TYTAN, BHP KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNEJ

IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Tytan - sproszkowany, suchy

Wzór chemiczny: Ti

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie:

Nazwa chemiczna

% wag.

Nr CAS

Nr EINECS

Symbole ostrzegawcze

Symbole zagrożenia (R)

tytan - sproszkowany, suchy

100

7440-32-6

231-142-3

15-17

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Sproszkowany, wysuszony tytan może spontanicznie zapalić się w kontakcie z powietrzem, kurzem lub wilgocią. Pod wpływem ogrzewania tworzą się toksyczne dymy.

Zagrożenie toksykologiczne: Sproszkowany tytan jest szczególnie szkodliwy jeżeli przedostanie się do układu oddechowego człowieka.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Stopień bezpośredniego zagrożenia dla zwierząt lądowych i wodnych jest minimalny.

4. PIERWSZA POMOC

1. Oparzenia skóry natychmiast po oparzeniu zmywać obficie wodą, a następnie założyć na

opatrzyć gazą z maścią borną lub zwilżoną 6% roztworem taniny. Oparzonej osobie zapewnić

leżenie, spokój i ciepło.

Oczy należy obficie i długo przemywać tylko zimną wodą, starając się wywijać powieki.

Wpuścić 1-2 krople oleju rycynowego dla złagodzenia bólu. Oczy osłonić gazą. Poszkodowanej

osobie zapewnić jak najszybciej pomoc okulisty.

3. W razie osłabienia i niemiarowości tętna podać podskórnie kofeinę lub kardiamid.

4. Przewieźć do lekarza w pozycji leżącej, w opatrunkach ochronnych z luźno nałożonej gazy.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU:

Szczególne zagrożenia:	Tytan sproszkowany, suchy (silnie rozdrobniony) może spontanicznie zapalać się w kontakcie z powietrzem lub wilgocią. Pod wpływem ogrzewania tworzą się szkodliwe dymy. Reaguje gwałtownie z mocnymi utleniaczami i innymi metalami.
Środki gaśnicze:	Gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym metale
Zalecenia szczegółowe:	Strażacy powinni być wyposażeni w ubrania ognioodporne i niezależne aparaty oddechowe.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się większej ilości tytanu sproszkowanego do środowiska, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. Tytan pokryć proszkiem gaszącym metale.
Środki ochrony osobistej:	Stosować ubrania ochronne z tkanin powlekanych, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, ochrony dróg oddechowych. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2).
Zalecenia szczegółowe:	Zabezpieczyć opakowania (pojemniki) przed wydostaniem się tytanu sproszkowanego do środowiska.
Zabezpieczenie środowiska:	Brak zaleceń

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:

Podczas stosowania tytanu sproszkowanego nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z tytanem, unikać wdychania produktów reakcji z wilgocią, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, poza zasięgiem dzieci.

Zapobieganie pożarom / wybuchom:

Surowo przestrzegać zasad bezpiecznego przechowywania tytanu sproszkowanego.

Magazynowanie:

Tytan sproszkowany należy przechowywać w miejscu suchym i chłodnym, w temperaturze 8 - 15oC i wilgotności 20 - 60%. Opakowaniami są bębny stalowe lub aluminiowe, drewniane skrzynie. Opakowania powinny być natłuszczone. Magazyny muszą być wykonane z materiałów niepalnych. Na opakowaniach umieścić napis: „Chronić przed wilgocią”. Pomieszczenia wyposażyć w gaśnice do gaszenia sproszkowanych metali. Do gaszenia pożaru, pod żadnym warunkiem nie używać wody. Personel magazynowy musi być wyposażony w niezbędne ochrony osobiste, w tym dróg oddechowych.

Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania tytanu sproszkowanego lub w kawałkach. Sprawna wentylacja i urządzenia odsysające.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy - NDS:

NDS - 10 mg/m³, NDSCh - 30 mg/m³

Ochrony osobiste

Drogi oddechowe	Maski ochronne z filtrami pyłów P2.
Ręce	Rękawice ochronne, powlekane.
Oczy	Okulary ochronne w szczelnej obudowie, maski ochronne.
Skóra i ciało	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Inne informacje	Higiena pracy: obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z pyłem tytanu. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Natychmiast usuwać wszelkie rozsypy.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

PN-93/Z-04233.02

Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości tytanu i jego związków. Oznaczanie tytanu i jego związków na stanowiskach pracy metodą spektrofotometryczną z nadtlenkiem wodoru.

Ocena narażenia: Zgodnie z normami polskimi dotyczącymi tytanu sproszkowanego

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa atomowa: 47,88 g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach, inne: Tytan jest pierwiastkiem chemicznym należącym do grupy 4 (IV pobocznej) układu okresowego (tytanowce). Posiada pięć izotopów trwałych⁴⁶Ti, ⁴⁷Ti, ⁴⁸Ti, ⁴⁹Ti, ⁵⁰Ti. Zawartość tytanu w skorupie ziemskiej wynosi 0,63%. W warunkach normalnych tytan jest srebrzystobiałym, plastycznym metalem, o dużej wytrzymałości mechanicznej. Tytan krystalizuje w układzie hekswagonalnym. W związkach występuje w stanie utlenienia +2,+3,+4. Pierwiastek w przyrodzie rozproszony. Występuje jako domieszka glinokrzenianów i boksytów.
9.3	Temperatura topnienia: 1688oC
9.4	Temperatura wrzenia: 3260oC
9.5	Gęstość: 4,51 g/cm³(20oC)
9.6	Gęstość usypowa: ok. 1260 kg/m³(20oC)
9.7	Temperatura zapłonu: Pierwiastek wysoce łatwopalny.
9.8	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Tytan w wodzie nie rozpuszcza się. Jest rozpuszczalny w zimnym kwasie siarkowym(VI), gorącym kwasie solnym i kwasie fluorowodorowym.
9.9	Stopień zagrożenia wód: Minimalny
9.10	Reaktywność: Silnie aktywny chemicznie. Tytan sproszkowany reaguje z wodą, przy czym z gorącą gwałtownie, z wydzieleniem wodoru.
9.11	W przyrodzie tytan jest rozproszony. Występuje jako domieszka glinokrzenianów i boksytów. Do rzadkich minerałów należy ilmenit FeTiO₃, rutyl TiO₂ i tytanit CaTi[SO₄/O] Tytan otrzymywany jest prze redukcję związków tego pierwiastka sodem, wapniem lub magnezem, w atmosferze gazu obojętnego, np. helu lub argonu albo przez elektrolizę stopionego jodku tytanu.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Stabilność i reaktywność:	Sproszkowany tytan reaguje gwałtownie z wodą, przy czym wydziela się wodór. Tytan sproszkowany gwałtownie reaguje z silnymi utleniaczami, halogenowymi węglowodorami i wieloma innymi substancjami. W mieszaninie z fosforem lub siarką łatwo eksploduje.
Właściwości korozyjne:	Brak

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie pyłów, spożycie, kontakt ze skórą i z oczami.

Informacja ogólna: Sproszkowany tytan jest szczególnie szkodliwe jeżeli przedostanie się do układu oddechowego człowieka.

Działanie miejscowe:

Wdychanie pyłów: Wdychanie sproszkowanego tytanu może być przyczyną wystąpienia chorób dróg oddechowych, w tym bronchitu, zapalenia oskrzeli, zapalenia płuc. Wdychanie dymów może być przyczyną wystąpienia tzw. gorączko metalowców.

Spożycie: Występują nudności, wymioty i dezorientacja W ciężkich przypadkach pojawia się zaburzenie widzenia, drżenie mięśni, utrata przytomności z powodu uszkodzenia organów wewnętrznych.

Kontakt ze skórą: Mogą pojawić się podrażnienia i zaczerwienienia, w szczególności w kontakcie ze skórą wilgotną i składnikami kwaśnymi potu.

Kontakt z oczami: Widoczne podrażnienie i zaczerwienienie. Może wystąpić uszkodzenie oka.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Działanie związków tytanu na organizmy wskaźnikowe:

Niższe organizmy: Bakterie (Eschrichia coli) znoszą stężenie 1 g/dm³ bez widocznej szkody. Próg szkodliwości wynosi dla glonów (Scenedesmus) 2 mg/dm³, dla rozwielitek 4,6 mg/dm³.

Stopień zagrożenia wód: minimalny

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27.04.2001r. o odpadach (Dz.U.62 poz.628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27.09.2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz.1206).

Zawartość opakowania, wg:

rodzaju 06 13 99 - inne nie wymienione odpady.

Sposób likwidacji B2: Procesy utleniania i redukcji

Opakowania, wg:

rodzaju 15 01 04 - opakowania z metalu,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

15. DANE TRANSPORTOWE

14.1	Numer ONZ :	2546
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	4.2
14.3	Grupa pakowania:	II
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	40
14.5	Symbole niebezpieczeństwa (R):	15-17
14.6	Symbole bezpieczeństwa (S):	2-7/8-43
14.7	Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 4.2:

INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

Normą PN ISO 11014-1;1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.
Wytycznymi Dyrektywy UE Nr 1999/45/EG, Dyrektywy 67/548 EEC oraz Dyrektywy UE 88/379/EEC Dangerous Product Regulations incl. EC Guidelines), dotyczącymi klasyfikowania, oznaczania i sporządzania informacji o materiałach niebezpiecznych.
Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001r. (Dz.U. 11 poz. 84; 100 poz.1085; 123 poz.1350; 125 poz.1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002r. (Dz.U. 142 poz.1187),
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 czerwca 2002r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz.U. 140 poz.1171),
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - Załącznik (Dz.U. 129 poz. 1110),
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz.U. 140 poz.1173),
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz.U. 140 poz.1172),
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz.U. 140 poz.1174),
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz.U.142 poz1194),
Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998r. (Dz.U.79 poz.513) ze zmianą 2 stycznia 2001r. (Dz.U.4 poz.36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy,
Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996r. (Dz.U.121 poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki,

Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998r. (Dz.U. 55 poz.355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu,
Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998r. (Dz.U.145 poz.942) i zmianą 05 marca 2001 (Dz.U.22 poz.251)w sprawie szczegółowych zasad, usuwania wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych,
Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz.U. nr 62 poz. 628) oraz rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. nr 112 poz. 1206),

Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01 lipca 2001r.),

Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi tytanu sproszkowanego, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.
Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy tytanu sproszkowanego. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakikolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału którego karta dotyczy.
Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy zamieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniu jednostkowym:
Napis ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym:		„Substancja wysoce łatwopalna.”
Symbole zagrożenia
R 15	W kontakcie z wodą wyzwala skrajnie łatwopalne gazy.
R 17	Samorzutnie zapala się w powietrzu.
Symbole bezpieczeństwa
S 2	Chronić przed dziećmi.
S 7/8	Przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty w suchym pomieszczeniu
S 43	W przypadku pożaru używać proszku gaszącego metale. Nigdy nie używać wody.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Tytan sproszkowany, suchy
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
F	Substancja wysoce łatwopalna
Numer rozpoznawczy zagrożenia
40	Materiał stały, zapalny
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 4.2-II		Materiał stały, zapalny - niebezpieczny
Numer ONZ: 2546		Tytan sproszkowany, suchy

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacja zawarta w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do określonych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyka nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 03.07.2002 r. , PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI

Wydanie: I

Data wydania 10.01.03

Strona/stron 7/7

Nazwa:

TYTAN - sproszkowany, suchy

Tytan