PRAWO WSPÓLNOTOWE

Źródła prawa wspólnotowego- to dokumenty urzędowe zawierające reguły wymagalnego i obowiązującego zachowania ludzi lub ich zrzeszeń, a także kompetencje instytucji publicznych.

Prawo pierwotne- - „ konstytucja wspólnoty” składa się z dwóch części prawa:

• pisanego

• niepisanego

Prawo pisane:

1. Traktaty ustanawiające Wspólnotę Europejską i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EURATOM)

2. Wszelkie protokoły i aneksy do traktatów (protokół wprowadzający statut Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości )

3. Traktaty rozszerzające wspólnoty o kolejnych członków ( traktaty akcesyjne)

4. Traktat o fuzji z 1967r i traktat o wspólnych instytucjach z 1957r.(istotne akty)

5. Traktaty zmieniające- ustalające zmiany Wspólnoty Europejskiej i EURATOM

• jednolity akt europejski 1986r

• traktat z MASTRICHT 1992r ( zmiana nazwy z EWG na Wspólnotę Europejską)

• traktat amsterdamski 1997r

• traktat nicejski 2001r

Prawo niepisane:

1. ogólne zasady prawa i prawo zwyczajowe

Pisane prawo wspólnotowe nie zawiera katalogu praw podstawowych dlatego lukę tę wypełniają ogólne zasady prawa służące rozwiązywaniu problemów nieuregulowanych wprost w prawie wspólnotowym. Wprowadza się je z porównania konstytucji państwa członkowskich i zawartych przez te państwa umów międzynarodowych.

Prawo zwyczajowe- mogą uczestniczyć w posiedzeniach nie tylko ministrowie.

Prawo pochodne- to prawo tworzone przez organy wspólnoty.

Jedną z istotnych zasad dotyczących systemu źródeł prawa wspólnotowego jest zasada ograniczonej kompetencji szczegółowej zgodnie ,z którą każdy wiążący akt wspólnoty wymaga istnienia normy prawa pierwotnego upoważniający do wydania tego aktu.

• Umowy międzynarodowe zawarte przez wspólnoty

• Akty prawne organów wspólnot zawarte w art. 249 traktatu Wspólnoty Europejskiej

Organy stanowiące akta prawa Wspólnoty Europejskiej :

• Parlament Europejski ze współpracą Unii Europejskiej.

• Rada Unii Europejskiej

• Komisja Europejska

Akty prawa wiążące

1. rozporządzenie- (samoistny akt prawny) to akt normatywny zawierający normę o charakterze generalnym i abstrakcyjnym wiążącym we wszystkich swoich częściach i obowiązującym bezpośrednio (nie mam obowiązku wprowadzania do porządku krajowego)

2. dyrektywa- to akt normatywny skierowany wyłącznie do państw członkowskich zobowiązujące je do wydania w określonym terminie przepisów krajowych odpowiadających treści dyrektywy (IMPLEMENTACJA dyrektywy)

Dyrektywa wiąże państwo członkowskie tylko co do celu, który ma osiągnąć pozostawiając mu swobodę wyboru formy i metody.

Dokonywana przez sądy krajowe wykładnia przepisów służących implementacji dyrektywy powinna być zgodna z tą dyrektywą. Jest to tzw. zasada wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem wspólnotowym.

Nieprawidłowa implementacja - konsekwencje:

• Komisja Europejska lub inne państwo członkowskie mogą wszcząć postępowanie w sprawie naruszenia traktatu

• Po upływie terminu implementacji dyrektywa staje się bezpośrednio skuteczna i osoba fizyczna lub osoba prawna może się na nią powołać przed sądem krajowym

• Osobie fizycznej lub prawnej może przysługiwać roszczenie odszkodowawcze w stosunku do państwa za szkody, które poniosła w związku z brakiem implementacji.

3. decyzja- jest aktem normatywnym o charakterze indywidualnym zaś jej adresatem może być zarówno państwo jak i osoba prawna czy osoba fizyczna.

Akty niewiążące prawa pochodnego:

1. zlecenia i opinie- są to akty normatywne nie ustanawiające żadnych prawa i obowiązków ale wywołujące skutki prawne.

INSTYTUCJE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

Akty regulujące wybór eurodeputowanych:

• Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską

• Akt dotyczący wyboru członków Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyporach bezpośrednich

• Ustawodawstwo poszczególnych państw członkowskich

Czynne i bierne prawo wyborcze- ma każdy z nas, ustawodawstwo wewnętrzne określa wiek tego prawa ( Polska czynne 18 lat, bierne 21 lat). Prawo to nie wiąże się z miejscem zamieszkania.

Prawo czynne i bierne wyborcze- może być realizowane w każdym miejscu zamieszkania na terytorium Unii Europejskiej, nie zależnie od posiadania lub nie posiadania państwa , w którym bierze się udział w wyborach lub , w którym się głosuje.

Prawo wyborcze:

• System jest proporcjonalny

• Dopuszczalne jest tworzenie progów wyborczych

We wszystkich państwach członkowskich w wyborach do Parlamentu Europejskiego stosowane są różne formy systemu proporcjonalnego, w pozostałym zakresie szczegóły określa ustawodawstwo państw członkowskich, ale nie może ono naruszać istoty systemu proporcjonalnego.

Ordynacje Wyborcze państw członkowskich mogą wprowadzać nie większe niż 5% progi wyborcze uprawniające do udziału w podziale mandatów.

Kadencja Parlamentu trwa 5 lat jest liczona (kończy się w dniu poprzedzającym pierwsze zebranie na sesji Parlamentu Europejskiego).

Wybory odbywają się w całej UE (czerwiec od czwartku do niedzieli) w ciągu 4 dni czerwca (1 czwartek do niedzieli miesiąca) rozwiązanie to ma uniemożliwić sugerowanie się obywateli państwa członkowskiego wynikami wyborów w innym państwie.

Deputowani wybierani są na 5-letnią kadencję, która rozpoczyna się z dniem zebrania się Parlamentu Europejskiego na pierwszej sesji. Z mocy prawa Parlament zbiera się w 1 wtorek następujący po upływie miesiąca od terminu wyborów.

Skład: 785 deputowanych (Polska ma 54 deputowanych, Niemcy mają Najwięcej aż 99 )

Główna siedziba -Strasburg

Bruksela- posiedzenia Komisji

Luksemburg - sekretariat

Wygaśniecie mandatu deputowanego tylko w 2 przpadkach:

• Rezygnacja

• Śmierć

Utrata mandatu przez deputowanego:

• w tedy kiedy przepisy państwa członkowskiego wyraźnie tak stanowią

• niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne albo go brak

W sytuacji gdy dojdzie do utraty mandatu Marszałek Sejmu informuje o tym Parlament Europejski.

W ustawodawstwie wewnętrznym państw członkowskich muszą być zawarte zakazy łączenia stanowisk z mandatem człowieka Parlamentu Europejskiego. Odpowiedni organ państwa członkowskiego (Polska - Marszałek Sejmu) jest zobowiązany do powiadomienia Parlamentu o utracie mandatu przez deputowanego. W przypadku wygaśnięcia mandatu przewodniczący Parlamentu Europejskiego informuje o tym zainteresowane organy państwa członkowskiego.

Organizacja i struktura Parlamentu Europejskiego

Parlament - jest jednoizbowy, w niewielkim zakresie tworzy prawo, ma najbardziej rozbudowaną strukturę określa jej regulamin Parlamentu - istnienie następujących organów:

Przewodniczący Parlamentu- kompetencje (jak Marszałka Sejmu) kieruje pracami Parlamentu i jego organów do jego formalnych obowiązków należy zaliczyć:

• otwieranie, zamykanie i zawieszanie posiedzeń

• zwoływanie nadzwyczajnych posiedzeń Parlamentu

• rozdzielanie czasu między poszczególne grupy polityczne ( frakcje) a także deputowanych niezrzeczonych

Przewodniczący ma osobiste biuro - pomaga mu w kontaktach z prasą.

Przewodniczący może zabrać glos w dyskusji tylko i wyłącznie w ceku podsumowania lub zdyscyplinowania mówiącego, chcąc wypowiedzieć się musi wcześniej zrezygnować z prowadzenia obrad.

Wybierany jest na 1 posiedzeniu nowego Parlamentu do momentu wyboru przewodniczącego obrady prowadzi najstarszy deputowany. Kadencja trwa 2,5 roku, głosowanie jest tajne kandydatów mogą przedstawiać frakcje polityczne lub minimum 37 deputowanych. Obecny przewodniczący to HANS GERT PÖTTERING.

Wiceprzewodniczący -w liczbie 14 i kwestorzy to kolejne organy Parlamentu Europejskiego. Wybór bezwzględną większością, jeżeli się nie uda obsadzić wsytkich stanowisk to zwykła większość.

Wiceprzewodniczący:

• zastępuje przewodniczącego gdy nie może lub gdy chce uczestniczyć w dyskusji

• razem z kwestorami wchodzą w skład Prezydium Parlamentu - 2 z wiceprzewodniczących

Kwestorzy w liczbie 5:

• odpowiadają za sprawy administracyjne i finansowe i dotyczące bezpośrednio deputowanych

Prezydium Parlamentu - składa się z przewodniczącego i 14 wiceprzewodniczących i 5 kwestorów jest ono odpowiedzialne za wewnętrzną organizację Parlamentu decyduje także o porządku posiedzeń Parlamentu.

Konferencja przewodniczących- jest to najwyższy organ decyzyjny w sprawach o charakterze politycznym i dotyczących jego stosunków zewnętrznych. Zbiera się co najmniej 2 razy w miesiącu.

Skład:

• przewodniczący frakcji politycznych

• 2 przedstawicieli deputowanych niezależnych

Zadania:

• Podejmuje decyzje związane z planowaniem prac legislacyjnych Parlamentu

• Odpowiada za utrzymywanie stosunków z krajami trzecimi

• Decyduje o podzielne miejsc w stałych i tymczasowych komisjach parlamentarnych

Konferencja przewodniczących komisji

Skład:

• Przewodniczący komisji stałych i tymczasowych

• Konferencja wybiera z grona przewodniczącego

Zadania:

• Przekazywania opinii i dotyczących porządku miesięcznych , dotyczących porządku dziennego sesji dziennych

Konferencja przewodniczących delegacji

Skład:

• Przewodniczący wszystkich delegacji międzynarodowych

Zadania:

• Przekazywanie konferencji przewodniczących zadań dotyczących prac delegacji międzynarodowych

Prace Parlamentu są wspomagane przez Sekretarza Generalnego, wybieranego przez Prezydium, stoi na czele Sekretariatu.

Komisie parlamentu (rola komisji jest bardzo ważna)

Podział Komisji:

Komisje Stałe

Komisje tymczasowe:

• ad-hoc

• śledcze

Skład:

Jest powoływany przez Parlament, na podstawie propozycji Konferencji Przewodniczących, każdy deputowany musi należeć do przynajmniej 1 komisji.

Od 24-78 członków (78 członków komisja zagraniczna)

Na 1 sesji ( powoływany jest skład) Parlamentu.

Po 2, 5 roku następuje ponowny wybór.

Frakcje (grupy polityczne)- przedstawiają kandydatów, a także deputowani niezrzeszeni.

Skład każdej komisji zależy od ukształtowania się frakcji. Skład osobowy komisji jest odzwierciedleniem układu frakcji. Na pierwszym posiedzeniu komisji dokonuje się wyboru przewodniczącego od 1-3 wiceprzewodniczących.

Trójetapowy:

1. bezwzględna większość

2. zwykła większość

3. jeżeli kilku uzyskało taką sama liczbę to decyduje zasada starszości.

Zadania Stałych Komisji:

• rozpatrują sprawy przekazywane im przez Parlament

• w czasie przerw między sesjami Parlamentu komisje rozpatrują sprawy przekazane przez Konferencję Przewodniczących

• przygotowują sprawozdania

• omawiają bieżące sprawy z przewodniczącym Unii Europejskiej

Komisje Tymczasowe:

• ad- hoc- w momencie pojawienia się sprawy, której nie ma rozwiązania w innej już istniejącej komisji. Powołanie Komisji Tymczasowej związane jest z dużą ilością spraw, którymi powinien zająć się Parlament, a żadna ze stałych komisji nie jest tej sprawie właściwa.

• Komisja Śledcza- powołuje ja Parlament w celu zbadania naruszeń, zarzutów, prawa wspólnotowego przez instytucję wspólnotową.

Grupy polityczne ( frakcje)

W obecnym Parlamencie mamy 8 frakcji np. socjaliści, lewica ( komunizująca), chadecka, liberałowie, zieloni, prawica. Każda grupa musi składać się z minimum 19 deputowanych pochodzących co najmniej z 1/5 państw należących do członkowstwa.

Aby utworzyć nową grupę polityczną -trzeba to zgłosić przewodniczącemu Parlamentu, zawierać co najmniej to zgłoszenia: (nazwę, nazwisko członków i skład prezydium frakcji). Zgłoszeni to podlega publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Zadania Parlamentu:

COSAC- czyli Konferencja Organów Wyspecjalizowanych w Sprawach Wspólnotowych.

Skład :

• Komisje parlamentów Narodowych zajmujące się integracją

Każdy akt prawa jest opiniowany przez COSAC.

Zadania Parlamentu Europejskiego:

1. Uprawnienia kontrolne

2. Różne stopnie kompetencji do współdziałania przy tworzeniu aktów pochodnego prawa wspólnotowego.

1.Uprawnienia kontrolne - wobec Komisji Europejskiej:

• Jest to prawo do zadawania pytań (przez deputowanych) członkom komisji

• Komisja składa coroczne sprawozdanie ze swojej działalności Parlamentowi

• Parlament powołuje przewodniczącego i cały skład Komisji Europejskiej

• Parlament może zawnioskować i przegłosować wotum nieufności wobec komisji

Kompetencje wobec Rady Unii:

• Jest prawo do zadawania pytań członkom Rady Unii

• Prawo do powoływania Komisji Śledczych celem wyjaśnienia naruszeń prawa wspólnotowego

2.Różne stopnie kompetencji do współdziałania przy tworzeniu aktów pochodnego prawa wspólnotowego.

4 stopnie kompetencji (nie przypadkowa kolejność):

1. Uprawnienia dotyczące tworzenia budżetu. Parlament działa razem z Radą Unii jako prawodawca.

2. Udzielanie zgody przez Parlament na wejście w życie aktów wywołujące poważne skutki o charakterze instytucjonalnym lub finansowym.

3. Procedura współdecydowania- prawo weta pozwala Parlamentowi na wyrażenie sprzeciwu wobec wejścia w życie określonego aktu prawnego.

4. Procedura uzgodnień, która polega na opiniowaniu wejścia w życie, nie których aktów prawnych .

!!! Parlament nie ma inicjatywy prawodawczej !!!

Dysponuje inicjatywą polityczną, która pozwala mu na zwróceniu się do Komisji Europejskiej w formie rezolucji, aby ta przygotowała i przedstawiła projekt aktu prawnego Radzie Unii Europejskiej.

RADA UNII EUROPEJSKIEJ (RADA)

Skład:

• Po 1 przedstawicielu państw członkowskich na szczeblu rządowym

(ministrowie, sekretarze i wice sekretarze)

Skład jest zmieniony zależy od tematyki, która Rada Unii się zajmuje.

Status członków Rady Unii Europejskiej:

- nie sprawują swoich funkcji samodzielnie tylko podlegają instytucji własnych rządów.

• Istnieje możliwość głosowania za nieobecnego członka RUE ale tylko za jednego.

Przewodnictwo (PREZYDENCJA)- sprawuje zawsze państwo trwa pół roku zmiana 1styczeńi 1 lipca, obecnie przewodniczy Słowenia a od 1 lipca Francja.

Posiedzenia:

• Terminy posiedzeń ustala się na początku każdej prezencji w trybie sesyjnym

!!! Instytucje których nie należy mylić z RADĄ UNII EUROPEJSKIEJ !!!

I Zebrani w Radzie Przedstawiciele Państwa Członkowskich

Nie jest to instytucja wspólnotowa lecz konferencja przedstawicieli państw członkowskich podejmująca tzw. uchwały niewłaściwe Rady. Oznacza to, że uchwały te stają się elementem prawa wspólnotowego tylko w tedy, gdy przepisy TWE wyraźnie tak stanowią np. powoływanie członków Komisji Europejskiej.

II Rada Europejska

Różnice między Radą Unii Europejskiej a Radą Europejską.

• Rada Unii Europejskiej to instytucja wspólnotowa a Rada Europejska instytucja Unii Europejskiej

• Rada Europejska nie posiada funkcji prawodawczej a Rada Unii Europejskiej - posiada funkcje prawodawcze

• Zadaniem Rady Europejskiej jest wytyczanie długoterminowych celów i kierunków działania UE realizowanych potem przez Radę Unii Europejskiej.

• Skład Rady Unii Europejskiej - właściwy minister a w skład Rady Europejskiej - wchodzą szefowie państwa i rządów, a także przewodniczący Komisji Europejskiej i wiceprzewodniczący.

• Rada Unii Europejskiej - przewodniczący państw, a w Radzie Europejskiej przewodniczący szef rządu państwa przewodniczącego Radzie unii europejskiej.

Rada Unii Europejskiej

Sposoby podejmowania decyzji w RUE

- głosowanie ustne i osobiste

Trzy sposoby podejmowania decyzji

1. zwykłą większością głosów- każdy członek RUE ma prawo do 1 głosu i decyzję zapadają większością TAK> NIE, wstrzymujący- nie brani pod uwagę

2. kwalifikowana większość głosów ( głosy ważonych)

projekt Komisji Europejskiej

-------------------------- < państw członkowskich

projekt pochodzący od innego autora

321 ----- 232 -------------------------- 2/3 państw członkowskich

pozostałe

-------------------------- 62% obywateli UE

W traktacie nicejskim został zapisany ten system.

Każdy członek Rady Unii Europejskiej ma daną liczbę głosów (Polska 27 głosów) za sobą.

321- to liczba wszystkich głosów państw członkowskich

232- to większość kwalifikowana

• jeżeli autorem projektu jest Komisja Europejska to musi być < Państw za

• jeżeli projekt pochodzi od innego autora to musi być 2/3 państw członkowskich za

• 62% obywateli UE - ale tylko na wniosek państwa członkowskiego

3. jednomyślność- nie może być sprzeciwu, może być wstrzymanie się od głosu, aby podjąć decyzję (np. przy przyjęciu nowego państwa członkowskiego albo przy ograniczeniu prawa jednego państwa członkowskiego tu musi być jednomyślność)

W 1965r -kryzys pustego krzesła- spowodowany przez Francję, która wycofała się z prac UE.

W 1966r - kompromis luksemburski (akt zwyczajowy) był wygrana Francji iż w sprawach ważnych interesów państw członkowskich wymagana jest jednomyślność.

KOMPROMIS Z JANY- przybrał postać aktu normatywnego ,przyjęty w 1994r - zakładał kompromis istniejącej mniejszości blokującej - wynosiła 26 głosów z 87 głosów, między 23-25 do przyjęcia aktu prawnego potrzeba było 62 z 87 głosów.

W przypadku gdy mniejszość blokująca osiągnęła 23-25 głosów przeforsowanie decyzji w RUE wymagało 62 z 87 głosów.

COREPER- organ doradczy RUE

Komitet Stałych Przedstawicieli

Skład:

• ambasadorzy państw członkowskich akredytowanych przy wspólnocie

Rola COREPERU:

• przygotowanie projektów decyzji podejmowanych później przez RUE

Wszystkie projekty COREPER umieszcza na 2 listach :

• na liście a - projekty przyjęte jednogłośnie

• na liście b - projekty przyjęte większością głosów, które wzbudziły wątpliwości

RUE - z listy a głosuje jednorazowo, a z listy b projektu głosowane są indywidualnie.

1. Podstawową funkcją Rady Unii Europejskiej jest funkcja prawodawcza - tworzenie aktów prawnych.

Wspólnota Europejska ( I filar - tworzenie prawa)

2. Koordynowanie kierunków polityki gospodarczej społecznych państw członkowskich

(I filar).

Państwa członkowskie UE postanowiły kształtować ogólną politykę gospodarczą w oparciu o ścisłą koordynację swoich polityk gospodarczych na szczeblu krajowym. Koordynacja ta zajmuje się minimum gospodarki i finansów.

Zadania w ramach filaru:

• Zawieranie umów międzynarodowych( I filar)

• Przyjmowanie budżetu wspólnie z Parlamentem Europejskie ( II filar)

• Określenie kierunków wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (Np.sił szybkiego reagowania)

Państwa członkowskie UE współpracują nad tworzeniem i rozwojem wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. W tym niemniej polityka zagraniczna i bezpieczeństwo to dziedziny podlegające niezależnej kontroli państwa członkowskich . przykładem działań podjętych przez UE jest stworzenie sił szybkiego reagowania, które mocą decyzji państwa członkowskich mogły by być wysyłane w region konfliktu.

• Polega na określeniu kierunków i koordynowaniu współpracy między krajowymi sądami i organami ściągania w sprawach karnych (ochrona zewnętrznych granic państw członkowskich )- III filar

Obywatele UE pousiadają prawo swobodnego przemieszczania się i podejmowania pracy w dowolnym państwie członkowskim. Ze swobody przemieszczania korzystają również przestępcy dlatego też walka z przestępczością międzynarodową stała się głównym zadaniem państw członkowskich.

RUE natomiast wyznaczyła pewne priorytety, które państwa członkowskie powinny realizować. Chodzi przede wszystkim o to aby:

• zewnętrzne granice UE były skutecznie strzeżone

• celnicy i organy ścigania wymieniały się informacjami dotyczącymi przemieszczania się przestępców

• uchodźcy w całej UE podlegali jednolitej procedurze arylowej.

KOMISJA EUROPEJSKA

Skład:

• po 1 komisarzu ( członku) z państwa członkowskiego

Kadencja:

• 5 lat

Komisarze są niezależni od rządów państw, z których pochodzą ( działają w interesie całej Ue a nie władnego państwa.

Mandat :jest odnawialny.

Pozycja prawna:

Wyjątkowa sytuacja wygaśnięcia mandatu:

• zrzecznie się mandatu (dobrowolne, na wezwanie przewodniczącego komisji)

• śmierć

• w przypadku dymisji (wotum nieufności lub orzeczenie ETS)

• w przypadku upływu kadencji

Komisarze stoją na czele Dyrekcji Generalnych, każdemu komisarzowi podlega 1 dyrekcja generalna.

Komisja podejmuje decyzje zwykłą większością przy zachowaniu kworum= 14 głosów.

Dopuszcza się decyzje pisemne, najczęściej ustne, nie do puszczane głosowanie za nieobecnego komisarza.

Zbiera się raz w tygodniu ( środa).

Na czele komisji aktualnie stoi:

• JOSE BARROSO (Portugalczyk)

Powoływanie ( tryb 5-cio etapowy):

1. Rządy państw członkowskich delegują po 1 kandydacie na stanowisko komisarza (Danuta Hübner).

2. Rada Unii w składzie szefów rządów państw członkowskich dokonuje wyboru przewodniczącego komisji.

3. Przewodniczący komisji przydziela poszczególnym kandydatom stanowiska.

4. Tak ustalony skład komisji podlega zatwierdzeniu przez Parlament Europejski

5. Rada Unii Europejskiej- powołuje Komisję Europejską.

Zadania Komisji europejskiej:

1. Stoi na straży przestrzegania prawa wspólnotowego funkcję tę realizuje dzięki obowiązkowi spoczywającemu na państwach członkowskich i instytucjach wspólnotowych informowaniu Komisji o naruszeniu prawa wspólnotowego.

2. Posiada funkcję prawodawczą , wydaje zalecenia i opinie jeżeli uzna to za stosowne (akty niewiążące)

3. Komisja jest kompetentna do stanowienia wiążących aktów prawnych o ile traktat zawiera stosowne upoważnienie.

4. Wykonanie inicjatywy prawodawczej - 1 instytucja uprawniona do tego

5. wykonywanie stanowiących przez Radę Unii aktów prawnych w praktyce jest to realizowane przez tzw. komitologię = Rada Unii powołuje specjalne komitety, które we współpracy z Komisja Europejską wykonują akty prawa wspólnotowego.

8

---