Metodyka wychowania fizycznego
Indywidualizacja procesu wychowania fizycznego.
Jest rozumiana rozmaicie np. jako indywidualne wykonanie prze uczniów tych samych zadań, stosowanie zróżnicowanych kryteriów kontroli i oceny, nauczanie w grupach tworzonych ze względu na poziom wiadomości i umiejętności. Indywidualizacja jest uważana przez część pedagogów za zasadę niezbędną do osiągnięcia celów kształcenia. Liczne badania wykazały znaczne zróżnicowanie sprawności dzieci w tym samym wieku i w obrębie tych klas przyjmuje się potrzebę indywidualizacji. W wf pod tym pojęciem można zrozumieć uwzględnienie przez nauczyciela w nauczaniu ćwiczących, różnic między uczniami i dostosowanie do nich treści i metod. Indywidualne różnice dotyczą sprawności fizycznej, zainteresowań, motywacji, cech charakteru, stanu zdrowia. Postulatu indywidualizacji nie spełniają schematyczne formy prowadzenia zajęć szkolnych, lecz formy pracy pozaszkolnej.
Formy organizacyjne stosowane w procesie wychowania fizycznego.
Formy prowadzenia zajęć:
Dotyczą one strony organizacyjnej przebiegu ćwiczeń w czasie oraz przestrzeni i są ściśle związane z metodami realizacji zadań.
forma frontalna - ma ona miejsce wtedy, gdy wszyscy uczniowie w tym samym czasie wykonują to samo ćwiczenie, a nauczyciel mając ich w polu widzenia, kieruje nimi stosując środki metodyczne i zabiegi organizacyjne. W zajęciach frontalnych intensywność ćwiczeń jest duża, ponieważ mogą być one bezpośrednio sterowane. Nauczyciel oddziaływuje pedagogicznie i metodycznie bezpośrednio na wszystkich uczniów. Niekorzystne skutki frontalnego prowadzenia zajęć polegają na tym, że drastycznie ograniczona jest samodzielność uczniów oraz możliwość dozowania obciążeń.
forma zajęć w zespołach - jest to forma, w której ćwiczenia odbywają się w kilku zespołach, przy czym uczniowie każdego zespołu wykonują zadania pojedynczo lub w parach i zaraz wstępują z powrotem do zespołu. Dla zajęć w zespołach typowe jest to, że każdy zastęp posiada swojego zastępowego, który kieruje zajęciami wewnątrz własnego zastępu. Zajęcia w zespołach stwarzają lepsze możliwości opanowania umiejętności i nawyków. Nieuniknione są jednak martwe punkty z powodu czekania w kolejce na podejście do przyrządu.
forma zajęć w zespołach z zadaniami dodatkowymi - jako zadania dodatkowe określamy takie ćwiczenia, które uczniowie wykonują indywidualnie po zakończeniu ćwiczenia zasadniczego. Zadania dodatkowe powinny być stosunkowo łatwe, bezpieczne i atrakcyjne, nastawione głównie na rozwój cech motorycznych i odpowiednich grup mięśniowych.
forma stacyjna - uczniowie ćwiczą strumieniem na wielu stacjach, które składają się na obwód stacyjny. Zajęcia stacyjne są celowe wtedy, gdy zamiarem nauczyciela jest utrwalenie nawyków i umiejętności lub doskonalenie cech motorycznych.
forma obwodu ćwiczebnego - służy racjonalnemu i intensywnemu przebiegowi ćwiczeń w lekcji, gdy celem jest przede wszystkim doskonalenie takich cech motorycznych jak siła i wytrzymałość. Stosując tą formę nauczyciel rozstawia uczniów w małych grupkach na wszystkich stanowiskach, określa liczbę powtórzeń, daje znak na równoczesną zmianę ćwiczących na stacjach.
forma indywidualna - każdy uczeń wykonuje zadania samodzielnie i po swojemu (samodzielna rozgrzewka, rozwiązywanie zadania problemowego itp.)
forma strumieniowa - charakteryzuje ją dynamiczne przemieszczanie się ćwiczących na ścieżce z przeszkodami w określonym kierunku. Ze względu na stanowisko i rodzaj przeszkód wyróżnia się trzy rodzaje torów przeszkód: sztuczny, naturalny i kombinowany.
Formy podziału uczniów:
zastępy stałe - są one ustalane w danej klasie na dłuższy okres zgodnie z pedagogicznym punktem widzenia. W zależności od wielkości klasy dzieli się ją na trzy do pięciu zastępów, przy czym w zastępie nie powinno być mniej niż sześciu uczniów nie więcej niż dziesięciu. Podział na nie może być stosowany w gimnastyce przyrządowej, a także wszystkich pozostałych dyscyplinach sportowych. Dobór uczniów powinien być taki, aby w każdym zespole jedni uczniowie wpływali pozytywnie na drugich.
zastępy sprawnościowe - podział klasy na zastępy pod względem sprawności. Obciążenie dla poszczególnych zastępów może być tak duże, że będzie ono optymalnie odpowiadać każdemu uczniowi. Ćwiczenia obowiązujące w danym zastępie mogą być tak ustalone, że odpowiadają stanowi sprawności wszystkich uczniów w zastępie. Wynik kontroli sprawności uczniów powinien być podstawą do przeniesienia ucznia z zastępu o małej sprawności do zastępu bardziej sprawnego i odwrotnie.
zastępy sprawnościowe zmienne - skład osobowy zastępów należy zmieniać w zależności od zaawansowania w konkretnym temacie czy dyscyplinie sportowej. Takie podejście do podziału na zastępy stwarza możliwość stawiania adekwatnych zadań w stosunku do różnych trudnych zadań występujących w programie danej klasy. Charakterystyczne dla pracy w zastępach jest to, że stwarza ona warunki dla samodzielnej pracy uczniów dla samowychowania w zespole.
drużyny - stosujemy w grach drużynowych ruchowych, gdzie występuje rywalizacja. Przy podziale klasy obowiązuje zasada dzielenia na zespoły o podobnej sprawności i umiejętnościach.
grupy - tym się różni od innych form, że jest to podział losowy i obowiązuje tylko na jednej jednostce lekcyjnej. Stosowany przy zadaniach łatwych np. w grach i zabawach, ćwiczeniach muzyczno-ruchowych, zadaniach problemowych bez rywalizacji.
pary - stosowana forma, wtedy gdy partner zapewnia pomoc lub ochronę, służy drugiemu jako swego rodzaju przyrząd lub balast, jest współpartnerem w sportach walki itp. Wykorzystujemy do ćwiczeń kształtujących, do ćwiczeń z obciążeniami, do nauczania różnych umiejętności ruchowych.
Formy porządkowe służące do optymalnego wykorzystania przestrzeni i bezpieczeństwa uczniów:
ustawienia podstawowe: szereg, dwuszereg, rząd, dwurząd,, szyk marszowy itp.
ustawienia ćwiczebne: luźna gromadka, uliczka, półkole, czworobok, trójkąt kolumna ćwiczebna, koło czołem do wewnątrz, na zewnątrz
odliczanie oraz zwroty w miejscu i w ruchu itp.
Cele i zadania lekcji wychowania fizycznego.
cel kształcący - dotyczy ciała ludzkiego i jego motoryki. Realizując go zmierzamy do wzbogacenia zasobów umiejętności ruchowych, doskonalenie sposobów wykonania różnych czynności kształtowania motoryki. Modyfikowanie budowy i postawy ciała, wyrabianie wydolności i odporności organizmu. Cel ten jest dla wf najbardziej swoisty, albowiem dotyczy biologicznej strony osobowości człowieka, jest osiągany za pomocą czynników i środków fizykalnej natury. Realizując ten cel dążymy do kształtowania struktury somatycznej, a przy tym do usprawniania funkcji organizmu.
cel poznawczy - przybliża wychowankowi wiedzę o potrzebach zdrowia fizycznego i psychicznego, przezornego zachowania się w różnych sytuacjach oraz uświadamia im zasady poprawnego wykonania różnych czynności ruchu.
cel wychowawczy - wiąże się z pedagogiką, kształtuje pełną osobowość człowieka, nadaje głębszy sens wychowawczy umiejętnością ruchowym.
Autoedukacja na lekcjach wychowania fizycznego.
Ma na celu przygotowanie jednostki do przyjęcia na siebie odpowiedzialności za dalszy rozwój po ustaniu stosunku wychowawczego. Wdrażanie do autoedukacji wymaga upodmiotowienia wychowanka, a zarazem wyposażenie go w określone wiadomości i umiejętności dotyczące metod pracy nad sobą oraz samokontroli i samooceny efektów.
Formy i metody intensyfikacji w lekcji wychowania fizycznego
Efektywność lekcji wf podnosi:
* właściwy dobór metod realizacji zadań i form organizacyjnych intensyfikujących proces lekcyjny. Do nich zaliczyć należy: formę pracy w zespołach z zadaniami dodatkowymi, formę obwodu ćwiczebnego, toru przeszkód, ćwiczeń ze współćwiczących, metodę improwizacji ruchowej i zadaniowej.
* dobra organizacja lekcji zapewniająca maksymalne wykorzystanie czasu na ćwiczenia, a między innymi: punktualne rozpoczynanie lekcji, ograniczenie czynności organizacyjnych - zbiórek do niezbędnego minimum, stosowanie krótkich objaśnień połączeniu z pokazem, sprawne kierowanie zespołem uczniowskim, stosowanie w grach i zabawach podwójnych ról, ograniczenie do minimum przerw między ćwiczeniami, stosowanie wzajemnej asekuracji i pomocy.
* odpowiedni dobór przyrządów i przyborów do ćwiczeń oraz umiejętne ich wykorzystanie np. sprawne rozdawanie, zbieranie i zmiana przyborów, sprawne rozstawianie i usuwanie przyrządów, wykorzystanie ciężaru, wielkości, sprężystości i kolorystyki przyborów niekonwencjonalnych, które dodatkowo podnoszą wartość lekcji i inspirują ucznia.
* właściwy przebieg interakcji
* twórcza postawa nauczyciela w czasie lekcji, jego przygotowanie fachowe i pedagogiczne, styl kierowania, zaangażowanie, atrakcyjność, wiarygodność, pomysłowość, umiejętność inspirowania uczniów do samodzielnego rozwiązywania wielostronnych zadań ruchowych
* klimat społeczny lekcji i atmosfera sprzyjająca wyzwoleniu motywacji, czyli umiejętność wytworzenia atmosfery radości, zabawy, możliwości pełnego relaksu psychicznego, wyżycia się fizycznie, dostarczenie okazji do zdobywania doświadczeń ruchowych i zaufania we własne siły.
Poza tym należy zamiast ćwiczeń pojedynczych, wyizolowanych, wprowadzać różnorodne ćwiczenia wykonywane w dłuższym czasie i angażujące więcej grup mięśniowych, tworzące dłuższe lub krótsze sekwencje ruchowe.
Bezpieczeństwo w procesie wychowania fizycznego.
Bezpieczeństwo na zajęciach: Od zapewnienia bezpieczeństwa zależy szybkość uczenia się i trwałość nabywania nowych umiejętności. Nauczyciel, trener ubezpieczony od następstw nieszczęśliwych wypadków może być zwolniony od płacenia ewentualnego odszkodowania. Przyczyny zagrożenia bezpieczeństwa na lekcji są następujące:
z winy nauczyciela - nauczyciel, trener jest w pełni odpowiedzialny od początku do końca za wszystko co na zajęciach ma miejsce. Przy dobrym przygotowaniu nauczyciela do pracy liczbę wypadków można obniżyć o 80%. Błędy popełniane najczęściej przez nauczyciela to:
- słaba organizacja zajęć. Należy przemyśleć i konsekwentnie realizować sposób przychodzenia na zajęcia, sposób przebywania w szatni, przychodzenia na miejsce ćwiczeń i wychodzenia z niego. Wiele wypadków zanotowano na wskutek spontanicznego zachowywania się ćwiczących na początku zajęć, możliwości niezorganizowanego korzystania z przyrządów, ważna jest także organizacja zespołów do zajęć, rozstawienie ich na miejsce ćwiczeń, określenie ról i zadań każdemu ćwiczącemu. Istotne znaczenie ma także organizacja pomocy i ochrony.
- nie przestrzeganie obowiązujących przepisów dotyczących organizacji i przebiegu zajęć, udziału w niej uczniów lub brak znajomości przepisów.
- słaba znajomość uczniów, ćwiczącego trzeba poznać nie tylko w zakresie jego poziomu rozwoju somatycznego i motorycznego, ale także mechanizm jego zachowań, ryzyka, odwagi. Zadaniem prowadzącego jest znoszenie lęku i kształtowanie odwagi.
- brak świadomej dyscypliny, sterowanie większym zespołem musi odpowiadać określonym regułom organizacyjnym. Każdy z uczestników musi znać swoją rolę i miejsce w zespole oraz ściśle wykonywać polecenia mu zadane. Prowadzący powinien przewidywać, co może się zdarzyć.
b) z winy ucznia, np. dowolność wykonania ćwiczeń pomimo określenia porządku ćwiczeń, zmęczenie, przecenianie swoich umiejętności
c) z przyczyn technicznych. Są one najmniej liczne, z spowodowane są złą nawierzchnią i źle usytuowanym boiskiem, zbyt małą salą, mało stabilne bramki do piłki ręcznej, brakiem pomocniczych pomieszczeń na przyrządy, nie konserwowane bieżnie. Prowadzący powinien systematycznie kontrolować stan przyrządów.
Funkcje wychowania fizycznego
funkcja adaptacyjna - polega na kształtowaniu zdolności przygotowawczych ustroju do zmieniających się warunków życia i pracy, do środowiska materialnego. Czynną formą adaptacji jest hartowanie. Rola przedszkola, szkoły i całego społeczeństwa polega na ograniczeniu czynników negatywnych.
funkcja kompensacyjna - polega na wyrównaniu bilansu ruchowego człowieka. W pierwszych latach szkoły 5-6 godzin ruchu dziennie. Celem jest odciążenie przeciążonego umysłu, przewentylowanie płuc, ożywienie układów ruchu.
funkcja korekcyjna - poprawianie
funkcja stymulacyjna
SKS - zadania, program, realizacja
Zadania:
- prowadzenie „godziny sportu” i ćwiczeń śródlekcyjnych
- organizacja „SIS”
- udział reprezentacji SKS w zawodach szkolnych
- szkolenie młodzieżowych organizatorów sportu
- inauguracja sportowego roku szkolnego
- dzień piłkarza
- budujemy ścieżkę zdrowia
- „sportowa” jesień
- biegi na orientację
- „dni kultury i sportu szkolnego”
GODZINA SPORTU
10.VI.1974 Minister Oświaty i Wychowania wydał zarządzenia i upoważnienia dyrektorom szkół podstawowych i ponadpodstawowych do włączenia w tygodniowym rozkładzie zajęć tzw. „godziny sportu” realizowanej przez SKS. Zajęcia sportowe podczas tej godziny prowadzą posiadający odpowiednie uprawnienia młodzieżowi organizatorzy sportu. Decyzję o wprowadzeniu jej podejmuje dyrektor szkoły na wniosek SKS po konsultacji z radą pedagogiczną i komitetem rodzicielskim. Udział uczniów niej jest obowiązkowy. Podczas niej zaleca się prowadzenie takich zajęć jak: zabawy i gry ruchowe, lekkoatletyka, zespołowe gry sportowe, kometka, ringo, tenis stołowy. Niedopuszczalne jest podczas niej uprawianie dyscyplin bądź konkurencji stwarzających zagrożenie. Przed przystąpieniem do niej należy:
- ułożyć program przy udziale młodzieżowych organizatorów sportu
- zajęciami objąć wszystkich uczniów
- dostosować program do umiejętności
- dostosować program do warunków szkoły
- zapewnić bezpieczeństwo
„Godzinę sportu” należy rozpoczynać od zbiórki i sprawdzenia obecności, następnie trzeba przeprowadzić rozgrzewkę.
ORGANIZACJA SKS
- regulamin powinien być tak opracowany, aby stwarzał każdemu uczniowi szansę
- w każdej z imprez uczeń zdobywa punkty dla swojej klasy
- program powinien być urozmaicony
- organizatorami powinni być młodzieżowi organizatorzy sportu
- konieczne jest przeprowadzenie masowych imprez wewnątrz szkolnych, między klasami
- im częściej zawody odbywają się tym większą ilość punktów można zdobyć
- przeprowadzenie zawodów i imprez w wyrównanych grupach wiekowych
- zastosowanie jednego kryterium oceny
Zasady budowy lekcji wf
Wyróżnia się trzy grupy zasad:
Zasady budowy lekcji:
wszechstronność - równomierne oddziaływanie na różne narządy i układy organizmu
zmienność pracy mięśniowej - równomierne obciążenie wysiłkiem wszystkich grup mięśniowych podczas lekcji
stopniowego natężenia wysiłku - stopniowe zwiększanie wysiłku aż do maksymalnego, maksymalnego potem uspokojenie
Zasady dydaktyczne
świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania
poglądowości
systematyczności
przystępności (stopniowania trudności)
trwałości
Zasady doboru treści oraz organizacja kształcenia i wychowania
Uwzględnia cechy nowoczesnego modelu nauczania i uczenia się
podmiotowego traktowania uczniów jako współpartnerów
różnicowanie treści i form kształcenia
integracja kształcenia
łączenia teorii z praktyka
kształcenia ustawicznego
Aktywizacja ruchowa dzieci i młodzieży na zajęciach wf
Ogół poczynań nauczyciela głównie dydaktycznych, organizacyjnych, wychowawczych zapewniających uczniom odgrywanie czynnej postawy w realizacji zadań lekcji. Aktywizacja uczniów wynika przede wszystkim z samej istoty nowoczesnej teorii nauczania-uczenia się, z zasady podmiotowego traktowania ucznia oraz zasady świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie dydaktyczno-wychowawczym. Aktywizacja uczniów ma miejsce w każdej części lekcji. Szczególnego znaczenia nabiera w części wstępnej (zorganizowanie grupy) oraz głównej (samokontrola, samoocena)
Funkcje dydaktyczne hospitacji zajęć KF
Hospitacja to uczestnictwo przedstawicieli władz szkolnych lub nauczycieli w zajęciach szkolnych w celu dokonania ich analizy i ewentualnie jej oceny; może to być również uczestnictwo w tych zajęciach kandydatów na nauczycieli w celu zdobycia orientacji w metodach pracy doświadczonych nauczycieli.
Cele hospitacji (ze względu na zakres problemów interesujących wizytującego):
całościowa - jej celem jest styl pracy nauczyciela w sensie całokształtu jego zadań w szkole
problemowa - celem jest zbadanie struktury lekcji lub występującego w niej problemu
przekrojowa - jej celem jest zbadanie problemu procesu dydaktycznego szkole na wszystkich lekcjach danego przedmiotu
Dobrze przygotowana hospitacja pozwala na dokonanie analizy rzeczowego i metodycznego przygotowania nauczyciela wf do lekcji.
Ze względu na cel, jaki przyświęca hospitującemu można wyróżnić hospitacje:
merytoryczna -zakończona przekazaniem uwag i wskazówek, powinna dawać odpowiedzi na takie pytania, jak: Jaki zakres materiału wprowadza nauczyciel wf na zajęciach; Czy zna zasady budowy lekcji i umiejętnie dobiera typ lekcji do formalnych zadań; W jakim stopniu rozwija umiejętności uczniów; Czy troszczy się o uczniów mniej sprawnych; czy przestrzega zasad organizacyjno-formalnych;
organizacyjno-formalna - kontroluje się czy zajęcia odbywają się zgodnie z programem kształcenia wf; ocenia się przygotowanie przyborów i sposobów ich wykorzystania
mieszana - zawiera elementy hospitacji merytorycznej i organizacyjno-formalnej z przewagą tematyki jednej lub drugiej
Rozmowa hospitacyjna - szczera dyskusja, klimat koleżeński, nie może przekraczać trzech dni.
12.Szkoła promująca zdrowie - zadania nauczyciela wf.
Do zadań nauczyciela należy pomoc uczniom w:
rozumieniu zdrowia jako wartości dla człowieka, zdobywaniu wiedzy o rozwoju, zdrowiu i czynnikach go warunkujących
kształtowaniu postaw wobec zdrowia, w tym odpowiedzialność za zdrowie własne i innych. Współpraca z pozostałymi nauczycielami i lekarzami
umożliwienie uczniom nabywania kompetencji do zdrowego stylu życia. Diagnoza rozwoju fizycznego (ocena możliwości organizmu ucznia)
obrona własnych praw i systemu wartości
podejmowanie działań na rzecz ochrony zdrowia własnego i innych oraz tworzenie zdrowego środowiska
radzenie sobie ze stresem i trudnymi sytuacjami
świadome rodzicielstwo
udzielanie pierwszej pomocy w wypadkach i zachowanie się w takiej sytuacji
edukacja do życia w rodzinie i społeczeństwie
edukacja seksualna
życie bez nałogów
przeciwdziałanie AIDS, chorobom przenoszonym drogą płciową
Szkoła promująca zdrowie:
Edukacja zdrowotna ma na celu podejmowanie odpowiednich decyzji i wyborów, kształtowanie zdrowego stylu życia i rozwiązywanie własnych problemów zdrowotnych. Za realizacje edukacji zdrowotnej w szkole jest odpowiedzialny dyrektor szkoły i wychowawca. Program edukacji powinien być dostosowany do potrzeb i warunków szkoły. Należy:
poprawić warunki higieniczno-sanitarne
zorganizować posiłki szkolne
organizować specjalne imprezy o tematyce zdrowotnej
prowadzić równoczesną edukację rodziców
zachęcać rodziców, którzy posiadają odpowiednią wiedzę do prowadzenia zajęć
Według Demela promocja zdrowia jest dyscypliną nauki i sztuką pomagania ludziom w dokonywaniu zmian w ich stylu życia, aby mogli zbliżyć się do optimum swego zdrowia.
Według Karty Ottawskiej z 1986r, promocja zdrowia to proces umożliwiający ludziom zwiększanie kontroli nad swoim zdrowiem oraz jego poprawą.
Istnieje Europejska sieć szkół promujących zdrowie. Pierwsze powstały w 1991r, w Polsce - wrzesień 1992r. W Europie istnieje około 500 szkół w 37 krajach.
Metody przekazywania i zdobywania wiadomości
Pokaz: towarzyszą mu słowa. Najczęściej stosowany jest tzw. „żywy pokaz ruchu” przez nauczyciela lub przodującego ucznia. Pokaz może być wykonywany w tempie normalnym lub zwolnionym. Największe walory ma film dydaktyczny, pozwala on na odtwarzanie ruchu w całym jego przebiegu, w różnym tempie, tempie nawet na zatrzymanie w poszczególnych jego fazach.
Opowiadanie: Zaznajomienie uczniów z nieznanymi rzeczami i zjawiskami w formie słownego opisu. Opowiadanie stosuje się w wyższych klasach, w niższych zastępowany jest opisem, który jest krótszy i mniej szczegółowy.
Wykład: przedmiotem wykładu jest zazwyczaj opis złożonych układów, rzeczy i zjawisk. W wyniku wykładu uczniowie powinni poznać głównie związki i zależności pomiędzy różnymi elementami ich struktury.
Pogadanka: zmusza ona uczniów nie tylko do śledzenia myśli nauczyciela, ale również do samodzielnej pracy myślowej. Polega ona na rozmowie nauczyciela z uczniami.
Dyskusja: wymaga od uczniów dużej samodzielności, umiejętności jasnego formułowania swoich poglądów oraz odpowiedniego przygotowania się do omawianego zagadnienia.
Praca z książką: metoda ta polega na samodzielnym korzystaniu z książki przez uczniów w czasie pozalekcyjnym.
Opisywanie i rysowanie postaci: stosuje się tą metodę w celu doskonalenia umiejętności i pogłębienia wiadomości. Treścią opisów i rysunków mogą być przeżycia podczas ćwiczeń i zawodów, różne sceny z życia sportowego klasy. Opisy powinny być wykonywane samodzielnie w ramach pracy domowej.
Wywiad: zdobywanie wiedzy z zakresu kultury fizycznej z wywiadu z interesującymi ludźmi.
Wykonywanie zadań ruchowych: uczeń zdobywa nowe informacje i wiadomości wykonując nowe zadania ruchowe.
14.Planowanie pracy nauczyciela.
Plan to przemyślenie doboru i kolejności przewidywanych działań z jednoczesnym postanowieniem podjęcia działań według obmyślonego toku. Dobry plan powinien być: celowy, wykonalny, maksymalnie operatywny, plastyczny, szczegółowy, terminowy, kompletny, długodystansowy. Plan pracy nauczyciela obejmuje: diagnozę, prognozę, ordynację, wykonawstwo, ocenę wyników. Planowanie pracy zależy od wielu czynników, warunków i środków. Planowanie pracy szkoły w zakresie KF obejmuje: plan dydaktyczno-wychowawczy, plan gospodarczy szkoły, planowanie dydaktyczne czynności nauczyciela, rozkład materiału,, przygotowanie lekcji, plan SKS.
Dokumentacja nauczyciela wf:
1)Obligatoryjna: dziennik lekcyjny, dziennik zajęć pozalekcyjnych, plan pracy dydaktyczno-wychowawczej, ewidencja sprzętu sportowego.
2)Zalecana: zeszyt nauczyciela, plan pracy w sekcji, kalendarz imprez.
Typy, rodzaje i style prowadzenia lekcji wf
STYLE:
Autokratyczny - nauczyciel sam ustala cele i środki ich realizacji, sam przydziela pracę uczniom, nie uzasadnia swoich ocen. Posługuje się raczej karami. Poziom wykonywanej pracy jest stosunkowo wysoki. Reakcją na ten styl jest apatia, agresja. Młodzież często rezygnuje z takich grup.
Demokratyczny - grupa sama decyduje o celu i środkach. Wyniki pracy oceniane są obiektywnie, nauczyciel sam często bierze udział w czynnościach grupy. Posługuje się raczej nagrodami. Wysoka motywacja, stosunki w grupie są przyjazne.
Liberalny - nauczyciel pozostawia swobodę członkom grupy, nie uczestniczy w działalności, rzadko komentuje. Wydajność pracy jest bardzo niska.
LEKCJA - podstawowa jednostka metodyczna w systemie nauczani. Lekcję powinny cechować: celowość, racjonalność, ład w działaniu, ekonomiczność, twórczy charakter..
Typ lekcji - taka odmiana lekcji, której układ uwzględnia stosunek do ogniw procesu nauczania i stopnia ich realizacji. Są to lekcje:
Podające - wprowadzające nowe treści wychowania i kształcenia
Doskonalące - utrwalające wiadomości
Kontrolne - sprawdzające i oceniające
Mieszane
RODZAJE lekcji - to takie jej odmiany, które odpowiadają określonym strategiom dydaktycznym wynikającym z teorii kształcenia wielostronnego, uczenia się przez przyswajanie. Są to lekcje:
Podające
Problemowe - rozwiązywanie zadań i sytuacji odbywa się na drodze odkrywania
Eksponujące - uruchamia się emocjonalno-wolicjonalną sferę osobowości ucznia
Praktyczna - aktywizacja ucznia w działaniu
Rozwój psychomotoryczny ucznia w szkole ponadpodstawowej
Rozwój fizyczny: Starszy wiek szkolny (15-17 lat) charakteryzuje się tym, że kończy w zasadzie formowanie konstytucji człowieka. Mało skoordynowany osobnik przekształca się w prawie doskonałego człowieka. Rozpoczęte przyśpieszanie wzrostu u dziewcząt 1-2 lata wcześniej niż u chłopców zatrzymuje się około 16-17 roku życia, u chłopców rozpoczyna się między 13-14 rokiem życia, kończy około 18 roku.
Cykle dojrzewania płciowego to 4 lata(12,5-16,5) według Milcerowej, może trwać od 2-6 lat. Wzrost ciała na długość góruje znacznie nad wzrostem szerokości.
Przed 14 rokiem życia przestrzenie międzykręgowe są chrzęstne, później pojawiają się punkty kostnienia ok. 20r - chrząstki międzykręgowe zrastają się z trzonami kręgów. Ostateczne wymiary kręgosłup osiąga około24-25 roku życia. Rozwój klatki piersiowej odbywa się w czasie całego okresu wzrostowego i zależy od: rozwoju całego kośćca i rozwoju czynnościowego płuc. Największy przyrost jej obwodu obserwuje się u dziewcząt miedzy 13-14 rokiem życia, a u chłopców między 15-16. W wieku 15-18 lat kończy się okres dojrzewania płciowego, obniża się znacznie tempo wzrostu i zwiększanie ciężaru ciała. Układ mięśniowy w starszym wieku szkolnym powiększ się w dalszym ciągu i doskonali czynnościowo. W stosunku do ciężaru ciała wynosi on w wieku 15 lat - 32,6%, a w wieku 18 lat - 44,3%. Towarzyszy temu wzrost siły i zdolności do długotrwałej czynności i zwiększa umiejętność kierowania swoim ciałem. Umożliwia to stosowanie ćwiczeń z kolejnym włączaniem w nie ruchów początkowo szybkościowych, później na wytrzymałościowych, wytrzymałościowych potem siłowych. Najszybszy rozwój mięśni zachodzi w okresie dojrzewania płciowego. W ciągu 2-3 lat masa zwiększa się o 12%, podczas gdy między 8-15 rokiem o 4-5%.
Liczba skurczów serca dochodzi do 70-72, maksymalne ciśnienie krwi podnosi się do 114-116 mmHg oraz zwiększa się pojemność wyrzutowa i minutowa serca. Serce w tym okresie staje się bardziej odporne na różne wpływy, ponieważ regulacja jego czynności jest doskonalsza. Liniowe wymiary serca ulegają trzykrotnemu zwiększeniu (w porównaniu z niemowlakiem). Stosunek masy lewej komory do prawej to 3:1 w okresie dojrzewania, później 2,5:1.
Płuca pomimo ciągłego wzrostu w okresie dojrzewania znajdują się w ujemnej dysproporcji do potrzeb organizmu.
Wzmaga się czynność tarczycy i gruczołów płciowych, co zwiększa pobudliwość kory mózgowej, może to spowodować wzmożoną reaktywność układu nerwowego, układ wegetatywny wykazuje obniżony próg pobudliwości.
Starszy wiek szkolny charakteryzuje się tym, że następuje znaczne przestrojenie czynnościowe układu nerwowego, sercowo-naczyniowego i wydzielania wewnętrznego, ponieważ wzrasta aktywna działalność gruczołów płciowych, nadnercza i przysadki mózgowej. Zjawiskom tym towarzyszy znaczne przyśpieszenie wzrostu, zwiększenie przemiany energetycznej i wzmożenie pobudliwości narządów oraz ich nerwowo-hormonalnej regulacji. Zwiększa się w tym okresie siła, zdolność do długotrwałej pracy, polepsza się koordynacja ruchów ciała.
Młodzież szuka w tym czasie rozwiązań, jaki ma być ich stosunek do świata i społeczeństwa, planuje, jaką rolę będzie pełnił w życiu ogółu, cechuje ją wzmożone życie uczuciowe i intelektualne, krystalizuje się światopogląd oraz charakter, rozwija się w niej potrzeba społecznego i organizacyjnego życia. Doskonalą się cechy moralno-społeczne, inicjatywa, śmiałość, szybkość decyzji, świadomość obowiązków społecznych, poczucie przyjaźni, koleżeństwa, zdolności świadomego zdyscyplinowania.
Rozwój motoryczny:
szybkość - stopniowe jej narastanie pomiędzy 8-10 rokiem życia, jednak tempo tego zwiększania jest nierównomierne. U chłopców duży przyrost występuje do 15 roku, u dziewcząt są one coraz mniejsze już pomiędzy 11-15 rokiem życia. Rozwój tej cechy kończy się u chłopców w 18 roku życia, a u dziewczyn w 15. Najlepsze wyniki biegowe na 60m uzyskują dziewczęta 13-14-letnie, chłopcy 15-17-letni. Potem wyniki te utrzymują się przez pewien czas, a następnie się pogarszają.
Siła - gwałtowny przyrost u chłopców w wieku 13-14 oraz 14-15 lat, potem następuje zmniejszenie się wartości bezwzględnych, wartości maksymalne osiągane są w wieku 25-30 lat. U dziewcząt duże przyrosty w 13-14 roku życia, następnie występuje regres tej cechy i w zasadzie kończy się w okresie pobytu w szkole średniej.
Wytrzymałość - zdolność do długotrwałego wykonywania jakiejkolwiek pracy bez zmęczenia. Tempo rozwoju tej cechy jest coraz słabsze, u dziewcząt następuje regres. W zakresie wytrzymałości stwierdza się różne warianty indywidualne spowodowane różnym poziomem rozwoju fizycznego, stanem układu nerwowego, sprawnością czynnościową układu oddechowego i sercowo-naczyniowego. U dziewcząt po 14 roku życia wytrzymałość rozwija się powoli, a punkt szczytowy osiąga w 16 roku życia.
Zwinność - zdolność opanowywania nowych ruchów, zdolność szybkiego dostosowania działalności do wymagań zmieniających się warunków. Najwyższy poziom tej cechy u 9-letnch chłopców, potem obniżenie w 13-14 roku życia., na wyrównanym poziomie choć nieco niższym utrzymuje się do 17-18 roku życia. U dziewcząt największy regres w 13-14 roku życia, maksymalna zwinność wieku 16 lat, po czym następuje jej niewielki zmniejszenie.
Moc - u chłopców wzrasta od 13 roku życia i uzyskuje największe wartości pomiędzy 14-15 rokiem życia, następnie wartości bezwzględne tej cechy maleją. U dziewcząt największe przyrosty w wieku 10 lat, a najmniejsze w 18-19 roku życia.
Zalecenia pedagogiczne: osiągnięcie wyników nauczania możliwe jest, gdy uczniowie są zdyscyplinowani, jeżeli opiera się ono na ich świadomości i jeśli zajęcia dają im zadowolenie. Nauczyciel musi wiedzieć, na czym polega właściwość uwagi ucznia, sposób jej powstawania, myślenia, emocje, wola, charakter, czyli, na czym polegają psychiczne właściwości wychowanka, znajomość psychiki ucznia pomoże kształtować wolę pamięć i dodatnie cechy charakteru. Wiedza psychologiczna o młodzieży jest nauczycielowi pracy codziennej konieczna, aby mógł skutecznie stosować metody dydaktyczne i wychowawcze oraz do celów selekcyjnych np. w sporcie.
Nauczyciel ma do czynienia z poszczególnymi uczniami, ale nie z abstrakcyjnymi jednostkami, musi ich widzieć na tle zespołu, a także we wzajemnych związkach z innymi członkami. Trzeba znać kształtujące się w zespole stosunki międzyosobnicze, nawiązujące się sympatie, koleżeństwo, przyjaźnie i uznania, a także wybuchające wzajemne niechęci i antypatie. Trzeba orientować się w nieformalnej strukturze zespołu. Struktura ta warunkuje, bowiem w niemałym stopniu zachowania poszczególnych jednostek, decyduje często o ich samopoczuciu oraz przekłada się w rezultacie na ich wydajność sportowa. W liceum należy siłę i wytrzymałość podkreślać silniej niż dotychczas. Od tego zależy dobór dyscyplin, zachowanie proporcji między nimi, ważne dla praktyki jest ujednolicanie kryteriów sprawności. Nauczyciel pragnący kształtować racjonalnie podstawowe cechy motoryczne musi zdawać sobie sprawę, jak one się kształtują w osobniczym rozwoju jego wychowanków, a w związku z tym będzie mógł organizować jednolite pod względem sprawnościowym grupy ćwiczenia.
Hospitacja jako element procesu pedagogicznego.
Schemat omawiania lekcji:
1. Podanie podstawowych informacji o przeprowadzonej lekcji (klasie).
2. Własne stanowisko w sprawie tematu lekcji, celów, wykorzystania zasad i metod dydaktycznych (budowa lekcji).
3. Przebieg lekcji, krótkie omówienie.
4. Uwagi pozytywne o przeprowadzonej lekcji.
5. Uwagi krytyczne o przeprowadzonej lekcji.
6. Wnioski - jakbym miał przeprowadzić lekcję jeszcze raz.
7. Tematyka hospitowanej lekcji.
I Przygotowanie lekcji
Ocena osnowy lekcji pod względem formalnym - staranność, graficzna ilustracja, umiejętność opisu ćwiczeń
Ocena lekcji pod względem rzeczowym: zgodność założeń i doboru ćwiczeń z programem i usprawnianiem uczniów, celowość ćwiczebnego atrakcyjność materiału ćwiczebnego
II Zagadnienia organizacyjne
Rozpoczęcie i zakończenie lekcji
Ustawienie uczniów, wykorzystanie niećwiczących
Wykorzystanie przyborów i przyrządów
Zorganizowanie ochrony
III Zagadnienia metodyczne
Metodyka nauczania: stosowana terminologia, sposób objaśniania, pokaz, egzekwowanie poprawności wykonywanych ćwiczeń
Gospodarowanie zasobem sił uczniów, stopniowanie wysiłku, dozowanie i natężenie ćwiczeń, zmienność pracy
IV Wyniki lekcji
Wszechstronność pracy
Rozwijanie cech motorycznych
Realizowanie zadań dydaktycznych, - czego nauczyli się uczniowie podczas lekcji
Osiągnięcia wychowawcze
V Efekty lekcji
VI Postawa prowadzącego
Pewność wystąpienia
Dykcja
Wygląd zewnętrzny
Takt pedagogiczny
VII Udział w dyskusji hospitacyjnej
Umiejętność przedstawienia koncepcji lekcji, dobór zadań i sposobu ich realizacji
Fizjologiczne i psychologiczne uzasadnienie formy i sposobu przeprowadzenia lekcji, umiejętność obrony swego postępowania pedagogicznego podczas lekcji
Kultura zachowania się i udział w dyskusji
Specyfika wf w klasie III na tle rozwoju fizycznego potrzeb dziecka.
Właściwości rozwojowe uczniów 7-10-letnich
Rozwój fizyczny ucznia 7-10-letniego charakteryzuje tzw. „mała stabilizacja”. Dzięki rozszerzającym się coraz bardziej ogniskom kostnienia, kościec mineralizuje się, wzmacnia, dodając w rezultacie coraz stabilniejszą postawę przyczepom mięśniowym. Duża ruchliwość dziecka sprawia, że układ ruchowy, a w ślad za nim cały organizm wzmacnia się, krzepnie, jest bardziej odporny na choroby. Substancja chrzęstna sprawia, iż jest on elastyczny, giętki, toteż rzadko zdarzają się w tym wieku złamania. Przyrost wzrostu dziecka rozpoczynającego naukę wynosi około 5 cm rocznie. Sylwetka dziecka jest szczupła, przy czym górna połowa ciała jest słabo rozwinięta, klatka piersiowa zapadnięta, odstające łopatki, szczupłe ramiona. Mięśnie dziecka stanowią 27,2% masy ciała, gdy u osoby dorosłej 44,2%.
Układ krążenia w tym wieku staje się coraz sprawniejszy. Mięsień sercowy jest wprawdzie jeszcze słaby, ale swe braki nadrabia zwiększoną częstotliwością pracy, tętno wynosi około 90 ud./min, dość duże światło naczyń krwionośnych, niskie ciśnienie skurczowe, a także znaczna sprężystość ścianek naczyń, wszystko sprawia, iż układ krążenia pracuje w dobrych warunkach.
Układ oddychania rozwija się nie przez zwiększenie ilości pęcherzyków płucnych, lecz przez zwiększenie ich pojemności. Procesy utleniania u dzieci są żywsze niż u dorosłych, a organizm potrzebuje znacznie zwiększonych dawek tlenu. W tym wieku dziecko szybko się męczy, ale jeszcze szybciej wypoczywa.
System nerwowy nie funkcjonuje sprawnie. Włókna osiowe tkanek nerwowych są otoczone delikatną warstwa otoczki mielinowej, która powinna spełniać rolę izolatora, ale nie jest ona jeszcze w pełni sprawna.
Motoryczność charakteryzuje się przewagą procesów pobudzania nad hamowaniem. Bodźce ze świata zewnętrznego wywołują natychmiastową reakcję spontaniczna, często chaotyczną, niecelową, a zatem szkodliwą. Dzieci są na ogół zdolne ruchowo, lubią odwzorowywać ruchy, powtarzać je lub tworzyć, eksperymentować, samo wyrażać się za pomocą ruchu i podkreślać swoją indywidualność.
Psychikę dziecka charakteryzuje egocentryzm. Charakterystyczne cecha jest niemożność dłuższego skupienia uwagi na jednym temacie czy zadaniu ruchowym. W klasie III rozwój psychiczny przyjmuje postać bardziej dojrzalsza. Stałe przyrosty wysokości i ciężaru ciała, dalszy proces mineralizacji kośćca, wzmacnianie mięśni i połączeń kostno-stawowych sprawiają, że organizm krzepnie, wzrasta siła, wytrzymałość i ogólna sprawność fizyczna 9-10 latka. Przejawia się to w coraz wyraźniejszej chęci znalezienia godnego miejsca w grupie, porównania swych sił z innymi. Obserwujemy też w tym wieku tak znaczne zróżnicowanie płciowe (dyformizm), że wielu pedagogów uznaje, że jest to wiek wymagający rozdzielania chłopców i dziewcząt osobne grupy na zajęciach wychowania fizycznego.
Ogólnie wiek 9-10 lat charakteryzuje się wielkimi możliwościami zakresie rozwijania sprawności fizycznej i uzdolnień ruchowych, dużą odpornością na choroby oraz harmonią rozwoju psychofizycznego.
Funkcje ćwiczeń śródlekcyjnych śródlekcyjnych międzylekcyjnych.
Rola ćwiczeń śródlekcyjnych:
Praca umysłowa osłabia sprawność umysłu, dziecko przybiera niedbałą postawę ciała (garbi się). Rola:
Zrelaksowanie uczniów, przeciwdziałanie skutkom zmęczenia i znużenia
Odprężenie nerwowo-psychiczne
Ożywienie wegetatywne oraz umysłu (oczy, uszy), pobudzenie układ krążenia i oddychania
Skorygowanie postawy ciała
Wyrabianie trwałego nawyku stosowania aktywnego wypoczynku w toku pracy umysłowej, nauki w szkole, w domu.
Mobilizacja uczniów do pracy i podnoszenie efektów lekcji.
Przerwy na przeprowadzenie tych ćwiczeń powinny trwać 3-4 min. Ćwiczenia prowadzi się w klasie przy otwartych oknach bez względu na porę roku. Należy uwzględnić takie ćwiczenia, które uaktywniają narządy ruchu ukierunkowane na skutek jednostronnej pozycji ucznia. Ważną rolę odgrywa muzyka. Ćwiczenia muszą być łatwe i jednocześnie atrakcyjne. Ćwiczenia są nie tylko dla klas młodszych, ale również dla starszych. Stosować je należy w przypadku zmęczenia uczniów, spadku percepcji, rozmów, widocznych oznak znużenia (wiercenie się) lub też oznak niepokoju i apatii. Klasa I-II metoda zabawowo-naśladowcza, klasa III zadaniowa.
Prakseologiczne ogniwa procesu wychowania fizycznego.
Ogniwa procesu:
Diagnoza, prognoza, programowanie, realizacja i wykonawstwo, ocena.
I etap diagnozy - zebranie faktów, ich klasyfikacja, dokonanie opisu i natężenia cech badanych uczniów czy środowiska
II etap diagnozy - dotyczy wyjaśnienia genezy badanych rzeczy i zdarzeń, a mianowicie jek powstały, jak się rozwinęły i jakie przyczyny je wywołały
III etap rozwiniętej diagnozy - dotyczy wyjaśnienia i znaczenia stwierdzonego faktu z punktu widzenia realizowanych celów
IV etap diagnozowania przewiduje ustalenie fazy rozwoju, w którym znajduje się uczeń, grupa czy klasa
V etap stanowi prognozę rozwoju, czyli racjonalne przewidywanie tego co może się stać w określonym wycinku czasu w wyniku określonych działań, a także naturalnych procesów rozwojowych takich jak: wzrastanie, zmienność proporcji ciała, dynamika przyrostu sprawności.
Trafna diagnoza rozwoju uczniów jest połową sukcesu w pracy dydaktyczno-wychowawczej i zależy nie tyle od intuicji jak niektórzy sądzą, ile od wiedzy o człowieku i prawach jego rozwoju oraz możliwości jego kształcenia i wychowania.
Specyfika pracy z dziewczętami w okresie dojrzewania.
Stopień aktywności ruchowej dziewcząt maleje wraz z wiekiem, najwyraźniej zaznacza się to w okresie pokwitania. Zwiększa się szerokość bioder następuje przyrost tkanki tłuszczowej. Dziewczęta podczas wysiłku fizycznego osiągają wyższe wartości tętna i ciśnienia. Ponadto obserwuje się wzrost pobudliwości nerwowej związanej z zaburzeniami hormonalnymi. Znika chęć do ruchu. Głównym zadaniem nauczyciela jest pobudzenie chęci do ruchu. Można to osiągnąć poprzez
właściwy dobór treści, form i metod
kształtowanie zrozumienia wartości ćwiczeń dla zdrowia
rozwijanie zainteresowań
stworzenie przyjaznej atmosfery
atrakcyjność zajęć
Należy kształtować estetykę ruchu poprzez: rytmikę, ekspresję artystyczną, elegancję postawy, piękna i harmonię. Cele te mogą być realizowane za pomocą ćwiczeń przy muzyce, taniec ze śpiewem, elementy tańców regionalnych i współczesnych.
W pracy z dziewczętami należy uwzględnić: duża labilność psychiczną, poziom uzdolnień ruchowych, indywidualizacja ćwiczeń i wymagań, umiejętność dozowania wysiłku.
Czynności przygotowawcze nauczyciela w-f do zajęć ruchowych.
Czynności przygotowawcze to takie działanie, którego celem jest zapewnienie pomyślnych warunków pozwalających na realizację zadania. Punktem wyjścia jest wprowadzenie optymalnego nastroju do podjęcia zadań lekcji. Można go wywołać poprzez zabawę ze śpiewem, ćwiczenia przy muzyce, znane kroki czy figury taneczne. Uczeń angażuje się emocjonalnie. Istotny jest nastrój nauczyciela, który udziela się uczniom. Do czynności przygotowawczych należy zaliczyć jeszcze przygotowanie z uczniami środków dydaktycznych oraz operowanie formami organizacyjnymi, podział uczniów. Czynności przygotowawcze obejmują: czynności motywujące, informacyjne, naprowadzające, korygujące i alternatywne.
Intelektualizacja procesu wychowania fizycznego.
Proces wyposażania dzieci i młodzieży w sumę elementarnych wiadomości o kulturze fizycznej, naukach przyrodniczych, humanistycznych i społecznych to intelektualizacja. Celem jest kształtowanie świadomej postawy uczniów wobec wychowania fizycznego, pomoc wychowankowi w zrozumieniu samego siebie i swych potrzeb. W lekcji intelektualnej wychowania fizycznego polega na sprzęganiu procesu nauczania ćwiczeń z przekazywaniem stosownych do wieku i potrzeb wiadomości mających doprowadzić do osiągania celów.
Współdziałanie nauczyciela z rodziną.
Warsztaty edukacyjne na temat radzenia sobie z problemami.
Wprowadzenie ankiet jako metody suchej informacji na temat oczekiwań rodziców.
Systematyczne spotkania z rodzicami, pomoc przy organizacji zawodów, zapraszanie rodziców na zawody.
Warsztaty profilaktyczne (próchnica, stres, nadwaga)
Turnieje, festyny, zawody propagujące zdrowy styl życia.
Organizowanie wywiadówek.
Wspólne lekcje rodziców z dziećmi formie zabawy.
Rola nauczyciela wf we współczesnej szkole.
Dydaktyk nowator - jest twórczy w swojej pracy, stale doskonali swoją osobowość głównie poprzez samokształcenie, najwięcej czasu poświęca dzieciom najmniej sprawnym, na zajęciach pozalekcyjnych poświęca swój czas uczniom utalentowanym.
Opiekun wychowawca - jest doradcą, przyjacielem dzieci i młodzieży, dużo czasu poświęca dzieciom słabym, prezentuje moralną postawę, jest sprawiedliwy, życzliwy i pogodny.
Żywy wzór kultury fizycznej - dba o utrzymanie wysokiej sprawności fizycznej, wartości kultury fizycznej prezentuje w środowisku i rodzinie.
Animator wychowania zdrowotnego - wzór postępowania zgodnego z zasadami wychowania zdrowotnego.
Organizator - wychowania do rekreacji, sportu szkolnego, własnego warsztatu pracy pedagogicznej, pełnoprawnego członka rady pedagogicznej, współpracy z domem rodzinnym, organizator turystyki.
Proces wf /pojęcie i kręgi/.
Proces to przebieg następujących po sobie i powiązanych przyczynowo określonych zmian stanowiących stadia, fazy, etap rozwoju czegoś, przebieg, rozwijanie się, przeobrażanie czegoś. Tym czymś/kimś jest uczeń ciągle rozwijający się pod względem biologicznym i społecznym według praw charakterystycznych dla gatunku ludzkiego, lecz również specyficznych czynników genetycznych i środowiskowych kształtujących indywidualność osobniczą każdej jednostki. Jednym z ważnych czynników środowiskowych jest kształcenie i wychowanie. Modyfikujące naturalny rozwój jednostki.
KRĘGI:
Krąg najwyższy - to wf jako przedmiot nauczania.
Krąg pośredni - to wf pojęte jako kompleks zagadnień zdrowotno- wychowawczych w szkole, należą tu przejawy troski o prawidłowy rozwój wychowanków.
Krąg najszerszy - obejmuje typowe dla wf instytucje i formy pracy pozalekcyjnej, pozaszkolnej, kluby sportowe, zajęcia SKS.
BHP w pracy nauczyciela.
Nauczyciel nie może podjąć pracy bez przeszkolenia BHP. Przed podjęciem pierwszej pracy nauczyciel uczestniczy w szkoleniu BHP, które odnawia potem, co 5 lat. Szkolenie obejmuje 15 godzin zajęć teoretycznych i praktycznych. Na szkolenie składają się: przepisy przeciwpożarowe, zachowanie się w razie nieszczęśliwych wypadków, obowiązki nauczyciela w razie wypadku, odpowiedzialność prawna (karna, cywilna, karno-administracyjna, służbowa)
14