzyk i śpiewają obrzędową piosenkę kolonii.
Sposób ustawienia i sposób meldowania może także zależeć od fabuły. Na przykład zuchy na "Zapomnianej Wyspie" ustawiały się w kształcie palmy, a meldowały bez użycia słów. Innym sposobem meldowania są rymowanki lub "obrzędowy styl mówienia", tzn. w "Grodzie Dzielnych Rycerzy" zuchy mogą meldować tak: "Bywaj Wodzu, ja rycerz Tomasz Molczyk melduję rotę "Dzielnych wojów" na odprawie...".
Piosenka oraz okrzyk kolonijny
Powinny być związane z fabułą. Każdy okrzyk i każdą piosenkę można tak przerobić, by pasowały do naszej fabuły. Można także do melodii jakiejś piosenki wymyślić nowe słowa.
Tajemniczy szyfr kolonii
Wszystkie ważne wiadomości będą zaszyfrowane tym szyfrem, by nikt inny nie poznał "zuchowych tajemnic".
Na kolonii zuchowej nie może zabraknąć tablic: współzawodnictwa, regulaminów, informacyjnej.
Tablica ogłoszeń ma duże znaczenie - na niej znajdują się wszystkie najważniejsze wiadomości dotyczące życia kolonii, tzn. rozkład dnia, plan dnia, hasło dnia, piosenka kolonijna, ciekawostki "z zagranicy" (z innych obozów), "chmurka" (pogoda), adres kolonii, regulaminy oraz regulaminy sprawności indywidualnych. Tablica ogłoszeń może swoim kształtem nawiązywać do fabuły kolonii oraz jej nazwa też może być "dziwna", np. "Kolonijne ucho".
Obrzędy typowo kolonijne:
- rozpoczynanie posiłków
- powitanie i pożegnanie dnia
- piosenka kominkowa
- kolonijne współzawodnictwo
- hasło dnia
- inne, np. związane ze zdobywaną sprawnością.
Codzienne budzenie na kolonii
Zuchy mogą być budzone specjalną melodią, co rano śpiewaną lub puszczaną z magnetofonu. Melodia ta może być jednakowa przez całą kolonię bądź zmieniać się wraz ze zmianą sprawności zdobywanej przez zuchy. Bardzo ciekawym sposobem budzenia jest organizowanie pobudki przez daną szóstkę dla reszty zuchów. Pobudka ta musi być nietypowa i nie może się powtarzać.
Powitanie dnia
Każdego dnia, po pobudce, zuchy mogą się zbierać we wspólnym kręgu i wspólnie witać dzień śpiewając jakąś piosenkę, wykonując jakieś charakterystyczne ruchy bądź tańcząc obrzędowy taniec.
Zakończenie dnia
Może ono odbywać się przy totemie kolonii bądź w Kręgu Rady. Zuchy podsumowują tu cały dzień - każdy wypowiada się, co mu się zdarzyło dobrego, co mu się nie udało itp. Na koniec może być odśpiewana piosenka, która będzie równoznaczna z ogłoszeniem ciszy nocnej.
Współzawodnictwo na kolonii
Jest ono ważnym elementem, gdyż powoduje, że dzieci starają się robić wszystko jak najlepiej. Na początku kolonii trzeba dokładnie określić, co będzie punktowane, ile za co będzie można zdobyć punktów. Współzawodnictwo powinno być gdzieś uwidocznione, by zuchy w każdej chwili mogły spojrzeć, która szóstka ma ile punktów. Współzawodnictwo powinno motywować dzieci do tego, by robić wszystko jak najdokładniej. Forma przedstawiania współzawodnictwa powinna także nawiązywać do fabuły.
Imieniny bądź urodziny zucha
Jest to szczególny dzień dla dziecka i nie możemy o nim zapomnieć. Dlatego warto wprowadzić kolejny zwyczaj, że w dniu urodzin (imienin) na śniadaniu solenizantowi odśpiewuje się "Sto lat", wręcza się mu kwiaty i upominki (wykonane poprzedniego dnia przez dzieci na ciszy poobiedniej) oraz miejsce na stole, przy którym siedzi, ubiera się na zielono, by odznaczało się od innych miejsc. Oczywiście wszystko to robimy w wielkiej tajemnicy przed solenizantem, by niespodzianka była jeszcze większa.
Zdobnictwo kolonijne
Jest ono ważnym elementem, gdyż wprowadza tajemniczość. Budynek staje się wówczas bardziej kolorowy i bardziej "nasz". Jeśli kolonia odbywa się budynku, to zuchy mogą udekorować (zgodnie z nazwami szóstek) sale, w których śpią, a w świetlicy mogą stać totemy, skrzynia skarbów i inne rzeczy związane z obrzędowością. Jeżeli kolonia odbywa się pod namiotami, nie może wówczas zabraknąć na niej bramy, ogrodzenia, totemów przed namiotami zuchów.
Gimnastyka zuchowa
Stałym elementem rozkładu kolonijnego dnia jest gimnastyka zuchowa. Dzielimy ją na trzy etapy.
A. Pierwszy etap - ćwiczenia całej gromady.
W etapie tym powinny wystąpić następujące elementy:
- wesoły bieg
- mysi "cichy chód"
- skłony tułowia w różne strony
- ćwiczenia wyprostne tułowia (przeciąganie się).
Pierwsza faza gimnastyki zuchowej powinna trwać 5 minut.
B. Drugi etap to ćwiczenia w szóstkach.
Na czterech stanowiskach jednocześnie odbywają się ćwiczenia, każda szóstka ćwiczy na innym stanowisku:
- gry rzutne
- gry zręcznościowe
- skoki
- ćwiczenia w mocowaniu się lub biegach.
Po 2 minutach ćwiczeń na sygnał prowadzącego gimnastykę następuje zmiana. Szóstki zgodnie ze wskazówkami zegara przemieszczają się do następnego stanowiska, gdzie przez 2 minuty biorą udział w kolejnym ćwiczeniu, po czym ponownie następuje zmiana.
C. Ćwiczenia całej gromady.
Tu występują ćwiczenia zmysłów, mięśni szyi, ramion, nóg, dobrej postawy. Całość kończymy śpiewem i tańcem.
Trzecia i ostatnia część gimnastyki trwa 5 minut.
Gimnastyka przeprowadzona wg tego schematu pozwoli przećwiczyć wszystkie partie mięśni dziecka w bardzo krótkim czasie, o co nam ostatecznie chodzi. Należy pamiętać, że ćwiczenia powinny być tak dobrane, aby tworzyły fabularyzowany ciąg, podporządkowany nie tylko aktualnie zdobywanej sprawności zespołowej, ale tematowi konkretnego dnia.
ROZKŁAD DNIA
7.30 - POBUDKA - o sposobie budzenia pisałem już wcześniej (przy obrzędowości). Chcę wam jeszcze zwrócić uwagę na to, by pobudka nie była zbyt gwałtowna, bo zuchy mogą się wystraszyć.
7.35- 7.40 - POWITANIE DNIA
7.40- 7.50 - GIMNASTYKA - powinna ona być podporządkowana fabule kolonii i może ulegać zmianie wraz ze zdobywaną sprawnością. Inną więc fabułę będą mieć ćwiczenia w trakcie zabawy w Indian, a inną w trakcie zdobywania "podróżnika". Oczywiście ćwiczenia mogą być podobne, zmieniać się będzie tylko ich fabuła.
7.50- 8.30 - MYCIE, SPRZĄTANIE - powinno się ono odbywać pod nadzorem opiekunów szóstek. Aby uniknąć kłótni między zuchami, kto ma co sprzątać danego dnia, najlepiej każdego dnia rozdzielić pracę między poszczególnych członków szóstki, by sprzątanie odbyło się sprawnie i w określonym czasie.
8.30- 9.15 - ŚNIADANIE
9.15- 9.45 - ZUCHOWY APEL - omówiony został on już przy okazji obrzędowości. Po apelu najlepiej jest od razu sprawdzić porządek w salach (bądź w namiotach) zuchów.
9.45-13.30 - ZAJĘCIA PROGRAMOWE - odbywają się zajęcia wynikające z planu pracy kolonii. Przed południem najlepiej jest też zabrać dzieci nad wodę (jeśli kolonia odbywa się nad wodą). Pobyt na plaży powinien być także urozmaicony przez liczne gry i zabawy. Trzeba pamiętać, by dzieci nie zostawiać bez opieki.
13.30-14.15 - OBIAD
14.15-15.15 - CISZA POOBIEDNIA - dzieci leżą w swoich pokojach (bądź w namiotach). Można wówczas poczytać im książkę, opowiedzieć śmieszną przygodę itp. Chodzi o to, by przynajmniej przez godzinę zuchy poleżały w łóżkach.
15.15-16.15 - INSTYTUCJE KOLONIJNE - na tych zajęciach dzieci zdobywać będą różne sprawności indywidualne, które sobie wybiorą. Zajęcia te prowadzone są przez wszystkich instruktorów programowych (każdy przed rozpoczęciem kolonii wybiera sobie jedną lub dwie sprawności, do których przygotuje zajęcia).
16.15-16.25 - PODWIECZOREK - najlepiej jest, gdy na podwieczorek zuchy dostają owoce.
16.25-18.00 - ZAJĘCIA PROGRAMOWE
18.00-18.30 - KOLACJA
18.30-19.15 - WIECZORNE MYCIE
19.15-20.45 - KOMINEK - odbywać się on będzie w świetlicy. Nawiązuje także do planu pracy kolonii.
20.45-21.00 - POŻEGNANIE DNIA
21.00 - CISZA NOCNA
Oczywiście nazwy zajęć w ramowym planie dnia można zmieniać, tzn. zamiast gimnastyki piszemy "Zaprawa Dzielnych Wojów", zamiast zuchowego apelu - "Odprawa przed wyprawą" itp.
ODWIEDZINY RODZICÓW NA KOLONII
Odwiedziny rodziców na kolonii powinny odbyć się w jednym dniu - ściśle określonym przez kadrę kolonii przed wyjazdem. Najczęściej jest to druga niedziela kolonii. Dlaczego jest to takie ważne? A to dlatego, że jeśli rodzice będą przyjeżdżać do zuchów w różne dni, to rozbije nam to zajęcia programowe, a poza tym innym dzieciom będzie smutno, że akurat do kogoś w ten dzień przyjechał rodzic, a do niego nie.
Jeśli wyjeżdżamy na kolonie w pobliżu miejscowości, w której mieszkamy i mamy pewność, że rodzice przyjadą do swoich zuchów, warto specjalnie zaplanować taki dzień, by zarówno zuchy, jak i rodzice mile go spędzili.
Po przyjeździe rodziców na miejsce oraz uroczystym powitaniu dajemy zuchom czas, by mogły porozmawiać z rodzicami. Poświęćmy na to całe przedpołudnie. Tutaj mała uwaga. Jeśli rodzic pragnie zabrać dziecko z terenu kolonii, musi podpisać oświadczenie, którego treść podaję niżej.
Kudowa Zdrój, 24.07.2000 r.
Zofia Nowak
ul. Wczesna 8/35
00-105 Warszawa
Nr dowodu osobistego: AB 1328918
OŚWIADCZENIE
Ja, Zofia Nowak, oświadczam, że zabieram swoją córkę Annę Nowak na własną odpowiedzialność z kolonii zuchowej w dniu 24.07.2000 r. od godz. 10.00 do 14.00.
(-) Zofia Nowak
Musimy także pamiętać o dzieciach, do których tego dnia rodzice nie przyjadą. Należy otoczyć je szczególną troską (np. będziemy ich przybranymi rodzicami) i wspólnie spędzić to przedpołudnie.
Natomiast popołudnie będzie wspólną zabawą dzieci i rodziców. Zorganizujemy np. festiwal piosenki, na którym każda szóstka zaśpiewa jedną lub dwie piosenki i przygotuje (poprzedniego dnia) instrumenty. Może uda nam się namówić do występu także rodziców.
Inną propozycją może być zorganizowanie turnieju rycerskiego, do którego przystąpią zuchy i rodzice.
A może w czasie odwiedzin wasza kolonia przemieni się w wielki plac targowy, na którym zuchy sprzedawać będą wykonane przez siebie przedmioty ze skarbca kolonii, a za pieniądze uzyskane ze sprzedaży kupicie dzieciom owoce.
Można także po prostu zorganizować ognisko, na którym zuchy zaprezentują scenki z życia kolonii oraz piosenki i pląsy dotychczas poznane.
Myślę, że będziecie też mieli własne pomysły na zorganizowanie takiego dnia.
Jeszcze jedna uwaga, która dotyczy odwiedzin. Należy poprosić rodziców, by dzieci w ten dzień nie jadły za dużo słodyczy, hamburgerów itp., bo o niestrawność nie jest trudno.
BEZPIECZEŃSTWO
Opisując obowiązki kadry kolonii bardzo często używamy określenia: "czuwać nad zdrowiem, życiem i bezpieczeństwem dzieci".
Rodzice, wysyłając dziecko na kolonię zuchową, powierzają w nasze ręce ich życie. My powinniśmy robić wszystko, by dzieciom przez 21 dni nic się nie stało. Powinniśmy dbać o ich bezpieczeństwo.
Jednym z podstawowych sposobów zapobiegania wypadkom i chorobom przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny przez cały czas.
Najlepszym środkiem profilaktycznym jest stosowanie przez zuchy zasad higieny. Przede wszystkim należy pilnować zuchy przy rannym i wieczornym myciu i pamiętać o myciu rąk przed każdym posiłkiem. Zuchy przynajmniej raz w tygodniu powinny porządnie się wykąpać w ciepłej wodzie i umyć włosy (to zapewnia kadra obozu), codziennie należy sprawdzać, czy dzieci mają na sobie czystą bieliznę osobistą oraz ubranie, by pod koniec kolonii nie okazało się, że zuchy (choć mają tyle różnych ubrań) chodzą ciągle w tym samym. Należy także dopilnować porządku w pomieszczeniach, w których przebywają zuchy, oraz w najbliższym otoczeniu kolonii.
Przed wyjazdem na kolonię należy poznać wszystkie przeciwwskazania zdrowotne dotyczące każdego dziecka. Dlatego powinniśmy szczególnie "uczulić" rodziców, by solidnie wypisywali kartę zdrowia dziecka, z której my dowiemy się później, czego dziecko nie może jeść, czego robić, jakie lekarstwa i jak często musi przyjmować itp. Najlepiej, gdy te wszystkie informacje spiszecie na oddzielnej kartce i powiesicie w swojej kadrówce, by móc do niej często zaglądać.
Planując zajęcia musicie je dostosować do możliwości dzieci tak, by żadne nie odczuwało swojej "inności" i by każde mogło się w jakiś sposób wykazać i czuć się docenionym.
Często zagrożenie zdrowia dziecka wynika z nieprzestrzegania regulaminów. Dlatego będąc nad wodą zwracajcie szczególną uwagę na to, co robią wasze zuchy. Nie powinny one nigdy same wchodzić do wody lub bawić się na brzegu bez opieki, wówczas o wypadek bardzo łatwo. Niech więc zawsze jest przy nich ktoś z instruktorów.
Przyczyną wypadku może być również drażnienie zwierząt, zbliżanie się do bydła, oddalanie się od grupy i zbaczanie ze szlaku. Pamiętajcie więc, żeby nie puszczać zuchów samych do lasu, a idąc z nimi na wycieczkę miejcie zawsze "oczy i uszy szeroko otwarte".
Jeśli jednak zdarzy się nieszczęśliwy wypadek, należy udzielić dziecku pierwszej pomocy i wezwać na miejsce wypadku lekarza bądź pogotowie. O każdym nieszczęśliwym wypadku należy powiadomić niezwłocznie rodziców (opiekunów) dziecka oraz macierzystą komendę hufca.
REGULAMINY
Oto przykłady rymowanych regulaminów:
REGULAMIN KOLONISTY
1. Pamiętaj o Prawie Zucha, gdy świeci słońce lub gdy jest plucha.
2. Aby twe pieniądze się nie zgubiły, włóż je do banku, radzę ci miły.
3. Zuch mundurek czysty ma, o porządek zawsze dba.
4. Gdy nastąpi czas radości i mamusia tu zagości, może porwać cię nad wodę, gdy komendant da wam zgodę.
5. Zuch kolonista wie, co jest w planie - kiedy wycieczka, a kiedy pranie.
6. Jeśli masz kłopot, idź do druha, on na pewno cię wysłucha.
7. Jeśli chcesz mieszkać wygodnie i ładnie, nie niszcz wszystkiego co popadnie.
8. Gdy ci służbę pełnić wypadnie - wywiąż się z tego bardzo dokładnie.
9. Nigdy w świat daleki nie ruszaj bez opieki.
10. Pamiętaj zuchu - regulaminy są takie ważne jak witaminy.
11. We wszystkich zabawach udział bierz, gdzie twa gromada - tam ty też.
REGULAMIN PORUSZANIA SIĘ PO DRODZE
1. Słuchaj druha komendanta, abyś nie wpadł pod trabanta.
2. Maszerują zuchy jak żołnierze, młodszy ze starszego przykład bierze.
3. Każdy zuch wie, dlaczego drogą chodzi się gęsiego.
4. A gdy zuchów jest gromada, to wystarcza strona prawa.
5. Uważaj zuchu na pojazdy, abyś nie miał w głowie gwiazdy.
6. Pilnuj zuchu druha swego, nie oddalaj się od niego.
7. Zuchowa rasa zawsze przechodzi po pasach.
8. Konie i krówki mają swoje transportówki, my zaś sami jeździmy autobusami.
REGULAMIN KĄPIELI
1. Zuch przezorny zawsze wie, że gdy kąpiel zbliża się, drużynowy z nim być musi, byś mógł wrócić do mamusi.
2. Chcesz się kąpać dziś w basenie, musisz iść po pozwolenie.
3. Kiedy stoisz przy basenie, czekaj tam na odliczenie, więc uważaj zuchu mały i patrz pilnie na sygnały.
4. Druh ratownik ważny człowiek, gdzie popłynąć ci podpowie.
5. Każdy zuch, który już pływa, zbędnie pomocy nie wzywa.
6. Patrzy druhna, patrzy druh, co w basenie robi zuch.
7. Regulaminy stosuj wszędzie, a zuch dobry z ciebie będzie.
8. I ostatnią radę dam, nie kąp się w basenie sam.
REGULAMIN PRZECIWPOŻAROWY
1. Niech każdy z was posłucha i uważnie to pamięta, że gaśnica, piasek, woda jest dla wszystkich, jest dla zucha.
2. Sprzęt gaśniczo-pożarowy musi zawsze być gotowy.
3. Kiedy pożar gdzieś wybucha, pędź, zawiadom swego druha.
4. Zuch pamiętać zawsze musi, że nie pali ognia w lesie, świeczka, lampka i łuczywo też nam zagrożenie niesie.
5. Zbieraj puszki i butelki, z tego także pożar wielki.
6. Zuch pamięta, dobrze wie, wtyczek, kabli i kontaktów nie dotyka, bo to źle.
Regulaminy są ważną rzeczą na kolonii. Powinniśmy z nimi zapoznać dzieci już w pierwszych dniach kolonii, by wiedziały, co im wolno, a czego nie. Zuchy powinny potwierdzić, że zapoznały się z regulaminami (wymagany dokument przy wizytacji kolonii). Ale jak w ciekawy sposób przedstawić zuchom treść regulaminów? Oto dwa przykłady:
1. Regulaminy można zapisać w charakterze rymowanek i przy ich czytaniu dodatkowo jeszcze objaśnić niezrozumiałe rzeczy;
2. Można ogłosić, że wieczorem na kominku odbędzie się konkurs: "Co nam wolno, a czego nie". Regulaminy wywieszamy wówczas w widocznym miejscu, by każdy zuch mógł się z nimi zapoznać, a wieczorem (w formie zabawy) dowiadujemy się, co zuchy z nich zapamiętały.
SŁUŻBY KOLONIJNE
Codziennie wyznaczony instruktor służbowy zajmuje się przestrzeganiem rozkładu dnia, porządkiem i ładem, bezpieczeństwem i zdrowiem zuchów. Jednocześnie instruktor ten opiekuje się następującymi służbami zuchowymi:
WARTA ZUCHOWA
Wartę powinno pełnić 2 umundurowanych zuchów. Dla jednej zmiany warta nie powinna trwać dłużej niż 2 godziny. Zuchy pełnią wartę przy wejściu do kolonii. Do obowiązków wartowników należy pilnować, aby nikt obcy nie wchodził na teren kolonii - wartownik zgłasza instruktorowi przybyłe osoby. By zuchy nie nudziły się w czasie warty, mogą czytać lub rysować.
Uwaga! Zuchy nie pełnią wart w nocy!
SŁUŻBA PORZĄDKOWA
Służbę porządkową sprawuje codziennie inna szóstka. Do jej obowiązków należy utrzymanie czystości na korytarzu, w świetlicy, umywalniach i dookoła budynku. Do zadań służby porządkowej nie należy sprzątanie sypialni, a już w żadnym przypadku pomieszczeń instruktorskich.
DYŻUR STOŁÓWKOWY
Dyżur stołówkowy pełni codziennie inna szóstka. Zuchy pełniące dyżur na pół godziny przed posiłkiem rozstawiają naczynia, rozkładają sztućce. Po posiłkach wycierają wszystkie stoły na stołówce.
SŁUŻBA SANITARNA
Codziennie 3-4 innych zuchów pełni służbę sanitarną. Do ich obowiązków należy opiekowanie się apteczką i zabieranie jej na każdą wycieczkę.
FINANSE
Szczegółów dotyczących finansów kolonii zuchowej szukaj w rozdziałach o finansach obozu (kolonii) w:
1. "Instrukcji organizacyjnej HALiZ"
2. "Instrukcji finansowej obozu".
SPOTKANIE Z RODZICAMI PRZED WYJAZDEM NA KOLONIĘ
Jak zachęcić rodziców do wysłania swoich pociech na kolonię zuchową. Zaproś rodziców na spotkanie, zapoznaj ich ze specyfiką kolonii zuchowej, uwypuklij różnice między kolonią zuchową a "cywilną". Zwróć się również do rodziców o pomoc w zorganizowaniu kolonii. Na następnym spotkaniu z rodzicami przedstaw im szczegóły dotyczące miejsca, terminu i ceny kolonii. Dobrze jest też zapoznać rodziców z fabułą kolonii, z porządkiem dnia i obowiązującymi regulaminami.
Każdy uczestnik kolonii powinien ci oddać wypełnioną kartę kwalifikacyjną, pisemną zgodę rodziców, oświadczenie uczestnika o przestrzeganiu obowiązujących regulaminów.
Od rodziców musisz zebrać informacje o stanie zdrowia dzieci (alergie, lekarstwa zażywane przez dziecko - powinny być opatrzone dodatkową informacją od lekarza prowadzącego dziecko).
Musimy przygotować dla rodziców pisemny wykaz rzeczy, które zuch powinien zabrać na kolonię (w przygotowaniu takiego zestawu pomogą ci doświadczeni instruktorzy). Na piśmie należy również powiadomić rodziców o terminie i miejscu kolonii, dniu odwiedzin rodziców na kolonii, miejscu i godzinie zbiórki przed wyjazdem.
CO TRZEBA ZABRAĆ NA KOLONIĘ?
Z planu pracy kolonii wyniknie, co powinieneś zabrać. Zabierz wszystko, co może się przydać: stroje do sprawności, które zuchy przygotują wspólnie z tobą i swoimi rodzicami, materiały do majsterek, papier, kolorowe bibuły, sznurek, gwoździe, narzędzia, kleje, nożyczki, nici, farby, pędzle itp.
Dobrze jest, gdy poszczególne rzeczy potrzebne w danym dniu pakuje się do jednego pudełka z datą. Później, już na kolonii, wystarczy otworzyć pudełko z odpowiednią datą i wszystko mamy pod ręką.
Przy okazji chcę ci przypomnieć o korzystaniu z pomocy rodziców dzieci podczas przygotowań do kolonii. Nie musisz wszystkiego robić sam, a pomoc rodziców, często fachowców w różnych dziedzinach, będzie dużym ułatwieniem w organizacji kolonii.
Jeśli wymyśliliście, że zuchy będą zdobywały sprawność "Indianina" i będziecie robić sobie stroje, to zadbajcie, by kadra swoje wykonała w domu. Dlaczego? Są one wówczas bardziej estetyczne niż te wymyślone w ostatniej chwili, a wy macie więcej czasu na pomoc zuchom.